Festivalverslag IFFR 2014: Deel 7
door Ralph Evers
De hang naar schone kunsten, lot in eigen hand in hedendaags China, rijkdom leidt tot moreel verval en vampiers klooien met mobieltjes.
Soms zie je een film, die zich niet makkelijk laat duiden. Concrete Night (Betoniyö) is zo’n film. Wanneer je het programmaboekje erop naslaat wordt er wel iets duidelijker, maar blijven er genoeg vraagtekens over. In de korte synopsis lees je dat Ilkka (Raakel in de film) nog 24 uur heeft voor hij de bak in moet. Deze Finse film laat zich vertellen als een symbolisch sprookje tussen licht en donker, waarbij de artistieke uitstapjes hun eigen invulling verdienen.
Concrete nachtmerrie
De film begint met een prachtige scène van de nachtmerrie van Simo, de jongere broer van Ilkka. Simo kijkt tegen zijn broer op en neemt diens cynische verhalen maar wat graag serieus. Deze laatste vrije dag van Ilkka trekt hij er nog eenmaal met hem op uit. Als mannen zijn ze niet alleen in jaren verschillend, ook in interesses. Simo koestert heimelijk klassieke muziek en de kunst, terwijl Ilkka een rauwdouwer is, die zich meer bekommert om zijn sigaretten en bier.
De hang naar de schone kunsten van Simo wordt in deze film op sublieme wijze vertolkt met prachtige beelden en even zo mooie muziek, waarbij de beelden op het ritme bijna dansend voorbij komen. Uit eerdere films van regisseur Honkasalo bleek al dat ze een uitstekend oog voor details heeft en daar valt in Concrete Night volop van te genieten.
Hedendaags China
In A Touch of Sin laat regisseur Jia Zhang Ke het moderne China van een andere kant zien. Aan de hand van een aantal sensationele berichten op Weibo (het Chinese Twitter), vertelt hij een viertal verhalen. Verhalen over een China dat in transformatie is. Een snelgroeiende economie met daarbij een snelgroeiende kloof tussen arm en rijk. Dit roept oerkrachten op in de lotgevallen in deze film. De titel is een knipoog naar King Hu’s A Touch of Zen (1969). Waar een zenmeester de situatie overziet en kalm blijft, zijn lot accepteert, nemen de personages uit A Touch of Sin andere beslissingen.
De intensiteit van de film zit hem in de aandacht die Zhang Ke heeft om zijn personages vlees en bloed te geven. Hij bouwt de frustraties en de onmacht rustig op. Wanneer Dahai merkt dat hij op bureaucratische wijze wordt tegengewerkt in zijn zoektocht naar gerechtigheid en zijn strijd tegen corruptie, besluit hij het lot in eigen hand te nemen. Veruit de bruutste scènes staan op conto van deze man. Met een jachtgeweer haalt hij zijn gelijk en zijn bloederige resultaten komen grafisch en rauw in beeld.
Puissant & Extravagant
Vorig jaar wist Michael Winterbottom met zijn The Look of Love een portret neer te zetten van de Britse mediamagnaat Paul Raymond. Steve Coogan schitterde in deze rol van Raymond, een man die alles had of kon krijgen wat hij wilde en uiteindelijk met eenzaamheid en saaiheid overblijft. Raymond is als extravagante verschijning en puissant rijke zakenman ook de belichaming van de roekeloze bankiers die ‘ons’ geld verkwisten in de bankencrisis.
Een soortgelijk verhaal vertelt Christoffer Boe in zijn nieuwste film Spies og Glistrup. Simon Spies en Mogens Glistrup zijn twee studievrienden. De eerste is zakenman, de tweede boekhouder. Wanneer Spies een grote luchtvaartmaatschappij overneemt, dankzij de geslepenheid van Glistrup, wordt hij al gauw rijk. Zijn rijkdom uit hij in een absurde, overdreven extravagantie. Zo loopt hij in zijn ochtendjas zijn sabbatical te verkondigen, waarna hij zich enkele jaren onderdompelt in de psychedelica van het instituut dat hij dan leidt.
De film volgt de levensloop van de beide heren. Een levensloop vol moreel verval. Toch weigert Boe een moreel oordeel te vellen. Film is immers een reconstructie van de realiteit. Het snelle geld van de luchtvaartbranche bracht hen beiden tot grote hoogten. Echter, evenals Icarus, smelt ooit de was en stort je des te harder ter aarde.
Lethargische Rock’n’Roll
De nieuwste creatie van Jim Jarmusch Only Lovers Left Alive lijkt in te springen op de vampierenhype van Hollywood. Gelukkig weet Jarmusch met zijn liefde voor literatuur en humor er een eigen draai aan te geven. Het liefdespaar Adam en Eva (overtuigend gespeeld door Tilda Swinton, koningin der ondoden!) leeft apart van elkaar. Eva in Tangiers, Adam in Detroit. Door de focus op het ‘normale’ leven te leggen (vampiers die aan het klooien zijn met mobieltjes) in plaats van hun zucht naar bloed, krijgt de film haar eigenaardige sfeertje.
Het probleem waarmee de vampiers geconfronteerd wordt is dat het bloed van de mensen (steevast zombies genoemd) doorgaans besmet is. Besmet door verdovende middelen, middelmatigheid en opportunisme. Alleen met zuiver bloed leeft men op. De film werpt het idee op dat vampiers al sinds het begin der tijden onder ons zijn. De cameraman en ook Jarmusch zelf hadden dan beter wat meer zuiver bloed kunnen drinken tijdens het filmen, want het tempo ligt te laag om twee uur te blijven boeien.
3 februari 2014