IDFA 2021 – Deel 1:
Four Journeys
door Jochum de Graaf
De zalen worden maar voor tachtig procent gevuld, zodat er toch enige social distancing is. Wil je lekker rondlopen op het festival dan moet je je mondkapje op, tijdens de voorstelling wordt het aangeraden. Na acht uur is de horeca gesloten. Het is misschien wat behelpen bij deze 34ste editie van IDFA, maar het blijft een bijzonder goed gevoel om ook in coronatijden in een dag of tien 264 films te kunnen zien.
Ter voorbereiding kun je de volgende wegwijzers raadplegen: Life in Europe, Amongst the Animals, It’s a Queer World, Africa-Europe: Across Lands, News from WWII, Young Rebels, Everything for Sale, The Law(less), Animated Docs, Microcosmos, Let Me Do the Talking, Liminal Reality on Film, In Tune en How She Looks.
Bovendien zijn er de twee focusprogramma’s: The Future Tense en unConscious Bias. Als Volkskrant-lezer krijg je 15 tips met IDFA-films die je niet mag missen, Het Parool geeft 10 tips, de NRC houdt het op 5 kijktips die het meest de moeite waard zijn en niet te vergeten zijn er de onvolprezen 30 tips van InDeBioscoop zelf. Het maakt de keuzestress er niet minder om. We gaan er de komende dagen verslag van doen, om te beginnen met de openingsfilm.
Eenkindpolitiek
De camera zoomt in op de buik van een vrouw, die samen met haar man en een dochtertje voor de poorten van de Verboden Stad met de iconische foto van Mao staat. In die buik zit Louis Yi Liu die later het pseudoniem Louis Hothothot aan zal nemen. Het is 1986 en China houdt sinds de openstelling voor het buitenland stevig vast aan de eenkindpolitiek, het recht van ouders om slechts één kind op de wereld te mogen zetten. De ouders van Louis reizen met hun dochtertje duizenden kilometers door het land om hun tweede kind veilig geboren te kunnen laten worden.
Dat heeft grote consequenties voor de familie; de ouders moeten een hoge boete betalen, de vader kan aan politieke carrière wel vergeten en zoon Louis kan pas op zijn zevende wanneer de boete betaald is aan het onderwijs deelnemen. Hij blijft een illegaal, een ‘zwart’ kind, dat er eigenlijk niet had mogen zijn. Op zijn achttiende vertrekt hij na een opleiding als grafisch ontwerper naar Nederland, 7.800 kilometer van Peking, 6 uur tijdsverschil, 13 uur vliegen; weg, ver weg van het moeizame familieleven in China.
In Four Journeys onderzoekt Louis Hottentot, nu eens poëtisch en symbolisch, de scène bij de Verboden Stad, maar ook hard en confronterend, de ouders wijzend op de consequenties van hun keuze, hoe het zo gelopen is. Wanneer hij na jaren voor het eerst weer zijn ouders bezoekt, merkt zijn moeder tamelijk nuchter op dat het misschien toch niet zo’n goed idee was om nog een tweede kind te krijgen: ‘we waren al zo arm’. Met zijn zus heeft hij een moeizame relatie, hij voelde altijd een soort schaamte vanwege zijn bestaan, zij was vooral jaloers op hem omdat hij meer vrijheid had, een zekere afstand tot de rest van het gezin. Met zijn vader is het gesprek ook moeizaam, die houdt nog stevig vast aan zijn ideologische opvattingen, gevormd in het communistisch China onder Mao.
Cultuurclash
En dan is er nog het onverwerkte trauma van het oudere broertje dat op tweejarige leeftijd bij een ongeluk omkwam en aanleiding was voor de ouders om toch nog een kind te willen.
De ouders, inclusief oudere zus, reizen naar Nederland, nogal een cultuurclash, wat ook een aantal bijzondere, soms schurende scènes oplevert. Ze vragen Louis eerst schuchter, later indringender of hij met zijn vriendin bezig is met het krijgen van kinderen. De ouders van de vriendin zetten daar brutaalweg tegenover dat ze het totaal niet erg vinden wanneer ze geen grootouder zouden worden.
Terug in China maken we kennis met de uitgebreide familie: ooms, tantes, grootmoeder, een stuk of twintig personen. Aangrijpend zijn de scènes waarin Louis eerst met zijn oom, later met zijn ouders en de hele familie, op zoek gaat naar het graf van zijn overleden broertje en hem met een ceremonie een nieuwe rustplaats geven.
Four Journeys is geen aanklacht tegen de Chinese eenkindpolitiek, maar geeft met dit prachtige familieportret een zeer aansprekende analyse van de emotionele effecten ervan.
Four Journeys draait vanaf 25 november in de bioscoop.
18 november 2021
IDFA 2021 – Deel 2: Young Rebels
IDFA 2021 – Deel 3: Excentrieke karakters
IDFA 2021 – Deel 4: Invloedrijke rocksterren
IDFA 2021 – Deel 5: luchtige films
IDFA 2021 – Deel 6: Films in tijden van corona
IDFA 2021 – Deel 7: Nieuws uit WOII
IDFA 2021 – Deel 8: Experimentele films