Verslag IFFR 2017 Deel 5:
Blonde seksbom, vierde dimensie, donkere ziel en rendez-vous Madrid
door Suzan Groothuis
Het is voor mij weer voorbij met tien dagen films. Dit jaar beloonde het publiek het merendeel van de films met hoge waarderingen. Terecht in het geval van publiekswinnaar Moonlight, het prachtige Koreaanse The Handmaiden en het minder bekende The Girl With all the Gifts en La Reconquista. Maar het publiek is ook weg van de zogeheten middenmoot, films die niet slecht zijn, maar zeker niet bovengemiddeld goed zijn.
Neem A Wedding (Noces), een goed geacteerd, tragisch verhaal over een meisje dat tegen haar wil wordt uitgehuwelijkt. De film werkt naar het einde toe naar een voorspelbare apotheose, die je al vanaf begin ziet aankomen. Toch: top 10. Of het Zweedse A Hustlers Diary, waarin een crimineel meer uit zijn leven wil halen dan zwarte handel en berovingen. Wanneer hij zijn dagboek laat liggen bij een auditie, blijken zijn memoires uitstekend geschikt voor een boek. De film is snel, hard, grappig, maar te gemaakt en stevent eveneens af op een voorspelbare afloop.
In dit deel aandacht voor de pareltjes die weinig aandacht hebben gekregen. Opvallend genoeg zijn het dan toch de documentaires die er uit springen. IDFA eat your heart out!
De legende van de “blond bombshell”
In Mansfield 66/67 een blik op Jayne Mansfield, Hollywoods sekssymbool uit de jaren vijftig en zestig. Niet te verwarren met die andere twee M’s, Marilyn Monroe en Mamie van Doren. Regisseurs Todd Hughes en P. David Ebersole kiezen niet voor de conventionele aanpak, zoals een feitelijke terugblik op het leven van deze “blond bombshell”. Mansfield 66/67 is een overdadig vormgegeven documentaire, net zo over de top als de actrice zelf. De film opent met haar bizarre auto-ongeluk in 1967, waarbij Mansfield om het leven kwam. Onthoofd volgens de media, maar in werkelijkheid gescalpeerd. Maar er is meer over Mansfield: het overdreven gilletje dat ze gebruikte in veel van haar films, haar turbulente relaties met mannen en haar connecties met de Church of Satan.
Mansfield 66/67 gebruikt archiefbeelden en tussendoor zien we vier acteurs die Mansfield op campy wijze vertolken. Het levert hilarische beelden, zoals haar gilletje dat we in viervoud horen. Verder zien we regisseur John Waters die onder de indruk was van haar film The Girl Can’t Help It uit 1965, actrice Tippi Hedren (The Birds) die een bizar verhaal heeft over de leeuw die Mansfields zoontje aanviel en cultregisseur Kenneth Anger die vertelt over haar band met Church of Satan-leider Anton Szandor LaVey. Geen talking heads dus die direct betrokken waren bij Mansfield, zoals familie of vrienden.
Mansfield 66/67 is gemaakt om de legende in stand te houden, zonder met feitjes aan te komen of teveel te willen verklaren. Een liefdevol project van beide regisseurs, die twintig jaar met het onderwerp Mansfield bezig waren. En petje af, want hun film slaagt in alle opzichten. Hilarisch, campy, maar ondertussen tonen ze ook een kant van Mansfield die bijna niemand zag: na haar bezoek aan Vietnam uitte ze zich , duidelijk geëmotioneerd, tegen de oorlog. Of een fragment van een interview, waarin ze zegt zichzelf niet al te serieus te nemen. De regisseurs maken er na de vertoning nog een bijzondere Q&A van, waarbij ze wat vinylplaten weggeven als je de quizvraag goed hebt. Blijkt Mansfield ook nog een nummer te hebben gezongen, met niemand minder dan Jimi Hendrix als begeleidende muzikant.
Verbeeldende verkenning van de vierde dimensie
Van een heel ander kaliber is Jay Cheels How to Build a Time Machine. De regisseur volgt animator Rob Niosi en fysicus Ronald Mallet. Beiden zijn geobsedeerd door de vierde dimensie. Niosi is al jaren bezig met de bouw van een perfecte replica van de tijdmachine uit The Time Machine (1960) van George Pal. Die film staat voor de verbeelding om de vierde dimensie te doorgronden: wat als we daadwerkelijk in de tijd kunnen reizen?
Voor Niosi is het een langdurig project geworden, al was dat niet zijn intentie. Perfectionistisch als hij is wil hij alleen de beste materialen voor zijn tijdmachine en dat neemt, hoe ironisch, tijd in beslag. We zien hem met aandacht en de grootste zorgvuldigheid werken aan zijn machine, die werkelijk adembenemend is. Niosi vertelt niet alleen hoe hij geïnspireerd raakte, maar ook over de beïnvloedbaarheid van tijd en persoonlijke ervaringen.
Ook Ronald Mallet drijft op persoonlijke ervaringen. Als hij terug zou kunnen in de tijd, zou hij dat direct doen. Om zijn vader te weerzien, die op jonge leeftijd is overleden. Om hem te waarschuwen dat hij een hartprobleem heeft en dit serieus moet nemen. Zijn doodscertificaat onder zijn ogen houdend. Tegelijkertijd vertelt hij over wetenschap en laat hij experimenten zien waarin tijd in een capsule zit en te manipuleren is.
How to Build a Time Machine laat de kijker in rustig tempo kennismaken met de vierde dimensie, waarbij cinema, wetenschap en persoonlijke ervaringen mooi in elkaar overvloeien. Een prachtige film waarin je als kijker helemaal kan opgaan en je je met Niosi’s machine even terug laat voeren in Victoriaanse tijden.
De donkere ziel van David Lynch
In een documentaire over David Lynch verwacht je diens films en de serie Twin Peaks terug te zien, maar filmmakers Jon Nguyen, Olivia Neergaard-Holm en Rick Barnes kiezen voor zijn carrière als kunstenaar. Lynch is pas later regisseur geworden, zo blijkt. In zijn huis, terwijl hij schildert, vertelt hij over zijn jeugd en wat hem dreef tot zijn kunstenaarschap. Lynch vertelt prachtig, in rustig tempo en met gevoel voor humor. Hij is de enige die we te zien krijgen. Geen talking heads, geen lovende woorden van collega-filmmakers of andere bekenden. Nee, Lynch vertelt en schept daarmee zíjn wereld, zíjn ervaringen.
Zijn kunst maakt een belangrijk deel uit van de film. We zien werken uit zijn beginperiode tot nu. Werken met een donkere, getormenteerde ziel. Niet dat Lynch een ongelukkige jeugd heeft gehad: hij groeide op in een keurige buitenwijk en kreeg de vrijheid om te ontdekken wat hij wilde. Wel waren er verkeerde vrienden, een donkere tijd in Philadelphia en hadden zijn vader en broer liever gehad dat Lynch een normale baan had. Via zijn werken leren we Lynch beter kennen. Met de camera dicht op de verfstreken gericht, komen de schilderijen haast tot leven. En herkennen we diezelfde donkere, dreigende sfeer die ook terugkomt in zijn films. David Lynch: The Art Life eindigt met Eraserhead, waarin Lynch’ creativiteit en passie als filmmaker tot volle wasdom kwamen. En zijn schilderijen eindelijk gingen leven.
Dromerige herovering in Madrid
Misschien is La Reconquista wel een van de mooiste films (ok, na Moonlight en The Handmaiden dan, die onovertroffen zijn) van deze IFFR-editie, één die qua sfeer doet denken aan Richard Linklaters Before Sunset. We bevinden ons in Madrid, waar Manuela en Olmo elkaar na jaren weer treffen. Als tieners hadden ze een relatie, die zij heeft uitgemaakt. Nu, 15 jaar later, zien ze elkaar weer, een belofte van toen. In eerste instantie is er ongemak. Maar het ijs breekt als Manuela Olmo een brief die hij aan haar geschreven heeft overhandigt. Met de brief komen de herinneringen. En de vragen: zijn ze na die jaren veranderd? Is Olmo nog steeds verlegen en is Manuela nog steeds zo pittig als toen? Olmo is inmiddels getrouwd en de rusteloze Manuela single. Terwijl ze samen het nachtleven van Madrid verkennen, speelt de belangrijkste vraag: wat is er nog van hun jeugdliefde over? In hoeverre wakkert hun weerzien weer emotie en verlangen aan?
Regisseur Jonás Trueba vangt het weerzien op naturelle wijze. De twee togen van bar naar bar, vergezeld van mooie liedjes van Manuela’s vader, die een optreden heeft. De liedjes refereren mooi aan Olmo’s en Manuela’s rendez-vous. Een film over weemoed, verstild verlangen en de realiteit: terug naar toen kan niet meer, als je al een ander leven hebt opgebouwd.
7 februari 2017
IFFR 2017 DEEL 1
IFFR 2017 DEEL 2
IFFR 2017 DEEL 3
IFFR 2017 DEEL 4
IFFR 2017 DEEL 6