Categorie: FILMFESTIVAL

IDFA 2023 – Deel 3: Aparte banen

Posted on

IDFA 2023 – Deel 3:
Aparte banen 

door Bob van der Sterre

Aparte banen maken documentaires bij voorbaat al de moeite waard. Er komt bevlogenheid en passie bij kijken. Zes films over aparte beroepen. Van journalist in native Amerika tot brandweerman, van acrobaat tot truecrimepodcastmaker.

 

Bad Press

Bad Press – De strijd voor vrije journalistiek bij de Muscogee-stam
Persvrijheid is in de grondwet van de VS verankerd, maar dat geldt niet voor Native American stammen. Slechts vijf van de ruim 500 stammen hebben er regels voor. Onder andere de Muscogee, Cherokee en Navajo hebben dat. De vrijheid is niet vanzelfsprekend, want in 2018 werd de vrije pers in Muscogee weer aan banden gelegd. Waarom? Omdat er veel slechts geschreven wordt. Angela Ellis, journaliste bij Mvskoke Media: ‘Stop dan met slechte dingen doen!’

De sfeer verhardt zich als er ook verkiezingen komen in de Muscogee-stam. Het is duidelijk dat Angela met haar pittige persoonlijkheid niet zal stoppen met het journalistieke werk. ‘Ze sturen elke dag highly polished shiny turds de wereld in.’ Tegelijk is er ook een stroming om persvrijheid in de wetgeving te verankeren.

Heel aardige film over journalistiek in een wereld waar je doorgaans weinig van meekrijgt. Het zijn in feite drie films ineen: een document over het belang van persvrijheid, een portret van chiefs in verkiezingstijd, en andere terloopse observaties van de Muscogee-cultuur.

 

Burning Out (Brandmeester)

Burning Out – Amsterdamse brandweer moet veranderen
Gerrie is 59 en nog maar twee jaar van zijn brandweerpensioen verwijderd. Hij is dé brandweerman bij uitstek. Ervaren, niet op zijn mondje gevallen en naar eigen zeggen een perfectionist. Hij is de commandant van de brandweer in Amsterdam-Zuid en mentor van nieuwe brandweertalenten, zoals Joyce. Hij wil personeel dat past in het team, ‘of ze van Pluto, Mars of Venus komen, dat maakt mij niet uit’.

Zijn bazen zien dat wel anders. Die hebben percentages in gedachten. 30% mannen, 30% vrouwen en 30% divers want ‘de brandweer moet een afspiegeling zijn van de stad’. De brandweer moet bovendien herstellen van een slechte reputatie (seksisme). Hoewel dat ook logisch is voor Gerrie stuit het hem tegen de borst dat persoonlijke kwaliteiten en teamgevoel niet doorslaggevend zijn.

Deze film van Saskia Gubbels (Nederlandse titel is Brandmeester) heeft een vrij traditionele documentaire-aanpak, maar wat gaat het er makkelijk in bij ondergetekende. Gerrie is ook zo ontzettend geknipt als hoofdpersoon. Deels van de oude en van de nieuwe generatie en zo ad rem als Amsterdammers kunnen zijn. En die heerlijke Amsterdamse bijdehandheid. Ik denk dat menig mond van buitenlandse kijkers openvalt als ze zien hoe brutaal mensen praten tegen hun meerdere – en dat altijd met zo’n volstrekte vanzelfsprekendheid. Zoals bijvoorbeeld Joyce tegen de zin in van burgemeester Femke Halsema zegt: ‘Mensen willen het niet horen maar dit ís een mannenbaan.’

Type film dat voortgestuwd wordt door het thema ‘verandering – wat nu?’. Er is veel verwantschap met andere films over mensen die werken in Amsterdam (en omgeving). Bijvoorbeeld Garage 2.0 (2016) van Catherine van Campen, of onderstaande film van Ingrid Kamerling.

 

They and Them

They and Them – Jonge genderdiverse mensen in Zaandam
We steken het IJ over en komen uit bij de genderpoli in Zaandam. Die behandelt jonge tieners die van geslacht willen veranderen. Ze moeten zich voorbereiden op heftige medische ingrepen, die je niet kunt terugdraaien.

Een film als deze kan makkelijk fout gaan. Of de focus ligt te veel op de kwetsbare kinderen die nog in bepaalde processen zitten. Of het is een film die alles op een weegschaal legt. Geen van beide is hier het geval. We kijken vooral naar hoe het personeel ermee omgaat: de kinderen zijn in feite bijzaak.

Het is prettig voor een docu als je twee tegenpolen hebt: de hoofd-psycholoog die op een Harley Davidson rondrijdt. Hij vraagt zich hardop af of de poli ook inclusief is voor hem als ‘heteroseksueel cis-genderpersoon’ (dat wil zeggen dat je geslacht en genderidentiteit overeenkomen). En de collega die het proces zelf heeft doorgemaakt en het belangrijk vindt om alle stemmen te respecteren.

Verder veel boeiende observaties. Het ontvangen van genderdiverse mensen en dan per ongeluk ‘Hallo dames!’ zeggen. ‘Dat zijn nou net de dingen die we willen voorkomen.’ Hoe een regenboogvlag discussies op kan roepen: ‘Rekening houden met de een betekent geen rekening houden met de ander.’ Of de opmerking: ‘Ik kreeg wel eens te horen: je hebt mazzel dat je gay bent.’ Of de oprechte tranen als het gaat over de stress van alle administratieve handelingen die ze moeten plegen. Ingrid Kamerling is zelf psychologe en dat helpt vermoedelijk bij het respectvol opereren in dit wereldje.

 

Another Day

Another Day – Acrobatiek op straat
Besi en Rafael, Albanezen, doen als Ping en Pong straatoptredens in Italië. Een combinatie van pantomime en breakdance. Ze zijn er goed in en verdienen er aardig mee.

We zien ze thuis ontbijten, reizen met de metro, op straat performen, en soms weggestuurd worden door de politie.

De film van Eneos Carka begint sterk met de portretten en geschiedenissen van de twee. Zo is de vader van een van hen vermoord. De ander heeft een fysiek probleem met zijn benen. Ze noemen elkaar broers maar zijn het niet. We zien hun geboortestreek in Albanië.

Daarna begint de film wat te kabbelen. Nou kun je dat niet altijd afdwingen als je een documentaire maakt, de factor geluk speelt vaak een grote rol. Er gebeurt gewoon weinig bijzonders. Een miniruzie wordt een beetje opgeblazen om de film toch wat spanning te geven. Ze lijken uit elkaar te groeien (een studeert en heeft een vriendin, de ander gaat bij een ander team bijverdienen). Al met al valt dat wel mee. Net als de rol van de Italiaanse politie niet zo schokkend is.

Aardige schets van twee levens maar de film had makkelijk in een half uur gepast.

 

Citizen Sleuth

Citizen Sleuth – Truecrimepodcastmaker van twintig
Waar Besi en Rafael streven naar wat meer succes, heeft Emily misschien wel wat te veel. Wat als je twintig bent en miljoenen je truecrimepodcast downloaden?

Dat overkwam Emily toen ze begon te podcasten over een bizar ongeluk in haar woonplaats in West-Virginia. Jaleyah werd op een nacht midden op de weg gevonden, met kleding hangend aan de vangrail, de auto een kilometer verder. Ze kwam van een feest. Medefeestgangers werden verdacht gevonden. Alsof ze een moord in scène wilden zetten. Maar de politie achtte dat toch niet mogelijk.

Emily wierp zich op de zaak zonder journalistieke ervaring, kennis van politiezaken. Dat weerhield haar niet om voor speurder (‘sleuth’) te spelen en te peuren in de levens van deze mensen. Daarnaast is ze mediageniek en voor twintig jaar ook aardig wereldwijs. Ze lanceerde zichzelf als een komeet in de wereld van de truecrimepodcasts.

Aardig is de nuchtere wending halverwege de film. Het zet ineens de hele opkomst van de truecrimepodcast in een ander, minder positief daglicht. Emily krijgt een lesje realiteit.

Het samenspel tussen documentairemaker Chris Kasick en Emily – van wie we geen vader zien – geeft de film een interessante laag van leraar en student, én ook een beetje een soort vader-dochter-relatie.

 

Nightwatchers

Nightwatchers – Vluchtelingen in de bergen ondersteunen
Laatste film over werk gaat over artsen die ‘s nachts vrijwillig door de Alpen lopen om vluchtelingen te helpen. Vooral zieken, ouderen, zwangere vrouwen. Ze dreigen anders onderkoeld en ondervoed dreigen te raken. Terwijl agenten ze willen oppakken. Of terugsturen naar Italië.

Een vreemd kat-en-muis-spel tussen de artsen en politie ontstaat. Het is vooral wachten. En kletsen (fluisteren). Het is niet illegaal wat de artsen doen maar de politie is er ook niet blij mee. ‘We zouden niet moeten doen als de regels beter waren.’

Sommige vluchtelingen hebben geen vertrouwen in de vrijwillige hulp aangezien ze tijdens hun tochten zelden hulp meemaken.

Redelijk resultaat. De beelden van de nachtelijke bergen zijn mysterieus. Daar staat wel een vrij laag tempo tegenover. En uiteindelijk word je niet veel wijzer van het systeem. De korte Finse film op IDFA How to Please legt denk ik beter (en genadelozer) uit wat er mis is aan het systeem van vluchtelingenopvang.

 

14 november 2023

 

IDFA 2023 – Deel 1: Openingsfilm
IDFA 2023 – Deel 3: Menselijk leed
IDFA 2023 – Deel 4: Palestina
IDFA 2023 – Deel 5: Vrouwen: muziek en voetbal
IDFA 2023 – Deel 6: Risiconemers
IDFA 2023 – Deel 7: Oekraïne

 


MEER FILMFESTIVAL

IDFA 2023 – Deel 2: Menselijk leed

Posted on

IDFA 2023 – Deel 2:
Menselijk leed 

door Bob van der Sterre

Menselijk drama is meer dan ooit hét thema van IDFA. Vier totaal verschillende films over mensen die op integere manier omgaan met tragedies: Brazilië, Engeland, Parijs en Washington State in de VS.

 

They Shot the Piano Player

They Shot the Piano Player – Waar is Tenorio jr. gebleven?
Wat gebeurde er met de gevoelige pianist Tenorio jr.? Op het hoogtepunt van de bossanova was hij aan het toeren in 1976 met Vinicius de Moraes. Hij zat in een hotel in Buenos Aires met zijn minnares, zij had hoofdpijn, hij ging naar de apotheek om pillen te halen en kwam nooit meer terug. De (fictieve) Amerikaanse muziekjournalist Jeff (stem Jeff Goldblum) gaat op onderzoek uit om een boek te schrijven, en we volgen alles in animatievorm.

Het onderzoek naar Tenorio jr. van Jeff brengt hem bij familieleden, muziekcollega’s, vrienden, kennissen. Jeff reist wat af en heeft een schijnbaar oneindig budget. Bill Evans in Tucson, vrienden in Argentinië, muzikanten (Joao Gilberto, Caetano Veloso, Milton Nascimento, Gilberto Gil) her en der in Brazilië. De makers (Fernando Trueba, Javier Mariscal) kozen voor een mix tussen een historische detective en biopic. Die grote hoeveelheid mensen die wilde meewerken aan de film is een luxeprobleem. Het zorgt voor ups en downs in de spanningsboog; dat is wel jammer.

Daar staat tegenover dat de film vanwege de animaties prachtig is om te zien. De film maakt optimaal gebruik van de vrolijkheid van de bossanova (kleurrijke kroegen) tegenover de doom and gloom van leven in een Argentijnse dictatuur (zwarte, donkere straten). Dat waar Tenorio jr. onbewust een symbool van werd. Animatie in documentaires biedt mogelijkheden die je nooit zou hebben gehad bij een reguliere pratende hoofden-docu. Denk bijvoorbeeld aan de film Tower (2016). Ik denk dat credits moeten gaan naar journalist/tekenaar Joe Sacco, die op comicgebied veel heeft betekend voor dit crossovergenre.

 

Red Herring

Red Herring – Een film maken over je eigen hersentumor
De filmmaker Kit Vincent heeft een hersentumor. Hij filmt deze periode, en zijn vader en moeder. Ze praten openlijk over hun omgang met zijn ziekte. We zien ze foto’s kijken, praten over het verleden, samen wandelen. En wachten op nieuwe telefoontjes van de artsen.

Zijn vader begint zich uit het niets te verdiepen in de Tora en judaïsme. Mogelijk omdat hij bij een groep wil horen? En bekwaamt zich in schilderkunst. Zijn moeder zoekt toevlucht in haar werk als verpleegkundige. En Kit lijkt zijn emoties te verstoppen achter de camera. Hij vraagt zich op zeker moment zelfs af of de film hem helpt bij het afscheidsproces. Het is vooral de vader die aan het verwerken is, die zelfs een hartaanval kreeg op het moment dat zijn zoon vernam dat hij een hersentumor had.

Tragische maar interessante film: hoe gedraag je je in zo’n situatie? Hoe praat je met elkaar? Wat verwacht je van elkaar? ‘Je bent mijn moeder dus verwacht ik meer inzet van jou.’ Het wordt nergens te sentimenteel of weeïg, wat dé uitdaging is bij films over ziektes als kanker. Maar het blijft ook wat gewonig. En het had wat korter gekund. Wel eentje die hoog gaat scoren in de lijstjes van de publieksfavorieten en misschien zelfs een kraker kan worden in filmhuizen.

 

Where God Is Not

Where God Is Not – Nabootsen gevangeniservaringen is pijnlijke ervaring
Drie ex-Iraanse gevangenen, nu levend in Frankrijk, recreëren hun gevangenhouding onder leiding van regisseur Mehran Tamadon. Ze doen dat in opslagruimtes in Parijs.

Het recreëren van een gevangenis is niet makkelijk. Een bed aan elkaar lassen, de houten planken op de juiste afstand krijgen, de (religieuze) muziek uit die tijd terugvinden. En dan nog het fysieke geweld. Met name zakenman Ebrahimi kan tot in detail uitleggen hoe een kabel tegen de zool van je voeten wordt aangekletst. “Het is pijn als een bliksemflits.” Hij bindt Tamadon vast en legt uit welke pijn je waar voelde. “Er is geen groter plezier dan dat je te ontboeien.” Daarna zegt hij nog sorry tegen de mannequin die ze als voorbeeld gebruiken.

Homa Kalhori, schrijfster, gaat misschien het verste over haar grens om de pijn te her-ervaren. Tranen vloeien rijkelijk. En Taghi Rahmani loopt (wederom) kilometers in zijn minicel. Hij maakte zes maanden eenzame opsluiting door. Hij beschrijft de strijd met de hoofdondervrager. ‘Zijn doel is om je te laten stoppen met wie je bent… Activist, journalist.’ Ook frappant: ‘De ondervragingsruimte is een oorlog en de ondervrager moet die winnen.’ Als Tamadon vraagt of deze film dan niet helpt om de hoofdondervrager te laten twijfelen, is Rahmani helder: ‘Helemaal niets. Het is oorlog voor hem, geen les ethiek.’

Deze mensen werden opgezadeld met trauma’s voor hun hele leven. En dan heb je het nog niet eens over het waarom van de opsluiting en de gedwongen bekentenissen. Het enige optimistische is dat ze het kunnen navertellen. Soms is er ook humor. ‘Vond je het niet vervelend dat ze jou niet de leider maakten ?’ ‘Ha, nee, dan had ik hardere slagen op mijn voeten gekregen, dat was het niet waard!’

Recreëren van ellende is bezig met een opmars sinds het succes van de film The Act of Killing. Het is een vrij eenvoudige manier om drama meer inlevend te maken – en vertelt het natuurlijk veel duidelijker dan als iemand het gewoon zegt. Dat bewijst deze film ook. Je hebt niet meer dan de ruimtes, de personen en hun verhalen. Hoewel het met twee uur wel wat te lang is.

 

Richland

Richland – Opgroeien tussen de kernbomtesten
In het nucleaire complex van Hanford (Washington State) werd plutonium gemaakt voor atoombommen. Of te wel het Manhattanproject (bekend via de film Oppenheimer), waarmee de atoombommen van Hiroshima en Nagasaki werden gemaakt. Maar het is nu ook wel duidelijk dat diverse mensen (vaak medewerkers) te jong zijn gestorven aan kanker.

Het gehucht Richland groeide begin jaren veertig uit tot een stad toen de arbeiders van Hanford er kwamen wonen. Nu, tachtig jaar later, gaat documentairemaker Irene Lusztig langs alles en iedereen om te begrijpen hoe er nu op die tijd wordt teruggekeken.

We luisteren naar veel betrokkenen. De native Amerikanen die hun land weggenomen zagen worden. Mensen die opgroeiden in die tijd. Archeologen die bij de afgravingen van besmet gebied betrokken zijn (‘Je kunt er wel wonen maar tuinieren gaat niet’). Kinderen in deze tijd bespreken het symbool van hun school: de beroemde ‘mushroom cloud’ van een atoomexplosie. Een van oorsprong Japanse kunstenares wiens ouders Hiroshima meemaakten. Een man die zich jarenlang verzette tegen het project. Verder veel archiefbeelden zoals president Kennedy die bouw van een complex opent door een stokje met uranium ergens tegen aan te tikken.

Wat je vooral leert van deze film: in het heden van een bepaalde tijd worden vaak te rigoureuze keuzes gemaakt. De effecten voor de toekomst zijn dan even bijzaak. Maar het wordt nou eenmaal wel ooit toekomst en dan zit je ermee.

De muziekstukken vind ik een aardige rode draad in de film, maar de docu is wel wat langzaam. De film gaat veelal over senioren maar heeft ook wel een beetje dat tempo.

 

13 november 2023

 

IDFA 2023 – Deel 1: Openingsfilm
IDFA 2023 – Deel 3: Aparte banen
IDFA 2023 – Deel 4: Palestina
IDFA 2023 – Deel 5: Vrouwen: muziek en voetbal
IDFA 2023 – Deel 6: Risiconemers
IDFA 2023 – Deel 7: Oekraïne

 


MEER FILMFESTIVAL

IDFA 2023 – Deel 1: Openingsfilm

Posted on

IDFA 2023 – Deel 1: Openingsfilm:
A Picture to Remember 

door Jochum de Graaf

Het was te verwachten dat de openingsfilm uit Oekraïne zou komen. Vanuit de IDFA-traditie om het festival met het meest actuele onderwerp te beginnen, was een film over het huidige Israëlisch-Palestijnse conflict vanzelfsprekend te kort dag. Tijdens de vorige editie, een half jaar na de Russische invasie, trok een aantal indringende documentaires sterk de aandacht, zoals Mariupolis, Mariupolis II en When Spring Came to Bucha. Zomer 2022 werd aangekondigd dat het IDFA Bertha Fonds in een veertiental films zou investeren, waaronder A Picture to Remember.

Olga Chernykh’s A Picture to Remember begint sterk. We horen haar vertellen dat ze de avond tevoren nog champagne dronk, met haar moeder en een vriendin op haar werkplek, het mortuarium in Kyiv. Ze dacht dat het nooit oorlog zou worden. Maar dan is er de herinnering van de enorme schok, waarmee ze klaarwakker werd, om half vijf in de ochtend van 24 februari 2022. Beelden van bewakingscamera’s in het centrum van Kyiv, lichtkogels boven de stad, explosies in de verte, sirenes, luchtalarm, auto’s die voorbij razen, hollende mensen die schuilplaatsen opzoeken, de Russen zijn binnengevallen, de oorlog is begonnen.

A Picture to Remember

Perspectief van dochter, moeder en grootmoeder
Olga Chernykh vraagt zich af hoe haar moeder het heeft ervaren, is vanzelfsprekend benieuwd naar de verdere familie, vrienden en bekenden. Dat nieuwslezeres Kateryna Pavlova van het tv-kanaal waaraan ze die eerste dagen gekluisterd waren net als zij uit Donetsk afkomstig is, heeft nog iets vertrouwds. Een jaar of tien geleden is ze met haar ouders vanuit de grote industriestad, in de door separatisten uitgeroepen Volksrepubliek, naar Kyiv verhuisd. Grootmoeder is daar achtergebleven, te oud om nog verplant te kunnen worden.

Het verdere verloop van de oorlog komt niet of nauwelijks aan de orde. A Picture to Remember is vooral een observatie van de oorlog vanuit het perspectief van drie vrouwen: Olga Chernykh, haar moeder en haar grootmoeder. Chernykh komt uit een elitefamilie, meest medici, haar moeder is patholoog-anatoom in het mortuarium van Kyiv. Je zou verwachten dat je dan het een en ander aan oorlogsslachtoffers te zien zou krijgen, maar pas op driekwart van de film wordt op een brancard een bodybag binnen gebracht, zonder nader commentaar.

En die grootmoeder aan de andere kant van het front houdt zich erg op de vlakte. Terwijl je de inslagen op de achtergrond hoort, praat ze luchtigjes over de tuin in bloei. Interessant is nog wel dat er een ode wordt gebracht aan het roemrijke verleden van Donetsk, de staalindustrie, de mijnbouw, de economische motor van de Sovjet-Unie. Invoelend ook hoe het leven in de Sovjet-Unie op de familie heeft ingewerkt; de grootvader van Chernykh die geen grote carrière nastreefde omdat hij bang was dat de Sovjetautoriteiten er achter zouden komen dat zijn eigen vader aan de zijde van de ‘Witten’ tegen de Bolsjewisten streed in de beginjaren na de Russische Revolutie.

A Picture to Remember

Van de hak op de tak
En dan een jeugdherinnering van Olga Chernykh, beelden van het weekend dat ze met vriendinnen ging skydiven in Marioepol, dat ze het haar vader niet verteld had omdat ze bang was dat hij erg boos op haar zou zijn en dat hij dat uiteindelijk niet werd, opgelucht omdat ze veilig was thuisgekomen.

En zo meandert de film tussen familiefoto’s en -filmpjes, archiefbeelden uit de Sovjettijd, gesprekken in de huiskamer, beeldbellen met grootmoeder, verjaardagen, bruiloften, parasieten onder de microscoop van moeder Chernykh, uitlopend op Koyaanisqatsi-achtige beelden van een trip naar Donetsk op de tonen van Vera Lynn’s ‘We’ll meet again’.

Het heet volgens de IDFA-synopsis een filmisch essay te zijn, maar is eerder een caleidoscoop van hak op de tak springende beelden, waarbij je geen idee krijgt waar Chernykh nu eigenlijk naartoe wil. Gaandeweg bekroop me het idee dat het zowel een half uur korter als ook nog een uur langer had kunnen duren. A Picture to Remember is niet echt een film die je nog lang zal heugen..

 

8 november 2023

 

IDFA 2023 – Deel 2: Menselijk leed
IDFA 2023 – Deel 3: Aparte banen
IDFA 2023 – Deel 4: Palestina
IDFA 2023 – Deel 5: Vrouwen: muziek en voetbal
IDFA 2023 – Deel 6: Risiconemers
IDFA 2023 – Deel 7: Oekraïne

 

MEER FILMFESTIVAL

33 Tips voor IDFA 2023

Posted on

International Documentary Festival Amsterdam 8-19 november
33 Tips voor IDFA 2023 

door Bob van der Sterre

IDFA 2023 komt eraan! Documentaireliefhebbers verzamelen zich weer in Amsterdam. Het programma focust zich nog steeds op films over menselijk drama. Maar er is genoeg variatie voor iedereen. Lees hier onze 33 tips voor IDFA 2023.

Het programma is op het eerste gezicht niet heel veel verschillend van de programmering van vorig jaar: de focus ligt wederom op mensen en hun drama. Dus veel films over de IDFA-evergreens gender/seksualiteit, vrouwen, families, coming of age, vluchtelingen. Egodocumenten – dus films over de filmer zelf – zijn ook populairder dan ooit.

Om het nog makkelijker te maken, heeft IDFA Pathways bedacht. Zo kun je deze onderwerpen makkelijk terugvinden in categorieën als ‘Me’, ‘Sisters’, ‘Displaced’, ‘Family Affairs’, ‘Queer’, ‘Young adults’.

Net als vorig jaar zie ik bijna geen journalistieke films of luchtige films in het programma. Of überhaupt films over onderwerpen (wetenschap, technologie, biologie, kunst, architectuur, economie, misdaad). Zelfs de muziekdocumentaire, traditioneel sterk aanwezig op IDFA, is dit jaar matig bezet.

33 Tips voor IDFA 2023 - A Picture to Remember

Het aantal films over de levens en families van de regisseurs zelf is dit jaar daarentegen bijna niet te tellen. Wat dat betreft is de openingsfilm A Picture to Remember een goed voorbeeld. IDFA-artistiek directeur Orwa Nyrabia zei erover: “Dit is een film van een onafhankelijke filmmaker die zowel persoonlijk als politiek is. Door deze op te bouwen rond drie generaties vrouwen in haar familie, voert Chernykh ons mee naar het huidige dagelijkse leven van Oekraïners.”

Vast een boeiende film, maar ik kijk toch vooral films voor de eigenzinnigheid en het talent van de makers. Die zie je denk ik meer terug in het interessante programmaonderdeel 16 Worlds on 16 (films geschoten op 16 mm), waarbij diverse oudere documentaires worden vertoond. Experimenteerdrift zie je ook in de programma’s Paradocs (films) en DocLab Spotlight (VR, kunst). En er zijn ook zes films van IDFA-gast Wang Bing en zijn Top 10!

Top 33
Deze 33 films (hier per thema ingedeeld) raden we aan. Dat wil niet zeggen dat je er blind heen moet of er verder geen andere films de moeite waard zijn. Er zijn gewoon ontzaglijk veel films en elke selectie helpt met 300 films. Klik op de titel voor een link naar de website van IDFA. De redactie van InDeBioscoop wenst alle IDFA-gangers veel plezier!

Animatie
They Shot the Piano Player
In animatievorm bekijken we het bijna detectiveachtige verhaal over de vergeten pianist Tenório Jr. Werd groot met bossanova maar verdween in 1976. Een muziekjournalist gaat het uitzoeken.

 

Biologie
Metamorphosis
De beroemde 17e-eeuwse tekenares Maria Sibylla Merian observeerde insecten zo waarheidsgetrouw mogelijk. Pim Zwier maakte er een filmversie van. Dat wekt meteen nieuwsgierigheid op. Over dieren zag ik nog maar een andere film in het programma, de Duitse productie In Wolf Country. Die gaat over de maatschappelijke discussie over de terugkeer van de wolf.

 

Drama
The Next Life
Bij een aardbeving in Sechuan in 2008 kwamen bijna 70.000 mensen om. Maar ook 5.000 kinderen. De ouders worstelen nog steeds met het verlies. Ongetwijfeld hartverscheurende documentaire. Uit de top 10 van IDFA-gast Wang Bing.

 

Egodocumenten
Nowhere near
Poëtische interpretatie van een zoektocht naar identiteit van een man die van de VS teruggaat naar de Filippijnen. Een ‘meanderende psychogeografische filmreis’ aldus het filmfestival van Leipzig, waar deze film eerder draaide. Deze IDFA biedt veel films waarbij filmmakers gaan speuren in hun eigen familiegeschiedenissen: 1489, Bye bye Tibériade, A transformação de Canuto, Chasing the Dazzling Light, Dearest Fiona, Milisuthando, Background, Songs of Earth, Thermodielectric, While the Green Grass Grows, A Picture to Remember en meer.

 

Experiment
We Don’t Talk Like We Used To
Joshua Gen Solondz reisde tussen de VS, Japan en Hong Kong en maakte een experimentele collagevideo over die reis. IDFA zegt dat hij met zijn experimentele film ‘het niemandsland verkent tussen impressionistische reisdocumentaire, psychologisch spiegelpaleis en cinematografische noisepunk’. Als dat niet wervend genoeg is… En slechts 35 minuten durend. Let op: de trailer is niet goed voor mensen die gevoelig zijn voor wisselend licht.

 

Feelgood
Tehachapi
Ik dacht dat er geen feelgoodfilm was deze IDFA, maar ik vond er toch een: Tehachapi. Street art-kunstenaar JR maakt fotocollages samen met gedetineerden in de VS – en we luisteren naar hun verhalen. Ongetwijfeld een hartverwarmende film.

 

Gaming & technologie
Knit’s Island
Een game als documentaire? Een documentaire als game? We leren hier meer over de deelnemers aan een game met een reusachtige oppervlakte, waar genoeg virtueel rond te lopen valt. Ook interessant op het gebied van technologie is Time Bomb Y2K, die terugblikt op de millenniumbug.

 

Gender & seksualiteit
Kokomo City
Zwarte transvrouwen die sekswerker zijn: dat is geen makkelijk bestaan. Ze bijten van zich af en hoe ze dat doen, zie je in deze docu van D. Smith. Ook interessant ogen het portret van de non-binaire performancekunstenaar Gena in Queendom, They and Them over een Nederlandse genderpoli, en de korte film Loving in Between in het Paradocs-programma.

 

Geschiedenis
The Kyiv Files
Nederlandse Film van Walter Stokman gaat over de opengestelde KGB-files… in Oekraïne. Want daar zaten ze natuurlijk ook. Verhalen over wie wie in de gaten hield en andere spannende verhalen. Voor sommige mensen komt decennia later pas de waarheid naar boven. Interessant is ook de 16 World on 16-film The First Year, over de regering van Salvador Allende uit 1972 (van Patricio Gúzman, IDFA-gast in 2019). En uit hetzelfde programma geeft Salesman een fraai tijdsbeeld van de jaren zestig.

 

Gezondheid
Magic Mountain
Vorig jaar keken we naar het wel en wee op de corona-afdeling van een Bulgaars ziekenhuis (A Provincial Hospital). Deze film gaat over ‘ouderwetse’ tuberculosepatiënten in een sanatorium in Georgië. Film van Mariam Chachia en Nik Voigt oogt wat zwaar op de hand op basis van de trailer maar heeft wel een prettige lengte van 74 minuten.

 

IDFA-eregast: Wang Bing
Mrs. Fang
Ga niet zomaar naar een Wang Bing-film als je niet zeker weet dat je er tijd voor hebt gereserveerd. En er een wc in de buurt is. Diverse van zijn films duren drie tot vier uur. Deze film over een stervende vrouw van 86 minuten (uit 2017) is voor hem een short. Ongetwijfeld mooie maar wrange film. Wie moed heeft, begint aan Wang Bings Tie Xi Qu: West of the Tracks uit 2002. Duur: 556 minuten. Ja, dat is bijna tien uur.

 

Klassieker
Koyaanisqatsi
Deze écht vernieuwende film kwam uit in 1982 en had veel invloed op latere documentairemakers. Een film die beelden liet stromen zonder echt een verhaal te vertellen. Regisseur was Godfrey Reggio. Hij zou later ook Nagoyqatsi en Powaqqatsi zou maken. Zit, kijk en geniet. Er is een live-versie in Eye Cinema.

 

Koken
Menus-Plaisirs – Les Troisgros
Portret van dit Franse Michelinrestaurant van maar liefst vier uur. Blijft het boeiend? Het zal in elk geval hongerig maken, dus regel een goed hapje ná deze film. Van de zeer ervaren documentairemaker Frederick Wiseman (maakte zijn eerste documentaire in 1967).

 

Kolonialisme
Selling a Colonial War
Hóe verkocht de Nederlandse overheid destijds aan Nederlanders de koloniale oorlog in Indonesië? Die vraag is het onderwerp van deze film van In-Soo Radstake. Lange zit (133 minuten) maar ongetwijfeld boeiende informatie. Ook over kolonialisme (in Kameroen) gaat de Franse film Africa I will Fleece You (1992) in het 16 Worlds in 16-programma. En interessant zal ook zijn vermoedelijk Tales of Oblivion, waar een grimmige ontdekking de geschiedenis van slavenhandel in Portugal laat zien.

 

Kunst
Nam June Paik: Moon is the Oldest TV
Ooit begon mijn kunstschrijfloopbaan met een artikel over video-art. Ik leerde de naam Nam June Paik kennen: dat bleek de Picasso van dit genre. Hierbij een portret dat ongetwijfeld zal boeien. Meer kunst zie je in Alreadymade, een film van Barbara Visser over de beroemde pissoir van Marcel Duchamp.

 

Luchtig
Arsenie. An Amazing Afterlife
Monnik, profeet of oplichter? Wat Arsenie Boca was, is nog steeds niet duidelijk. Roemeense film van Alexandru Solomon bewijst wederom dat je lastige onderwerpen ook luchtig kunt vertellen.

 

Media
Bad Press
Hoe werken de media eigenlijk in de native American-maatschappijen? In Bad Press wil een journaliste schrijven over misstanden bij de Muscogee Nation (Oklahoma) maar ze wordt tegengewerkt. Hoe gaat ze daarmee om?

 

Meditatie
Samsara
Deze Spaanse film van Lois Patiño gaat over het Dodenboek en vindt plaats in Laos en Zanzibar. Volgens IDFA een ‘een unieke cinematografische ervaring, een meditatieve reis langs verschillende zienswijzen op leven en dood.’ In het Paradocs-programma.

 

Mensen
Another Day
Heel aardig lijkt me de film over twee Albanese straatartiesten, Besi en Rafael alias Ping en Pong. Treden her en der in Italië op. Problemen met de politie, hard leven maar ook waardering van publiek. Een andere prachtige mensenfilm op IDFA is Daguerréotypes (1975) van Agnès Varda in het 16 Worlds in 16 programma. Nog meer mensen zie je in Before the Flood (2005) over de bouw van de Drieklovendam. Film uit de top 10 van Wang Bing.

 

Misdaad
Citizen Sleuth
Onervaren podcastmaakster wordt een lokale beroemdheid met een truecrimepodcast. De film zet ook vragen bij het beroep van truecrimepodcastmaker – die zich soms als minirechercheurs gaan gedragen.

 

Muziek
Let the Canary Sing
Portret van zangeres Cindy Lauper, die wereldberoemd werd met een van de meest pakkende liedjes uit de 80’s: Girls just wanna have fun. Van een iets oudere generatie was Joan Boaz, hoofdpersoon in de documentaire Joan Boaz, I am a Noise. Een soort muzikaal filmgedicht is het interessante Manu, A Visual Album. En wie meer wil weten over klezmer, kan terecht bij de muzikale roadmovie The Klezmer Project.

 

Natuur
As the Tides Comes In
Het Deense eiland Mandø is 8 vierkante kilometer eiland met 27 bewoners. Het eiland staat onder druk door het grillige klimaat. Ik voorspel mooie beelden van robuuste, koppige mensen die weigeren hun plekje te verlaten. Ook worstelend met klimaatverandering en water zijn de Indiase vissers in Against the Tide.

 

Oorlog
Danger Zone
Bizar: toerisme naar oorlogsgebieden. Wanstaltig? Ongetwijfeld. Hoe werkt dat dan? Film van Vita Maria Drygas legt dat uit. Ook boeiende documentaire over oorlog: Facing Darkness, over de media die aanwezig was bij de belegering van Sarajevo en nu terugkijkt op die tijd. Nog niet uitgeoorlogd? Dan is er nog Donga, over de burgeroorlog in Libië; en Limitation, over een coup in Georgië in 1992.

 

Politiek
Behind Close Doors
Braziliaanse archieven gingen open en dat leverde deze film op. We luisteren naar een meeting waarbij in feite de democratie in Brazilië werd afgeschaft. De ministers waren er trots op. Reken op veel cynisme. Meer cynisme zie je in Where God is Not, waar voormalig politieke gevangenen in een nagemaakte cel hun verhaal doen.

 

Psychologie
On the Adamant
Bij de naam Nicholas Philibert moet er bij de echte documentairefans toch belletjes gaan rinkelen. Hij werd wereldberoemd met de schoolfilm Être et Avoir. Hier op een boot met psychiatrische patiënten die in behandeling zijn. Belooft ook veel moois: de film won de Gouden Beer bij het filmfestival in Berlijn.

 

Religie/inheemse volken
The Mission
Iedere IDFA heeft wel een film die een hoop reacties teweegbrengt. Deze IDFA zou dat wel eens The Mission kunnen zijn: het verhaal van een jongeman die te veel avontuurdrang had en dat combineerde met (verboden) missiewerk bij inheemse volkeren in India, en daarbij het leven liet.

 

Roadmovie
Gasoline Rainbow
Jongeren en een roadmovie. Een moderne versie van Kerouacs On the Road, belooft IDFA. In het programma Fabrications, dus waarheid en fictie lopen door elkaar. Twee klassieke roadmovies vind je in het in het 16 worlds on 16-programma op IDFA: From the East, waarin Chantal Akerman begin jaren negentig door Oost-Europa reist; en Reminiscenses of a Journey to Lithuania, waarin de Amerikaanse documentaireregisseur Jonas Mekas in 1972 naar zijn geboorteland Litouwen reist.

 

Sport
#Racegirl – The Comeback of Sophia Flörsh
Met vijf jaar was ze al coureur… Een vergelijking als ‘de vrouwelijke Max Verstappen’ is snel gemaakt. Voor een vrouw is het allemaal nog minder makkelijk om de top te bereiken. Meer sport en vrouwen in de film over het vergeten WK voetbal voor vrouwen in 1971: Copa ‘71.

 

Stad
Pictures of Ghosts
Regisseur Kleber Mendonça Filho beschreef zijn liefde voor zijn stad Recife. Oogt op basis van de trailer als een sprankelende film. Als geboren en getogen Amsterdammer kijk ik ook wel uit naar Brandmeester, over een Amsterdamse brandweercommandant die de brandweer inclusiever wil maken.

 

Theater
The Zola Experience
In deze film kijken we naar hoe de levens van actrice en theaterregisseur Anna en haar rol Gervaise één lijken te worden. Intens, experimenteel portret van Gianluca Mattarese.

 

Vluchtelingen
Nightwatchers
Vrijwilligers en medewerkers van Doctors without Borders struinen ‘s nachts door de Alpen om vluchtelingen te helpen bij hun tochten. Ze zoeken vooral de vluchtelingen die niet meer verder kunnen (zwangere vrouwen, zieken, kinderen). Schets van een triest systeem.

 

Vrouwen
The Castle
Een aardige moeder-dochterfilm lijkt The Castle. Een beetje fictie maar verder belooft het een kalme, vriendelijke en soms grappige film te zijn, deze Argentijns-Franse productie van Martín Benchimol. Verder keuze genoeg aan films over vrouwen tijdens IDFA, zoals Smoke Sauna Sisterhood, This Woman, Mother Suriname, Machtat. Wil je het feministischer? Dan het portret van feministische filmer Helke Sander: Aufräumen, het verhaal over schrijfster Shere Hite, The Disappearance of Shere Hite (zie trailer); en een magisch-realistisch onderzoek over feminisme in het algemeen, Sultana’s Dream.

 

Wetenschap
Richland
Richland is een stad in de VS met nucleaire geschiedenis. Veel archiefbeelden over andere tijden: toen mensen nog trots waren dat hier atoombommen werden gebouwd. Maar tijden veranderen en mensen zijn er anders over gaan denken.

 

4 november 2023

 

Programma IDFA 2023 in 10 vragen en antwoorden

 


MEER FILMFESTIVAL

LIFF 2023 – Deel 4: Franse apocalyps

Posted on

LIFF 2023 – Deel 4:
Franse apocalyps 

door Tim Bouwhuis

Van het zevental Franse films op LIFF 2023 zijn er twee die thematisch opvallend nauw op elkaar aansluiten. In zowel Le Règne Animal als Acide lijkt het einde van de wereld zoals de hoofdrolspelers die nu nog kennen nabij. Waar de wanorde in het universum van cultregisseur Quentin Dupieux (ook op deze festivaleditie, met Yannick) nog een relatief onschuldig en speels karakter heeft, zijn de apocalyptische scenario’s van deze twee films een typische neerslag van de angstige, onzekere tijdgeest.

 

Le Règne Animal

Le Règne Animal – Angst voor wat anders is
Een vader en zoon zijn tijdens een voortslepende verkeersfile getuige van een schrikbarende gebeurtenis: met veel lawaai en fysiek verweer weet een gevleugeld wezen los te breken uit een ambulance en het op een lopen (of eigenlijk gemankeerd vliegen) te zetten. Op effectieve wijze laat de openingsscène van Le Règne Animal zo zien met wat voor film we te maken hebben: dit is een fantasierijk sciencefictiondrama, maar het verhaal is nog wel degelijk ingebed in de bekende wereld. Een wereld waarin ellenlange files rappe verplaatsingen onmogelijk maken en vaders klagen over het klakkeloze conformisme van de jongere generaties.

Door een raadselachtige mutatieziekte is er echter ook een scherpe tweedeling in de maatschappij ontstaan, waarbij de ‘normale’ mensen constant op hun hoede zijn voor de hybride ‘beesten’. “Het is eten of gegeten worden”, zegt de gevleugelde Fix (Tom Mercier) tijdens een eerste ontmoeting tegen zoon Émile (Paul Kircher). Na verloop van tijd blijkt het met dat beestachtige verder wel mee te vallen, en springt vooral de afgunst van de menselijke meerderheid in het oog. De metafoor ligt er dik bovenop, maar is wel sprekend: als mensen zijn we doodsbang voor alles wat verandert en ‘anders’ is.

Met zo’n boodschap in het achterhoofd en de uitbundige CGI en make-up nog op de koop toe situeert Le Règne Animal zich duidelijk in het rijk van de fictie. Toch kun je de film met wat doordenken ook beschouwen in het kader van menselijke evolutie, waarbij technologische doorbraken (bijvoorbeeld in het klonen en modificeren van DNA) en, vooruit, mysterieuze ziektes (waartoe we Covid-19 ter vergelijking ook kunnen rekenen – denk bijvoorbeeld aan het verlies van smaak en/of reukvermogen) ervoor kunnen zorgen dat onze definitie van menszijn op termijn verder verandert.

Voor regisseur Thomas Cailley is dat geen onbekend terrein, want de serie waar hij vóór Le Règne Animal aan meewerkte (Ad Vitam) gaat over een toekomstige werkelijkheid waarin het eeuwige leven binnen handbereik ligt. Waar een van de hoofdrolspelers in Cailleys debuut (het energieke Les combattants, met ook Adèle Haenel) nog worstelt met de angst dat de wereld op het punt van instorten staat, gloort in Ad Vitam en Le Règne Animal de hoop op een nieuw begin. De vraag is of mensen erop zitten te wachten de ingrijpende veranderingen die daar mogelijk bij horen te accepteren.

Kijk hier waar en wanneer deze film draait (mits niet uitverkocht).

 

Acide

Acide – Angst voor klimaatverandering
Als we het over de angst voor verandering hebben, is de aangekondigde klimaatramp natuurlijk helemáál een hoofdpijndossier. Stilzitten is geen optie, verkondigen ‘groene’ politici op dagelijkse basis, en tegelijkertijd hebben veel mensen nu al het gevoel dat de klimaatapocalyps onafwendbaar is. Acide speelt met een angstaanjagende directheid op dat rampscenario in, en verbeeldt hoe Frankrijk in de nasleep van een hittegolf wordt geteisterd door levensbedreigende zuurregens.

De film krijgt het voor elkaar om je met andere ogen naar regenlucht en donderwolken te laten kijken. Een ‘verfrissend buitje’ zit er in de rampenfilm van Just Philippot niet meer in: elke druppel van boven is een reden om je zo goed mogelijk te verschansen. Zuur bijt namelijk overal doorheen, en ook op zolder zijn de drie hoofdpersonen op termijn niet langer veilig.

Philippot volgt een gezin waarvan de vader (vertolkt door de ervaren Guillaume Canet) na een arbeidersopstand met een enkelband rondloopt. Als de fatale zuurregens massaal slachtoffers beginnen te eisen, moeten Michal en zijn partner Elise (Laetitia Dosch) eerst nog langs het bosgebied waar hun dochtertje Selma (Patience Munchenbach) met begeleiders van haar kostschool is gaan paardrijden.

Helaas mondt de gespannen reddingsactie van Selma’s ouders uit in een verwarrende en frustrerende kijkervaring. Het begint eigenlijk daarvoor al, met rommelig schrijfwerk dat duiding geeft aan het hoe en waarom van die enkelband. In het vervolg blijkt dat ‘rugzakje’ bedoeld of onbedoeld een indicatie van Michals mateloos zelfzuchtige gedrag. Zijn verwerpelijke handelen zorgt ervoor dat het na pakweg een halfuur al niet meer lukt om nog sympathie voor de vluchtende familie op te brengen. Alleen Selma treft dan weinig blaam: zij heeft ook niet voor zo’n vader gekozen.

De introductie van een naar hoofdpersonage in een vluchtscenario kan wel degelijk werken, mits een regisseur scherp weet te stellen wat hij met zijn antipathie uit wil drukken. Bij Acide is daar geen sprake van: de opmerkelijke tegenstelling tussen het empathische gegeven (een gezin op overlevingstocht) en het onmenselijke gedrag van de vaderfiguur roept ook tijdens de tegenstrijdige eindscène nog vraagtekens op.

Bij vlagen doet de cynische weergave van menselijke verhoudingen denken aan The Happening (2008): in dat apocalyptische mysterie gebruikt M. Night Shyamalan zijn (door critici en kijkers massaal afgekraakte) scenario niet zozeer om het verhaal pakkend te vertellen, maar om te laten zien hoe mensen bij een noodtoestand eerst en vooral hun eigen hachje proberen te redden. Dat Shyamalan uiteindelijk nog beter in zijn opzet slaagt dan Philippot, wil ook wel wat zeggen over de gebrekkigheid van deze Franse rampenfilm.

Als het om de anticipatie van een daadwerkelijke klimaatramp gaat, zorgt Acide voor een naargeestig dubbel gevoel. Zoals eerder gesteld laat de film je toch even anders naar het wolkendek kijken, maar uiteindelijk zijn we eraan gewend dat het met de werkelijkheid wel meevalt. Of toch niet? De lockdowns die vanwege de zuurregens worden afgekondigd zijn sinds de globale pandemie niet ongewoon meer, en extreem weer is wereldwijd aan de orde van de dag. De tijdgeest is angstig en onzeker, en hoewel veel mensen altijd naar dat sprankje hoop zullen blijven zoeken, vrezen we de apocalyps wellicht niet helemaal zonder reden.

Kijk hier waar en wanneer deze film draait (mits niet uitverkocht).

 

2 november 2023

 

LIFF 2023 – Deel 1: Opvallende debuutfilms
LIFF 2023 – Deel 2: Eigenzinnige einzelgängers
LIFF 2023 – Deel 3: Gecompliceerde liefdes

 


MEER FILMFESTIVAL

LIFF 2023 – Deel 3: Gecompliceerde liefdes

Posted on

LIFF 2023 – Deel 3:
Gecompliceerde liefdes 

door Cor Oliemeulen

In dit derde deel van het LIFF 2023 krijgen we te maken met een sprookje dat een nachtmerrie wordt, veel gedoe om een niet gemeend compliment en een poëtische registratie over de kunst van het koken.

 

L’amour et les forêts – Het houdt niet op, niet vanzelf
Valérie Donzelli maakt graag films over koppels die de liefde beleven. In L’amour et les forêts begint die liefde zoetsappig, maar wordt die liefde langzaam gecompliceerd. Blanche (Virginia Efira: Benedetta, 2021), lerares Frans in Normandië, ontmoet bankier Grégoire (Melvil Poupaud: Laurence Anyways, 2012) en ze zijn op slag verliefd op elkaar. Blanche vindt Grégoire knap, charmant, gevoelig en attent. Hij zingt zelfs voor haar, en zij zingt met hem mee. Blanche’s tweelingzus Rose (ook Virginia Efira) neemt een paar maanden later met pijn in het hart afscheid van de zwangere Blanche die Normandië verlaat en intrekt in het weelderige optrekje van Grégoire. Hun liefdesbaby wordt geboren, en een jaar later volgt de tweede. Grégoire zegt elke dag hoeveel hij van Blanche houdt en wil het liefst al zijn vrije tijd samen met haar doorbrengen. Tot zover een liefdesverhaal met een vleugje erotiek dat niet zou misstaan in een van de 4500 afleveringen van de wereldberoemde Bouquetreeks.

De Engelse filmtitel Just the Two of Us klopt als een bus, maar heeft niet alleen een kleffe betekenis. Grégoire had altijd al moeite dat Blanche na haar bevalling weer ging werken en eist nu al haar aandacht op. Hij wordt jaloers, obsessief bezitterig en bespioneert haar. Overdag is hij lief tegen de kinderen, maar ’s avonds ontwaakt de maniak in hem.

Net als in zoveel andere films zie je hoe een liefdesrelatie kan uitmonden in een nachtmerrie voor één van de geliefden (meestal de vrouw). Maar ja, er zijn kinderen in het spel en misschien moet ze wat meer begrip tonen, of beter haar best doen om hem te pleasen. De man wordt agressief, de vrouw vlucht, maar komt terug, steeds weer. Het houdt niet op, niet vanzelf. Alleen al om die reden is het belangrijk dat dit soort verhalen worden verteld. L’amour et les forêts weet die verstikkende, beklemmende sfeer goed neer te zetten.

Kijk hier waar en wanneer deze film draait (mits niet uitverkocht).

 

You Hurt My Feelings

You Hurt My Feelings – Een leugentje om bestwil
Fans van de Amerikaanse sitcom Seinfeld zullen zich waarschijnlijk goed thuis voelen bij de rol van Julia Louis-Dreyfus als Beth, de enigszins neurotische en onzekere hoofdpersoon van You Hurt My Feelings. Jaren geleden publiceerde ze met succes haar memoires over haar jeugd, maar een nieuw boek wil maar niet vlotten. Tja, waar kennen we dat van? Desalniettemin vindt ze in haar echtgenoot Don (Tobias Menzies), die we aan het werk zien als uitgebluste psycholoog, een nuttig klankbord. Tenminste dat denkt ze, totdat Beth op een dag Don hoort zeggen dat hij haar nieuwe boek maar niks vindt. Het gevolg is het nodige geharrewar over dit ‘leugentje om bestwil’.

Regisseur/schrijver Nicole Holofcener (Enough Said, 2013) portretteert in haar komische drama enkele familieleden in Manhattan die onafhankelijk, kunstzinnig, succesvol en filantropisch willen zijn. Ondertussen praten ze en praten ze nog meer. You Hurt My Feelings werpt onmiddellijk de vergelijking op met films van Woody Allen in New York van lang geleden waarin de personages ook veel van gedachten wisselen, maar mist diens scherpe humor en eigenzinnige existentiële vragen. Ook doet de film denken aan Noah Baumbach wiens films een veel complexere en diepgaandere dynamiek van menselijke relaties en familiebanden hebben.

Natuurlijk heeft ook Holofcener met andere personages meer smaken in huis, zoals Beth’s zoon Elliott, die marihuana verkoopt en toneelschrijver wil worden, Beth’s zus Sarah (Michaela Watkins) als interieurdesigner voor hippe klanten, diens al even onzekere man Mark (Arian Moayed) die twijfelt over zijn toekomst als B-acteur, en Beths pinnige, licht dementerende moeder Georgie (Jeannie Berlin). Al die personages in al die bescheiden situaties leveren weliswaar zo nu en dan een leuke dialoog op met enkele rake reflecties op het menselijke gedrag. Echter het probleem van de film is dat de toon van begin tot eind lichtvoetig blijft en dat de kans om te sprankelen of te beklijven ontbreekt in deze anderhalf uur durende brei van dialogen. Of je moet het leuk vinden om vier afleveringen van Seinfeld achter elkaar te kijken natuurlijk.

Kijk hier waar en wanneer deze film draait (mits niet uitverkocht).

 

Le pot-au-feu – Kokkin of vrouw?
Terug in Frankrijk ontmoeten we Dodin en Eugénie die in de jaren twintig van de vorige eeuw wonen op een kasteel en hun aandacht verdelen tussen hun liefde voor koken en hun liefde voor elkaar. Le pot-au-feu (officiële titel: La passion de Dodin Bouffant) mag dan wel de Franse inzending voor de Oscars zijn en worden bevolkt door twee gevierde namen van de Franse cinema, zo’n premisse moet je als kijker natuurlijk wel liggen. Alsof er tegenwoordig nog niet genoeg food porn in de bioscopen is te zien.

Ondergetekende liet zich overtuigen door Cedric, programmeur van LIFF, die Le pot-au-feu een van zijn favorieten van dit jaar noemde: “Hoe deze film alleen al opent met een scène van zo’n dertig minuten, vond ik absoluut magisch, waarbij zowel het water als een ‘palate cleanser’ tegelijkertijd in je mond lopen.” Dat is mooi verwoord, en het moet gezegd dat het eerste half uur van de film een cinematografische verwennerij is waarin Dodin (Benoît Magimel) en Eugénie (Juliette Binoche) met klassiek keukengerei hun gasten de meest waanzinnige gerechten voorschotelen. Pas op: Niet geschikt voor veganisten.

Dat Dodin bovendien op een poëtische manier gerechten kan beschrijven, is een extra traktatie. En het is leuk om te zien hoe de tienjarige Pauline, dochter van een stel dat in de kasteeltuin werkt, de liefde voor de culinaire kunst en een verfijnde smaak met de paplepel krijgt ingegoten. “Wat proef je in deze saus?”, vraagt Dodin. Pauline pakt een lepel en neemt een klein hapje: “Klapstuk, gerookte spek, rode paprika, champignons, venkel, tomaat, sinaasappel, geflambeerde wijn, peterselie, tijm, laurier, komijn, jeneverbessen en kruidnagel.” Dodin glimlacht en vult aan: “Paprikapoeder, cognac en bessengelei.” Volgens hem kun je pas na je veertigste een echte smaak ontwikkelen.

Het is begrijpelijk dat de Vietnamese filmmaker Trần Anh Hùng dit jaar in Cannes de Palme d’Or voor beste regisseur won. Dertig jaar geleden won hij daar met The Scent of Green Papaya de Caméra d’Or voor beste debuut, dat ook al ging over kookkunst. Hoewel Le pot-au-feu geen moment verveelt, oog heeft voor de dramatische liefdesverhouding tussen de hoofdpersonages en profiteert van de opnametechnieken van deze tijd, kan de film niet tippen aan Babette’s Feast (1987), dat bovendien meer diepgang kent.

Kijk hier waar en wanneer deze film draait (mits niet uitverkocht).

 

1 november 2023

 

LIFF 2023 – Deel 1: Opvallende debuutfilms
LIFF 2023 – Deel 2: Eigenzinnige einzelgängers
LIFF 2023 – Deel 4: Franse apocalyps

 


MEER FILMFESTIVAL

LIFF 2023 – Deel 2: Eigenzinnige einzelgängers

Posted on

LIFF 2023 – Deel 2:
Eigenzinnige einzelgängers 

door Cor Oliemeulen

Einzelgänger ben je niet zomaar. Zo leert een gepensioneerde Taiwanees de schaduwzijde van de American Dream kennen, werkt een jonge Duitse lerares zich in de nesten na een diefstal op school en beproeft een gevluchte Afghaanse vertaalster haar geluk met een ‘fortune cookie’.

 

Starring Jerry As Himself – Eigenzinnig eerlijk
Jerry kwam vanuit Taiwan naar Amerika met twee koffers en zonder geld. Hij greep de American Dream met beide handen aan, werkte hard, spaarde goed en is nu met pensioen. Jerry is inmiddels gescheiden en heeft drie zoons, die hem weinig komen opzoeken. Op een dag wordt Jerry gebeld door politie in China. Zijn naam komt voor in een internationale witwasoperatie en er loopt een onderzoek naar hem. In eerste instantie dreigen de autoriteiten hem met een inreisverbod en later zelfs met deportatie. Jerry is bereid om volledig mee te werken en gaat undercover om zijn naam te zuiveren. De kijker vermoedt dan allang dat er iets niet in de haak is, maar Jerry kan nauwelijks wachten totdat de zaak is opgelost. Uiteindelijk rest de vraag hoe het allemaal zo ver kon komen. Was het de naïviteit van een oudere, goedwillende burger, of is er meer aan de hand?

In Starring Jerry As Himself speelt Jerry inderdaad zichzelf. Dat geldt ook voor zijn familieleden. Deze film van Law Chen is een geslaagde hybride tussen documentaire en filmdrama, dicht op de huid gefilmd met handheld camera’s, natuurlijk licht en begeleid door interviews met de betrokkenen. Soms vraag je je af wat werkelijk waar is en wat fictie is. Een sterk aspect is dat Jerry, die dus alle gebeurtenissen in de film zelf heeft meegemaakt, zo opgaat in zijn rol als undercover dat hij fantasievoorstellingen krijgt en de zaken zich soms anders voorstelt dan ze zijn. Pas als het leed is geschied, ontvangt hij hulp en begrip van zijn ex en zijn zonen.

Kijk hier waar en wanneer deze film draait (mits niet uitverkocht).

 

Das Lehrerzimmer

Das Lehrerzimmer – Spiegel van de maatschappij
Deze Duitse inzending voor de Oscars vindt in Leonie Benesch de perfecte vertolker van Carla, een jonge, onervaren lerares op een middelbare school, die te maken krijgt met bedreigingen en intimidaties nadat ze de moeder van een van hen verdenkt van diefstal. Regisseur Ilker Çatak en scenarioschrijver Johannes Duncker maakten met Das Lehrerzimmer een intelligent drama waarin de school een afspiegeling is van de maatschappij. Er ontstaat een conflict wanneer Carla in het geheim met haar laptop een filmopname heeft gemaakt om de dader te kunnen ontmaskeren. Hoewel niet het gezicht is te zien, maar slechts een mouw met een opvallend kleurenmotief, confronteert zij de verdachte, die vervolgens ontkent, waarna de onrust op school en in haar klas toeslaat. De ontstane discussies in de lerarenkamer over hoe om te gaan met deze heikele situatie laat zich kenmerken door politieke correctheid, angst voor gezichtsverlies en dubbele standaarden.

Ook in Carla’s eigen klas van twaalfjarigen ontstaat tumult. Zo is een Turkse jongen al eerder van diefstal beschuldigd, nadat de directie diens klasgenoten voor het blok had gezet om de vermeende schuldige aan te wijzen, en nu is de verdachte de moeder van Oskar, Carla’s beste leerling. Parallel aan de diefstal en de verdachtmakingen lopen haar lessen wiskunde (over bewijslast) en astrologie (over voorspelbaarheid).

Nadat ook de ouders middels hun groepsapp collectief hun verontwaardiging uiten over de gang van zaken en leerlingen van de bovenbouw een omstreden artikel in de schoolkrant publiceren, komt Carla steeds meer alleen te staan. Terwijl haar populariteit zienderogen afneemt, moet zij een balans zien te vinden tussen haar professionele leraarschap en haar persoonlijke integriteit. Das Lehrerzimmer is niet alleen intrigerend en pakkend, maar ook geschikt voor een discussie in het klaslokaal.

Kijk hier waar en wanneer deze film draait (mits niet uitverkocht).

 

Fremont – Afspraak met een hert
Bij een film over een jonge vrouw die tolk was voor het Amerikaanse leger en vluchtte uit Afghanistan toen de Taliban weer de macht greep, verwacht je misschien een hoop narigheid. Niets is minder waar in deze film van Babak Jalali met de fantastische nieuwkomer Anaita Wali Zada als Donya, die moeite heeft haar draai te vinden in Fremont, Californië. Ze woont er in een kleine flat tussen andere Afghanen en werkt in een Chinees restaurant waar ze gelukskoekjes maakt. Donya kan goed overweg met collega Joanna (Hilda Schmelling), die bekent soms meer koekjes te eten dan goed voor haar is, maar wel met veel gevoel kan zingen. Een oude Chinese vrouw verzint de spreuken, die op papiertjes in de koekjes worden gestopt. Nadat zij overlijdt, mag Donya die nobele taak op haar nemen.

Donya slaapt niet goed en belandt bij een psychiater (Gregg Turkington), die uitlegt wat een posttraumatische stressstoornis is en zegt dat ze zich om begrijpelijke redenen afsluit van de wereld. Donya’s sessies met de psychiater verlopen, net als de meeste andere scènes, op een natuurlijke, droogkomische manier die doet denken aan films van Jim Jarmusch. Hij vertelt haar het verhaal van het boek White Fang, over een wolfshond, die net als Donya werd gescheiden van de moeder. In een latere sessie leest de psychiater het einde van het boek voor en is zelf veel meer ontroerd dan zijn cliënt. Veelzeggend is de scène waarin hij zegt dat Donya hem heeft geïnspireerd om spreuken voor gelukskoekjes te maken, waarna hij 25 papierstrips op tafel legt. Zij weten dan allebei nog niet dat één van Donya’s spreuken een eigen leven is gaan leiden.

Het zijn al die kleine momenten en ontmoetingen die Fremont zo bijzonder maken. Die komen juist zo goed tot hun recht door het contemplatieve tempo van dit in stemmig zwart-wit geschoten juweeltje.

Kijk hier waar en wanneer deze film draait (mits niet uitverkocht).

 

31 oktober 2023

 

LIFF 2023 – Deel 1: Opvallende debuutfilms
LIFF 2023 – Deel 3: Gecompliceerde liefdes
LIFF 2023 – Deel 4: Franse apocalyps

 


MEER FILMFESTIVAL

Programma IDFA 2023 in 10 vragen en antwoorden

Posted on

International Documentary Festival Amsterdam 8-19 november
Programma IDFA 2023 in 10 vragen en antwoorden 

door Bob van der Sterre

Programma IDFA 2023 in 10 vragen en antwoorden. Info over locaties, programma IDFA, tickets, specials, eregast, verslagen en FAQ’s. Ook dit jaar doet InDeBioscoop verslag van het grootste documentairefestival ter wereld.

 

Wanneer is IDFA (International Documentary Festival Amsterdam)?

IDFA is van 8 tot en met 19 november.

Waar is IDFA?

  • Arti et Amicitiae
  • Artis Planetarium
  • De Balie
  • Bijlmerbios
  • De Brakke Grond
  • Carré
  • Cinema de Vlugt
  • DeLaMar Theater
  • Eye
  • Felix Meritis
  • Frascati
  • Internationaal Theater Amsterdam (Leidseplein)
  • Kanaal 40
  • Het Ketelhuis
  • Kriterion
  • De Meervaart
  • Pathé City
  • Pathé De Munt
  • Pathé Tuschinski
  • Podium Mozaïek
  • Rialto De Pijp / Rialto VU
  • IDFA Vondelpark Pavillion

Lees alle details over de locaties op de website van IDFA en bekijk hoe toegankelijk ze zijn. Bekijk de kaart op Google Maps.

Programma IDFA 2023 - Let the Canary Sing

Waar vind ik het programma IDFA 2023?

Wat zijn de belangrijkste programma’s?

Bekijk alle programma’s & competities.

Hoe koop ik tickets?

Bekijk alles over de tickets en tarieven.

Zijn er nog Specials, zoals de Volkskrantdag?

Ja die zijn er. Lees het op de website van IDFA.

Wie is de IDFA-eregast van dit jaar?

Dat is Wang Bing. Hij was onder andere in 2018 bij IDFA aanwezig met het niet minder dan 495 minuten durende Dead Souls

Hij is verantwoordelijk voor de keuze van de Top 10: de favoriete 10 films van de IDFA-gast.

Er is ook een retrospectief van zijn films.

Wat gaat InDeBioscoop doen aan IDFA?

Dit is wat we willen gaan doen:

  • Deze FAQ (die is dus al afgevinkt)
  • Een tiplijst van 33 films met 1 aanrader per genre
  • Persoonlijke bijdragen van redacteuren Jochum de Graaf en Bob van der Sterre

Bekijk alle IDFA-content op de website van InDeBioscoop van afgelopen jaren om alvast in de stemming te komen.

Is er nog iets bijzonders te vermelden?

DocLab is altijd wel interessant om te bezoeken.

Ik ben dol op FAQ’s. Zijn er nog meer te vinden op de website van IDFA?

Dé FAQ der FAQ’s: hier vind je alles over IDFA

Kom je er dan nog niet uit? Tijdens het festival kun je nog live chatten met de helpdesk.

 

30 oktober 2023

 

33 Tips voor IDFA 2023

 


MEER FILMFESTIVAL

Dutch Mountain Film Festival 2023 – Preview 2

Posted on

Dutch Mountain Film Festival 2023 – Deel 2:
Hoogvlaktes, grotbewoners, artistiek alpinisme en mergelgroeves 

door Paul Rübsaam

In Heerlen, Kerkrade en Aken vindt van 31 oktober tot en met 5 november het Dutch Mountain Film Festival (DMFF) plaats. Het thema van de dertiende editie van het festival is ‘Risico’. In het tweede en laatste deel van deze vooruitblik bezoeken we Bolivia, Canada, Nepal en Californië. Maar ook Zuid-Limburg.

Utama

Utama

Droogte en zorgen op de hoogvlakte
Een oude man met grijs haar schept aan de zijkant van een uit lichtbruine stenen opgetrokken, schamele woning zwaar ademend en met trage gebaren water in een bak, wast vervolgens resoluut zijn diep roodbruin verbrande gezicht (alleen zijn gezicht), kijkt omhoog en dan in het water van de bak waarin hij een overvliegende koningsgier weerspiegeld ziet. Vervolgens loopt hij langzaam naar zijn op een uitgedroogde akker werkende vrouw (in poncho en met grijs haar in een staart), gaat naast haar zitten en legt zijn hoofd op haar schoot, waarna zij lichtjes zijn slaap streelt.

Dit is niet de openingsscène van Utama (ons huis), maar wel een van de vele scènes uit de film die je als recensent eigenlijk zonder verdere toevoegingen volledig uit zou willen schrijven. Het in Spaans en Quechua gesproken, op een Boliviaanse hoogvlakte gesitueerde drama van regisseur Alejandro Loayza Grisi bewijst weer eens dat een kalme cameravoering (cinematografie Barbara Alvarez) een indringend landschap, omineuze beelden en onnadrukkelijke, maar veelzeggende gebaren een gevoel van betrokkenheid bij de kijker des te sterker teweeg kunnen brengen.

Het oudere echtpaar Virginio en Sisa (vertolkt door de plaatselijke niet-professionele acteurs José Calcina en Luisa Quispe) blijven het liefst wonen waar ze wonen: in hun huisje op de uitgestrekte, even betoverende als desolate hoogvlakte, met hun lama’s en hun akkertje. Maar het leven wordt er niet eenvoudiger op. Mede onder invloed van de klimaatverandering heeft het op de hoogvlakte al bijna een jaar niet meer geregend. Het gevolg is dat Sisa het benodigde water van steeds verder weg moet halen. Al blijft dat volgens haar man die de lama’s beheert háár taak. Ondertussen ontwikkelt Virginio zelf een steeds verdachter klinkend hoestje.

Sisa is opgetogen, maar Virginio nogal terughoudend als hun met smartphone en koptelefoon gewapende kleinzoon Clever (Santos Choque) op bezoek komt. Het ‘verwende ventje’ in de woorden van zijn grootvader komt vast alleen maar als boodschapper van zijn vader, waar opa Virginio nog een appeltje mee heeft te schillen. Bovendien spreekt Clever geen Quechua en heeft hij geen enkel benul van ‘voortekenen’, of die nu de op handen zijnde regen of iemands gezondheidstoestand betreffen. Laat staan dat hij zou weten hoe condors met hun levenseinde omgaan.

Toch mag Clever met zijn nukkige grootvader op stap. Niet alleen om de witte, lichtbruine en donkerbruine lama’s met hun ‘oormerk’ van als vlaggetjes ogende roze doekjes op de door de droogte gebarsten hoogvlakte te weiden, maar ook om met een groep mannen uit het naburige dorp een tocht naar de bergen te ondernemen op zoek naar water.

Het is de vraag of er einde zal komen aan de droogte. Voor het gehoest van Virginio geldt hetzelfde. Ook is het lang niet zeker of Clevers pogingen om zijn grootouders ertoe over te halen naar de stad te verhuizen, zullen slagen. Subtiele plotwendingen die het serene tempo van de film niet schaden, stellen je in staat langzamerhand te begrijpen waarom Virginio zo hecht aan zijn traditionele levensstijl. Even geleidelijk komt de wederzijdse genegenheid aan de oppervlakte die schuilgaat achter de weerbarstige verhouding tussen Clever en zijn grootvader. Utama is niet alleen een film waarbij zelfs de kijker zich dorstig en stoffig gaat voelen. Hij weet ook zeker te ontroeren.

he Ballad of Caveman Bill

The Ballad of Caveman Bill

‘Shit is good!’
In The Ballad of Caveman Bill portretteert David Curtis de goedlachse, soms wat nerveuze Bill Donaldson, die niet zomaar ergens tussen de bergen woont, maar letterlijk erín. Donaldson (een oudere man met een ruige grijze baard en lang haar in een staartje) heeft aan de oever van een rivier van oude houten planken en andere gebruikte materialen zijn huis gebouwd in de uitsparing van een rots. Dat wil zeggen: de gevel van het huis en het voorste deel ervan. De achterkant van zijn woning wordt gevormd door de vaak vochtige wanden van de grot zelf. Hij is daar in 1996 zonder vast omlijnde plannen ingetrokken en er sindsdien naar eigen zeggen blijven hangen.

We volgen Bill bij zijn dagelijkse bezigheden, bestaande uit het verzamelen van herbruikbaar materiaal op afvalplaatsen in het aan de overkant van de rivier gelegen Noord-Canadese stadje Dawson (Yukon) en daarbuiten. Hij verricht timmerwerkzaamheden en kleine klusjes voor buurtgenoten en vervoert van alles en nog wat per slee en per boot in gezelschap van zijn twee honden.

Zijn identiteit als ‘caveman’ cultiveert Bill naar eigen zeggen opzettelijk een beetje ten behoeve van nieuwsgierige toeristen. Zelf vindt hij het verschil tussen zijn eigen leven en dat van ‘gewone’ mensen niet zo groot. Wie in een appartement woont, woont toch eigenlijk ook in een grot. Maar dan eentje die op, onder of naast andere grotten is gestapeld.

De afvalplaatsen afstruinend, verbaast hij zich erover dat er zoveel zo snel wordt weggegooid, van goed berijdbare fietsen tot nauwelijks defect witgoed. Maar hij wil zichzelf niet al te fanatiek positioneren als een strijder tegen de consumptiemaatschappij. Ook hij gebruikt batterijen. En plastic, geeft hij toe. Zoals dat van zijn bril en zijn fleecejack. Wel is hij nogal trots op de uitvinding van zijn ‘compostable toilet’. De met takjes en houtkrullen gevulde pot kan na het toiletbezoek waarbij doortrekken niet nodig is in zijn geheel worden gebruikt om er gewassen op te laten groeien. ‘Shit is good!’, weet Bill.

Ondanks zijn bescheiden ecologische voetafdruk spaart het veranderende klimaat ook Bill niet. De sneeuw op de rotsen boven zijn woning smelt eerder en het vocht dringt zich door de rotsen naar beneden. Er vallen dan zoveel druppels uit zijn ‘plafond’ dat Bill in zijn eigen woorden het gevoel krijgt een ongenode jazzdrummer op bezoek te hebben. Ook de in de winter bevroren rivier smelt al eerder en het water daarvan komt hoger te staan, wat in Bills grot tot natte voeten kan leiden. Dus moet hij meerdere keren per jaar verkassen naar een hoger gelegen groene tent.

Bill Donaldson is zeker niet bang om voor malle Pietje versleten te worden. Maar de moed die hij daarvoor opbrengt, gebruikt hij soms ook om te maskeren dat hij niet altijd het achterste van zijn tong laat zien. Althans, die indruk krijg je als kijker. Hoe was zijn jeugd werkelijk en hoe zat het precies met zijn drankverleden en dat van zijn vader? Zou zijn moeder er echt trots op zijn dat haar zoon holbewoner is geworden in plaats van een saaie dokter of advocaat? Het zijn vragen waar je mee blijft zitten bij dit niettemin onderhoudende portret van een onalledaagse man met veel gevoel voor humor.

Reinhard Karl - Die Kunst, einen Berg zu besteigen 

Reinhard Karl – Die Kunst, einen Berg zu besteigen 

Alpinisme als kunstvorm
Van het zien van een berg op een foto naar het beklimmen daarvan en vervolgens met behulp van een eigen fototoestel een eigen verhaal over die beklimming vertellen. Tenslotte opnieuw de stap van het driedimensionale naar het tweedimensionale middels een op die foto en dat verhaal gebaseerde linoleumsnede en de inktafdruk daarvan. Dat is de route die in de korte, maar intense documentaire Reinhard Karl – Die Kunst, einen Berg zu besteigen van Tom Dauer door de Duitse alpinist, schrijver en fotograaf Reinhard Karl (1946-1982) in het verleden en de jonge grafische kunstenares Clara Happ in het heden wordt afgelegd.

De indringende werken met veel zwart en fijne witte lijntjes die Happ met gutsmes en inktroller tot stand weet te brengen, zijn naar haar eigen zeggen niet alleen geïnspireerd op Karl’s beeldschone, soms ijzingwekkende en contrastrijke zwart-witfoto’s. Die foto’s van steile hellingen, bergtoppen, eindeloze sneeuwvelden en schijnbaar in het luchtledige aan een touw bengelende alpinisten staan namelijk in het boek “Erlebnis Berg: Zeit zum Atmen” en gaan vergezeld van de vaak filosofisch getinte teksten van de in 1982 op de Cho Oyu in de Himalaya verongelukte alpinist. Ook dat innerlijke leven van Reinhard Karl wil Happ met haar linoleumsneden tot uitdrukking brengen.

Middels citaten uit “Erlebnis Berg”, Karl’s foto’s, archiefbeelden van ondere andere een beklimming van de Mount Everest (1978) en spectaculair vrijklimmen in Yosemite Valley in Californië (1980) en soms weer terugkerend in de studio van Clara Happ verschaft regisseur Tom Dauer ons een inkijkje in de wereld van de man die het leven zelf als ‘een berg zonder top’ omschreef.

Foto’s van adembenemende bergen bekijken. Daar begon het mee voor de jonge Reinhard Karl. Later, toen hij als automonteur nog doen moest wat anderen hem opdroegen, wilde hij zich vooral bewijzen als alpinist. Langzaam maar zeker echter werden pen en fototoestel onontbeerlijke attributen. Het doel was niet meer de beste alpinist te worden, maar de esthetiek van het hooggebergte te vangen. Foto’s kunnen tweedimensionaal als ze zijn weliswaar nooit de angst voor de dieptes en de soms intense kou goed overbrengen, maar leerden de fotograaf naar eigen zeggen zien dat er vanaf de top vele wegen terug naar het dal voeren. Waardoor hij zoals hij dat zelf formuleerde na iedere beklimming weer als iemand beneden kon komen.

‘Hoe meer men beleeft, hoe meer men is’ luidt een van Karl’s andere memorabele aforismen. ‘Men is dan geen zandkorrel meer die door iedere storm weggeblazen kan worden. Men is een steen geworden. Een Rolling Stone, die onafgebroken zijn baan volgt.’ Zo’n man verdient eigenlijk meer grafstenen dan alleen die ene op weg naar de Cho Oyu (8188m), waar Reinhard Karl op 19 mei 1982 op vijfendertigjarige leeftijd het slachtoffer werd van een ijslawine. Gelukkig vormt nu ook het werk van Clara Happ een passend eerbetoon.

Mergel

Mergel

Sfeervolle stillevens in Zuid-Limburg
Een van de hoogtepunten van de elfde editie van het Dutch Mountain Film Festival (2021) was het in Slovenië opgenomen BERG van de Nederlandse cineaste Joke Olthaar. Voor wat betreft de cinematografische stijl is het veel kortere, in Zuid-Limburg opgenomen en daarmee nog Nederlandsere Mergel van Thomas Brand daar zeker mee te vergelijken.

In, op en rond het mergel van de Curfsgroeve nabij Valkenburg verkent Brand evenals Olthaar in zwart-wit de zeggingskracht van geaccidenteerd terrein met veelvuldig gebruik van vaste camerastandpunten. Licht en schaduw, vorm, structuur en kleine toch bewegende details, veroorzaakt door bomen, bladeren, takjes en een veranderende lichtval, komen optimaal tot hun recht en versterken het gevoel van betovering dat het landschap teweeg kan brengen.

Mede door de schaal- en hoogteverschillen tussen Zuid-Limburg en Slovenië spelen registraties van de lucht (al dan niet met traag overtrekkende wolken) in Mergel een veel geringere rol. Enerzijds draagt dit bij aan het verbeelden van de sprookjesachtige, soms sinistere en claustrofobische atmosfeer van de groeve en het omliggende landschap. Anderzijds is het goed dat Mergel niet langer dan een kwartier duurt. Eentonigheid ligt namelijk wel op de loer. Niettemin is het verheugend dat er zich iets als een typisch Nederlandse bergfilm lijkt te ontwikkelen.

En verder…
Andere opmerkelijke films op het festival zijn onder andere de hilarische “Swissploitation’ Mad Heidi (Johannes Hartmann en Sandro Klopfstein), waarin het dit keer buitengewoon weerbare kinderboekenpersonage Heidi zich staande weet te houden in een fascistisch en opzettelijk overdreven bloederig Zwitserland. Voorts De Acht Bergen (Felix van Groeningen en Charlotte Vandermeersch) naar de fameuze roman van Paolo Cognetti over een bergvriendschap, alsmede No Dogs or Italians Allowed, die allebei eerder dit jaar in de bioscoop verschenen.

Meer animatie en stopmotion is te zien in onder andere The Legend of Goldhorn en Egoland, opnieuw aandacht voor de impact van klimaatverandering op ski-ressorts in The Last Skiers en een terugblik op de eerste bijna geslaagde beklimming van de Mount Everest, nu een eeuw geleden in Everest: by those who were there.

Overige activiteiten in het kader van DMFF #13 zijn onder meer de exposities ‘Een gebergte in mijn kamer’ en ‘Steine zum Staunen’, een wandelsafari in het Land van Kalk nabij Heerlen en een interview met Yond Boeke, de Nederlandse vertaler van Paolo Cognetti.

Voor een volledig overzicht van alle zesentwintig films en alle overige activiteiten zie de website van het DMFF.

 

30 oktober 2023

 

Dutch Mountain Film Festival 2023 – Deel 1: Lawines, klimaatverandering en andere gevaren

 


MEER FILMFESTIVAL

LIFF 2023 – Deel 1: Opvallende debuutfilms

Posted on

LIFF 2023 – Deel 1:
Opvallende debuutfilms 

door Cor Oliemeulen

We openen ons verslag van het Leiden International Film Festival 2023 met drie opvallende debuutfilms. In New York volgen we de bijzondere relatie van een jonge vrouw met haar zoon. We ontmoeten een aandoenlijke Canadese puber die filmregisseur wil worden en zijn op het Argentijnse platteland getuige van wonderbaarlijke gebeurtenissen. 

 

A Thousand and One

A Thousand and One – Beschadigde mensen
A Thousand and One won de juryprijs op het Sundance, het grootste Amerikaanse filmfestival voor de onafhankelijke film. Dit debuut van A.V. Rockwell, vooral bekend van haar muziekvideo’s, volgt de levenswandel van Inez (Teyana Taylor). Na enkele problematische jaren brengt ze een bezoek aan een Foster Home. De zesjarige Terry herinnert zich nog dat Inez hem op tweejarige leeftijd achterliet op een straathoek. Het weerzien is moeizaam, maar Terry voelt zich hier verwaarloosd en hunkert naar aandacht. “Ghetto Inez”, zoals deze 22-jarige stoere, strijdbare kapster wordt genoemd, besluit Terry stiekem mee te nemen om samen in New York een nieuw leven op te bouwen. Na de nodige omzwervingen vinden ze jaren later hun eigen plekje en krijgt Inez een relatie met een ex-gedetineerde, die zich over Terry ontfermt. Wanneer Terry wil gaan studeren, dreigt zijn verleden bij de autoriteiten bekend te worden.

Vanaf de eerste scène oogt alles authentiek. Het is 1994 en de Twin Towers staan er nog. De kleuren, de kleren, de kapsels, het taalgebruik, de modegrillen, de gouden kettingen, de posters, de reclames, oldskool rap en hiphop, zelfs het populaire speelgoed en snoepgoed waant je terug in die tijd. Toch komt de film na de introductie van de twee hoofdpersonages aarzelend op gang en is het vervolg wat fragmentarisch. In het oog springen Inez’ interacties met haar omgeving, de verandering van het leven in Harlem en hoe burgemeester Rudy Giuliani in 2002 zijn ‘stop and frisk’-beleid aankondigt: de politie mag voortaan burgers en verdachten op straat fouilleren op wapens en drugs. Ook Terry krijgt ermee te maken.

A Thousand and One heeft raakvlakken met Oscarwinnaar Moonlight, bijvoorbeeld omdat het drie keer springt in de tijd met drie verschillende acteurs, die Terry spelen. In dit geval gaat dat ten koste van zijn karakterontwikkeling, hoewel Terry al die tijd een ingetogen persoon is. Inez ontplooit zich veel meer, in feite is haar intense verschijning en optreden verantwoordelijk voor het succes van de film. De onvermijdelijke apotheose is gelukkig niet al te sentimenteel.

Kijk hier waar en wanneer deze film draait (mits niet uitverkocht).

 

I Like Movies

I Like Movies – Zielsverwanten
Ook deze Canadese film is geregisseerd door een vrouw, net als veertig procent van de films in Leiden dit jaar. Chandler Levack schreef zelf dit innemende portret van de zeventienjarige filmnerd Lawrence (Isaiah Lehtinen) in een provinciestadje die droomt van een toekomst als filmmaker. In I Like Movies vloeien drama en komedie soepel in elkaar over. De personages zijn uit het leven gegrepen en er zijn talrijke verwijzingen naar films, filmmakers en popcultuur.

We schrijven het jaar 2003 als Lawrence met zijn beste vriend Matt fragmenten van Saturday Night Live imiteert en grappige filmpjes maakt. Lawrence is alles wat een puber kan zijn: uitbundig, emotioneel instabiel, aandoenlijk en gevoelig. In zijn onverdroten liefde voor film vertoont hij narcistische trekjes. Lawrence is soms niet alleen grof tegen zijn alleenstaande moeder, maar ook tegen Matt, die hij fijntjes laten weten dat er een moment zal komen dat hun wegen zich zullen scheiden omdat zijn vriend film niet serieus genoeg neemt.

I Like Movies is een nostalgische trip in een tijd dat de diehard filmliefhebber graag rondhing in de videotheek. Om geld te verdienen voor een prestigieuze filmopleiding in New York (en om tien gratis films per week te kunnen kijken) neemt Lawrence een baan in een videotheek. Hij adviseert klanten op zijn bevlogen wijze en verzint een leuke actie. Lawrence weigert een breedbeeldversie van Shrek aan te prijzen; liever stort hij zich op de oeuvres van Paul Thomas Anderson en Stanley Kubrick. Ondertussen krijgt hij warme gevoelens voor manager Alana (Romina D’Ugo). Zij wilde graag actrice worden, maar haakte af na ongewenste intimiteiten op de werkvloer. Er ontstaat een speciale band tussen Lawrence en Alana.

Het is mooi dat het LIFF altijd oog heeft voor dit soort onafhankelijke producties, die je anders waarschijnlijk nooit zou zien. De videotheek mag dan wel een zachte dood zijn gestorven, het filmfestival is springlevend.

Kijk hier waar en wanneer deze film draait (mits niet uitverkocht).

 

Chronicles of a Wandering Saint

Chronicles of a Wandering Saint – Wachten op de hemel
Een wel heel opvallende debuutfilm tijdens deze LIFF is Chronicles of a Wandering Saint van Tomás Gómez Bustillo. We maken kennis met een katholieke geloofsgemeenschap in een Argentijns plattelandsdorp. Hoofdpersoon is Rita (Mónica Villa: Wild Tales), die de plaatselijke kapel schoonmaakt, terwijl drie andere vrouwen onder het toezicht van de pastoor een lied instuderen. Rita is wat op zichzelf en zoekt een doel in haar leven, het liefst wil ze een heilige worden. In een hok van de kapel vindt ze een Mariabeeld, dat al jaren als vermist geldt. Samen met haar man neemt ze het beeld stiekem mee om het thuis op te knappen en het vervolgens prominent in de kapel te plaatsen. Een wonder is geschied en Rita leeft op. Hoewel. Niet lang daarna, als ze vrolijk achter het stuur zit en een techno-versie van Bryan Adams’ Heaven uit de boxen schalt, verliest Rita de macht over het stuur en rijdt ze pardoes het water in. Tot schrik van de kijker lijkt de film abrupt afgelopen, want de aftiteling begint te lopen. Dat is een flinke domper, want naast het mysterie van het Mariabeeld zag je weinig meer dan een droge registratie met wat droge humor. Nu moet je niet meteen de zaal uitlopen, maar wachten op het tweede, ronduit boeiende hoofdstuk van de film.

Rita komt thuis en ziet zichzelf op bed liggen. Wanneer ze haar dorpsgenoten nadert, beginnen die keihard te niezen, zodat ze geen contact met hen kan maken. Ze ziet de duivel op een brommertje en voert een conversatie met een lamp. Je vraagt je even af of de bedenkers van dit maffe plot misschien te veel van hallucinerende paddenstoelen hebben gesnoept. Maar je geduld wordt beloond, want langzaam ontvouwt zich een magisch-realistisch verhaal met satirische en poëtische trekjes, wonderlijke ontmoetingen en tot besluit een knappe technische vondst. Dan begrijp je pas hoezeer de twee episoden van deze hoogst originele film met elkaar verweven zijn.

Kijk hier waar en wanneer deze film draait (mits niet uitverkocht).

 

29 oktober 2023

 

LIFF 2023 – Deel 2: Eigenzinnige einzelgängers
LIFF 2023 – Deel 3: Gecompliceerde liefdes
LIFF 2023 – Deel 4: Franse apocalyps

 


MEER FILMFESTIVAL