IFFR 2023 – Deel 3:
Coronacinema
door Bob van der Sterre
De coronaperiode is iets waar de filmkijker van de toekomst misschien verwonderd naar zal kijken. Deze films op IFFR legden de tijd vast, allemaal op hun eigen manier.
Clementina – Opgesloten zitten in een onbetrouwbaar huis
Het is de coronaperiode en lockdown. Clementina en haar vriend Guillermo zitten in een nieuwe huis. Dat betekent dat het enige uitje het uitje naar het balkon is. Er komen wel af en toe klussers langs. De vriend van Clementina is aldoor bezig met online lesgeven en is allergisch voor elk contact met de nieuwe buren, die toch soms ongevraagd het huis binnenlopen.
Met het huis zelf is van alles aan de hand. Lekkages, elektriciteitsproblemen, scheuren in de muren. Ze gaat vervolgens helpen in het huis van haar vader elders in Buenos Aires, die door corona niet kan reizen. En dan moet ze met nóg een huis aan de slag.
Clementina van en met Constanza Feldman en Agustín Mendilaharzu is een lichte film over de coronatijd. Een portret van unieke coronadingen als lang haar hebben, brood verkopen vanaf een balkon, klussen in huis, uitstapjes maken naar je balkon, groeten met de ellebogen, antibacteriële middeltjes, thuis sporten, mondkapjes laten hangen aan je oren.
Het is een rustige, prettig uit te kijken film die de emoties nergens laat gaan. En er is verrassend veel focus op de bijrollen en het geluid. Als het op komische, ritmische manier een rol speelt, moet je uiteraard meteen aan de films van Jacques Tati denken. De muziek is ook opvallend aanwezig. En dus corona. Wat lijkt het allemaal weer lang geleden als je dit ziet!
Letzter Abend – Gezellig zolang het nog kan
Clemens en Lisa organiseren een feestje. Een soort laatste etensmaal voor ze van Hannover naar Berlijn verhuizen. Het is heel gezellig en luchtig. Meel lenen bij de buurvrouw, die meteen uitnodigen. Een onbekende vrouw wil haar mobiel opladen, die meteen uitnodigen, etc.
We zien een serie coronasituaties die iedereen wel in een of andere vorm heeft meegemaakt. Ongemakkelijk de pastabezorger zeggen dat je liever niet wil dat hij gebruikmaakt van je wc? Maar hij moet zo nodig! Speel je via Skype een deuntje op je gitaar voor je muzikale vriend, wordt die net gebeld, gilt ie wat richting de gang. Daarna: ‘Nee, ik voel het niet, je hebt een masker op.’
Het feest biedt The Office-achtig ongemak. Een vrouw wil niet komen omdat ze in paniek raakt van ‘succesvolle personen’. Broer en zus hebben dezelfde vader maar niet moeder. Broer vertelt: ‘Net als het dierenrijk, waarbij een moeder twee kinderen kan krijgen, de een gestreept, de ander zwart. Alleen bij ons hebben wij twee moeders en een vader.’ Marcel, de spontaan bezoekende acteur, veroorzaakte een schandaal door in een toneelstuk over corona de coronaregels te overtreden. Hij is lichtgeraakt als iemand iets zegt over zijn ‘grappige’ Oostenrijkse accent. En Jan, die in elke zin iets Engels moet zeggen.
Letzter Abend koerst na een sterk begin (hoog tempo, goed gedoseerde humor) naar nogal soapy eindtwintigers-begindertigersdrama. Het kan, maar er had denk ik meer ingezeten. Ik vond de eerdere schimpscheuten op het moderne bestaan vermakelijker. Dat deed me ook wel denken aan soortgelijke energieke ultralowbudgetfilms uit de jaren negentig, zoals Love and Other Catastrophies, Clerks of The Daytrippers.
New Strains – New York in coronatijd
Kalia en Ram gaan op vakantie naar New York. Ze kunnen tijdelijk verblijven in het huis van de oom van Kalia. Maar dan barst corona los en worden lockdowns afgekondigd. In New York heerst corona hevig. ‘We zitten in een gouden kooi, dude’, zegt Ram tegen Kalia. Vliegvelden sluiten en ze mogen nauwelijks meer naar buiten.
Ram maakt zich veel meer zorgen om het coronavirus dan Kalia. Ze wil hem kussen. ‘Moeten we ons niet eerst ontsmetten? We zitten nu alle spullen van jouw oom onder te smeren.’
Van een gezellig tripje naar New York verandert het verblijf in staren naar muren. Spelletjes spelen op de iPad, trainen op het dakterras, ontbijten met het laatste eitje dat er is, sporadisch naar buiten, mondmaskers zoeken. Ze beginnen te ruziën. Zij ergert zich aan zijn stressgevoeligheid en paranoia. Ram ergert zich aan het feit dat Kalia contact heeft met ex Henry, die ze toevallig tegenkomt in een park. ‘Wil je mijn stropdas als mondmasker?’
Het verhaal is wat té basic, denk ik, en had ook een flink stuk korter gekund. Het aardige van de film is vooral het verhaal achter de film. Prashanth Kamalakanthan en Artemis Shaw – de twee acteurs en regisseurs – vonden tijdens de echte lockdown een Hi8-camcorder en maakten daarmee deze beelden tijdens corona. Het zijn deze Hi8-beelden die wij hier zien. Het flink geïmproviseerde verhaal is dus echt een coronafilmbaby, een film die er niet zou zijn geweest als corona er ook niet was geweest.
Shorts – Déjà-vu / Conviértete en quien eres / The Grave’s Sky / Pastry Friday
Déjà-vu van Kunstenares Shuang-Li is een voorbeeld van hoe je munt kan slaan uit een onmogelijke situatie. Ze kon tijdens corona niet reizen naar een opening van haar eigen expositie. Daarom nodigde ze twintig figuranten uit die zoals zij zelf gekleed naar de vernissage gingen. En daar deze en gene filmden. Aardig gegeven in deze gratis te bekijken film in De Doelen (achteraan bij de bar). Oogt wel wat te pretentieus met poëtische ondertiteling. Dat was misschien lastig beoordelen omdat er veel door het beeld gelopen werd en bardrinkers – zoals bardrinkers doen – hard met elkaar kletsten.
In Conviértete en quien eres kijken we naar een getekende versie van de coronatijd (tien minuten). In gewone beelden zou dit saai materiaal zijn geweest. Agustin Iezzi zette alles om in bewegende lijnen, die à la het klassieke mannetje van La Linea (wie kent hem nog?) beelden aan elkaar verbinden. We zien vogeltjes, een rondrennende kat; iemand doet een dansoefening; we horen flarden van gesprekken, klingelende windgongen, krekels die krekelen. Ik hou hier wel van. Een mooie herinnering aan de gewoonheid van een bizarre periode.
The Grave’s Sky is een autobiografisch coronaperiodeverslag van regisseur John Gianvito van nog geen twintig minuten. Van een laatste vliegtuigtrip gaan we naar lege straten. Van thuis achter je computer kruipen naar oog in oog staan met herten. Shots van een vliegtuigloze hemel en dan van een dode vos. En doorsneden met beelden van oude films en nieuwsberichten. Deze tikkeltje saaie film is duidelijk een andere beleving van de coronaperiode dan wat ik zelf hier in de stad ervaarde.
Het laatste coronafilmdocument van deze IFFR is het twaalf minuten durende Pastry Friday (zie: foto). Een van de aardigste korte films tijdens IFFR. We kijken in zwart-witbeelden naar mensen met mondkapjes die in een Tsjechisch stadje gebakjes kopen. Opvallende bijrol voor de geluidsband die weer eens aan Tati’s machines-maken-ritmische-herrie-stijl doet denken. Film is van Josef Dabernig, die meer van dit soort films heeft gemaakt.
IFFR toonde verder ook nog de coronaspeelfilm La Tour. Die behandelt het onderwerp corona vanuit een horrorinvalshoek (gebouw wordt monster) maar was helaas niet te zien voor ondergetekende.
31 januari 2023
Deel 1: Fantasie als werkelijkheid
Deel 2: Terug op locatie
Deel 4: Brieven uit de dodencel
Deel 5: Buitenbeentjes
Deel 6: Olympische Spelen, Poetin en Iran
Deel 7: Stijl & experiment