***
recensie Testament of Youth
Vrouw aan het front
door Cor Oliemeulen
De eerste speelfilm waarin we de verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog zien door de ogen van een Engelse vrouw. Een technisch vakkundig gemaakt, treurig kostuumdrama met als enige echte verrassing de uitstekende hoofdrol van de Zweedse actrice Alicia Vikander.
Regisseur James Kent duikt graag in het leven van historische figuren (o.a. Mozart en Margaret Thatcher), maar schuwt niet om ook minder bekende, maar niet minder aansprekende, mensen te portretteren. Tot dusver deed hij dat in documentaires en tv-films. Testament of Youth, naar de autobiografische bestseller van de Engelse schrijfster, feministe en later pacifist Vera Brittain, is zijn eerste bioscoopfilm.
Van Oxford naar slagveld
Niet iedereen in Engeland viert het einde van de Eerste Wereldoorlog even uitbundig. Net als de meeste van haar landgenoten heeft Vera (Alicia Vikander) een hoop leed te verwerken. Enkele geliefde personen in haar directe omgeving hebben de verschrikkingen van het slagveld niet overleefd. Mannen, vaak nog jongens, die vol avontuur en plichtsbesef naar Frankrijk vertrokken met de overtuiging de Duitse vijand in korte tijd een kopje kleiner te maken, vielen aan het front, in de loopgraven, onder wapens en mosterdgas.
Ook Vera wil zich niet onbetuigd laten en de oversteek maken, nadat ze in de krant pagina’s vol namen van gesneuvelde landgenoten ziet en zich realiseert dat ook haar geliefde Roland en close broer Edward er zijn gaan vechten tegen ‘de Hun’. Vera is vastbesloten de gewonden te gaan verzorgen, maar haar plan wordt ten zeerste afgekeurd door haar ouders, die er aanvankelijk ook op tegen waren dat Vera wilde gaan studeren. Pa vindt dat Vera beter kan gaan trouwen dan studeren: ‘Vrouwen in Oxford kunnen niet eens een graad krijgen. Het is weggegooid geld.’
Duitse soldaat
Vera’s eigen wil is bewonderenswaardig. Nadat ze op het vasteland in een verpleegstersuniform is gehesen, beschouwen haar leidinggevenden en collega’s Vera in eerste instantie als het welgestelde universiteitsmeisje uit een ivoren toren, maar dit verandert snel als zij zien dat Vera vol overgave de gewonden verzorgt. Vera’s belevingswereld verandert drastisch als zij in een barak met louter zwaargewonde Duitse soldaten moet werken. Hier vindt ze de inspiratie voor haar pacifistische boodschap in haar latere leven. Hoogtepunt van de film is dat Vera de hand van een stervende Duitse soldaat vastpakt en tot hem spreekt alsof zij zijn geliefde is zodat hij vredig zijn laatste adem kan uitblazen.
Het lukt regisseur James Kent om sentimentele valkuilen te vermijden, gesteund door de overtuigende acteerprestatie van Alicia Vikander. In de momenteel nog in de bioscoop draaiende originele sciencefictionthriller Ex Machina speelt zij een bijna emotieloze robot met kunstmatige intelligentie die niets liever wil dan een mens worden. In Testament of Youth kan Vikander juist haar hele scala van emoties tentoonspreiden: geluk, hartstocht, radeloosheid, pijn en vastbeslotenheid.
Van onbezonnenheid naar wanhoop
Vera’s gevoelens worden regelmatig ondersteund door close-ups en sfeerrijke beelden van de omgeving: vanaf haar onbezonnen jeugd als Vera met haar broer en vrienden schaterend ravot in de natuur en zwemt in een meer, tot en met haar wanhoop als Vera buiten in de zompige grond te midden staat van honderden brancards met zwaargewonden en doden terwijl de camera van boven langzaam uitzoomt om de omvangrijkheid van de oorlogswaanzin aan te zetten.
Hoewel Testament of Youth door de ingehouden sensualiteit en het hartverscheurende van het leven qua verhaal en setting beslist authentiek oogt, mankeert het de film gevoelsmatig aan een serieuze intrige zoals in het sterkere romantische oorlogsdrama Atonement (2007). En het feit dat onze protagonist te boek staat als feministe komt slechts tot uiting in Vera’s opvatting dat zij liever gaat studeren dan trouwen, en in de scène waarin de vrouwelijke Oxford-rector haar toevertrouwt dat een vrouw tweemaal zo hard moet studeren dan mannen. Maar ook zonder noemenswaardige verrassingen in het scenario is de filmbiografie de moeite waard.
9 juni 2015