***
recensie Source Code
Het betere jatwerk
door Cor Oliemeulen
Er ligt een bom in de trein. Jouw opdracht is om de terrorist aan boord op te sporen. Daarvoor krijg je steeds maar acht minuten tijd. En dan zit je ook nog in het lichaam van iemand anders. Source Code is een spannende sciencefictionthriller die uitblinkt in het betere jatwerk.
Lyrisch waren critici over de lowbudgetdebuutfilm van Duncan Jones, Moon. Hierin ontmoet Sam Rockwell na drie jaar maanbewoning een kloon van zichzelf. Wetenschap, filosofie en psychologie komen uitstekend samen in een persoonlijk drama. Zijn tweede film Source Code heeft dezelfde speling van krachten. Nu is Jake Gyllenhaal onderworpen aan een medisch experiment, waarin hij geleidelijk de betekenis van zijn bestaan ontdekt. Moon bouwt rustig op tot een mooie climax, Source Code zit vol vaart, maar kent een overbodig en belachelijk eind.
Spiegel
Doet Moon nog sterk denken aan Kubricks 2001: A Space Odyssey en Tarkovsky’s Solyaris, Source Code valt zonder moeite te vergelijken met filmproducties die tijd en ruimte als leidmotief hebben. In de tv-serie Quantum Leap kruipt een wetenschapper in de huid van een ander persoon. Als hij in de spiegel kijkt, blijkt hij iemand anders te zijn. Gyllenhaal ondervindt hetzelfde ongemak. Hij speelt Colter Stevens, helikopterpiloot in Afghanistan, maar op het treintoilet aanschouwt hij tot zijn ontzetting het spiegelbeeld van een leraar.
Colter beleeft steeds opnieuw dezelfde acht minuten, net zoals de weerman in het komische Groundhog Day steeds opnieuw dezelfde dag meemaakt. In beide films kunnen ze fouten herstellen en steeds beter anticiperen op situaties. Zo vermijdt Colter dat een medepassagier voortdurend frisdrank op zijn schoen knoeit en zal iedereen in de coupé vergeten dat hij eerder een verdachte reiziger op zijn bek heeft geslagen. Natuurlijk weet hij uiteindelijk het hart van de vrouw tegenover hem te veroveren.
Parellel universum
Source Code lijkt nog meer inspiratiebronnen te hebben. Net als in Déjà Vu gaat Colter terug in de tijd om de vrouw die hij leuk vindt van de dood te redden. Net als in Twelve Monkeys blijkt een verandering in het verleden noodzakelijk. En net als in Avatar gaat het om een lichamelijk beperkte militair met avonturen in een parallel universum. Ook is er goed geleend van Inception, Vantage Point, Back to the Future en talloze andere films.
Maar toch lijkt het idee van Source Code oorspronkelijk. Volgens de bedenker van de ‘broncode’ zijn de hersenen te vergelijken met een gloeilamp: als je die uitzet, zie je haar nog even nagloeien. Na de dood behouden de hersenen korte tijd hun elektromagnetische lading en blijven de circuits even open. Bovendien hebben hersenen een kortetermijngeheugen van acht minuten. Het experiment maakt gebruik van de combinatie van die twee gegevens. Het is geen tijdreizen, het is herschikken van de tijd.
Plichtmatig
Hoewel dit intelligente scriptidee van kwantummechanica boeiend is en de film mysterieus en veelbelovend begint, heeft Source Code een beter lot verdiend. Regie, acteren en montage zijn dik in orde. De kwaliteit van de dialogen houdt niet over, de special effects vallen tegen en de spanning slaat na een uur om in een plichtmatige romance. Het lijkt er verdacht veel op dat Duncan Jones te veel concessies heeft moeten doen aan de Hollywoodproducenten en beter kan terugkeren naar het onafhankelijke filmcircuit.
9 juni 2011