IFFR 2024 – Deel 2: Sciencefiction met een mysterieus randje

IFFR 2024 – Deel 2:
Sciencefiction met een mysterieus randje

door Bob van der Sterre

Genrefilms zijn geen taboe meer bij IFFR. Een onderwerp kan ook helpen om dat ene meesterwerk te maken. Op het gebied van mysterieuze sciencefiction zijn interessante ontwikkelingen gaande.

 

La Guerra del Tiburtino III

La Guerra del Tiburtino III – Alienwormen met allergie voor nagelprimer
Tiburtino III is een wat verpauperde wijk in het oosten van Rome. Op een avond landt een groene steen bij een van de flats. De vader van Mauro legt hem bij zijn bed. Moet je ook nooit doen. ’s Nachts kruipt een worm in zijn neus. De volgende ochtend staat hij ineens op een podium en beveelt hij anderen de wijk af te sluiten. Andere wormen gaan in andere neusgaten en Mauro’s vader is opeens de ‘koningin’ van een kolonie wormen die de planeet wil veroveren. ‘Het is tijd voor verandering!’

Mauro (drugsdealer), zijn vriend Panettone, bareigenares Chanel en Lavinia, een steenrijke influencer op zoek naar volgers, zijn nog niet ‘gewormd’. Ze vangen een worm en dan blijkt dat de wormen allergisch zijn voor de nagelprimer van Mauro’s moeder.

Vermakelijke film van Luna Gualano. Ik moest soms hard lachen om zinnen als: ‘Ik ben niet je vader, zoogdier.’ Of: ‘Ben je klaar om verder te evolueren, gewervelde?’ Lavinia die zegt: ‘Misschien ken je me van mijn beauty-adds?’ En dan haar dansje doet. Ook de slotbeelden van de film zijn aardig.

Je moet eigenlijk deze film in een zaal vol Italianen zien om de humor echt op waarde te schatten. Daar zullen de zalen wel schudden met grappen over Adriano Celentano (70’s zanger), Padre Pio (heilige), panettone (kerstbrood), nagelstudio’s aan de keukentafel, triple espresso als nieuwe koffiehype, je ergste vijand treiteren door zijn favoriete voetbalclub te beledigen. Die dingen zijn lastig om te vatten zonder kennis van de Italiaanse cultuur. Deze wanhopige opmerking van de ontmaskerde Lavinia hoort daar ook bij: ‘Ik geef het toe… ik ben van Roma-Noord.’

Jammer dat het script rommelig is. Er zijn ook wat te veel sociale thema’s als paaseieren in de film verstopt; feminisme, rijk/arm en zelfs racisme. Die komen geen van allen echt uit de verf. Je leert ook niet inzien waarom de vader van Mauro dan zo harteloos is geworden.

Een nieuw genre ontluikt: na Vermines over Noisy-le-Grand (buitenwijk Parijs) is dit opnieuw een genrefilm over een getto. Napolitaanse getto’s werden al herontdekt in de tv-serie Gomorrah. Avontuurlijke brutalistische architectuur in deze steden – decennialang vooral heel lelijk gevonden – krijgt hiermee ook ineens een herwaardering.

 

Mars Express

Mars Express – Stripstijl in ijzersterke SF-animatie
Aline Ruby en haar overleden ex-collega (nu weer actief als androïde) Carlos zijn privédetectives in de toekomst. Ze pendelen geregeld heen en weer tussen mars en aarde. Hun laatste zaak betreft een meisje dat spoorloos is geraakt nadat een robot opeens tot leven kwam. Een steenrijke techondernemer – en goede klant van haar – Chris Royacker speelt ook een rol.

Mars Express is een warm filmbad. De animatiestijl is stijlvol. Ik moest ook wel aan de ‘atoomstijl’ in de strip denken. Veel oranje, beige, blauw. Het karakter Aline is ook slim neergezet met vaak simpele maar effectieve expressies. De vele androïden en robots – en de actiescènes – doen dan weer soms aan anime denken.

Ook aardig vond ik het slimme gebruik van toekomstige uitvindingen. In een nachtclub scant Carlos de omgeving: ‘Niet één prostituee is mens’, constateert hij. De eigenaar: ‘Helaas niet, maar we beschouwen ons als 100% mens.’ Carlos klaagt op zeker moment: ‘Elke update mislukt omdat ik te weinig geheugen heb!’ Landings- en opstijgbanen hebben een curve de hemel in. Telefoons zijn organische wezens (nog steeds klagen over de slechte verbinding). Digitale zerken. Een auto-ongeluk: de auto wordt een bad van foam. Of deze opmerking over te duur studeren: ‘Sommige studenten verhuren hun brein aan brain farmers.’

En toch aandacht voor menselijkheid. Zo komt Carlos terug bij zijn intussen hertrouwde vrouw (dus zijn ex-weduwe) en is hij niet meer gewenst – en zijn kinderen mogen hem niet meer zien.

Als bonus heeft de film van Jérémie Périn nog wat verrassende humor – een punt waarop SF-films vaak minder scoren. Een conciërge doet een deur open en moet overgeven. ‘Niet de gebruikelijke geur van een studentenkamer?’, vraagt Aline. Carlos die een nieuwe arm nodig heeft bij een technische winkel. De verkoopster, zelf androïde, nieuwsgierig: ‘Hoeveel jaar geleden bent u overleden?’

 

Eternal

Eternal – Een aardscheur die zich met je verleden bemoeit
In de zee is de aarde opengescheurd door klimaatverandering. Een mondiaal probleem. ‘Het blijft groeien.’ Elias is jong en ambitieus en wil er ooit heen om een oplossing te vinden. Als hij zangeres Anita ontmoet, ergert hij zich aan haar partystijl. ‘Je bent saai.’ Dan is ze opeens zwanger. Wat nu?

De Deense film Eternal neemt de tijd. Eerst worden de karakters van de jongvolwassenen Elias en Anita neergezet. Met kennismaking, seks, zwangerschap, abortus, scheiding ben je zo een half uur verder. Dan verstrijkt de tijd, acteurs veranderen zelfs, en eindelijk gaat Elias aan de slag bij de scheur. Hij merkt dat er iets in zijn hoofd verandert. Vooral betreffende zijn geschiedenis met Anita.

Eternal van Ulaa Salim neemt zelfs meer tijd voor het mensendrama dan het geologiedrama. Een probleem is dat deze futuristische wetenschap nogal slapjes is vormgegeven. Een charismaloze baas, weinig overtuigende persmomenten en missies die structureel foutgaan. Hoe kan de verantwoordelijkheid voor het fiksen van een enorm aardmantelprobleem terechtkomen bij zulke prutsers?

En zelfs dan nog moet je het idee van de film wel snappen (een scheur met intelligentie?), want daar hoor je niemand over. De film past bij de trend van arthouse-genrefilms die meer symbolisch gericht zijn dan realistisch (In My Room, Vincent doit mourir).

Grappig is dat we zoiets enorms als problemen van een planeet toch weer om de mens weten te draaien.

 

Schirkoa: In Lies We Trust

Schirkoa: In Lies We Trust – Mooie uitglijder
Ergens op aarde is er een land waar iedereen een zak over zijn of haar hoofd moet dragen. De overheid van dit land wijt alles aan de anomalieënkolonie Konthaqa en wil hen de oorlog verklaren. Maar niemand weet of het echt bestaat.

De jonge 197A is er senator. Hij is ongelukkig en gelooft weinig van de overheidspropaganda, vertelt hij aan een vriendin die het land wil proberen te verlaten. Als hij depressief van een gebouw wil springen, ontmoet hij een dame die dezelfde plannen heeft. En ze krijgen een band. Later ontmoet hij Lies, de dame die de leider van de anomalieën zou zijn (stem van Asia Argento).

De maker van Schirkoa, Ishan Shukla, gebruikte een game-engine om deze film te maken. Dat is geen nieuwe techniek – er wordt al jaren mee geëxperimenteerd – maar het betaalt zich hier wel uit. De animatie biedt een grote rijkdom aan details. Vooral de sloeberige straten met bars en bordelen zijn erg mooi om te zien.

De stijl maakt meer indruk dan het verhaal, dat op de helft nogal veel gaat vragen van de verbeelding, en zo spanning verliest. De anomalieën zijn natuurlijk een leuk, creatief, queer en weird volk. De idealistische boodschap (omarm je verschillen) ligt er vrij dik bovenop. Daarnaast is het Big Brother-thema ondertussen ook wel een beetje uitgekauwd. Voor de liefhebber is deel 1 uit 2019 gratis te zien op Vimeo.

 

29 januari 2024

 

IFFR 2024 – Deel 1: De (ongetwijfeld) beste film uit de Tigercompetitie gaat over de giraffe
IFFR 2024 – Deel 3: Stijlvolle risiconemers
IFFR 2024 – Deel 4: Kan cinema nog een vorm van escapisme zijn?
IFFR 2024 – Deel 5: Dieven, moordenaars, geesten en weerwolven

 


MEER FILMFESTIVAL

IFFR 2024 – Deel 1: De (ongetwijfeld) beste film uit de Tigercompetitie

IFFR 2024 – Deel 1:
De (ongetwijfeld) beste film uit de Tigercompetitie gaat over de giraffe

door Tim Bouwhuis

Het is een jaarlijkse uitdaging op het IFFR: inschatten welke films uit de eigen ‘huiscompetitie’ daadwerkelijk de moeite waard gaan zijn. Soms duiken er al redelijk vroeg teasers van de zogenoemde Tigerfilms op, soms moet je het geruime tijd met een enkele still doen. De ervaring leert dat heuse afknappers op het prijzenpodium stuivertje wisselen met absolute voltreffers. Zo ook in 2024?

Op dezelfde dag dat het publiek ‘s avonds toestroomt voor openingsfilm Head South, worden er in de Pathézalen ook al twee perspremières van Tigertitels vertoond. Een mooie kans om de eerste volle festivaldag (vrijdag) met een voorsprong te beginnen, al had ondergetekende dat scenario graag ingeruild voor een langer IFFR. Vrij stilletjes is de openingsavond namelijk een dag verschoven en hebben bezoekers bewust of onbewust kennisgenomen van een programma dat nooit meer zo omvangrijk zal zijn als vóór de coronapandemie.

Rei

Rei

De Tigertitels lijken op voorhand films om zeker te gaan zien, maar dan wel om verschillende redenen. Het Japanse Rei heeft een streepje voor vanwege zijn productieland, en dat in combinatie met de synopsis: gevestigde filmmakers als Hirokazu Koreeda en Ryusuke Hamaguchi houden de festivaloogst uit het land van de rijzende zon standaard op peil, en eerdere festivalervaringen leren dat er (al dan niet) in hun schaduw meer dan voldoende te ontdekken valt. De tekst op de filmpagina belooft een beeldend, doorleefd verhaal over een bijzondere vriendschap. Reden genoeg voor een zit van drie uur.

Koude kermis
Helaas bewijst Rei dat het niveauverschil binnen de Tigercompetitie ook dit jaar weer aanzienlijk is. Al vanaf het begin gaat het zichtbaar mis met schokkerig, onzeker camerawerk en onbeholpen montage-ingrepen, en ook de geluidsopname is overwegend dof en oneffen. Een pakkend scenario en een overtuigende cast hadden veel goed kunnen maken, maar de balans tussen licht en zwaarmoedig drama raakt al binnen het uur volledig zoek. Tanaka Toshihoko, een debuterend filmmaker met een achtergrond als theateracteur, zet maatschappelijke en existentiële misère met grote uitroeptekens op de kaart. Hoe ouder de personages zijn, hoe meer ze afgeven op alles wat het leven mooi kan maken.

Hoofdpersonage Hikari, gelukkig vertolkt door de met afstand beste actrice, kijkt graag naar theatervoorstellingen van mensen die (naar haar idee) getalenteerder zijn dan zij. Ze staat weemoedig in het leven, al heeft ze wel een bijzonder oog voor schoonheid: als ze in een theaterfolder op het werk van een teruggetrokken natuurfotograaf stuit, besluit ze hem op goed geluk te benaderen voor een persoonlijk portret.

Het uitgangspunt van Rei is prachtig, maar na de eerste fotosessie in de natuur gaat alle tact in de uitwerking overboord. De intrige die zich ontpopt tussen Hikari, fotograaf Masato en een kleine handvol andere personages wordt met wat doordenken opgerekt tot, jawel, een zeshoeksverhouding. Het pathetische gedrag van de twee voornaamste mannelijke personages is daarbij zodanig aangezet dat de theatrale dramatiek een flink kolderieke lading krijgt. Vooral in het laatste uur is de film onbedoeld lachwekkend.

sr

sr

De giraffe ontleed
De desillusie van Rei wordt gelukkig rap gecompenseerd door de zelfverzekerde beeldtaal van sr. De nogal beknopte titel is een Egyptisch hiëroglief dat verwijst naar de giraffe, een dier dat je door deze scherpzinnige essayfilm haast onvermijdelijk anders gaat bekijken. Hoewel deze Tigerkandidaat door middel van zijn belezen voice-over meer informatie spuit dan de gemiddelde educatieve documentaire, is het er géén (althans, geen typische). De academische benadering doet denken aan wat (in de wandelgangen van menig universiteit) ‘visuele etnografie’ wordt genoemd.

De stem die de beelden begeleidt, vertelt in sr op beheerste, gortdroge wijze hoe de mens de giraffe bekeken, getemd, gebruikt en vooral gedomineerd heeft. Hoewel de kans bestaat dat je na ruim anderhalf uur voor de giraffe op de barricades wilt gaan staan, is de film bepaald geen activistisch pamflet: de Duitse Lea Hartlaub brengt haar boodschap niet over door met vingertjes te wijzen, maar door een subtiel vileine voice-over te combineren met een statische, doch krachtige beeldtaal.

Dierentuin of speeltuin?
Een perfect voorbeeld is een lang aangehouden shot van auto’s die in een schijnbaar eindeloze file door een safaripark cirkelen, terwijl een handvol giraffes in het groen in het ‘dieptepunt’ van de belangstelling staan. Hoe langer een cut uitblijft, hoe treuriger het aanzicht wordt. Op een ander moment in de film gaat het over een Filipijns eiland (annex safaripark) waar giraffes hun leven niet zeker waren als de eigenaar het op zijn heupen kreeg. De president ten tijde van de oprichting (1976), Ferdinand Marcos (1917-1989) kreeg met zijn vrouw Imelda (hoofdpersoon van het in Nederland uitgebrachte The Kingmaker) een zoon die in 2022 president werd.

Wat sr aan de hand van deze (voor)beelden te zeggen heeft over imperialisme en grootheidswaanzin, kunnen kijkers er voor het grootste gedeelte zelf uithalen. De trage, maar doordachte montage van de verschillende tableaus laat ruimte om de informatiestroom op je te laten inwerken, en voorkomt de indruk van een drammerig feitenrelaas. Het festival duurt nog even en de meeste competitietitels moeten nog in première gaan, maar waarschijnlijk gaat de beste Tigerfilm over de giraffe.

 

27 januari 2024

 

IFFR 2024 – Deel 2: Sciencefiction met een mysterieus randje
IFFR 2024 – Deel 3: Stijlvolle risiconemers
IFFR 2024 – Deel 4: Kan cinema nog een vorm van escapisme zijn?
IFFR 2024 – Deel 5: Dieven, moordenaars, geesten en weerwolven

 

MEER IFFR

IFFR 2024: 40 tips

International Film Festival Rotterdam 25 januari – 4 februari
IFFR 2024: 40 tips

door Bob van der Sterre

IFFR pakt het stokje op waar het dat vorig jaar had neergelegd. Honderden films, van enorm kort tot erg lang, van toegankelijk tot experimenteel, van boordevol actie tot louter verstilde beelden. Om een beetje orde in de chaos te scheppen, hebben we deze 40 aanraders voor IFFR 2024.

Wil je meer weten over het programma, de programmaonderdelen en hoe je kaartjes kunt kopen? Lees dan de Q&A over IFFR 2024.

IFFR 2024: 40 tips, waaronder 8 Views of Lake Biwa.

Hieronder zie je 40 tips van onze redactie. Noot vooraf: we moeten de films zelf ook nog zien, het gaat hierbij daarom ook om gut feeling. De IFFR-verslaggevers van InDeBioscoop wensen alle IFFR-gangers in elk geval veel plezier!

 

Actie
13 Bombs
Vorig jaar was de getipte actiefilm een Indonesische film en dit jaar is dat niet anders. 13 Bombs oogt als een film die over de top zit met actie. Een verhaal dat volgens IFFR cyberspeurwerk mengt met heftige vechtscènes in straten. In de trailer zie je niet veel meer dan het leegschieten van wapens. Toch zou het een intelligente actiethriller moeten zijn, deze film van Angga Dwimas Sasongko. Een andere ongetwijfeld over-de-top Aziatische actiefilm op IFFR is de Hongkongse actiethriller The White Storm: Heaven or Hell.

 

Animatie
Mars Express
In 2200 gaat detective Aline met haar overleden vriend (in robotversie) op zoek naar een hacker. Animatie ziet er verzorgd uit, verhaal leunt op anime als Ghost in the Shell. IFFR belooft veel oog voor detail in deze interessant ogende film van Jérémie Périn. Verder kun je naar Kameroenese animatie in La Grotte Sacrees, Filipijnse animatie in The Missing, Indiase animatie in Schirkoa: in lies we trust. Daarnaast is Bill Plympton (zie deze Camera Obscura) ook weer terug (Slide).

 

Biografie
Daaaaaali!
Maakt Quentin Dupieux te veel films? Ongetwijfeld. Net als met Fassbinders ongelooflijke werktempo zitten er memorabele films bij, zoals Réalité en Deerskin. Het is afwachten of deze anti-biografie met allerlei acteurs als Dali er ook bij zal horen. Het zal in elk geval flink absurd zijn en niet op zo’n standaard-komediemanier. De liefhebber van biografieën kan zijn lol op tijdens deze IFFR: Dag Hammarskjöld (politicus), Antoni Tapies (kunstenaar), Murayama Kaita (kunstenaar), Alberto Giacometti (kunstenaar), Mario Pinto de Andrade (verzetsstrijder) en…

 

The Worst Man in London
…Charles Augustus Howell. Ook nooit van gehoord? Hij was een oplichter uit de Victoriaanse tijd, die zich mengde met de elite. Deze film van Rodrigo Arejas is wat aan de lange kant maar belooft mooie mysterieuze beelden over een voorbij tijdperk.

 

Cinema
Me, Maryan, the Children and 26 Others
Iraanse cinema gaat vaak over Iraanse cinema. Ook deze film. Bij de 30-jarige Mahboube komt een filmcrew op bezoek. Dat verandert haar hele leven. Reken op menig moment van ironie in deze film van Farshad Hashemi. Meer cinema in film biedt Mi fanno male i capelli van Roberta Torre (herinnering aan Monica Vitti) en La Primera Miranda, over de Spaanse filmschool die onder Franco werd opgericht, en die desondanks toch heel wat grote namen opleverde.

 

Coming of age
Head South
De rage van coming-of-age begint – zo lijkt het – nu echt op zijn einde te lopen. Net als vorig jaar is IFFR zuinig met deze films zodat de betere overblijven. Deze openingsfilm van IFFR observeert het leven van tieners in Christchurch in de jaren zeventig. Film van Jonathan Ogilvie (maker van Lone Wolf) is een ode ‘aan de postpunksubcultuur’. Hopelijk gevuld met cinematografisch interessante beelden. Wie meer coming-of-age wil, kan naar Kenia met de film After the Long Rains.

 

Corona
Hungry Ghost Diner
Komische Maleisische film van We Jun Cho over hoe een coronalockdown vreemde gevolgen kan hebben. De hoofdpersoon ontmoet hierdoor geesten die zich voorbereiden op een feestmaal. Je kunt alles verwachten bij deze film over de Chinese gemeenschap in Maleisië: drama, horror, humor, spiritisme en fantasy.

 

Dieren
sr
sr is een Egyptisch symbool voor giraffe. Het dier (en voorgangers) gaat al lang mee op aarde. Deze film van Lea Hartlaub is geen typische Discovery-documentaire maar biedt ‘een reis door de wereldgeschiedenis; een episch verhaal dat vele millennia en continenten bestrijkt’. Ik ben benieuwd.

 

Documentaire
Ans en het universum
Ans (twee jaar geleden overleden) was overtuigd dat ze door aliens ontvoerd is geweest. Ze ontwierp alienspoppen en ontvouwde zich als kenner op het gebied van aliens. Deze film van Noëlle Ingeveldt en Juriaan van Berkel had volgens mij prima bij IDFA gepast maar mij hoor je niet klagen dat het nu hier te zien is. Meer geschiedenis is te zien in de Finse docu Children of war and peace.

 

Drama
Stormskerry Maja
Ongetwijfeld zal deze film criticiharten veroveren. Portret van Finse boerin die boeken schreef, heeft veel stilistische soberheid en exquis drama. En daar ligt het zwak van menig criticus. Volgens IFFR: ‘Een lust voor het oog, maar voelt aangenaam sober.’ Film van Tiina Lymi.

 

Bisons
Knokpartijen van figuren die aan ‘Zwitsers worstelen’ doen. Ik verwacht veel geschreeuw en heftige emoties (rondvliegend speeksel bij het schreeuwen in iemands gezicht en zo). Volgens IFFR is de film van Pierre Monnard een ‘rijk gestructureerde familiesaga’. IFFR biedt meer potentieel interessant drama: Blue imagine, Borrowed time, Close your Eyes en The Promised Land.

 

Dramady
Estemos no ar
Offbeat karakters die dromen over andere levens en veel fantasie: sign me in! Portugese film van Diogo Costa Amarante is vermoedelijk een publiekslieveling. Met volgens IFFR vreemde narratieve elementen ‘die soms doen denken aan het werk van Pedro Almodóvar’. Andere dramady die het ongetwijfeld goed zal doen bij het publiek: La Chimera van Alice Rohrwacher. Ze is bekend van Lazzaro Felice, die het in 2018 goed deed bij critici en publiek.

 

Eco
Evil does not exist
‘Een gemeenschap die hun ongerepte omgeving verdedigt tegen een projectontwikkelaar.’ Oftewel het kwetsbare milieu tegen het grote geld. Wie overwint? Film van Hamaguchi Ryusuke heeft een warm hart voor iedereen die de natuur liefheeft.

 

Experimenteel
Nécrose
Wat houdt de film Nécrose van Francois Yazbeck in? Antwoord van IFFR: ‘Een melancholische essayfilm met elementen van bloederige horror die het christelijke scheppingsverhaal op poëtische wijze verbindt met de stad.’ Het resultaat? ‘Een intense, persoonlijke en artistieke reactie op alle tragedies in de wereld.’ Dus een fors experimentele en moedige productie. Net als films als Cosmic Miniatures (van 91-jarige veteraan Alexander Kluge, lees deze Camera Obscura), Kiss Wagon en Maxbetamaximus.

 

Fantasie
The Beast
AI als de bad guy in een sciencefictiondrama. Een verhaal over drie perioden en naderend onheil… Hé, dat klinkt een beetje als de Netflixfilm Bodies, maar hopelijk beter. Houd wel rekening met een niet kinderachtige zit van 146 minuten. Bonello maakte in 2012 het ondergewaardeerde bordeeldrama L’Apollonide (IFFR 2012). En Léa Seydoux is intussen de grootste Franse filmster van het moment.

 

Geschiedenis
The Zone of Interest
Een verfilmde roman van Martin Amis, daar kun je me wel voor wakker maken. The Zone of Interest is ook nog van Jonathan Glazer. Die maakt weinig films, maar wel films die opvallen door een fijne stilistische verzorging: Under the Skin, Sexy Beast. Deze zal ook opvallen: het dagelijkse leven van een kampcommandant van Auschwitz. Meer heftige geschiedenissen zien we in de Russische film Dolomite and Ash, met een zoektocht naar de resten van de werkkampen.

 

The Iron Claw
Het Amerika van eind jaren zeventig en begin jaren tachtig zien we breed uitgesponnen in The Iron Claw. Dat is wel vaker gedaan. Maar IFFR roemt ‘de gelaagdheid en het subtiele cultuurcommentaar’ van de film van Sean Durkin (gebaseerd op een waargebeurd verhaal van een Amerikaanse worstelaarsfamilie). Opvallend is de rol van Zac Efron.

 

Heist
Los Delincuentes
De kraakfilm (of naar het Engels ‘heistfilm’) is een genre dat zeker al een halve eeuw ieder jaar een paar films oplevert. In Los Delincuentes (duurt een slordige 189 minuten) kijken we naar een film die volgens IFFR ‘veel verschillende films ineen is’. Argentijnse productie van Rodrigo Moreno.

 

Horror
The Cursed Land
Net als bij de vorige IFFR is er vrij veel aanbod in enge films. Zoals The Cursed Land van Panu Aree en Kong Rithdee. Gaat over een ‘furieuze djinn’. En politieke en etnische spanningen in Thailand. Tenement (Cambodja) biedt ook horror met ‘couleur locale’. Geen trailers helaas.

 

Minore
Mysterieuze monsterfilm? Minore van Konstantinos Koutsoliotas heeft de potentie om een breed IFFR-publiek te verrassen. Datzelfde kan gelden voor Blackout (weerwolvenfilm van Larry Fessenden) en The Soul Eater (moorden in een verlaten sanatorium in de Vogezen van Julien Maury en Alexandre Bustillo).

 

Klassieker
The Great White Tower
Goed tegen slecht in deze film van Yamamoto Satsuo. Ook al komt de film uit 1960, hij duurt toch maar liefst 150 minuten. Ik denk dat deze film de kijker langzaam in het verhaal trekt – om vervolgens te veroveren. Ook klassiek: Dialogues d’Exilés van Raúl Ruiz (ballingen uit Chili in 1975, lees onze filmmarathon met Catherine Deneuve over Ruiz) en El Recurso del Método van Miguel Littin (Mexicaanse politieke film uit 1978).

 

Murdering the Devil
Film van Ester Krumbachová uit 1969 gaat over een vrouw die op zoek is naar haar droomman. De film biedt vernieuwende decors en kostuums. Maar is vooral een eigenzinnige productie. Krumbachová schreef mee aan diverse andere scripts van de Tsjechische gouden filmperiode uit de jaren zestig. Dit was haar enige film en daarom al een reden om te gaan zien.

 

Kunst
Reise der Schatten
Een film als kunstwerk, dat zie je niet zo vaak. Deze Zwitserse film van kunstenaar Yves Netzhammer is niet uit te leggen maar vermoedelijk als filmkunstwerk de moeite waard. De hele 87 minuten? Dat blijft een gokje.

 

Luchtig
Greice
Normaal gesproken zou ik kiezen voor Lukas Moodysson, immers de maker van het geestige Together uit 2000 (over de jaren zeventig). Together 99 (over eind jaren negentig, dus toen de originele Together werd opgenomen, grappige tijdsironie) is het vervolg. Iedereen komt weer tezamen, etc. Maar de trailer oogt niet heel stormachtig. Ik verwacht meer van de Braziliaanse komedie Greice: een geestige mensenfilm van Leonardo Mouramateus. Een ‘knipoog naar de screwballkomedies’ belooft IFFR zelfs, hoewel geen enkele screwballcomedy ooit bijna twee uur duurde.

 

Voy! Voy! Voy!
Een Egyptische komedie over een oplichter die gaat meedoen aan voetbal voor visueel beperkte mensen. Ik weet niet zeker of de film van Omar Hilal echt grappig zal zijn – maar het is in elk geval een verrassend luchtige productie uit Egypte.

 

Lengte
Born in Gunsan and after seven years, I was repatriated to Japan…
Het zijn deze IFFR vooral de Indiase films die recordlengtes hebben: Naangal (259 minuten) en Viduthalai I & II The Film (243 minuten). Dan is er nog de Iraanse film The Old Bachelor. Duurt ‘slechts’ 192 minuten. Ik kies toch voor Born in Gunsan van 259 minuten. Herinneringen aan de Koreaanse stad Gunsan, de Tweede Wereldoorlog, de repatriëring in Japan en meer. Voor geduldige mensen vast een mooie zit, deze film van regisseur Zonpilone (en dat is geen tikfout).

 

Misdaad
Dream Team
Er zijn niet veel IFFR’s geweest met een overdaad aan goede misdaadfilms. Dit jaar is het lastig kiezen. Ga je voor Adagio (misdaad in Rome) met Toni Servillo of voor Song’e Napule (misdaad in Napels) van de gebroeders Manetti. Ik ga voor Dream Team van het mij onbekende duo Lev Kalman en Whitney Horn. Twee agenten onderzoeken de dood van een koraalsmokkelaar en komen terecht in bizarre situaties. Een ‘dromerig moordmysterie’ volgens IFFR. Hopelijk veel verfijnde absurde humor. Helaas geen trailer, dus daarom de trailer van Song’e Napule.

 

Musical
Ammore e malavita
De gebroeders Manetti hebben op IFFR hun eigen programma (zie het kopje Remakes). Waaronder deze niet-na-te-vertellen musicalmisdaadkomedie uit 2017. Laat de trailer voor zichzelf spreken.

 

Mysterie
8 Views of Lake Biwa
Mysterieus Estisch verhaal over een meer met bovennatuurlijke krachten. Tijdreizen, Japan bezoeken, wat je maar wilt, het meer kan alles. De film van Marko Raat draait volgens IFFR om ‘zinderende passie en erotiek’. Eveneens mysterieus is Natatorium van Helena Stefánsdottir, ook weer uit Noord-Europa (IJsland). Volgens IFFR ‘een ijzingwekkend psychologisch mysterie’.

 

Natuur
The Night Visitors
Ik heb een enorm zwak voor films over de andere mooie wezens op onze planeet. Zoals motten. Dan is het alleen maar zwijgen en kijken. Meer mooie natuur kun je zien in Rei – om precies te zijn Hokkaido in het noorden van Japan.

 

Oorlog
Grey Bees
Oekraïense film over twee oude mijnwerkers in het grijze oorlogsgebied in Oekraïne. Film van Dmytro Moiseiev is een bewerking van een roman van Andrej Koerkov (bekend van Death of the Pinguin). Kan wel eens de juiste snaren raken bij het IFFR-publiek.

 

Relaties
Confidenza
Film van Daniele Luchetti draait om een klassiek gegeven: oudere leraar die met leerling een affaire heeft. Geheimen worden gedeeld. Wat voor gevolgen kunnen die hebben? Deze film gaat over de moeilijke, pijnlijke kant van relaties. Muziek van Thom Yorke (van Radiohead) helpt ongetwijfeld bij de sfeer.

 

Religie
Rapito
Marco Bellocchio is een oude bekende in de cinema. Zijn Rapito gaat over een joods jongetje dat in de negentiende eeuw min of meer door de Pauselijke staat werd meegenomen om katholiek te worden gemaakt. Film van ruim twee uur. Die zijn meestal welbesteed bij Bellocchio. Voor de echte liefhebber is er ook Zwischen uns Gott met serieuze theologische discussies over protestantisme.

 

Remakes
Diabolik (3x)
Wie net als ondergetekende om een of andere reden al jaren de films van de gebroeders Manetti heeft gemist, opent met het Manetti Bros. focusprogramma een doos van Pandora. Er is van alles voor de liefhebber van stijlvolle pulp in de stijl van de jaren zestig en zeventig. Bijvoorbeeld remakes van de oude Diabolik-cultfilms van Mario Bava: Diabolik, Diabolik – Chi sei en Diabolik – Ginko all’attacco! Stijlvol entertainment, ongetwijfeld. Wel vaak langer dan twee uur terwijl ‘oldskool’ pulpfilms zelden langer duurden dan 80 minuten. Maar je erbij vervelen zal lastig zijn. Lees meer over de Diabolik-films op Variety.

 

Satire
Veni Vidi Vici
Oostenrijke film van Daniel Hoesl en Julia Niemann zou volgens IFFR een geslaagde satire moeten zijn. De pijlen schieten zoals bij de meeste satirische films en series tegenwoordig op rijkdom. Dan is er nog de Mexicaanse film El águila y el gusano van Guita Schyfter, die ook satirische elementen heeft.

 

Seksualiteit
Binary
Diverse films over gender gerelateerde zaken deze IFFR. Misschien dat Binary dan de beste keuze is: een Pakistaanse transvrouw die twijfelt over een operatie. Slechts 45 minuten en dat betekent dat de film zich focust op de essentie. Uit het ‘Koolhoven presenteert programma’. Voor de liefhebber van films over gender en seksualiteit is het focusprogramma over de Hongkongse filmer Scud iets om in te verdiepen.

 

Sciencefiction
The Paragon
Man met paranormale gave (controle van mensenbreinen) krijgt een mysterieuze ‘docent’ om met zijn gaven te leren omgaan. Ze blijkt iets te maken te hebben met een parallel universum. Deze Nieuw-Zeelandse film klinkt als een vermakelijke SF-indiefilm. Verder mogelijk de moeite waard op SF-gebied: L’arrivo Di Wang (buitenaards wezen spreekt alleen Chinees, gebroeders Manetti), Eternal (een spleet in de oceaanbodem met grote gevolgen, Deense film van Ulaa Salim), La Guerra del Tiburtino III (SF-comedy over Romeins getto dat het opneemt tegen buitenaardse wezens, van Luna Gualano).

 

Technologie
So Unreal
Amanda Kramer (focusprogramma tijdens IFFR 2022) is terug met haar nieuwste film: So Unreal. Ik ken alleen haar werk Please Baby Please en die vloog door overdaad aan eigenzinnigheid uit de bocht. Haar nieuwste film is een vrij serieus essay over digitale vooruitgang. Een onderwerp waar filmmakers ook over kunnen uitglijden, zoals Werner Herzog overkwam. Dit volgens IFFR meesterlijk gemonteerde video-essay bevat onder andere beelden van 80’s SF-klassiekers. Helaas geen trailer.

 

Thriller
Moscas
Argentijnse thriller over scrupuleuze, succesvolle zakenman die met wraak te maken krijgt. Klinkt als een bekend gegeven maar bevat een ‘doorwrocht en accuraat scenario, rijk aan flashbacks en dramatische wendingen’ volgens IFFR. De Mexicaanse thriller Lost in the Night (Amat Escalante) klinkt ook veelbelovend voor de fans van suspense.

 

Vluchtelingen
Green Border
Best veel films vertellen het vluchtelingenprobleem van binnenuit. Ook deze film van Agnieszka Holland (in zwartwit) vertelt de verschrikkingen van vluchtende vluchtelingen. Ze zijn letterlijk pionnen in het spel van allerlei andere partijen. Meer over vluchtelingen biedt de film van Giovanno C. Lorusso: Song of All Ends, over een Palestijns vluchtelingenkamp in Beiroet.

 

Dit artikel is opgedragen aan mijn lieve kat Spiona (2008 – 2024)

 

18 januari 2024

 


MEER FILMFESTIVAL

IFFR 2024 in 5 vragen en antwoorden

Filmfestival Rotterdam begint 25 januari
IFFR 2024 in 5 vragen en antwoorden

door Bob van der Sterre

IFFR 2024 staat voor de deur. We kunnen vanaf 25 januari weer volle kracht genieten van het filmfestival. In dit stuk leggen we in 5 vragen en antwoorden uit wat je kunt verwachten als bezoeker.

Openingsfilm van IFFR 2024 is Head South

Openingsfilm van IFFR 2024 is Head South

 

  1. Wanneer is het IFFR 2024 precies?
  • De 53ste editie van International Film Festival Rotterdam (IFFR) vindt plaats van 25 januari tot en met 4 februari 2024.
  • De officiële selectie van het festival bevat meer dan 400 feature, mid-length en korte films. Die komen uit meer dan 60 landen.
  • Wie er echt zin in heeft, bekijkt de video van de persconferentie over het festival van 2024.
  1. Waar vind ik het programma voor IFFR 2024?
  1. Hoe kun je op IFFR 2024 een kaartje kopen?
  1. Welke IFFR-programma’s kan ik bezoeken tijdens IFFR 2024?

Awards en competities IFFR:

Kunst en IFFR:

  1. Wat doet InDeBioscoop dit jaar aan IFFR?
    Tim Bouwhuis en Bob van der Sterre doen verslag van het IFFR 2024. Houd de website van InDeBioscoop de komende weken in de gaten voor onze besprekingen! Wil je ons steunen? Like de website op Facebook en abonneer je op onze nieuwsbrief!

 

17 januari 2024

 


MEER IFFR

Modelo 77 opent Amsterdam Spanish Film Festival 2023

Modelo 77 opent Amsterdam Spanish Film Festival 2023:
Roep om amnestie gevangenen

door Cor Oliemeulen

Het gevangenisdrama Modelo 77 is de openingsfilm van de negende editie van het Amsterdam Spanish Film Festival (ASFF), dat wordt gehouden van 24 tot en met 26 november. Deze thriller van Alberto Rodríguez (La isla mínima) speelt zich af na de dood van dictator Franco wanneer Spanje worstelt met de overgang naar een democratische samenleving.

Modelo 77 (Engelse titel: Prison 77) is geïnspireerd op ware gebeurtenissen in La Modelo, de karakteristieke ‘modelgevangenis’ in Barcelona waar de film werd opgenomen. In 1976 belandt de jonge accountant Manuel (Miguel Herrán: La casa de papel, 2017-2021) aldaar omdat hij geld heeft gestolen. Volgens de autoriteiten vele malen meer dan in werkelijkheid, waardoor Manuel een jarenlange gevangenisstraf tegemoet kan zien. Hij komt in een cel met Pino (Javier Gutiérrez: La isla mínima, 2014), die al meer dan de helft van zijn leven zit opgesloten. “Iedereen die Franco niet mag, zit hier”, zegt hij. “Anarchisten, socialisten, communisten.” De rest zit hier vooral vanwege diefstal, want Spanje lijdt niet alleen onder een bestuurscrisis, maar ook een economische crisis.

Modelo 77

Van dictatuur naar democratie
De film speelt zich af tijdens de transitieperiode na de dood van dictator Francisco Franco, die van 1939 tot 1975 Spanje met harde hand regeerde. De overgang van dictatuur naar democratie (1979) leidt tot diepgaande transformaties van de mentaliteit en levensstijl in de Spaanse samenleving. Vrouwen proberen zich te onttrekken aan het patriarchale systeem en de repressie van het nationale katholicisme. Zo ook jongeren, die kunnen gaan worstelen met moraliteit, gender en seksualiteit – al dan niet aangemoedigd door filmmakers als Eloy de la Iglesia en Pedro Almodóvar.

De transitie is niet voor iedereen vanzelfsprekend, want de nieuwe staat erft de structuur van de dictatuur met haar machthebbers, politieagenten en rechters. Ook de grootgrondbezitters en aristocraten menen nog steeds het recht aan hun zijde te hebben, getuige de satirische Nacional-filmtrilogie (1978-1982) van Luis García Berlanga. Zijn parades van uitzinnige personages maken de economische, politieke en morele corruptie in die jaren uiterst zichtbaar. Camada negra (1977) van Manuel Gutiérrez toont hoe rechtse knokploegen politieke bijeenkomsten en ontmoetingsplekken van linkse politici terroriseren. En in 7 días de enero (1979) reconstrueert Juan Antonio Bardem de zeven dagen in januari 1977 die voorafgaan aan de koelbloedige moord door fascisten op vijf communistische arbeidsrechtadvocaten in Madrid.

Modelo 77

Tumult en demonstraties
In Modelo 77 zien we in die week op straat demonstraties voor amnestie van gevangenen, in eerste instantie voor politieke gevangenen. Die actie van sympathiserende burgers is aangewakkerd door het tumult van de gevangenen, die vrij extreme toeren uithalen en oproer kraaien. Sommige gevangenen hebben weliswaar de beschikking over goedwillende advocaten, maar die kunnen niet opboksen tegen de politieke tegenstellingen en onmacht van het nieuwe parlement. Manuel laat zich vooruitschuiven als onderhandelaar met de autoriteiten en als spreekbuis naar de pers. Die rol valt niet goed bij de directe en de cipiers, waardoor Manuel meer dan eens wordt mishandeld en in een isoleercel verdwijnt. Zijn motivatie om door te gaan, komt mede van een meisje dat regelmatig tijdens het bezoekuur achter het glas verschijnt.

Alberto Rodríguez maakte dit enerverende gevangenisdrama met bijna dezelfde crew als van zijn immense succes La isla mínima. Die thriller grijpt ook plaats tijdens de transitieperiode en gaat over twee politiemannen die vanuit Madrid afzakken naar de uitgestrekte moerassen in Andalusië om de verdwijning van twee tienermeisjes te onderzoeken. Modelo 77 speelt zich nagenoeg helemaal binnen af, echter de cinematografie van Alex Catalán over het barre leven in de gevangenis met al haar geweld, verraad en hiërarchische verhoudingen is al even indrukwekkend. De reeks authentieke zwart-witfoto’s aan het eind tonen de betrokkenen die in de film worden geportretteerd.

Bekijk hier het programma van het ASFF 2023.

 

21 november 2023

 


MEER FILMFESTIVAL

IDFA 2023 – Deel 7: Oekraïne

IDFA 2023 – Deel 7:
Oekraïne

door Jochum de Graaf

Vorig jaar werd al aangekondigd dat IDFA behoorlijk in Oekraïense projecten zou investeren. Na de wat tegenvallende openingsfilm A Picture to Remember stond een aantal films op het programma die stuk voor stuk vanuit een bijzondere invalshoek het Oekraïense oorlogsdrama belichten, waaronder de terechte Audience Award-winnaar 20 Days in Mariupol.

 

Waking up in Silence

Waking up in Silence – Ver van de oorlog, en toch dichtbij
In de oude brandweerkazerne van provinciestad Schweinfurt worden Oekraïense vluchtelingen opgevangen. Het is er rustig, lange gangen, grote kamers, hoge plafonds. De tijdelijke bewoners, meest moeders gevlucht met kinderen, lijken dwalend door het grote gebouw ook niet zo goed te weten wat ze met al die ruimte aan moeten.

Drie meisjes lopen door een park, leren elkaar Duitse woordjes en de goede uitspraak van ‘cherrytomaat’. Een jongen probeert zijn fietsband te plakken. Op de trottoirband staat met stoepkrijt geschreven ‘Putin stop killing’. Ze bellen met vader, horen de oorlog op de achtergrond, het zoontje vraagt of papa de volgende keer een filmpje kan maken als de auto weer naar de garage moet. De vader legt uit dat dat nog wel even kan duren, de oorlog is nog maar niet zo voorbij.

’s Avonds is het rustig en stil op straat, de burgerwacht loopt door de buurt. Her en der zitten vrouwen op de stoep of een trappetje. Bij het licht van een spaarzame lantaarn bellen vrouwen lang met het thuisfront.

Mooi verstild portret van het leven ver van de oorlog, die toch ook zo dichtbij is.

 

In the Rearview

In the Rearview – Verhalen uit een taxibusje
Het is een eenvoudig en doeltreffend format: je zet mensen achter in een taxi, zet de camera aan en laat ze praten. Gelijk na de Russische invasie in Oekraïne besloot de Poolse filmmaker Maciek Hamela te gaan helpen met de evacuatie. Hij huurde een busje en bracht honderden Oekraïners naar veiliger oorden. Vanuit de achteruitkijkspiegel maken we kennis met de diverse passagiers.

De een praat honderduit, de ander staart somber voor zich uit en zwijgt. Een man neemt afscheid van zijn vrouw en dochters, morgen gaat hij naar het front. Een oudere man is alleen, zijn huis is getroffen door clusterbommen, heeft alles moeten achterlaten, hij kon nog een strijkijzer meenemen. Een zichtbaar getraumatiseerd meisje geeft een handgeschreven opgevouwen briefje aan de chauffeur. Er staat haar geboortedatum en de telefoonnummers van haar vader en moeder op. De passagiers wisselen ervaringen uit, beklagen zich over de woekerprijzen die sommige chauffeurs berekenen. Op de autoradio horen we een reportage over de belegering van Marioepol.

Het busje rijdt langs in puin geschoten dorpen en steden, over door tanks opengereten wegen, wrakken van tanks en auto’s. Als ze langs een water rijden, zegt een jongen tegen zijn zus ‘kijk wat mooi, de zee!’. Als de oorlog is afgelopen, willen ze zeker nog een keer terug. De ellende krijgen we in allerlei gradaties opgediend. Verhalen over verkrachtingen, marteling door de Russen, met vijftig mensen in een kelder wonen die maar op de helft berekend is.

In een buitenwijk van Kyiv wordt een zwarte vrouw de taxibus ingehesen. Ze had een redelijk goed leven opgebouwd met een eigen winkel met Afrikaanse kleding. In de oorlog kijkt niemand naar haar om. Ze belt met haar familie in Kinshasa, Congo. Ze is neergeschoten toen ze gedwongen werd haar auto te verlaten; ze heeft schotwonden in maag en been. Hamela levert haar af bij een ambulance die haar naar een ziekenhuis in Warschau zal brengen.

Bijna achteloos vertelt een vrouw, geredde kat op schoot, het aangrijpende verhaal hoe ze haar man verloor die haar uit een brandend huis redde. Een enkele keer zie je licht optimisme, de zwangere vrouw die droomt over het café dat ze na de oorlog wil beginnen, twee meisjes die onderweg een vriendschap voor het leven sluiten, een familie die herenigd wordt. Sinds februari 2022 is een derde van de bevolking, ruim 4,5 miljoen mensen, het land ontvlucht. In the Rearview schetst een indringend bont geschakeerd palet van die mensen, met achter zich een land in oorlog, en voor zich een uiterst onzekere toekomst.

 

20 Days in Mariupol

20 Days in MariupolUrgente film die gezien moet worden
De Oekraïense filmer en fotograaf Mstyslav Chernov maakte de iconische beelden van de zwangere vrouw Irina die op een brancard uit de in puin geschoten kraamkliniek van Marioepol werd gedragen. Beelden die de hele wereld over gingen, als hét beeld van de barbaarsheid van de Russen. Grote verslagenheid toen bleek dat de baby al was overleden en moeder Irina het uiteindelijk ook niet redde.

Chernov is in Marioepol wanneer Poetin op tv aankondigt dat Rusland een ‘speciale militaire operatie’ tegen Oekraïne is begonnen. Acht jaar eerder, 2014, was hij er ook al bij toen er in de Donbas-oorlog dagenlang slag om Marioepol werd geleverd, maar de stad standhield.

Een uur na de toespraak vallen de eerste bommen. Aan de overkant komt een tank met de letter Z de straat in rijden. Een vrouw in totale paniek spreekt hem aan, waar moet ik naartoe? Chernov bezweert haar ‘ga naar je eigen huis, daar ben je het veiligst, ze schieten niet op burgers’. In die eerste dagen zijn er nog mensen die niet gefilmd willen door opdringerige journalisten: ‘donder op, prostituee!’. Maar wanneer een dag later een 4-jarig meisje zwaargewond het noodhospitaal binnen wordt gedragen, minutenlang gereanimeerd wordt en uiteindelijk een arts haar ogen moet sluiten, is het totaal omgeslagen: ‘film dit, laat zien wat die beesten doen’.

Voor de ellende zijn bijna geen woorden te vinden. De ene schoen vol bloed op de ziekenhuisvloer van de jongen, 14, die beschoten werd toen hij met vrienden aan het voetballen was. De veelzeggendheid van een aan barrels geschoten couveuse. De lijken die in een provisorisch massagraf worden gelegd.

De film laat ook zien hoe mensen onder dergelijke omstandigheden overleven. De heldenmoed van de artsen en verpleegsters en ook terwijl de Russen langzaam maar zeker oprukken en de stad in een wurggreep nemen. Chernov filmt de achtergebleven burgers die geen kant op kunnen, desperaat op zoek zijn naar de laatste levensmiddelen, water en eten.  We zien de plundering van een cosmeticawinkel, opgeschoten knapen, de volkomen overstuurse eigenaresse die ze met hulp van omstanders weet weg te jagen. Chernov spreekt zijn commentaar op gedragen bijna onderkoelde toon.

Je zou 20 Days in Mariupol kunnen zien als een film over oorlogsverslaggeving, hoe journalisten onder barre omstandigheden hun werk moeten doen. Chernov en zijn cameraploeg werken voor Associated Press, met groot gevaar voor eigen leven. ‘Geen enkele illusie wat ze met ons doen als we gepakt worden’ maken ze hun opnamen. Vanaf de zevende verdieping van een ziekenhuis versturen ze de footage tussen de stroomstoringen door met een soms haperende satelliettelefoon. Via de grote netwerken CNN, France 24 en Deutsche Welle gaan ze de hele wereld over en zijn niet zelden de opening van de journaals. We zien ook beelden van de Russische tv die het allemaal als fake news bestempelt. Een Kremlin-woordvoerder weet te melden dat de verschrikkelijke gebeurtenissen met behulp van acteurs in scène zijn gezet.

De belegering komt steeds dichterbij, de Russen nemen de stad meer en meer in een ijzeren greep, niemand kan er meer uit. Na lange onderhandelingen en met behulp van een speciale eenheid van het Oekraïense leger kan de AP-ploeg mee met een konvooi van het Rode Kruis. Met de apparatuur in kleding en onder stoelen en banken verstopt bereiken ze na vijftien roadblocks ongeschonden vrij Oekraïens gebied. Marioepol zou 66 dagen later en ten koste van ruim 25.000 doden in Russische handen vallen.

Je moet af en toe wel een sterke maag hebben om al die ellende allemaal aan te zien en je gedachten gaan onwillekeurig uit naar Gaza nu, maar ook naar Aleppo 2016, de beelden die we kennen uit For Sama. Die film won de prijs een paar jaar geleden. Het is zeer terecht dat 20 Days in Mariupol nu de Audience Award kreeg. Een urgente film die gezien moet worden.

 

We Will Not Fade Away

We Will Not Fade AwayWeinig perspectief voor jongeren
Andriy, Liza, Ruslan, Lera en Illia zijn tieners die opgroeien in Sanytsia in de regio Loehansk, Oost-Oekraïne. Het is 2019 en de oorlog in de Donbas is al vijf jaar aan de gang. Er is wel constante dreiging maar het front is dertig kilometer verwijderd en het leven is betrekkelijk rustig. Regisseur Alisa Kovalenko besloot een film te maken over jongeren die in die hybride oorlogsomstandigheden opgroeien.

Alle vijf hebben hun dromen en verwachtingen, er is nog een heel leven voor ze. Andriy wil zijn eigen motorfiets bouwen vanaf een ingewikkelde bouwtekening. Zijn grote held is Elon Musk. Hij trekt koperen kabels uit de grond, trekt zich niets aan van de grote borden die aangeven dat er mijnen in de buurt liggen.

In de achtergrond horen we gerommel en schotenwisselingen. Liza wil fotografe worden en doet een fotoshoot met haar vriendin Lera in een half in puin geschoten schoolgebouw. Ruslan mag een paar dagen stage lopen in de mijn, waar zijn vader al jaren op 120 meter diepte aderen steenkool probeert bloot te leggen. Op de mijnschachten die het heuvellandschap domineren, wappert nog fier de Oekraïense vlag.

Illia is de moeilijkste puber van het stel. De ambitie om acteur te worden, kan op weinig enthousiasme rekenen. Zou hij niet beter een vak leren? Zijn moeder houdt hem aan de keukentafel voor ‘Als het je lot is, word je een acteur. Zo niet, dan word je politieagent’.

In de omgeving met die permanente oorlogsdreiging is maar weinig perspectief voor jongeren. ‘Sanytsia No Future’ kalken Lera en Liza op een muur. Het is vooral Andriy die droomt van een ander leven, avonturen beleven, iets van de wereld willen zien. Hij komt in contact met de Oekraïense avonturier Valentyn Shcherbatchev en wordt samen met de anderen uitgenodigd voor een expeditie naar voor hem de ‘mooiste plek op aarde’, de Himalaya. Ze beleven de reis van hun leven, maken lange tochten door het adembenemend berglandschap, raken bevriend met de Nepalese gidsen en begeleiders, planten een Oekraïens vlaggetje in de eeuwige sneeuw op een richel boven een peilloos diep ravijn. De oorlog in de Donbas lijkt nu wel heel ver weg.

Terug in Oekraïne hebben ze een hartverwarmend welkom. Maar een paar dagen later begint de Russische invasie en wordt de gehele regio Loehansk onder de voet gelopen. Het is onmogelijk om nog te filmen en Kovalenko moet haar project opgeven. Ze stelt alles in het werk om met de vijf jongeren in contact te komen, maar slaagt daar slechts gedeeltelijk in. Op de bedwelmende tonen van Radiohead’s ‘Daydreaming’ krijgen we hun lot te lezen, gevlucht naar het buitenland, levend onder Russische bezetting en spoorloos. 

We Will not Fade Away is een indrukwekkende coming of age-film en zou aanmerkelijk beter de openingsfilm van het IDFA kunnen zijn.

 

19 november 2023

 

IDFA 2023 – Deel 1: Openingsfilm
IDFA 2023 – Deel 2: Menselijk leed
IDFA 2023 – Deel 3: Aparte banen
IDFA 2023 – Deel 4: Palestina
IDFA 2023 – Deel 5: Vrouwen: muziek en voetbal
IDFA 2023 – Deel 6: Risiconemers

 


MEER FILMFESTIVAL

IDFA 2023 – Deel 6: Risiconemers

IDFA 2023 – Deel 6:
Risiconemers

door Bob van der Sterre

Dúrven is belangrijk! Ook in documentaires. Een verhaal vertellen is leuk maar als je vernieuwend durft te zijn, heb je ook liefde voor film zelf. IDFA toont een paar films met volop beeldexperiment.

 

Songs of Earth

Songs of Earth – Noorse natuurpracht doet naar adem happen
Esthetisch de mooiste film tijdens deze IDFA die ik zag is Songs of Earth. Noors natuurschoon, een sobere vertelling over een familie, mooie klassieke muziek, en dat een jaar lang.

Egodocumenten spelen zich vaak thuis af (haardvuur aan, koffie erbij, fotoboeken open, hoe ging dat nou toen?) maar niet hier. In Songs of Earth ging Margreth Olin een jaar op bezoek bij haar 84-jarige vader in het Noorse Oldedalen. Hij gidste haar langs de natuurpracht van deze omgeving. Vader werd vervolgens bijzaak en de natuur, waar hij zo dol op is, de hoofdzaak.

De droneshots en de natuurbeelden zijn echt van fantastische kwaliteit. Ze zijn gemaakt door een cinematograaf die snapt hoe je de schoonheid van natuur esthetisch in beeld brengt (Lars Erlend Øymo). Van ijsgrotten tot gletsjers, van herfstwouden tot over sneeuw trekkende elanden. Een jaar lang filmen levert de prachtigste beelden op.

De vraag is wel een beetje wat de film nou nastreeft. Is het een natuurdocumentaire met een menselijke tint? Of een mensendocumentaire met veel natuurbeelden? Ik ben niet echt kapot van het verhaal rondom de vader, maar het is wel fijn om naar marters, elanden en uilen te kijken zonder het gebruikelijke gezwets aan te hoeven horen over foerageren, voortplanting en een grappig vertelde ontsnapping aan een potentiële predator.

 

The Tuba Thieves

The Tuba Thieves – Een stad voor doven
Het is 2011 en op diverse Amerikaanse scholen in Los Angeles worden tuba’s gestolen. Op zeker moment zijn al 8 tuba’s weg. Dat gegeven is de basis van een zeer wijds meanderende film over geluid. Geluiden van de stad, natuur, muziek, radio: daar gaat het hierover over.

De film is geen reconstructie van de diefstallen. Dat is slechts de achtergrond van de rest van de film. Het gaat over hoe doven en slechthorenden de werkelijkheid ervaren.

Deze fictiefilm benadert geluiden anders. We zien aldoor woorden in beeld die een geluid weergeven: Faint buzzing. Undeciperable voice on loudspeaker. Steady airconditioner zhzhzh. Wind in trees. Wood creaks. Distant chatter. Rain beats against the metal. Fluttering feathers. High pitch of jet engine approaching. Hint of music. Soms staan zelfs de decibellen erbij.

De samenhang tussen alle brokjes fictie is lastig te begrijpen als je het benadert vanuit het perspectief van een verhaal. We moeten het verhaal van de tubadiefstallen dan ook zien als haar poëtische vertrekpunt, legt regisseur Alison O’Daniel uit. ‘Ik wil ervoor zorgen dat het publiek het gaat waarderen, dat ze niet goed begrijpen wat er allemaal gebeurt…’ In een interview op de website van VPRO licht ze haar stijl toe.

Een fantastische film en ervaring, en ook geen gebrek aan eigenzinnigheid. Een skateboarder die flesjes omgooit naar ondersteboven shots vanuit een auto die door een tunnel rijdt… en dan geluid van bosbranden… Een briljant beeld. Een groepje dove dames dat kalm kaartspeelt bij een punkconcert. Het is een speelse, vrije en op eigen manier zelfverzekerde film die af en toe een beetje doet denken aan Playtime van Tati. Maar is het een documentaire, kunstwerk of fictie? Alison O’Daniel: ‘Voor mij is het een film.’

 

Knit’s Island

Knit’s Island – Fictief neergeschoten worden tijdens je documentaire
De online game DayZ verbeeldt een fictieve post-Sovjet-republiek. Het is anders dan andere online games in de zin dat het een gigantische ‘open world’ heeft van 250 vierkante kilometer (niet letterlijk want het bestaat immers niet). Je kunt dus eindeloos free roamen (gamejargon dat je vrij kunt rondlopen). Het eiland heet Knit’s Island.

Drie Fransen – Ekiem Barbier, Guilhem Causse en Quentin L’helgoualc’h – gaan erheen en proberen te ontdekken welke ‘community’s’ er leven. Aangezien de game geen echte game is, ontmoeten ze niet echt doorsnee-gamers, maar meer ‘online survivalisten’. Die komen soms voor de lol bij elkaar. Soms bouwen ze ‘hangouts’ in een van de vele locaties in de game. Een groep heeft een eigen religie bedacht.

De documentairemakers verbleven ruim 900 uur in de game. Ze ontmoeten vriendelijke, nieuwsgierige mensen maar ook mensen die de game gebruiken als escapisme. ‘Het is altijd een shithole geweest en zal altijd een shithole blijven’, zegt een gamer. Iemand anders: ‘Er is veel invloed uit postapocalyptische films. Sommigen zijn ‘lone wolves’, sommigen zijn vriendelijk, sommigen agressief.’

Een aantal gamers bespreekt hun offline levens met de filmmakers. De religieuze leider is een schuchtere masseur. ‘Dit is de eerste game die me gestrest maakt en tegelijk erg ontspant.’ Een ander: ‘Ik zou liegen als ik zeg dat ik hier niet over droom.’ Weer een ander: ‘Ik hou net zoveel van mijn online vrienden als mijn echte vrienden.’ Een vrouwelijk karakter moet een interview even onderbreken omdat haar kind huilt. Een gamer met 12.000 uur gamen: ‘Je kunt het zo echt maken als je ze wilt. Je leert de donkere kanten van jezelf beter kennen.’

Deze film (net als de voorganger uit 2018, Marlowe Drive) is dus louter in de game gefilmd. Knap filmwerk – want zo makkelijk zal dat niet zijn – en een origineel onderzoek. Ik heb nog niet eerder zoiets gezien. De film gaat wel iets te lang door; een uur was ook prima geweest. Lees een interview met de makers op de website van Variety als je hun ideeën beter wilt begrijpen.

 

Alreadymade

Alreadymade – Was Duchamp een dief?
Eerst even een stukje geschiedenis. Bij een open expositie van 1917 in New York (‘Society of Independent Artists’) was de afspraak dat alle aangeleverde werken vertoond moesten worden. Dat stond in haar eigen voorschrift. Vervolgens leverde een plaaggeest per post een pissoir af. De pissoir had een handtekening: R. Mutt. Na overleg wees de directie de pissoir af voor expositie. Duchamp zat in de directie en trad om die reden af.

Duchamp claimde pas in de jaren dertig het werk. Via gesprekken met surrealist Breton en het werk La boite-en-valise uit 1936 (met de pissoir als minireproductie). In de jaren zestig maakte hij doodleuk 14 nieuwe readymades.

Filmmaker Barbara Visser is dan ook niet overtuigd als Duchamp vertelt over het werk: ‘Hij zit een verhaal op te hangen; het klinkt als gelul.’ Ze denkt het misschien door de barones Von Freytag-Loringhoven is gemaakt. Een excentrieke kunstenares die een rol speelde in dada in New York. Ze was bevriend met Duchamp en had al een soortgelijke readymade gemaakt. Ze was ook verliefd op hem. Hij beantwoordde de avances niet, maar zag wel haar talent: ‘Ze is geen futurist maar ze is de toekomst’. Ze stief berooid in de jaren twintig.

Koren op de molen voor deze theorie is een zin in een brief van Duchamp (van 11 april 1917): ‘Een vriendin van mij, die het mannelijke pseudoniem Richard Mutt gebruikt, heeft een porseleinen pissoir ingediend als sculptuur.’ Het verhaal heeft in diverse kranten gestaan en er is een boek over geschreven.

Wat een verhaal. Maar hoe zit het nou? De website van het Tate-museum gaat uitvoerig op de zaak in en die komt tot de conclusie dat toch Duchamp zelf waarschijnlijk achter het idee en de uitvoering zat. Zo schreef Beatrice Wood (ook kunstenares) in haar dagboek in april 1917 dat ze samen met Duchamp Fountain bij fotograaf Stieglitz ging bezoeken. Vermoedelijk kreeg Duchamp wel hulp van een vrouw bij het versturen. Dat kan ook de kunstenares Louise Norton zijn geweest want haar adres stond op het briefje dat aan de pissoir hing. Daarnaast heeft de barones zelf het werk niet een keer geclaimd.

Je kunt de film beter gebruiken om een interessante dadaïstische kunstenares te leren kennen. Barones Von Freytag-Loringhoven was excentriek op het maffe af en zeker de aandacht op zichzelf waard. ‘Ze was een wandelende dada-sculptuur.’ De documentaire van Barbara Visser toont het verhaal verder met aangenaam veel flair. Zoals met dialogen achter de schermen, in de film verwerkte Photoshop-acties en het inhuren van een kunstenares die de barones digitaal weer tot leven brengt.

Meer vrouwelijke dadaïstische kunstenaars leren kennen? Dat kan via de website van Artsy (onder andere Suzanne Duchamp, de zus van, en de barones zelf).

 

Mud

Mud – Russisch badhuis onder vergrootglas
Modder zou een helende werking hebben. We kijken naar een in modderbaden gespecialiseerd kuuroord in Rusland. Receptionisten. Modderstofzuigers. Technici. Modderbadmakers. De baders zelf.

De film is prachtig om te zien. Het badhuis is helemaal getransformeerd tot een reeks zwart-witschilderijtjes, lijkt het wel. Extreem tijdloos. Esthetisch een van de aantrekkelijkste films die ik zag op IDFA. Het is denk ik een bewuste keuze dat deze beelden van machines in zwart-wit ook veel doen denken aan de betere Sovjetfilms uit de zwijgende periode.

De radio is het enige wat iets van tijd verraadt. Populaire liedjes uit de jaren zeventig, tachtig. Sovjetliedjes van nog eerder. Fragmenten van het nieuws geven weer van wat er gaande is in Rusland en Oekraïne. Volgens IDFA lijkt de microkosmos van dit kuuroord ‘een allegorie te vormen van hedendaags Rusland’. Ik vind dat een beetje gezocht. Het maakt de film niet slechter als het alleen over modderbaden was gegaan.

 

19 november 2023

 

IDFA 2023 – Deel 1: Openingsfilm
IDFA 2023 – Deel 2: Menselijk leed
IDFA 2023 – Deel 3: Aparte banen
IDFA 2023 – Deel 4: Palestina
IDFA 2023 – Deel 5: Vrouwen: muziek en voetbal

 


MEER FILMFESTIVAL

IDFA 2023 – Deel 5: Vrouwen: muziek en voetbal

IDFA 2023 – Deel 5:
Vrouwen: muziek en voetbal

door Jochum de Graaf

IDFA heeft een naam te verliezen als het gaat over spraakmakende muziekdocumentaires. In vorige edities waren altijd wel een stuk of vijf oorspronkelijke films te zien over artiesten als Sinead O’Connor, David Johansen, Leonard Cohen, Cesária Évora, Velvet Underground, Lou Reed, John Cale en Alanis Morissette. In de editie 2023 blijft het beperkt tot twee films over iconische vrouwelijke rocksterren. Daarnaast was sport eigenlijk nooit een onderwerp voor IDFA, maar nu zijn er ineens twee documentaires over voetbal, vrouwenvoetbal om precies te zijn.

 

Joan Baez: I Am a Noise

Joan Baez: I Am a Noise – Frêle, beeldschone activiste
Het is een mooi rond verhaal over Joan Baez, de iconische zangeres, die al in 1959 haar debuut maakte op het Newport Jazz Festival. We volgen haar op haar afscheidstournee in 2019. Ze is dan 79, zoon Gabriel is drummer en percussionist in haar begeleidingsband. Ze ziet er goed en gezond uit. De spieren worden slapper en ze moet dagelijks de belangrijkste, haar stemband, goed blijven trainen. Joan Baez is bij uitstek een icoon van de jaren zestig, ze was als vriendin degene die Bob Dylan het podium op hielp. Ze ging mee op de legendarische tournee, mei 1965, naar Engeland, waar The Beatles naar het concert kwamen om Bob Dylan te zien.

Joan Baez vertelt smeuïge details over de grote gekte waarmee dat gepaard ging, dat het voor Dylan het begin werd van de wereldroem die tot op de dag van vandaag zijn deel is. Zij zelf voelde zich teleurgesteld in zijn liefde en vertrok gedesillusioneerd naar Frankrijk.

Toen ze later door Dylan werd uitgenodigd mee te doen aan The Rolling Thunder Revue, 1975, beleefde ze die reünie in een roes dankzij veelvuldig gebruik van quaalude.

Hoewel ze in haar lange carrière zo’n veertig albums op haar naam heeft staan, moet ze het niet van een geweldig muzikaal oeuvre hebben, ze haalde nooit een top tien-notering. Haar wereldroem ontstond vooral door geëngageerdheid, haar activisme. De frêle, beeldschone zangeres op blote voeten die bij de grote marsen van de burgerrechtenbeweging aan de zijde van Martin Luther King meeliep van Selma naar Washington en ‘We Shall Overcome’ zong. Uiteraard manifesteerde ze zich in de Vietnamprotesten en de antiracismebeweging. In haar persoonlijk leven betaalde ze daar soms een hoge prijs voor, hoogzwanger van haar eerste kind, werd haar vriend activist David Harris opgepakt en moest de gevangenis in.

Baez had een bijna obsessieve drang de wereld te willen verbeteren. Toen de Vietnamoorlog voorbij was, ging ze vertwijfeld op zoek naar nieuwe goede doelen waar ze zich bij aankon sluiten en kwam uit bij Cambodjaanse kindertehuizen.

Het motto van de film – de uitspraak van Gabriel García Márquez dat ieder mens drie levens heeft: een persoonlijk, publiek en geheim leven – wordt in alle opzichten waargemaakt. Ze citeert uit haar dagboeken, met prachtige animaties van door haar zelf gemaakte tekeningen. Over haar familie: haar vader, een hooggewaardeerd wetenschapper, die misschien wel grensoverschrijdend gedrag jegens zijn dochters vertoonde, haar zus Mimi die net als Joan zangeres was, maar niet bestand tegen het huizenhoge imago van Joan. Over de keren dat ze in haar leven weer opnieuw moest beginnen en er telkens toch weer in slaagde zichzelf uit te vinden. ‘Fare Thee Well’ zingt ze als slotnummer. een innemend portret van een zeer bijzondere vrouw. 

 

Let the Canary Sing

Let the Canary Sing – Kort in de schijnwerpers
De carrière van Cyndi Lauper is een soort spiegelbeeld van dat van Joan Baez. Met Girls Just Want to Have Fun en Time After Time scoorde ze megahits, en hoewel ze door artiesten als Boy George de hemel in geprezen wordt voor haar betekenis voor de lhbtq-gemeenschap, is ze een stuk minder activistisch. 

Let the Canary Sing brengt vrij minutieus de onstuimige opkomst van Cyndi Lauper begin jaren tachtig in beeld. De jaren van de girl power, met dat andere feministische rockicoon, Madonna, die de popmuziek voorgoed zou veranderen. Van jongs af aan wist ze dat ze zangeres wilde worden. In haar tienerjaren, een armoedig appartementje in Brooklyn, keek ze avond aan avond naar ‘Queen for a Day’ en imiteerde met oudere zus Ellen, die zelf ook zangaspiraties had, compleet met verkleedpartijen The Beatles. Eenmaal uit huis speelde ze vooral in coverbands. We zien haar een zeer verdienstelijke imitatie van Janis Joplin weggeven.

In 1980 werd ze zangeres bij Blue Angel die je met Lauper erbij een slap aftreksel van Blondie zou kunnen noemen. Haar geweldige stem met enorm bereik en haar zeer dynamische podiumpresentatie trokken al gauw de aandacht van mensen als manager Dave Wolff die haar voorstelde om solo te gaan. Daar moest evenwel een rechtszaak tegen haar eerdere manager aan te pas komen. In het vonnis dat de weg vrijmaakte voor soloartiest Cyndi Lauper sprak de rechter de woorden die de titel van de film werden: ‘let the canary sing’.

De kanarie werd door producer Rick Chertoff op het spoor gezet van ‘Girls Just Want to Have Fun’, een oud nummer van een zekere Robert Hazard. De tekst in die versie ging over meisjes die door mannen worden nagestaard. Geen haar op haar hoofd die er over dacht dit nummer te gaan zingen. Maar na maanden sleutelen en schaven aan tekst en muziek, een procedé dat we op de voet volgen, werd het in een veel uitbundiger uptempo-arrangement een nummer over girls die net als boys op gezette tijden gewoon fun willen hebben. Met die kenmerkende orgelriedel aan het begin en een vrolijke uitbundige clip in de straten van New York werd het meteen een enorme hit. Cyndi Lauper was, in 1983, op haar dertigste een wereldster. Ook de ontwikkeling van haar andere wereldhit ‘Time After Time’ wordt als een soort Top 2000-filmpje uitvoerig in beeld gebracht. Onverbiddelijk hoogtepunt van de film is het adembenemende duet, misschien beter nog zangduel, dat ze met Patti LaBelle uitvecht. Ze cirkelen om elkaar heen.

Eind jaren tachtig was het eigenlijk al weer voorbij. De twee albums na haar succesalbum True Colours flopten. Cyndi Lauper kreeg nog wel een soort tweede leven als artiest, schreef songs voor een Broadway-musical, acteerde in films, maakte reclames en tourde nog wat met haar oude successen.

Het is op dat punt dat de film ook inzakt, eenmaal uit de schijnwerpers larger-than-life was ze niet meer de ongewone, grote artiest die ze ooit was. Ze maakte zich nog wel sterk voor lhbtq-rechten en verandert haar levensmotto in Girls Just Want to Have Fundamental Rights. Maar het is niet meer met de energie en de power van de kanarie die net uit haar kooi bevrijd was.

 

Copa 71

Copa 71 Eerste wereldkampioenschap vrouwenvoetbal
Het is met 110.000 toeschouwers nog steeds het allergrootste sportevenement voor vrouwen dat ooit heeft plaatsgevonden. Juli 1971 vond in het befaamde Aztekenstadion van Mexico Stad de finale van het eerste wereldkampioenschap vrouwenvoetbal plaats, georganiseerd door het Mexicaanse bedrijfsleven uit enthousiasme voor het geweldige mannentoernooi van het jaar daarvoor toen Brazilië met Pelé de wereldcup won. Hoewel, een officieel wereldkampioenschap werd het nooit.

In de masculiene voetbalwereld werd er met dedain op de spaarzame landen waar vrouwenvoetbal ontluikte neergekeken. En voor de FIFA met oerconservatieve bestuurders als de Britse oud-scheidsrechter Sir Stanley Rous was er geen denken aan dat zo’n wild georganiseerd toernooi erkend zou worden. Natuurlijk komen de vele mannenbezwaren tegen vrouwenvoetbal voorbij, culminerend in de bruuske vraag van een tv-verslaggever aan een verbijsterde Engelse speelster ‘Why is a nice girl like you playing football?’ De enige vergelijking die ik nog niet gehoord was dat voetballende vrouwen op honden lijken die op hun achterpoten lopen.

Aan de Copa 71 deden slechts zes landen mee: Argentinië, Frankrijk, Mexico, Engeland, Italië en Denemarken, die geen van allen kwalificatiewedstrijden hoefden te spelen. We zien de korrelige beelden, het was het eerste toernooi dat op kleuren-tv werd uitgezonden. De Italiaanse oud-international Camela Verano herinnert zich het uiterst vijandige thuispubliek in de wedstrijd tegen Mexico. Het was een harde wedstrijd met roekeloze overtredingen, elleboogjes, tien minuten voor tijd gestaakt. Op weg naar het stadion werd de bus van Denemarken belaagd, de nacht voorafgaand hadden Mexicaanse fans de hele nacht lawaai voor het hotel gemaakt om hen uit de slaap te houden.

De sfeer in het stadion is geweldig, opwindend, spanning, enthousiast, maar zeker ook sportief. De commentator kijkt de volgepakte tribunes af en stelt vast dat de blote hemel nauwelijks zichtbaar is. De regie concentreert zich op de sterspelers Alicia Vargas aan de Mexicaanse kant en op Lene Nielsen aan Deense kant. Wanneer de Denen een groot veldoverwicht hebben, wordt fijntjes opgemerkt dat zij gemiddeld 1.70 meter lang zijn, terwijl de Mexicaanse vrouwen gemiddeld maar 1.54 meten. Denemarken wint vrij eenvoudig met drie goals van Susanne Augustesen. Ze maken een fantastische ereronde door het stadion.

En dan treedt er een grote stilte op voor de deelnemende teams. Op de luchthaven van Kopenhagen staan nog wel een paar honderd fans te juichen wanneer hun heldinnen met sombrero’s het vliegtuig uitkomen. In Buenos Aires, Rome, een enkel familielid, maar in Londen stond er niemand. Ze hadden geen wedstrijd gewonnen, de tabloids hadden hun prestaties volkomen belachelijk gemaakt. De Engelse speelsters verlieten de luchthaven via een zijdeur, voelden zich vernederd. Oud-international Carol Wilson durfde er pas vijftig jaar later vanwege de documentaire over te praten.

Totdat de tenniszusters Serena en Venus Williams een paar jaar geleden het ongehoorde verhaal hoorden en besloten er een documentaire over te laten maken. De sterren van tegenwoordig, als Brandi Chastain, verwonderen zich zeer dat het zo lang geduurd heeft voor dit grootste vrouwensportevenement ooit aan de vergetelheid werd ontrukt. Copa 71 is een goed gemaakte voetnoot in de geschiedenis van het vrouwenvoetbal.

 

… ned, tassot, yossot …

… ned, tassot, yossot …‘Ons Nationale Vrouwen Voetbalteam’
Als je een film over Noord-Koreaanse voetbalsters, hana, dul, sed (een, twee, drie) noemt, is het vrij logische vervolg ned, tassot, yossot (vier, vijf, zes). De Oostenrijkse documentairemaker Brigitte Weich portretteerde in 2009 vier speelsters van het succesvolle Noord-Koreaanse vrouwenvoetbalteam dat twee keer de Asian Cup won en in eigen land mateloos populair werd. In ned, tassot, yosssot zitten Ri Jon Hi (rugnummer 1), Ra Mi Ae (rugnummer 6), Jin Ryol Hi (rugnummer 10) en Ri Hyang Ok (rugnummer 19) met elkaar aan tafel en halen herinneringen op aan hun roemrijke carrière en wat het hen bracht in het verdere leven. We bezoeken locaties waar hana dul sed is opgenomen, zien archiefbeelden van trainingen, een enkel wedstrijdfragment, gaan op bezoek in de televisiestudio waar gebaseerd op hun levens de populaire serie ‘Ons Nationale Vrouwen Voetbalteam’ werd opgenomen.

We rijden door het weidse Pyongyang, lange scènes met de lange brede wegen zonder middenstreep, zonder files, de verkeersagente die op het kruispunt precies een auto laat stoppen, langs enorme pleinen waar voor parades wordt geoefend, drommen mensen die langs de kant van de weg lopen, onderweg naar ergens.

Opvallend ook de vele leuzen op gebouwen of zomaar langs de weg: ‘Long Live the Democratic People’s Republic of Korea’, ‘Long Live our Great Leader Kim Jong Il (dat was in 2009 nog zo)’, ‘Let Us Follow the Great General with 10 million Miles’ of de aansporing ‘Let Us Breed More Pigs On Every Farm’. Allemaal ook in het Engels in het gesloten land waar zeker na corona nog maar weinig buitenlanders komen.

De voetbalheldinnen vertellen hoe sterk hun spirit, de wil om te winnen was, hun strijd voor volk en volk en vaderland. Ze betuigen uitvoerig lippendienst aan het regime, hun Grote Leider die ook in de jaren van de Arduous March, de aanduiding voor de grote hongersnood van de jaren tien, voorbereidde op een glorieuze toekomst. De ontroering die zich van hen meester maakt wanneer ze van de Geliefde Leider een traditionele Koreaanse jurk uitgereikt krijgen omdat ze het hele jaar in van die sportkledij hebben moeten lopen. Ze bespreken hun liefdesleven en het krijgen van kinderen. Twee van de vier zijn vrij openhartig over de abortus die ze hebben ondergaan. Wederkerende vraag is ook in oude fragmenten hoe ze hun toekomst zouden zien. Ze hebben alle vier de ambitie om in de sportwereld actief te blijven. Rugnummer 1 is nog steeds keeperstrainer, rugnummers 6 en 10 werken voor de Noord-Koreaanse voetbalbond en rugnummer 19, die altijd al riep dat ze arbiter wilde worden, heeft haar droom meer dan waargemaakt. Zij was de eerste Noord-Koreaanse scheidsrechter op de WK Vrouwen 2015 en 2019. 

Ned, tassot, yossot biedt een aardig inkijkje in het alledaagse leven van bevoorrechte sporthelden in de totalitaire Noord-Koreaanse dictatuur. Maar van een vervolgfilm ilgob, yodol, ahob hoeft het niet te komen.

 

17 november 2023

 

IDFA 2023 – Deel 1: Openingsfilm
IDFA 2023 – Deel 2: Menselijk leed
IDFA 2023 – Deel 3: Aparte banen
IDFA 2023 – Deel 4: Palestina
IDFA 2023 – Deel 6: Risiconemers
IDFA 2023 – Deel 7: Oekraïne

 


MEER FILMFESTIVAL

IDFA 2023 – Deel 4: Palestina

IDFA 2023 – Deel 4:
Palestina

door Jochum de Graaf

Ruim een maand na het begin van de oorlog tussen Israël en Hamas kun je natuurlijk geen actuele documentaires verwachten. Maar op het IDFA zijn vrijwel ieder jaar Palestijnse films of films over het Palestijnse vraagstuk te zien.

Tijdens de openingsavond 9 november in Carré sprongen demonstranten op het toneel die de omstreden leus ‘From the river tot he sea, Palestine will be free’, ophingen. Artistiek directeur Orwa Nyrabia reageerde daar niet direct adequaat op, leek eerst in te stemmen, maar nam dezelfde avond nog uitgebreid afstand daarvan. Beide uitingen kwamen hem en IDFA op felle kritiek van alle kanten in deze zeer beladen en sterk gepolariseerde discussie te staan. Het Palestijnse Film Instituut besloot uit protest tegen de lauwe opstelling van de IDFA-directie alle activiteiten tijdens het festival af te gelasten en een aantal filmmakers, waaronder het Palestijnse jurylid Basma al-Shariff, trok haar films terug uit het programma.

Eerlijk gezegd ontgaat mij hoe hiermee de Palestijnse zaak gediend zou zijn en de impact op de publieke opinie lijkt me ook zeer gering. Een filmfestival als IDFA is toch eerst en vooral een podium waar documentairemakers tonen hoe volgens hen de wereld in elkaar steekt en daarover het debat met elkaar en het publiek aan kunnen gaan. Wat dat betreft biedt het Palestina-programma voldoende aanknopingspunten.

 

Bye Bye Tiberias

Bye Bye Tiberias – Eeuwig trauma van leven in ballingschap
Bye Bye Tiberias, halverwege het festival bovenaan de lijst voor de Audience Award, is gecentreerd rond de gevierde Frans-Palestijnse actrice Hiam Abbass (o.a. Marcia, derde vrouw van Logan Roy in HBO-hitserie Succession). Op haar twintigste verliet ze als eerste van haar familie het voornamelijk door Arabische moslims bewoonde dorp Deir Hanna in Galilea, Noord-Israël, om haar droom actrice te worden in Europa na te jagen. Eenmaal geslaagd keert ze nog iedere zomer terug naar haar geboortegrond, naar haar familie, haar moeder, grootmoeder en zeven zussen die achterbleven.

Van jongs af aan neemt ze haar in Parijs geboren dochter Lina mee, die intussen in de dertig besluit met deze film een zoektocht naar haar afkomst te ondernemen. We zien beelden van 1948, de onder Palestijnen genoemde ‘nakba’, ofwel ramp, waarbij de familie uit de buurt van Nazareth van al haar bezitten werd verdreven. De grootvader die zich tot in lengte van jaren afvroeg waar zijn koe en zijn ezel waren gebleven. Bijzondere beelden van de bruiloft van Butheyna, een van de zussen van Hiam, ergens in de jaren tachtig. Het hele dorp is uitgelopen, aan het slot zingen ze patriottische Palestijnse liederen. Aan de oever van het meer van Tiberias, hoofdplaats van Galilea, wijst ze op de strategische positie, aan de noordkant de Golanhoogten van Libanon, oostelijk ligt Syrië en zuidoostelijk zie je nog iets van Jordanië. En daar, bovenop de heuvels is de laatste jaren een aantal Joodse nederzettingen verrezen, altijd bovenop de heuvel zodat ze de omgeving kunnen overzien. Hiam onderhoudt goed contact met haar moeder, vertelt over haar liefdes, haar scheiding van haar eerste man Michael. Ze vertelt lachend dat ze op haar 57ste van haar moeder te horen kreeg dat ze de volgende keer met een moslim thuis zou moeten komen. En de zussen komen uitgebreid in beeld, stuk voor stuk sterke vrouwen die hun loy in eigen handen genomen hebben.

Bye Bye Tiberias is een bij tijd en wijle ontroerend verhaal over het eeuwige trauma van het leven in ballingschap, over het volgen van je ambitie, de ontworsteling aan de patriarchale Palestijnse samenleving, over schuldgevoel, liefde en spijt maar vooral ook hoe belangrijk het is om je eigen geschiedenis te onderzoeken en nooit te vergeten waar je vandaan komt. 

 

Three Promises

Three Promises – Moeder met camera
Kerst 2000. Bij de familie Srouji, een seculier Palestijns middenklassengezin uit Beit Jala op de West Bank, lijkt het allemaal pais en vree. De Kerstman komt langs met de cadeautjes. Een paar maanden later is het echter heel andere koek: de tweede intifada, Palestijnse opstand tegen de Israëlische bezetting, is uitgebroken en het Israëlische leger reageert met harde vergeldingsacties. Vanuit de donkere huiskamer, de elektra is uitgevallen, kijken vader Karim, moeder Suha, dochter Dima en zoon Youssef naar de lichtkogels en vuurflitsen in de verte, boven Bethlehem, het lijkt wel Oud en Nieuw.

Suha Khamis is in die jaren begonnen met het filmen van haar gezin, de nog jonge kinderen in de weer met speelgoed, verjaardagsfeestjes, de grootouders die vaak over de vloer komen. Maar allengs komt de oorlog dichter en dichterbij, bominslagen vlakbij. Ze legt vast dat ze moeten schuilen onder de trap, later zich alleen beneden in de kelder met z’n allen onder wat dekens en schaars kaarslicht nog veilig voelen. De situatie wordt steeds bedreigender, ze staan doodsangsten uit en Suha doet tot driemaal toe – hoewel niet-religieus – de belofte aan God dat wanneer ze dit allemaal zullen overleven ze de kinderen mee zal nemen en naar het buitenland zal vertrekken. Uiteindelijk nemen ze de stap en verlaten ze de bezette West Bank.

Zoon Youssef ontdekte in 2017 het archiefmateriaal en interviewt zijn moeder wat voor impact die gebeurtenissen destijds op hun gezin hadden en hoe dat nog steeds doorwerkt. Het gesprek vindt plaats in de tuin van het huis ergens op de West Bank waar zij na dertien jaar buitenland is teruggekeerd. Je vraagt je dan onmiddellijk af hoe het nu op dit moment met iedereen is.

Three Promises is een mooi intiem portret van een moeder met een camera, het opgroeien onder de Israëlische bezetting en in wat wijder verband een kleine geschiedenis van het Palestijnse volk.

 

Life is Beautiful

Life is Beautiful – Permanente verblijfsstatus in Noorwegen
Regisseur Mohamed Jabaly maakte op het IDFA 2016 diepe indruk met zijn film Ambulance, een documentaire over de 51 dagen die hij als filmende bijrijder meereed op een ambulance tijdens de Gaza-oorlog van 2014. De ontreddering, paniek, het verdriet, de woede, het afgrijzen over het verschrikkelijke leed, de huilende mannen bij de zoveelste begrafenis, de hartverscheurende beelden van de spelende jongetjes die op het strand door Israëlisch vuur omkomen.

In 2014 kreeg Jabaly een uitnodiging voor een conferentie in Tromsø, noordelijk Noorwegen, boven de Poolcirkel. Hij heeft een visum voor een maand, maar kan daarna niet terugkeren naar Gaza. De grensovergang bij Rafa, de enige toegangsweg over land vanuit Egypte naar het zuiden van de Gazastrook ,is hermetisch afgesloten. Het zou uiteindelijk zeven jaar duren voor hij weer zijn familie en vrienden in zijn armen kon sluiten. In die jaren doet hij verwoede pogingen om aan een verblijfsstatus te komen, als stateloze mag hij volgens de Noorse wet niet reizen, maar moet anderzijds op termijn toch het land verlaten.

Intussen raakt hij redelijk ingeburgerd in Tromsø en maakt de nodige vrienden in de Noorse filmscène. Beelden van de overweldigende natuur in Noorwegen zijn natuurlijk onontkoombaar en dat hij leert langlaufen levert een paar leuke scènes op. We krijgen ook beelden van Gaza te zien, hoe hij als autodidact de stad leert filmen, zijn ambitie om een filmschool te starten waar hij jong talent wil gaan opleiden en dat hij uiteindelijk na zeven jaar met heel veel getraineer de grens mag oversteken en zijn vrienden en familie weer in de armen kan sluiten. Je vraagt je dan vanzelfsprekend af hoe het er daar nu uitziet en je koestert geen enkele illusie over de humanitaire catastrofe die zich daar voltrekt.

Maar Life is Beautiful is voor het overige een tamelijk vlak verhaal waarin het accent ligt op de jarenlange procedure om in Noorwegen te kunnen blijven, met telkens weer uitstel, protest aantekenen tegen besluiten, steuncomités oprichten, rechtszaak aanspannen, advocaat inschakelen en opnieuw wachten op een definitieve beschikking. Je kunt je ook wel wat voorstellen bij de grote sympathie die hij bij Noorse vrienden weet op te wekken; er staat een enorm ontvangstcomité wanneer hij weer in Tromsø terugkeert en eindelijk een permanente verblijfsstatus heeft gekregen. Maar een duidelijke point zit er niet in de film. Je kunt zien dat hij overvallen door de oorlog tussen Israël en Hamas geworsteld heeft met het einde. De film kwam pas een week voor de wereldpremière op IDFA af.

In zijn slottoespraak daarbij, waar het veel ging over de pijn die iedereen voelt en zijn leven beheerst, gaf hij een kleine twist aan de veel bekritiseerde leus ‘from the river to the sea’. Die zou niet alleen voor Palestijnen moeten gelden, maar ook voor alle Joden, alle mensen die daar zijn, dat ze in alle vrijheid met elkaar zouden moeten leven. Wellicht krijgt of neemt hij nog de gelegenheid om een dergelijke boodschap in de film uit te dragen.

 

Arna’s Children

Arna’s Children – Theater in het kamp
Vlak voor het begin van Arna’s Children afgelopen weekend hield producent Osnat Trabelsi een emotionele toespraak. 7 oktober verloor ze een van haar meest dierbare familieleden door het afgrijselijke geweld van Hamas. In haar toespraak memoreert ze ook de nooit opgehelderde moord op regisseur Juliano Mer-Khamis door een gemaskerde schutter in Jenin op de West Bank. Arna’s Children werd al in 2003 op IDFA vertoond, maakte toen diepe indruk, maar is nu ineens weer uiterst actueel.

In de openingsscène zien we een oudere vrouw fel gesticulerend en roepend bij een vredesdemonstratie van Palestijnen en Israëliërs. Ze heeft een keffiyeh op haar hoofd, moedigt de passerende automobilisten aan fel te claxonneren. De vrouw is Arna Mer-Khamis, een Joodse activiste getrouwd met een Palestijn en lid van de communistische Maki. De keffiyeh bedekt haar kale hoofd, ze heeft terminale kanker.  Arna heeft in het vluchtelingenkamp van Jenin een theater opgericht waar kinderen uit het kamp hun dagelijkse sores even kunnen vergeten en leren zich te uiten. We zien met hoeveel liefde en toewijding ze de kinderen laat acteren, dat ze honden en katten spelen, de opdracht krijgen hun Engelse leraar te imiteren, een kostuumdrama maken en uitvoeren over een prinses en een koning. Wanneer ze van een Zweedse organisatie een alternatieve Nobelprijs krijgt, wendt ze het prijzengeld aan om een fysiek theater midden in het kamp te laten bouwen.

Een Israëlische cameraploeg komt een reportage maken, Arna wordt wereldberoemd in het Midden Oosten. Maar het is een aflopende zaak voor haar, als ze na een paar jaar voor het laatst naar het kamp mag gaan, volgt een overweldigend emotioneel afscheid. Het is de tijd van Rabin en Arafat, de Oslo-akkoorden, er gloort enige hoop in het Midden-Oosten.

Maar na de moord op Rabin eindigt langzamerhand het vredesproces in een stille dood. Begin 2000 breekt de tweede intifada uit en in 2002 vindt de twaalf dagen durende ‘Slag om Jenin’ plaats, vooral rond het vluchtelingenkamp. Arna’s zoon, regisseur Juliano Mer-Khamis, die een tijdje haar werk heeft overgenomen tot het theater door de Israëli’s gedwongen werd te sluiten, gaat op zoek naar de jongeren die we op beelden een jaar of vijf daarvoor nog vrolijk op het toneel zagen. Bijna zonder uitzondering hadden ze een aandeel in de heftige strijd. Ashraf, Mahmoud, Abod en Zakharia vertellen krijgshaftige verhalen.

Sommigen waren commandant van een strijdersgroep, van de 52 Palestijnse doden waren er drie die op de theaterschool actief waren. We zien de afscheidsvideo van Yousef en Nidal die zwaar bewapend in een jeep naar het centrum van de stad reden, en in het wilde weg vier mensen wisten te vermoorden voor ze zelf door het Israëlische leger werden gedood. Affiches met hun foto als martelaar worden op de muur van het kamp geplakt. Een ander groepje heeft felle discussies of ze hadden moeten doorvechten tot het einde of dat het toch beter is dat ze zich hebben overgegeven, tijdelijk.

Ze hebben de bittere strijd verloren en verwijderen de boobytraps die ze rond het kamp hebben aangebracht. Maar de volgende generatie staat al klaar. In de slotscène staan een stuk of tien jongetjes van 7,8, 9 jaar op de puinhopen net buiten het kamp. Ze heffen krijgshaftige liederen aan, dat ze de wandaden tegen hun broeders zullen wraken, dat ze voor altijd samen zullen blijven vechten en strijden voor de Palestijnse zaak. Het stemt zeer somber.

 

15 november 2023

 

IDFA 2023 – Deel 1: Openingsfilm
IDFA 2023 – Deel 2: Menselijk leed
IDFA 2023 – Deel 3: Aparte banen
IDFA 2023 – Deel 5: Vrouwen: muziek en voetbal
IDFA 2023 – Deel 6: Risiconemers
IDFA 2023 – Deel 7: Oekraïne

 


MEER FILMFESTIVAL

IDFA 2023 – Deel 3: Aparte banen

IDFA 2023 – Deel 3:
Aparte banen

door Bob van der Sterre

Aparte banen maken documentaires bij voorbaat al de moeite waard. Er komt bevlogenheid en passie bij kijken. Zes films over aparte beroepen. Van journalist in native Amerika tot brandweerman, van acrobaat tot truecrimepodcastmaker.

 

Bad Press

Bad Press – De strijd voor vrije journalistiek bij de Muscogee-stam
Persvrijheid is in de grondwet van de VS verankerd, maar dat geldt niet voor Native American stammen. Slechts vijf van de ruim 500 stammen hebben er regels voor. Onder andere de Muscogee, Cherokee en Navajo hebben dat. De vrijheid is niet vanzelfsprekend, want in 2018 werd de vrije pers in Muscogee weer aan banden gelegd. Waarom? Omdat er veel slechts geschreven wordt. Angela Ellis, journaliste bij Mvskoke Media: ‘Stop dan met slechte dingen doen!’

De sfeer verhardt zich als er ook verkiezingen komen in de Muscogee-stam. Het is duidelijk dat Angela met haar pittige persoonlijkheid niet zal stoppen met het journalistieke werk. ‘Ze sturen elke dag highly polished shiny turds de wereld in.’ Tegelijk is er ook een stroming om persvrijheid in de wetgeving te verankeren.

Heel aardige film over journalistiek in een wereld waar je doorgaans weinig van meekrijgt. Het zijn in feite drie films ineen: een document over het belang van persvrijheid, een portret van chiefs in verkiezingstijd, en andere terloopse observaties van de Muscogee-cultuur.

 

Burning Out (Brandmeester)

Burning Out – Amsterdamse brandweer moet veranderen
Gerrie is 59 en nog maar twee jaar van zijn brandweerpensioen verwijderd. Hij is dé brandweerman bij uitstek. Ervaren, niet op zijn mondje gevallen en naar eigen zeggen een perfectionist. Hij is de commandant van de brandweer in Amsterdam-Zuid en mentor van nieuwe brandweertalenten, zoals Joyce. Hij wil personeel dat past in het team, ‘of ze van Pluto, Mars of Venus komen, dat maakt mij niet uit’.

Zijn bazen zien dat wel anders. Die hebben percentages in gedachten. 30% mannen, 30% vrouwen en 30% divers want ‘de brandweer moet een afspiegeling zijn van de stad’. De brandweer moet bovendien herstellen van een slechte reputatie (seksisme). Hoewel dat ook logisch is voor Gerrie stuit het hem tegen de borst dat persoonlijke kwaliteiten en teamgevoel niet doorslaggevend zijn.

Deze film van Saskia Gubbels (Nederlandse titel is Brandmeester) heeft een vrij traditionele documentaire-aanpak, maar wat gaat het er makkelijk in bij ondergetekende. Gerrie is ook zo ontzettend geknipt als hoofdpersoon. Deels van de oude en van de nieuwe generatie en zo ad rem als Amsterdammers kunnen zijn. En die heerlijke Amsterdamse bijdehandheid. Ik denk dat menig mond van buitenlandse kijkers openvalt als ze zien hoe brutaal mensen praten tegen hun meerdere – en dat altijd met zo’n volstrekte vanzelfsprekendheid. Zoals bijvoorbeeld Joyce tegen de zin in van burgemeester Femke Halsema zegt: ‘Mensen willen het niet horen maar dit ís een mannenbaan.’

Type film dat voortgestuwd wordt door het thema ‘verandering – wat nu?’. Er is veel verwantschap met andere films over mensen die werken in Amsterdam (en omgeving). Bijvoorbeeld Garage 2.0 (2016) van Catherine van Campen, of onderstaande film van Ingrid Kamerling.

 

They and Them

They and Them – Jonge genderdiverse mensen in Zaandam
We steken het IJ over en komen uit bij de genderpoli in Zaandam. Die behandelt jonge tieners die van geslacht willen veranderen. Ze moeten zich voorbereiden op heftige medische ingrepen, die je niet kunt terugdraaien.

Een film als deze kan makkelijk fout gaan. Of de focus ligt te veel op de kwetsbare kinderen die nog in bepaalde processen zitten. Of het is een film die alles op een weegschaal legt. Geen van beide is hier het geval. We kijken vooral naar hoe het personeel ermee omgaat: de kinderen zijn in feite bijzaak.

Het is prettig voor een docu als je twee tegenpolen hebt: de hoofd-psycholoog die op een Harley Davidson rondrijdt. Hij vraagt zich hardop af of de poli ook inclusief is voor hem als ‘heteroseksueel cis-genderpersoon’ (dat wil zeggen dat je geslacht en genderidentiteit overeenkomen). En de collega die het proces zelf heeft doorgemaakt en het belangrijk vindt om alle stemmen te respecteren.

Verder veel boeiende observaties. Het ontvangen van genderdiverse mensen en dan per ongeluk ‘Hallo dames!’ zeggen. ‘Dat zijn nou net de dingen die we willen voorkomen.’ Hoe een regenboogvlag discussies op kan roepen: ‘Rekening houden met de een betekent geen rekening houden met de ander.’ Of de opmerking: ‘Ik kreeg wel eens te horen: je hebt mazzel dat je gay bent.’ Of de oprechte tranen als het gaat over de stress van alle administratieve handelingen die ze moeten plegen. Ingrid Kamerling is zelf psychologe en dat helpt vermoedelijk bij het respectvol opereren in dit wereldje.

 

Another Day

Another Day – Acrobatiek op straat
Besi en Rafael, Albanezen, doen als Ping en Pong straatoptredens in Italië. Een combinatie van pantomime en breakdance. Ze zijn er goed in en verdienen er aardig mee.

We zien ze thuis ontbijten, reizen met de metro, op straat performen, en soms weggestuurd worden door de politie.

De film van Eneos Carka begint sterk met de portretten en geschiedenissen van de twee. Zo is de vader van een van hen vermoord. De ander heeft een fysiek probleem met zijn benen. Ze noemen elkaar broers maar zijn het niet. We zien hun geboortestreek in Albanië.

Daarna begint de film wat te kabbelen. Nou kun je dat niet altijd afdwingen als je een documentaire maakt, de factor geluk speelt vaak een grote rol. Er gebeurt gewoon weinig bijzonders. Een miniruzie wordt een beetje opgeblazen om de film toch wat spanning te geven. Ze lijken uit elkaar te groeien (een studeert en heeft een vriendin, de ander gaat bij een ander team bijverdienen). Al met al valt dat wel mee. Net als de rol van de Italiaanse politie niet zo schokkend is.

Aardige schets van twee levens maar de film had makkelijk in een half uur gepast.

 

Citizen Sleuth

Citizen Sleuth – Truecrimepodcastmaker van twintig
Waar Besi en Rafael streven naar wat meer succes, heeft Emily misschien wel wat te veel. Wat als je twintig bent en miljoenen je truecrimepodcast downloaden?

Dat overkwam Emily toen ze begon te podcasten over een bizar ongeluk in haar woonplaats in West-Virginia. Jaleyah werd op een nacht midden op de weg gevonden, met kleding hangend aan de vangrail, de auto een kilometer verder. Ze kwam van een feest. Medefeestgangers werden verdacht gevonden. Alsof ze een moord in scène wilden zetten. Maar de politie achtte dat toch niet mogelijk.

Emily wierp zich op de zaak zonder journalistieke ervaring, kennis van politiezaken. Dat weerhield haar niet om voor speurder (‘sleuth’) te spelen en te peuren in de levens van deze mensen. Daarnaast is ze mediageniek en voor twintig jaar ook aardig wereldwijs. Ze lanceerde zichzelf als een komeet in de wereld van de truecrimepodcasts.

Aardig is de nuchtere wending halverwege de film. Het zet ineens de hele opkomst van de truecrimepodcast in een ander, minder positief daglicht. Emily krijgt een lesje realiteit.

Het samenspel tussen documentairemaker Chris Kasick en Emily – van wie we geen vader zien – geeft de film een interessante laag van leraar en student, én ook een beetje een soort vader-dochter-relatie.

 

Nightwatchers

Nightwatchers – Vluchtelingen in de bergen ondersteunen
Laatste film over werk gaat over artsen die ‘s nachts vrijwillig door de Alpen lopen om vluchtelingen te helpen. Vooral zieken, ouderen, zwangere vrouwen. Ze dreigen anders onderkoeld en ondervoed dreigen te raken. Terwijl agenten ze willen oppakken. Of terugsturen naar Italië.

Een vreemd kat-en-muis-spel tussen de artsen en politie ontstaat. Het is vooral wachten. En kletsen (fluisteren). Het is niet illegaal wat de artsen doen maar de politie is er ook niet blij mee. ‘We zouden niet moeten doen als de regels beter waren.’

Sommige vluchtelingen hebben geen vertrouwen in de vrijwillige hulp aangezien ze tijdens hun tochten zelden hulp meemaken.

Redelijk resultaat. De beelden van de nachtelijke bergen zijn mysterieus. Daar staat wel een vrij laag tempo tegenover. En uiteindelijk word je niet veel wijzer van het systeem. De korte Finse film op IDFA How to Please legt denk ik beter (en genadelozer) uit wat er mis is aan het systeem van vluchtelingenopvang.

 

14 november 2023

 

IDFA 2023 – Deel 1: Openingsfilm
IDFA 2023 – Deel 3: Menselijk leed
IDFA 2023 – Deel 4: Palestina
IDFA 2023 – Deel 5: Vrouwen: muziek en voetbal
IDFA 2023 – Deel 6: Risiconemers
IDFA 2023 – Deel 7: Oekraïne

 


MEER FILMFESTIVAL