IDFA 2024 – Deel 3:
Personen met ongewone beroepen
door Bob van der Sterre
Mensen met ongewone beroepen blijven mij altijd fascineren. IDFA biedt genoeg films waarbij je de wereld ziet door de ogen van werkende mensen. In dit deel reizen we naar Bhutan, Mexico, Frankrijk en Italië.
Agent of Happiness – Hoe meet je geluk in Bhutan?
Geluk kun je terugbrengen tot een formule, zweert de lerares van Amber. Hoeveel ezels je hebt, of koeien melk geven, maken op het platteland van Bhutan een groot verschil. Maar ook of je getrouwd bent, kinderen hebt, je somber voelt over je toekomst.
Bruto Nationaal Geluk is een Bhutaanse uitvinding (uit 1972, volgens Wikipedia). Maar hoe meet je dat? Deze twee agenten worden op pad gestuurd om te gaan turven. Een boer, straatwerkers, een man en zijn drie vrouwen, een lhbtq-danseres. Antwoorden geven op vragen of je gelukkig bent is nog niet zo simpel: ‘Soms heb ik gegeten en ben ik blij, daarna voel ik me ongelukkig, het brein is ingewikkeld.’ ‘Laten we 5 opschrijven.’
Zijn ze zelf wel gelukkig? Amber is Nepalees en merkt dat dingen voor hem lastiger zijn, want hij krijgt alsmaar geen Bhutaanse nationaliteit. Van het doen van een tiktokdansje raakt hij medium-blij. Maar het is minder leuk als zijn vriendinnetje dan maar alleen naar Australië gaat.
Milde film, weinig drama, veel mooie plaatjes. Misschien iets te kabbelend voor de met drama verwende IDFA-bezoeker.
State of Silence – Journalisten die leven met constante dreiging
Morelos, Californië, Sinaloa, overal zijn Mexicaanse journalisten min of meer veranderd in semi-activisten. Ze vertellen over corruptie en misdaad in Mexico, want ze willen het opnemen voor bedreigde gemeenschappen. En dat is niet makkelijk. 163 werden er al geliquideerd in de 21e eeuw. ‘Het is een hoogrisicoberoep geworden.’
Mexicaanse journalisten schrijven over mensen die activisten zijn geworden, omdat ze zoeken naar vermiste familieleden, en soms zelf worden neergeschoten. ‘Ik werd boos dat er geen veranderingen waren.’ Onthullingen maken komen met een prijs. ‘Een journalist die aanklaagt is een ongewenste journalist.’ En dat betekent dat een ‘commandant’ van een kartel je opbelt en vraagt of je vriend of vijand bent van dat kartel. Als je vijand bent, weet je wel wat je kunt verwachten. ‘We leven in een van de ergste tijden om journalist te zijn.’
Soms krijgen ze ook spijt van het feit dat ze zoveel risico’s nemen. ‘Dit geweld bestaat en zal blijven bestaan.’ En ze worstelen met eenzaamheid en PTSD: ‘Niemand leert ons te schrijven over pijn.’
Geen vrolijke documentaire, die bovendien het manco heeft dat het geen echt pakkend verhaal biedt. Wel geeft het een dwarsdoorsnede van het bestaan van Mexicaanse journalisten. En waarom persvrijheid en bescherming belangrijk is. Overigens niet de eerste film over dit onderwerp: denk aan Radio Silence (2019) en Reportero (2012).
Kijk hier waar en wanneer deze film nog draait.
7 Walks with Mark Brown – Onthaasting met planten
Mark Brown is een botanicus. We volgen hem bij zeven wandelingen van Aizier langs de Seine naar zijn huis in Sainte-Marguerite-sur-Mer.
We horen zijn verhalen over planten. Planten die misschien geholpen hebben bij de ontwikkeling van de hersenen van onze voorouders (dioscorea). Brandnetels die er waren vóór mensen. Verschillende soorten grassen en hun functie. We zien ook de filmcrew die de officiële beelden schiet. Er loopt ook nog een tekenaar rond. ‘Daar is een utricularia (blaasjeskruid) om te filmen.’
Een serieus leerzame documentaire: ‘Dit is een ophioglossum (addertong). Die heeft paddenstoelen nodig, maar een paddenstoel kan wel zonder de ophioglossum. Het is ongeveer 300 miljoen jaar oud.’ Of als Brown uitlegt dat het sap van de bomen ook meebeweegt met de getijdenwerking.
Er is een vleugje klimaatverandering in de docu maar het overheerst niet. Brown is ook niet heel uitgesproken over invasieve soorten. Maar kan wel verdrietig zijn als iemand op een zeldzaam plantje is gestapt.
Het was te verwachten dat de film vrij abstract voor niet-plantdeskundigen zou zijn. Het menselijke verhaal is makkelijker te behapstukken. Bijvoorbeeld zijn emoties als hij iets zeldzaams ziet of zijn droom om een volwassen, ecologisch bos te creëren in zijn eigen achtertuin.
Trage, langzame film is zeker het tweede deel een uitdaging om niet bij in te dutten (het had ook wel mogen eindigen na het eerste deel). Wel heerlijk voor de zondagochtend en verplichte kost voor botanici.
Things That Happen on Earth – Duurzaam tussen de wolven
Cowboys heb je ook in Italië, die met laarzen, lasso’s en een cowboyhoed te paard hun vee controleren. Ze doen aan ecologisch boeren. Althans, dat proberen ze. ‘We geven om de fase voor het biefstuk.’ Maar ze worden overspoeld met zorgen – bijvoorbeeld dat hun vee te grazen wordt genomen door wolven.
Hoe run je een duurzaam boerenbedrijf in de ruige omgeving van Civitavecchia (iets ten noorden van Rome)? Het is zwaar, blijkt. Roofdieren blijken lastig te combineren met de vrijheid van vee. Het gemiddelde aantal geboorten ligt op deze diervriendelijke manier minder hoog. ‘We hebben zestig kalveren… waar zijn de andere negentig?’
Dan wil de zoon rugbyer worden. Om het erger te maken, werpt opeens een van de paarden de moeder van zich af. Toch willen ze niet wijken van hun idealen. Zo laten ze een koe, waar een beest een hap uit heeft genomen, rustig herstellen, waar de kans groot is dat andere boeren het dier hadden opgegeven. En laten ze de koeien grazen op velden die dat kunnen gebruiken. Het is diervriendelijker. Jammer dat dat niet de norm is in de agrarische wereld.
Net als 7 Walks with Mark Brown is dit een onthaastende documentaire. Alle cinematografische kansen waar je een beetje op hoopt, worden gegrepen. Mooie shots van paardrijdende boeren door de heuvels. De natuur wordt ook op wildcamera’s vastgelegd. Stekelvarkens, dassen, paarden, vossen en wolven (nog even snuffelend aan de camera) zie je langskomen.
De inhoud is interessant, de film toch wat minder. Hij mist wat tempo en de protagonisten zijn misschien wat te ‘gewoon’.
Lift Lady – Georgische lift
Mzia was ooit soldaat in Abchazië. Ze werkt nu in een flat in Tblisi. Een klein kamertje, kat erbij, camera’s. De lift die ze beheert is mysterieus en zou zo passen in een kinderverhaal van Annie MG Schmidt. Want het is een lift naar de 17e verdieping waar een loopbrug is dwars door andere flats heen – naar een hoger deel van de stad. Dan moet je wel betalen. Als de lift defect raakt, moet iedereen ineens de trap nemen. Ze krijgt de wind van voren. Dan zoekt Mzia het hogerop om het probleem op te lossen.
Charmant inkijkje in een Georgisch mensenecosysteem. Deze Poolse film van 25 minuten van regisseur Marcin Modzelewski biedt momenten van humor (muntensysteem, papiertje ‘defect’), tragedie (de kat, overleden echtgenoot), verwondering en een karaktervolle hoofdpersoon.
19 november 2024
Deel 1: Openingsfilm – About a Hero
Deel 2: De Storm van Rechts
Deel 4: Op zoek naar rechtvaardigheid
Deel 5: Muziekfilms
Deel 6: Lang leve het experiment
Deel 7: Palestina
Deel 8: Méér geschiedenis