****
recensie Le semeur
Broeierig verlangen
door Michel Rensen
Le semeur heeft weinig woorden nodig om de innerlijke verlangens van haar personages voelbaar te maken. In haar tedere debuutfilm laat Marine Francen de vrouwelijke blikken spreken.
Na zijn staatsgreep in december 1851 laat keizer Napoleon III al zijn tegenstanders oppakken. De arrestatie van alle mannen in een dorp in de Franse Alpen laat de vrouwelijke inwoners eenzaam en afgezonderd achter. Nadat er maandenlang niets vernomen is van hun mannen, is het vertrouwen dat zij ooit nog terug zullen komen weg. Ook in de nabije dorpen hebben de dorpelingen al tijden niets gehoord, maar uit angst dat de kerk of het keizerrijk hun vrijheid zal wegnemen, besluiten ze afgezonderd te blijven. Zwoegend onder de brandende zon nemen ze de vrouwen de werkzaamheden op het land van de mannen over, terwijl ze mijmeren over de toekomst. De zon schijnt door de bomen en weerspiegelt op het goudkleurige graan. De temperatuur stijgt niet alleen in de film, het brandende verlangen wordt ook in de filmzaal voelbaar.
De jongere vrouwen beginnen te dromen over wat er zou gebeuren als er plotseling een man het dorp binnen komt wandelen. Giechelend spreken ze af dat ze deze man zullen delen. Ze hebben allemaal dezelfde verlangens en als één van hen hem voor zichzelf houdt, zou dit tot onderlinge spanning leiden. Wanneer Jean, een dolende hoefsmid met een verborgen verleden, het dorp binnenwandelt, blijkt het pact meer problemen te veroorzaken dan op te lossen. Seksuele en romantische verlangens blijken niet zo strikt gescheiden en traditionele ideeën over liefde en relaties zitten in de weg van de vrijheid die de vrouwen dachten te hebben.
Vrouwelijke blik
De film heeft sterke overeenkomsten met The Beguiled, waarvan Sofia Coppola’s versie twee jaar geleden uitkwam: een vrouwengemeenschap, afgezonderd van de rest van de wereld, waar de komst van één man de onderlinge verhoudingen op scherp zet. Le semeur vermijdt groot drama. De spanning blijft onderhuids en wordt subtiel uitgedrukt via de smachtende en jaloerse blikken van de vrouwen. Het verlangen is tastbaar zonder dat het uitgesproken hoeft te worden.
Jeans achtergrond blijft de hele film een groot vraagteken. Hij is op de vlucht vanwege zijn verleden, maar kan daar niets over uiten. Daardoor is Jean een leeg blad, het ultieme object waar alle vrouwen in het dorp hun verlangens op kunnen projecteren. De één zoekt de genegenheid van een partner, de ander wil die zwangerschap die haar man haar niet meer kon geven en de oudere vrouwen zijn meer geïnteresseerd in het werk dat Jean kan leveren. Zijn woorden en daden zijn vaak tegenstrijdig en aan het eind van de film is Jean nog steeds een mysterie. We krijgen hem enkel via de vrouwelijke blikken te zien.
Vrijheid?
Le semeur zet vraagtekens bij de ontstane vrijheid van de vrouwen. Zij zitten gevangen in het smalle kader van het scherm en moeten zowel hun eigen taken als die van de mannen op zich nemen om de gemeenschap draaiende te houden. In de afwezigheid van mannen kunnen ze hun verlangens uitspreken en hoeven niet netjes te zitten. Het is echter opmerkelijk dat geen van hen bedenkt dat een lange, bedekkende jurk niet de meest praktische kleding is tijdens de graanoogst.
De vrijheid die de vrouwen krijgen, is sterk afhankelijk is van gangbare sociale verhoudingen. De kans dat de mannen terug zullen komen, beperkt de vrijheid van de vrouwen zelfs als er geen man in de buurt is. Zij krijgen in de manloze wereld een beetje vrijheid, maar de realisatie dat hun leven op elk moment weer terug naar het oude kan gaan, houdt de vrouwen gevangen in sociale conventies.
8 juni 2019