**
recensie Night Train to Lisbon
Nachttrein met vertraging
door Carlijn Strodijk
Night Train to Lisbon van regisseur Bille August beslaat een filosofisch beladen reis naar Portugal, die per toeval tot stand komt. Toch blijkt het lot van de hoofdpersoon al vast te liggen.
De Zwitserse leraar klassieke talen, Raimund Gregorius, voorkomt per toeval dat een mysterieuze dame zelfmoord pleegt door haar in Bern van een brugleuning te trekken. Kort hierna verdwijnt ze uit zijn leven, even vluchtig als ze in zijn leven kwam. Het enige wat van haar over is, is een herinnering en een rode jas met een boekje van de Portugese arts, filosoof en verzetsstrijder Amadeu de Prado (Jack Huston). In het boek zit een treinkaartje naar Lissabon.
In de ban van Prado
Al spoedig raakt Raimund Gregorius (Jeremy Irons) in de ban van de teksten van Amadeu de Prado, een intelligente man van wie zijn omgeving hoge verwachtingen had, maar die niet werd begrepen. Zijn teksten zijn filosofisch en beslaan zijn gedachten en diepe gevoelens over het leven. Gregorius lijkt zich hierin te herkennen, waardoor hij opbloeit. Jarenlang had hij het gevoel saai te zijn, daar hij zich louter verdiepte in klassieke teksten en schaken.
Gregorius stapt in de trein naar Portugal om zich in het leven van Amadeu te verdiepen. Hoe is het om iemand te zijn die écht leefde? Dat is de vraag waar het in dit verhaal om gaat. Gregorius maakt een reconstructie van het leven van Amadeu door bezoeken te brengen aan personen en plekken die in het leven van de arts belangrijk zijn geweest.
Tegenvaller
Helaas valt de reis in de film erg tegen. Night Train to Lisbon is oorspronkelijk een boeiend boek, geschreven door Pascal Mercier. Wanneer je dit leest, begrijp én voel je de hartstocht en passie van Amadeu de Prado, diens idealen, opgeofferde vriendschappen, levensvragen en –wijsheden. Het spat van de pagina’s af.
Het waarom achter de gemaakte keuzes van Amadeu en de mensen in zijn omgeving, komen in de film oppervlakkig aan de orde. Zo worden slechts enkele passages uit het boek voorgedragen door middel van voice-overs. Deze passages zijn sloom en vertragen de film. Net als Gregorius. In het boek komt hij veel sneller tot conclusies.
De flashbacks van het verzet tegen het regime van dictator Salazar, waarvan Amadeu de Prado deel uitmaakte, komen in de film mondjesmaat aan de orde, terwijl dit in het boek één van de belangrijkste gebeurtenissen in zijn leven is. Juist door het verleden heeft hij zich gevormd en maakte hij drastische keuzes.
Gissen
Bovendien ontbreken in de film belangrijke gebeurtenissen en personen die in het boek een dominante rol spelen. Zo krijgt Gregorius in Portugal last van duizelingen en vreest hij dat hij een tumor in zijn hoofd heeft. Dit draagt bij tot de boodschap: ‘leef nu, geniet van het leven en de kansen die je krijgt’. In de film blijft het onduidelijk waarom Gregorius de reis maakt. Je moet er naar gissen. De opeenvolgende gesprekken, gebeurtenissen en dilemma’s zijn in de film af en toe te voorspelbaar, maar de kern van de boodschap van het verhaal blijft onduidelijk.
Toch blijkt de film bioscoopbezoekers te raken. In de zaal wordt her en der een traantje weggepinkt. Dit gebeurt vooral tijdens heftige, emotionele scènes waarin zaken des levens worden besproken. Ook klinken er kreten van afschuw wanneer de vingers van de jonge João Eça (Marco d’Almeida), één van de verzetsstrijders, opzettelijk worden gebroken. Hierdoor kan hij nooit meer pianospelen. De fragmenten worden ondersteund door de muziek van de Duitse filmcomponist Annette Focks. Zij zorgt ervoor dat de nachttrein naar Lissabon op de rails blijft, hoewel deze, ondanks de grote sterrencast, vaak uit de bocht vliegt.
17 juni 2013