****
recensie Wonder Wheel
Griekse goden in keukenschort
door Alfred Bos
Gevallen actrice droomt als serveerster in het pretpark van het Coney Island van kort na de Tweede Wereldoorlog over een beter bestaan, maar haalt zichzelf onderuit. Wonder Wheel is een Woody Bergman en een toneelfilm over toneel.
We zouden het de afgelopen jaren bijna zijn vergeten, maar er zijn twee soorten Woody Allen-films. Buiten zijn komedies omvat het oeuvre van de schrijver/regisseur – inmiddels 47 speelfilms groot, als de teller niet in de war is geraakt – meer serieuze karakterstudies. Naast een nar woont er een Bergman in Woody. Die laatste tekende voor het script en voerde de regie van Wonder Wheel. Het is zijn donkerste film sinds You Will Meet a Tall Dark Stranger uit 2010.
De locatie is Coney Island, het Zandvoort van Brooklyn. In de verloederde bioscoop draait Winchester ’73, de western van Anthony Mann, dus het moet een paar jaar na 1950 zijn. Humpty (John Belushi) houdt op de kermis van de promenade een carrousel draaiende. Hij is een drinkende vuilbek met een slinkende omzet. Zijn tweede vrouw Ginny (Kate Winslet), een gesjeesde actrice, serveert mosselen in het strandrestaurant. Ze weet zich gevangen in een uitzichtloos bestaan.
Plots verschijnt Carolina (Juno Temple), Humpty’s dochter die van pa is vervreemd na haar onbezonnen huwelijk met een gangster. Die zit na haar loslippigheid in de bak en de maffia zoekt haar. De vergane glorie van Coney Island, ooit een populaire attractie voor dagjesmensen,is haar laatste toevluchtsoord. Voorts is er de strandwacht Mickey (Justin Timberlake), een ex-marinier die in Manhattan drama studeert. Hij vertelt, als as waar de vrouwelijke hoofdpersonages rond scharnieren, het verhaal in voice-over.
Jaloerse stiefmoeder
Voormalige actrice, aspirant toneelauteur—Wonder Wheel gaat over toneel. En oogt vaak als toneel. De interieurscènes in Humpty’s en Ginny’s woning, een verlaten attractie, zijn statisch gedraaid en onnatuurlijk doch bijzonder fraai uitgelicht. Romanticus Mickey leest Hamlet and Oedipus (uit 1949, past exact in de tijdlijn), waarin psycholoog Ernest Jones het toneelkarakter van Shakespeare op de divan van Freud legt. In een gesprek met Ginny verwijst hij naar The Iceman Cometh, het toneelstuk van Eugene O’Neill (uit 1946, hoezee voor de tijdlijn) over alcoholisten in een uitzichtloos bestaan die dromen over een beter leven, het thema van Wonder Wheel.
Mickey neemt in een voice-over zelfs de term analka in de mond, het woord waarmee in het klassieke Griekse drama het noodlot wordt aangeduid. Dat noodlot roepen de mensen over zichzelf af, door hun impulsen te volgen en verkeerde keuzes te maken. De aspirant-toneelauteur Mickey begint een buitenechtelijke affaire met de voormalige actrice Ginny, die via hem haar laatste hoop levend houdt. Maar hij valt ook voor de naïeve Carolina, die net zo hard voor hem valt. Wat Ginny stinkend jaloers maakt. Zo jaloers dat ze op het beslissende moment, als de gangsters haar stiefdochter in het vizier hebben, de verkeerde keuze maakt.
Pyromaanzoontje
Het verhaal is donker van toon, maar de personages kleurrijk en de setting levendig. Aan spitse dialogen geen gebrek en als contrapunt van Ginny’s groeiende wanhoop fungeert Richie, het zoontje uit haar eerste huwelijk die moet worden behandeld voor pyromanie en brand sticht in de wachtkamer van de therapeute. Hij lijkt het vuur aan te stoken dat langzaam in haar dooft. Wat ziet hij in de vlammen, vraagt Humpty zich af. Het zijn de dromen die door de hoofden van de personages spoken, irreëel en verzengend.
Wonder Wheel graaft dieper dan Allens recente komedies en heeft in Ginny opnieuw een prachtrol voor vrouwen van een zekere leeftijd. Kate Winslet is meer dan overtuigend, John Belushi solide als een rots en de jonkies, Temple en Timberlake, voegen zich naar dat niveau. Speelde Blue Jasmine met het contrast tussen sociale elite en arbeidersmilieu, Wonder Wheel maakt van marginale mensen Griekse goden in keukenschort.
Het leven is een reuzenrad, leren meer films van Woody Allen. Op zijn tweeëntachtigste maakt hij die beeldspraak zichtbaar in een film vol terloopse verwijzingen naar zichzelf: een rad is ook een loop. Mooi script, voortreffelijk tijdsbeeld, prachtige vrouwelijke hoofdrol, fraai gefilmd. Wat valt er te klagen?
19 december 2017