****
recensie Les Héritiers
Zeventig jaar na de Eed van Buchenwald
door Cor Oliemeulen
Leraar stimuleert leerlingen tot onverwachte daden. Een bekend, doch dankbaar thema dat in Les Héritiers op inspirerende wijze wordt uitgewerkt.
Wie op de middelbare school een goede geschiedenisdocent had, mag zich gelukkig prijzen. Het verleden bepaalt de toekomst, en gevoed met enige historische kennis kun je gebeurtenissen in het heden beter in perspectief plaatsen. Als zo’n docent dan ook nog weet om te gaan met lastige leerlingen van verschillend allooi, respect afdwingt en ruimte voor discussie biedt, kan daaruit soms iets heel moois en waardevols ontstaan.
Fantastisch naturel
Onze geschiedenisdocent heet Anne Anglès, lerares van een middelbare school nabij Parijs die haar leerlingen enthousiasmeerde deel te nemen aan de ‘Nationale Wedstrijd van het Verzet en de Deportatie’. Enkele jaren later wist een van die leerlingen op zijn beurt regisseur Marie-Castille Mention-Schaar enthousiast te maken om zijn zelf geschreven scenario over dit project te verfilmen. Onze leerling heet Ahmed Dramé, die in Les Héritiers de rol van Malik speelt. De lerares in de film heet Anne Gueguen, fantastisch naturel neergezet door Ariane Ascaride (Les neiges du Kilimandjaro, 2011). Tussen de leerlingen zitten slechts enkele acteurs, de rest zijn gewone scholieren die er lekker op los mogen improviseren.
Net als in het bejubelde documentaire-achtige Entre les murs (2008) speelt Les Héritiers zich hoofdzakelijk binnen de muren van een klaslokaal af – in één van de schaarse buitenschoolse scènes zien we dat moslim Malik gaat zorgen voor een joodse papegaai – maar kent het verhaal minder conflictsituaties tussen leerling-docent en leerlingen onderling. De school van mevrouw Gueguen herbergt 29 nationaliteiten, wat het des te delicater maakt om alle leerlingen op één lijn te krijgen om de wedstrijd te kunnen winnen. Iedereen heeft een andere beleving van het project, dat moet gaan over getuigenissen van kinderen van Joden en zigeuners.
Getuigenissen
Les Héritiers toont op indringende en inspirerende wijze hoe een groep jonge mensen, aangestuurd door een bevlogen lerares, na horten en stoten geleidelijk aan beter gaat samenwerken, naar elkaar groeit en uiteindelijk het heft in eigen hand neemt. De Holocaust – de rol van kinderen in het bijzonder – laat natuurlijk weinigen onberoerd. Zo maakt een bezoek aan het herdenkingsmuseum grote indruk en levert de getuigenis van een (echte) overlevende in het klaslokaal kippenvel en tranen op. Het project dat begint met het gemakzuchtig kopiëren van stukken tekst op Wikipedia en een collage van met nummers getatoeëerde armen, ontwikkelt zich tot een werkstuk met originele ideeën en getuigenissen van kinderen in nazikampen die later beroemd zijn geworden. Of ze de wedstrijd daadwerkelijk zullen winnen, is van minder belang.
Als je cynisch bent, zou je de boodschap van Les Héritiers utopisch kunnen noemen, want heftige confrontaties blijven uit en buiten het leslokaal gaan de tieners vast minder vredelievend met elkaar om. Dat neemt niet weg dat de jongeren de toekomst in handen hebben: door zich te identificeren met hun leeftijdsgenootjes in de nazikampen staan zijn nu voor dezelfde verantwoordelijk als de 21.000 mensen tijdens een herdenkingsplechtigheid op 19 april 1945 toen het concentratiekamp Buchenwald werd bevrijd. Zij legden de Eed van Buchenwald af (voorgelezen in de Franse, Russische, Poolse, Engelse en Duitse taal). ‘De opbouw van een nieuwe wereld van vrede en vrijheid is ons doel. Dat zijn wij onze vermoorde kameraden, hun familieleden schuldig. Wij zweren!’
4 april 2015