High Sun

****

recensie  The High Sun

Mogelijke onmogelijkheid

door Ralph Evers

High Sun (originele titel Zvizdan) plaatst het alom bekende Romeo en Julia-verhaal in het voormalig Joegoslavië ten tijde van en na de oorlog. Hoe de liefde conflicteert met de arbitraire culturele verschillen.

Tegen de immer indrukwekkende achtergrond van de Balkannatuur speelt dit tragische liefdesdrieluik zich af. De natuur van Zuidoost-Europa laat zich beschrijven als onverzettelijk, woest, ontembaar, uitgestrekt, ruig, oogstrelend en verleidelijk. Het zijn strenge winters en hete zomers. Te midden van die natuurelementen, die de mens en haar cultuur toch altijd beïnvloedt (de wind en de kou snijdt immers door ons heen, de zon verwarmt onze huid en de regen bekoelt onze stemming), leeft het temperament van de liefde op, hoe onverzoenlijk die rationeel gezien ook mag zijn.

High Sun

Onmogelijk koppel
De film speelt zich in drie aktes af. Te beginnen in 1991, wanneer de oorlog in Joegoslavië uitbreekt en onze geliefden, Jelena en Ivan, door hun verschillende “etniciteit” tot onmogelijk koppel verworden. De broer van Jelena doet er alles aan om haar relatie met Ivan te dwarsbomen. Dit leidt tot een gruwelijke climax.

Tien jaar later blijkt de pijn nog behoorlijk na te smeulen en is verzoening ogenschijnlijk ver weg. Zelfs in 2011 zijn de verschillen immer licht ontvlambaar, ondanks pogingen luchtiger met de verleden pijn om te gaan. Zvizdan wil de kijker, of die nu in de Balkan woont, of elders, vooral laten nadenken en doen inzien dat haat en intolerantie uiteindelijk vooral verlammend werken. Een missie waarin ze slaagt!

De scheidslijnen, of liever grenzen, tussen wie Kroaat en wie Serviër is, is nauwelijks zichtbaar. Een thema dat met name in het tweede verhaal wordt uitgediept en een verrassende climax kent. Dat dit onderscheid zich nauwelijks toont maakt de zeggingskracht groter. Is het niet van alle tijden, dat wij moeite moeten doen om de ander, die vaak zoveel op ons lijkt, te depersonaliseren?

High Sun

Uitvergroot
De twee jonge, relatief onervaren acteurs Gabor Marković en Tihana Lazovic, vertolken overtuigend de worsteling van de twintigers zowel tijdens de oorlog als in de nasleep ervan. Twintigers op zoek naar een identiteit, die te allen tijde opnieuw samenvalt met het etnische onderscheid dat er gemaakt is. Van Joegoslaaf naar Serviër of Kroaat. Uitvergroot in een door conflicten verscheurd land. Tegelijkertijd zo alomtegenwoordig dat het banaal lijkt. Ook in Nederland kennen we voldoende verschillen en stereotypen naar elkaar. De betweterige Amsterdammers, de klagende Rotterdammers, de zuinige Zeeuwen, de kneuterige Drenten, et cetera.

De liefde is bij uitstek geschikt als fenomeen om de onverzoenlijke verschillen bijeen te brengen. Liefde overstijgt al dat aardse geneuzel als tolerantie, waardering van het verschil, diplomatiek of politieke correctheid. Ze gaat vooraf aan het onderscheid en ze gaat zelfs vooraf aan de waarheid. Liefde is ook tamelijk lastig, niet in de laatste plaats omdat het ons ook kwetsbaar maakt. Onze liefde kan afgewezen worden, of onvervuld blijven. Het alternatief is haat. Al net zo alomvattend dan liefde, maar een stukje veiliger. Evenals de tegenhanger kent haat vaak ook nauwelijks tot geen rationaliteit.

Wie genoten heeft van deze film, kan verlangend uitzien naar nog twee films in dit genre. In een interview zegt Dalibor Matanić, de regisseur, dat Zvizdan deel een is van de Sun-trilogie.

 

30 april 2016

 

MEER RECENSIES