Elysium

***

recensie  Elysium

Het Eden van het roofkapitalisme

door Alfred Bos 

Op papier is Elysium de sciencefictionklapper van dit seizoen. Maar na zijn fantastische debuut, District 9, hadden we van Neill Blomkamp meer verwacht dan een generieke genrefilm. Al ziet die er wel geweldig uit. 

Op voorhand leek Elysium de meest interessante film van een zomerprogramma vol sciencefictionspektakel. Regisseur Neill Blomkamp verraste in 2009 met District 9, een van de beste SF-films van het afgelopen decennium. Dat was een overrompelende cocktail van actie, maatschappijkritiek en humor – vergelijkbaar met de SF-films van Paul Verhoeven – en een nauwelijks vehulde satire van het politieke systeem van Blomkamps geboorteland Zuid-Afrika. Zulke sterke debuten zie je niet wekelijks. 

Recensie Elysium

In zijn tweede feature film begeeft Blomkamp zich wederom in het sciencefictiongenre en opnieuw is het een metafoor voor de manco’s van onze eigen wereld. Het is 2154, de aarde is overbevolkt en zwaar vervuild; het Spaanstalige Los Angeles is èèn grote krottenwijk waar de verpauperde massa huist. De één procent rijken geniet exorbitante privileges op de kunstmaan Elysium, het Eden van het roofkapitalisme: een lappendeken van villa’s en gelandschapte tuinen, waar iedere grasspriet op zijn plek staat en alle bewoners perfect van lijf en leden zijn. Daar waakt minister Delacourt (Jody Foster) over de veiligheid. 

Uiteengereten vechtrobot
Na de blonde pruik van Behind The Candelabra acteert Matt Damon ditmaal met kale knar. Hij speelt Max, een getatoueerde fabrieksarbeider die door het fascistoïde systeem in een onmogelijke positie wordt geplaatst. Hij ontpopt zich als een Messias tegen wil en dank die de macht op de knieën krijgt en de superieure gezondheidszorg van Elysium toegankelijk maakt voor de vertrapten op aarde. Sharlto Copley, die in District 9 de rol van de protagonist speelde, vertolkt ditmaal de slechterik: een geheim agent met grootheidswaanzin. 

Elysium overtuigt het meest in de verbeelding van een uitgewoonde planeet, denk Gazastrook maal honderd. Ook Blomkamps evocatie van het totalitaire kapitalisme, met robotpolitie en een kunstmatige intelligentie als rechter, is raak getroffen. En net als District 9 blinkt ook Elysium uit in krankzinnig wapentuig, wat de schietscènes extra adrenaline geeft. Visueel indrukwekkend is het beeld van een vechtrobot die in slo-mo uiteen wordt gereten. 

Elysium

Generiek en humorloos
Toch laat Elysium geen bevredigend gevoel achter. Waar Blomkamp alles klaar zet voor een superieure SF-film, drukt hij als het erop aan komt niet door, maar valt terug op generieke verhaallijnen en uitgekauwde personages. Alsof het omvangrijke budget (naar verluidt honderd miljoen dollar) hem intimideerde en heeft doen kiezen voor de veilige weg. Het eerste uur overtuigt het meest, als de plot wordt opgezet. Maar zodra Max’s jeugdvriendin Frey (Alice Braga) en haar doodzieke dochtertje Matilde zich bij het verhaal voegen, is het gedaan met de geloofwaardigheid. 

Het gaat snel van kwaad tot erger en mondt uit in een feelgood finale die het glazuur van je gebit slaat. Waar is de satire van District 9  gebleven? Waarom is Elysium zo humorloos? Zo voorspelbaar? Het ligt niet aan Damon, die zich een solide actieheld-met-hart betoont. Het ligt ook niet aan de art directors, want die hebben een overtuigende toekomstwereld neergezet. Het ligt aan het script, ook van Neill Blomkamp. Goed, maar niet goed genoeg.

 

12 augustus 2013

 

 

MEER RECENSIES