Filmfestival Toronto 2018 – Deel 2 (slot):
Verrassende winnaar publieksprijs

door Bert Goessen

Het 43ste Toronto International Film Festival (TIFF) is zondagavond afgesloten met de toekenning van de publieksprijs, de Grolsch People’s Choice Award, aan een verrassende winnaar. Niet de gedoodverfde film A Star Is Born, Roma of If Beale Street Could Talk, maar Green Book van regisseur Peter Farrelly ging er met de prijs vandoor.

Farrelly debuteerde in 1994 met Dumb and Dumber en werd daarna vooral bekend met de hilarische komedie There’s Something About Mary. GREEN BOOK is daarentegen verre van komisch. Het is een waar drama over de beroemde New Yorkse muzikant Don Shirley, die een chauffeur moet inhuren om hem op een veilige manier op zijn concerttour door het zuiden van de Verenigde Staten te leiden. Chauffeur Tony ‘Lip’ Vallelonga is wit en Don Shirley is zwart.

Viggo Mortensen en Mahershala Ali (bekend van Moonlight) spelen op sublieme wijze elkaars tegenpolen. Tony is een grofgebekte, ongepolijste rauwdouwer, opgegroeid in de straten van New York. Don is de welbespraakte jazzmuzikant, keurig gekleed en verre van ongepolijst. Het ‘Negro Motorist Green Book’ is de gids die ze gebruiken om op een veilige manier in hotels en restaurants te verblijven. Maar er is natuurlijk meer nodig dan alleen een gids om elkaar beter te begrijpen.

Toppers
Behalve GREEN BOOK waren er de laatste vijf dagen in Toronto een aantal films te zien die zeker niet onderdeden voor de winnaar van de publieksprijs. De Mexicaanse regisseur Alfonso Cuaron (Gravity) pakt op fantastische wijze uit in zijn nieuwe 135 minuten durende ROMA. In prachtig zwart-wit vertelt de film het verhaal van een upper-middleclassgezin in de wijk Roma in Mexico Stad anno 1970 en hun dienstmeid Cleo. De geboortegrond van Cuaron en de herinneringen uit zijn jeugd vormen de inspiratiebron voor een semi-autobiografisch film. Een technisch hoogstandje omdat het dagelijks leven van vijftig jaar geleden minutieus wordt nagebootst in adembenemende beelden. Beeld, geluid, montage, scenario, acteerwerk, enscenering: alles klopt in deze film. Een uniek meesterwerk dat waarschijnlijk ook in de Nederlandse bioscopen wordt uitgebracht, ondanks dat het een Netflix-productie is.

Regisseur Barry Jenkins heeft met IF BEALE STREET COULD TALK een meer dan geslaagde poging gedaan het gelijknamige boek van James Baldwin op indringende wijze te verfilmen. De cast bestaat volledig uit zwarte acteurs en actrices. De film speelt zich af in het New York van de jaren 70 en geeft een inkijk in de wereld van de toenmalige Afro-Amerikaanse gemeenschap waar liefde en gerechtigheid de inspiratiebronnen zijn.

De 19-jarige Tish is zwanger van haar vriend Fonny, die onterecht in de gevangenis is beland omdat hij door een blanke politieagent is beschuldigd van een moord die hij niet heeft begaan. Maar de liefde tussen Tish en Fonny is onvoorwaardelijk. Ze strijden tot het bittere einde voor gerechtigheid. Een love story pur sang die misschien hier en daar een te ver doorgevoerd beroep op de watertraantjes doet. De filmtitel verwijst naar Beale Street, een straatnaam die in de jaren 70 in vrijwel alle zwarte Amerikaanse woonwijken voorkwam. Als al die straten een keer hun verhaal zouden kunnen vertellen…

De Argentijnse regisseur Pablo Trapero werd in 2015 bij een groter publiek bekend met zijn film El Clan. De titel van zijn nieuwe film LA QUIETUD verwijst naar het gelijknamige landgoed op het Argentijnse platteland. Het is een intiem, charmant en liefdevol familiedrama waarin de relatie tussen twee zussen en hun autoritaire moeder centraal staat. De spanningen lopen af en toe hoog op. Zeker nadat de vader door een hartaanval wordt getroffen. Trapero filmt met veel visuele flair en lange camerashots, afgewisseld met onthullende close-ups. De lokatie van het landgoed is adembenemend en dat weet de regisseur ten volle uit te buiten.

De Canadese regisseur Xavier Dolan levert met THE DEATH AND LIFE OF JOHN F. DONOVAN een aangename film die vooral genietbaar is door de kunstige manier waarop drie verhalen in elkaar zijn verweven. De 10-jarige Ruppert raakt op jonge leeftijd geobsedeerd door het leven van schrijver en acteur John F. Donovan. Over zijn briefwisseling met John schrijft Ruppert op latere leeftijd een boek. En over dat boek wordt hij geïnterviewd door een journaliste die daar aanvankelijk helemaal geen zin in heeft. Door de ingenieuze montage krijgt de film een aangename dynamiek, ondersteund met een prachtige muziekscore. Dolan levert andermaal kwaliteit. Duidelijk minder controversieel dan zijn vorige films, maar daarom niet minder genietbaar.

THE RIVER van Emir Baigazin speelt zich af in het uitgedroogde landschap van Kazachstan waar vijf broers samenwonen met hun moeder en hun autoritaire vader die hen de nodige discipline wil bijbrengen. Als ze de rivier ontdekken, wordt dat de uitlaatklep waar ze kind kunnen zijn: spelen en zwemmen, bevrijd van de doordringende blikken van hun vader. De film ademt het ritme van het dagelijkse leven op het platteland ver van de moderne wereld. De schitterende beelden van het gortdroge zandlandschap en de theatrale vormgeving maken dit minimalistische drama een lust voor het oog.

Een aangename verrassing uit Tibet komt van regisseur Pema Tseden die in 2015 het prachtige Tharlo maakte. Zijn nieuwe film JINPA speelt zich af op vijfduizend meter hoogte in een onherbergzaam gebied. Prachtige beelden van een desolaat landschap vormen het decor waarin vrachtwagenchauffeur Jinpa rondrijdt en zijn vracht aflevert in een van God verlaten oord. De visueel prachtige stijl wordt af en toe ondersteund door de Chinese versie van het lied O sole mio, waarvan Jinpa een groot liefhebber is. De beeldcomposities, kleuren en uitzonderlijke belichting—alles klopt in JINPA.

Tegenvallers
Tot slot nog een paar tegenvallende films van regisseurs met een behoorlijke staat van dienst. De Britse regisseur Steve McQueen die in 2011 verraste met Shame en in 2013 zelfs de Oscar won voor beste film met 12 Years a Slave maakt met WIDOWS een doorsnee-Hollywoodthriller die zich afspeelt in het politiek-criminele circuit. Hoewel het er gelikt uitziet, het acteerwerk van hoog niveau is en de enscenering prachtig, stelt McQueen’s film enigszins teleur. Meer dan louter entertainment heeft hij niet bieden. En dat is pover voor een regisseur van wie je inhoudelijk meer verwacht.

De Duitse regisseur Florian Henckel von Donnersmarck werd in 2006 bekend met Das Leben der Anderen. Zijn nieuwe film, WERK OHNE AUTOR, kent een lange ontstaansgeschiedenis. Door allerlei tegenslagen tijdens de productie heeft het uiteindelijk meer dan vijf jaar geduurd voordat hij tot stand is gekomen. Het resultaat is een drie uur durend epos over het leven van Kurt dat begint in 1937 in Dresden in Oost-Duitsland en eindigt in de jaren zestig in Düsseldorf in West-Duitsland waar hij een bekend kunstenaar is geworden. Over een periode van veertig jaar wil het persoonlijke verhaal van Kurt een tijdsbeeld van de twee verschillende Duitslanden schetsen. Dat daarbij clichés niet worden gemeden, valt nog te billijken. Maar dat het hoofdpersonage Kurt weinig diepgang en overtuigingskracht bezit, doet de film geen goed.

Na zijn imponerende debuutfilm Son of Saul uit 2015 levert de Hongaarse regisseur Laszlo Nemes met zijn nieuwe film SUNSET een historisch drama dat zich afspeelt rond 1910. De jonge Irisz Leiter keert vanuit Triest terug naar Boedapest waar haar overleden ouders een befaamde hoedenzaak hebben opgezet. Als ze probeert hier te werken, komen er allerlei geheimen naar boven. Hoewel Nemes de sfeer van het Oostenrijk-Hongaars tijdperk minutieus weet te reconstrueren is de film een hybride, donkere en niet altijd even gemakkelijke te doorgronden exercitie die met zijn lengte van 144 minuten een hele opgave voor de kijker is.

TIFF 2018 mag zonder meer tot een van de betere edities van de laatste jaren worden gerekend. Vooral de mix van grote, al dan niet commerciële films en de vele verrassende kleinere films in de diverse bijprogramma’s maken het tot een uniek filmfestival.

17 september 2018

DEEL 1

MEER FILMFESTIVALS

Filmfestival Toronto 2018 – Deel 1:
Gedoodverfde Oscarwinnaar

door Bert Goessen

Halverwege het 43ste Toronto International Film Festival (TIFF) zijn er naast diverse goede films net als altijd teleurstellingen van regisseurs die de hoge verwachtingen niet kunnen inlossen. De film die kwalitatief boven alles uitsteekt, is A Star Is Born, het regiedebuut van Bradley Cooper.

Geruime tijd gonst het al dat dit in 2019 een gedoodverfde Oscar-winnaar is. Na het zien van de film kan met volle overgave worden bevestigd dat dit zeker gaat gebeuren. Het simpele verhaal is al eerder verfilmd met Judy Garland en Barbra Streisand in de hoofdrol. Dit keer wordt de vrouwelijke hoofdrol vertolkt door Lady Gaga en dat doet ze met verve. Zangeres Ally wordt verliefd op de succesvolle zanger Jack die haar voor het eerst ontmoet in een drag queen bar waar zij Franse chansons vertolkt. Er ontstaat een passionele relatie als Jack haar uitnodigt met hem op het podium te komen zingen. De liefde spat van het doek als ze samen voor het eerst een duet zingen. Als toeschouwer lopen dan de rillingen over je lijf.

Donkere kant
Maar hun liefde kent ook een donkere kant. Jack zit behoorlijk aan de drank en de drugs, terwijl Ally steeds meer een eigen zangcarrière begint op te bouwen. Het einde is behoorlijk tragisch, maar ook liefdevol als Ally een lied ten gehore brengt dat Jack speciaal voor haar heeft geschreven. De match tussen Frank en Ally spat werkelijk van het doek en de muzikale kwaliteiten van Bradley Cooper en Lady Gaga tillen de film naar een nog hoger niveau. Zelden zo genoten van een ogenschijnlijk simpel liefdesverhaaltje. De film komt begin oktober in de Nederlandse bioscopen.

Een aangename verrassing was ook de film LORO van de Italiaanse regisseur Paolo Sorrentino, de maker van LA GRANDE BELLEZZA. LORO is een extravagant portret van de Italiaanse ex-president Silvio Berlusconi. Na een wat moeizame start komt de film halverwege op stoom en weet de toeschouwer op een ludieke wijze het absurde leven van de persoon Berlusconi te verbeelden. Acteur Toni Servillo ziet er werkelijk eender uit als Berlusconi en speelt de rol met meer dan overtuiging. Het hedonisme, de zwierige camera, de stampende muziek en de flitsende montage zijn ook nu weer de kenmerkende elementen in Sorrentino’s film. LORO kruipt heel geleidelijk onder de huid om een onuitwisbare indruk achter te laten.

Licht als een veertje
Een aangename verrassing uit Nederland is de eerste film van Rosanne Pel, LIGHT AS FEATHERS. Gesitueerd in een klein dorp op het platteland in Polen vertelt de film het verhaal van de 15-jarige puber Eryk die met zijn dominante moeder en oma samenleeft in een weinig florissante omgeving. De desolaatheid en troosteloosheid van hun woon- en werksituatie roept associaties op met de vele Britse sociale drama’s van Ken Loach en van de Belgische broeders Dardenne. De uitzichtloosheid van de maatschappelijke situatie is deprimerend en indringend in beeld gebracht. Een rauwe film die in de montage duidelijke kenmerken vertoont van een debuutfilm. Harde overgangen en compromisloze keuzes. Een regisseuse om in de gaten te houden.

De Chinese regisseur Zhang Yimou is vooral bekend van zijn eerste films zoals Het Rode Korenveld, Ju Duo en Raise the Red Lantern. De laatste jaren heeft hij vooral historische drama’s (Hero) en martial art films (Crouching Tiger Hidden Dragon) gemaakt. Zijn nieuwe film SHADOW is een combinatie van beide genres. Het verhaal speelt in het verre verleden en gaat over het veroveren van de heerschappij door de ene gewelddadige heerser over de andere. De spectaculaire gevechtsscènes zien er adembenemend uit. Choreografisch onovertroffen en in een consequente kleurstelling. Voor de liefhebber zeker aanbevelenswaardig.

Palestijnse komedie
TEL AVIV ON FIRE is een heerlijke Palestijnse komedie waarin op luchtige wijze de draak wordt gestoken met de Joods-Palestijnse situatie in het algemeen en de dagelijkse praktijk in Jeruzalem in het bijzonder. De humor is van zodanig niveau dat de zaken niet belachelijk worden gemaakt. Het verhaal navertellen heeft weinig zin omdat het vooral de talrijke oneliners zijn die de gevatheid en de scherpte van deze komedie kenmerken. Een echte crowdpleaser. Hoofdrolspeler Kais Nashef werd in Venetië al bekroond met de prijs voor beste mannelijke hoofdrol.

Felix van Groeningen, de Belgische regisseur van DE HELAASHEID DER DINGEN en THE BROKEN CIRCLE BREAKDOWN, stelt zwaar teleur met zijn nieuwe film BEAUTIFUL BOY over een vader die zijn zoon niet van het drugsgebruik kan afhouden en uiteindelijk machteloos moet toezien hoe zijn zoon steeds verder afglijdt richting afgrond. De film moet een aanklacht zijn tegen de talloze slachtoffers die er elk jaar in Amerika zijn te betreuren ten gevolge van het overmatig druggebruik. Helaas schiet de film zijn doel voorbij, omdat hij blijft steken in een overdosis aan sentimentaliteit en moraliteit.

Net zoals de manschappen op de onderzeeboot Kursk zich afvragen waarom er zo weinig gebeurt op hun schip zal de filmbezoeker zich afvragen waarom er zo weinig gebeurr in de film KURSK. Thomas Vinterbergs verfilming van de dramatische ondergang van de Russische onderzeeër enkele jaren geleden mag als volledig mislukt worden beschouwd. De specialist van het familiedrama (Festen en Jagten) schotelt ons een rechttoe rechtaan verhaal voor waarin het lijkt alsof de hoofdrolspelers Matthias Schoenaerts en Lea Seydoux hun tekst vanaf een A-4tje oplezen.

Platte Reygadas
Carlos Reygadas drie uur durende film NUESTRO TIEMPO kent een lange aanloop naar het dramatische hoogtepunt van een driehoeksrelatie die uiteindelijk niet blijkt te werken. Juan en Esther, gespeeld door Reygadas zelf en zijn vrouw Natalia Lopez, leven met hun kinderen op een ranch in Mexico waar ze stieren hoeden. Als Esther verliefd wordt op de Amerikaanse paardentrainer Phil gaat hun relatie op de helling. Zeker als Esther steeds minder informatie met Juan deelt. In tegenstelling tot Reygadas’ eerdere films waarin het verhaal doorgaans met beelden wordt verteld, is NUESTRO TIEMPO een verhaal met veel tekst en weinig indrukwekkende beelden. Dat is wennen. Bovendien is het verhaal van de open relatie met een mogelijke driehoeksverhouding in sommige scènes lachwekkend en ongeloofwaardig. Zo contemplatief als Reygadas vorige films zijn, zo plat is zijn nieuwste. Drie uur film is dan een hele zit.

Mike Leighs nieuwe film PETERLOO speelt zich af in Manchester, vier jaar nadat Napoleon wordt verslagen in Waterloo. In de Engelse geschiedenis staat de opstand van de werkende klasse tegen de aristocratie in Saint Peter ‘s Field in Manchester bekend als het bloedbad van Peterloo. Leigh trakteert ons op een gortdroge geschiedenisles van 150 minuten, hetgeen voor menig niet-Britse kijker iets teveel van het goede is.

De komende dagen staan er nog een aantal veelbelovende films op het programma zoals: ROMA van Alfonso Cuaron, winnaar van de Gouden Leeuw in Venetië, SUNSET van de Hongaar Laslo Nemes, IF BEALE STREET COULD TALK van Barry Jenkins, de maker van MOONLIGHT en WIDOW van Steve McQueen.

10 september 2018

DEEL 2

MEER FILMFESTIVALS

Toronto International Film Festival 2017: Deel 2 (slot)
Heerlijke mix van grote commerciële films en kleinere arthouse pareltjes

door Bert Goessen

Het Toronto International Film Festival 2017 is afgelopen zondag afgesloten met de toekenning van de Grolsch People’s Choice Award, de publieksprijs, aan Three Billbords Outside Ebbing, Missouri van de Engelse regisseur Martin McDonagh. Een terechte winnaar.

In mijn vorig verslag heb ik over deze film al uitgebreid de loftrompet gestoken. Meestal betekent het winnen van de publieksprijs in Toronto dat de film ook bij de Oscaruitreiking (begin maart 2018) hoge ogen gaat gooien en vaak zelfs als winnaar uit de bus komt. Vorig jaar was dat het geval met LA LA LAND. De twee zogenaamde ‘runners-up’ waren CALL ME BY YOUR NAME, een film van Luca Guardagnino die in Cannes al te zien was en I, TONYA van Craig Gillespie.

Omstreden kunstschaatster
I, TONYA gaat over het leven van Tonya Harding, de Amerikaanse kunstschaatsster die in de jaren ‘90 furore maakte. Niet alleen met haar formidabele schaatstechniek, maar ook en vooral met haar agressieve gedrag buiten de schaatsbaan. De film begint met de introductie van de moeder van Tonya. Een vrouw die recht door zee gaat, geen medelijden kent met haar dochter en het onderste uit de kan wil halen van haar schaatscarrière. Moeder en dochter leven gescheiden van de vader.

De ‘redneck’ opvoeding van Tonya bepaalt de rest van haar leven. Ze schelt de jury uit als ze na een kür niet genoeg hoge punten krijgt, maakt ruzie met haar teamgenoten en krijgt een vriendje die haar regelmatig in elkaar slaat. Eigenlijk een doodtriest verhaal. Maar regisseur Craig Gillespie weet er een dolle, satirische komedie van te maken.

De personages worden op zodanige wijze neergezet dat je als toeschouwer uiteindelijk alleen maar medelijden met hun exorbitant gedrag kunt hebben. De film is uiterst vakkundig gemonteerd, het tempo is hoog en het drama meelijwekkend. Een film die ook zeker hoge ogen gaat gooien bij de komende Oscarnominaties.

De prijs voor beste documentaire ging naar de prachtige film VISAGES, VILLAGES van de 89-jarige Franse regisseuse Agnes Varda en kunstenaar JR. Ook deze film was al eerder in Cannes buiten competitie te zien. Het IDFA zal de film in november in Nederland groots presenteren en begin december draait hij in de Nederlandse bioscopen.

Clooney en Del Toro
Twee grote films die hier zeker niet onvermeld mogen blijven zijn: SUBURBICON en THE SHAPE OF WATER. George Clooney’s SUBURBICON speelt zich af in een fictieve jaren ‘50 droomwijk waar alles volgens blanke maatstaven is georganiseerd. Als het eerste zwarte gezin in de wijk komt wonen ontstaan er spanningen die uitmonden in racistische rellen. Het maatschappijkritische verhaal wordt vergezeld van een zeer gewelddadig verhaal over een blank gezin dat een levensverzekeringsmaatschappij wil oplichten. Daardoor wordt de film een mengeling van horror en sociaal drama. Het blijft een vreemde combinatie: horror gesitueerd in een sociale context. Desondanks valt er genoeg te genieten. De dialogen zijn puntig, de humor is aanstekelijk en het acteerwerk  van Matt Damon en Julianne Moore zoals gewoonlijk ‘outstanding’. Dat de Coen Brothers de hand hebben gehad in het scenario valt niet te onderschatten. Zonder hun inbreng zou SUBURBICON zeker minder krachtig zijn geweest.

Guillermo del Toro’s fantasy-sprookje THE SHAPE OF WATER werd in Venetië al bekroond met de Gouden Leeuw. Sally Hawkins speelt de rol van het zorgzame meisje dat niet kan praten en verliefd wordt op een watermonster. Ze bevrijdt het monster uit de fabriek waar het gecreëerd is. Ze verzorgt hem thuis in de badkuip en samen springen ze op het einde van het verhaal in de zee. De inhoud van de film is eigenlijk minder belangrijk dan de vorm. De Mexicaan Del Toro heeft zich volledig kunnen uitleven in de art direction. De film deed mij een beetje denken aan het werk van de Franse cineast Jean-Pierre Jeunet. Een kruising tussen AMELIE POULAIN en MICMACS. Alleen zijn de effecten natuurlijk iets spectaculairder, omdat het hier een Hollywood- productie met een Hollywood-budget betreft.

Veel verrassende arthouse
Naast de grote commerciële films zijn er in Toronto gelukkig nog verrassende, kleine art-house films te bewonderen.  Zoals SWEET COUNTRY van de Australische regisseur Warwick Thornton. De film speelt zich af in 1929 in het noorden van Australië. De Aboriginal Sam Kelly woont met zijn gezin in redelijke harmonie op het land van dominee Fred Smith. Totdat oorlogsveteraan Harry March komt opdagen. Hij kleineert Sam zodanig dat hij uit zelfverdediging een moord begaat. Sam en zijn vrouw Lizzie slaan op de vlucht, achterna gezeten door sergeant Fletcher en Aboriginalspeurder Archie. SWEET COUNTRY is een rauwe film met puntige dialogen, indrukwekkende beelden en boeiende personages. De hitte, de rode aarde, de stof en de woestijn van zout zijn karakteristieke elementen in een film over kolonialisme, macht en uitbuiting.

LOS VERDOS DEL OLVIDO van de Iraanse regisseur Alireza Kathami is in Chili opgenomen. Het is een magisch-realistisch verhaal over een oude man die op een kerkhof annex mortuarium werkt. Samen met zijn blinde vriend heeft hij in de loop der jaren bijna 1000 lijken begraven. Elke vierde zondag van de maand komt er een vrouw langs wier dochter is gestorven. Als het kerkhof door de regering op brute wijze wordt opgeheven blijft er een lijk achter dat niet wordt opgeruimd. Met behulp van vervalste papieren uit het gigantische archief in de kelders van het kerkhof krijgt hij het lijk gelegaliseerd als zijnde zijn dochter. Tussendoor komen er walvissen voorbij die als de stem van de zee mogen worden beschouwd. Het excentrieke hoofdpersonage, de prachtige locatie en het magisch-realistisch verhaal maken de film tot een bijzondere ervaring. Geen inkoppertje, maar een film die tot nadenken stemt.

Papieren vliegers
BLACK KITE is een sympathieke Afghaanse film van Tarique Qayumi.  Een man belandt in de gevangenis omdat zijn hele huis vol ligt met papieren vliegers. Een doodzonde onder het bewind van de Taliban. De vlieger staat symbool voor totale vrijheid. Aan zijn medegevangene vertelt hij al terugkijkend zijn levensgeschiedenis. En daarin speelt de vlieger een centrale rol. De film is een geschiedenisles over de evolutie van Afghanistan van een welvarend koninkrijk naar een straatarme schurkenstaat.

DISAPPEARANCE is een Iraanse film van Ali Asagei over het meisje Sara dat blijft bloeden nadat ze ontmaagd is door haar vriend. Ze gaan samen op zoek naar een ziekenhuis waar ze haar kunnen helpen. Dat levert de nodige problemen op, omdat ze niet officieel zijn getrouwd en geen ID kunnen laten zien. Via vrienden proberen ze toch een arts te vinden die hen kan helpen. Dat lukt uiteindelijk tegen betaling van heel veel geld. Als ze op weg naar huis zonder benzine komen te staan verdwijnt Sara in het niets. Een degelijke conventionele Iraanse film. Het naturelle verhaal wordt zonder opsmuk verteld. De jonge acteurs spelen allen op behoorlijk niveau.

En tenslotte de aanstekelijke film SERGIO & SERGEI van Ernesto Daramas Serrano uit Cuba. Hij maakte een innemende film over de situatie in Cuba ten tijde van de omwenteling in Rusland eind jaren ‘80. De Cubaan Sergio is fervent radio-amateur met verouderde apparatuur. Hij wordt voortdurend in de gaten gehouden door de autoriteiten. Van een Amerikaanse radio-amateur krijgt hij nieuwe moderne apparatuur. Dan komt hij in contact met de Russische astronaut Sergei die in de ruimte rond vliegt. Omdat Sergio in Moskou marxistische filosofie heeft gestudeerd kunnen ze zelfs in het Russisch met elkaar praten. De situatie wordt in Cuba steeds slechter, omdat de Russische steun is weggevallen. Sergio wil niet dat zijn dochter Marianne in armoede opgroeit, maar heeft weinig andere keus. Sergei weet niet of hij wel naar de aarde kan terugkeren, omdat het geld in Rusland op is. Hilarisch en absurd stelt de film de vraag of wij niet allen het slachtoffer van een grote, kolossale grap zijn.

Bedreiging
Toronto 2017 zit er op. Het blijft een fijn filmfestival met een heerlijke mix van grote commerciële films en kleinere art-house pareltjes. De enige bedreiging voor de kwaliteit van het festival komt eigenlijk van de grote streamingdiensten als Netflix en Amazon. Zij produceren steeds meer films die naderhand geen bioscooprelease meer krijgen. Ook Cannes, Venetië en Berlijn krijgen daar steeds meer mee te kampen. In de komende jaren zal deze ontwikkeling zich verder uitkristalliseren. Vooralsnog weet niemand hoe dit gaat aflopen.

18 september 2017

PREVIEW Toronto International Film Festival

Toronto International Film Festival, deel 1

Toronto International Film Festival 2017: Deel 1
Ook dit jaar voldoende kwaliteit 

door Bert Goessen

Halverwege het Toronto Filmfestival zijn er twee films die kwalitatief met kop en schouders boven de rest uitsteken: Foxtrot van Samuel Maoz en Three Billboards outside Ebbing, Missouri van Martin McDonagh.

De prachtige film FOXTROT van Amos Maoz gaat over het verlies of het vermeende verlies van een zoon als soldaat in het Israëlische leger. De film bestaat uit drie delen. In het eerste deel krijgt een ouderpaar de mededeling dat hun zoon is gesneuveld. Later blijkt dat niet het geval te zijn, maar de vader blijft wantrouwig als hem wordt verzekerd dat zijn zoon ergens op zijn post zit. In het tweede deel zien we zoon Jonathan aan het werk op een buitenpost. Na een tragisch voorval wordt hij onverwacht naar huis gestuurd. In het derde deel zit een verrassende wending die hier niet verklapt gaat worden.

Naast het ingenieuze verhaal maakt FOXTROT vooral indruk door zijn camerawerk. De beelden zijn van buitengewone schoonheid waardoor de film nog meer glans krijgt. LIBANON, zijn vorige film, was al een pareltje. Met FOXTROT heeft Maoz zich zeker overtroffen.

Hilarische komedie
De Engelse regisseur Martin McDonagh debuteerde in 2008 met de aanstekelijke komedie IN BRUGES. Dat hij het komische talent nog steeds onder de knie heeft bewijst hij met zijn nieuwe film THREE BILLBOARDS OUTSIDE EBBING, MISSOURI. In deze hilarische komedie speelt Francis McDormand (Fargo) de rol van de moeder die na zeven maanden geduldig afwachten het heft in handen neemt. Zeven maanden geleden werd namelijk haar dochter verkracht en vermoord. En sindsdien heeft de plaatselijke politie nog geen spoor van de dader. Dat zint haar allerminst en dus besluit ze drie billboards vol te plakken met de vraag hoe het komt dat het hoofd van de politie (prachtige rol van Woody Harrelson) nog steeds niemand heeft gearresteerd. De billboards zorgen voor de nodige commotie in het kleine Ebbing, maar Mildred is vastbesloten haar strijd tot het einde toe vol te houden.

In een weergaloze stijl en met bijtende, sarcastische humor schildert McDonagh ons het kleinburgerlijke, dagelijks leven in een klein ‘all American’ dorpje. De film zou zo uit de koker van de Coen Brothers kunnen komen. Maar nee, McDonagh heeft het scenario zelf geschreven, hetgeen hem een ereplaats bij de Groten der komische talenten bezorgt.

Teleurstellingen
Een aantal gerenommeerde regisseurs stellen helaas teleur met hun nieuwe films. Zo is VICTORIA AND ABDUL van Stephen Frears een flauwe komedie over de relatie tussen Queen Victoria en de Indiase bediende Abdul. Het enige positieve aan de film is de innemende rol van Judi Dench als koningin.

Ook Alexander Payne haalt met DOWNSIZING niet het niveau van zijn vorige films. Een Noorse professor heeft een middel uitgevonden waardoor mensen gereduceerd kunnen worden tot heel kleine figuurtjes. Dat levert nogal wat voordelen op. Minder afval, minder ruimtegebrek, minder energieverbruik, kleinere huizen etc. Dus de ideale oplossing voor de mensheid van de toekomst.

Matt Damon en zijn vrouw besluiten zich te laten verkleinen (downsizing) om dan in Leisureland, een soort heilstaat, te gaan wonen. Als Matt de procedure heeft ondergaan besluit zijn vrouw zich terug te trekken. Voor hem is er echter geen weg terug. Het tweede gedeelte van de film gaat over het ideale samenwonen van de ‘gedownsizede’ mensen in hun perfecte heilstaat. De film begint sterk maar zwakt naar het einde toe steeds verder af.

Darren Aronofsky maakte in 2010 veel indruk met zijn BLACK SWAN. Nu is hij terug met een soort horrorfilm MOTHER! die verwantschap vertoont met het werk van Roman Polanksi. Jennifer Lawrence en Javier Bardem spelen een gelukkig koppel dat in een groot landhuis woont en in afwachting is van de komst van hun eerste kindje. Als op zekere dag een vreemdeling aanbelt en blijft overnachten is dat het begin van een reeks gebeurtenissen die steeds vreemder worden. Het escaleert en escaleert en mondt uiteindelijk uit in totale wanorde. MOTHER! is duidelijk minder origineel dan het andere werk van Aronofsky. Het effectbejag en de horrorelementen maken het eerder tot een gemiddelde genrefilm dan een authentieke auteursfilm. Eigenlijk een beetje Aronofsky onwaardig.

Aangename verrassing
Een aangename verrassing was de debuutfilm van de Nederlandse regisseuse Marleen Jonker, LA HOLANDESA. Een jong stel gaat op reis in Chili om hun relatie van nieuw bloed te voorzien. Ze zijn uit elkaar gegroeid. Als toeschouwer weet je aanvankelijk niet waarom. Maar als Maud (Rifka Lodeizen) in een hotel ongesteld wordt blijkt het al of niet krijgen van kinderen het voornaamste struikelblok te zijn. Ze krijgen ruzie en Maud besluit er alleen van door te gaan.

De film verandert dan in een roadmovie waarin Maud diverse figuren tegen het lijf loopt. Ze voelt zich met name aangetrokken tot mensen met kinderen. Messi is het zoontje van een vrachtwagenchauffeur waarover ze zich ontfermt. Na de nodige omzwervingen brengt ze hem terug naar zijn moeder. Afgezien van een paar zwakke dialogen is LA HOLANDESA een innemend filmdebuut. Jonker laat duidelijk zien dat ze kan filmen. De beelden worden regelmatig ondersteund met een prachtige muziekscore.

Met de nieuwe films van George Clooney, SUBURBICON, en Guillermo del Torro, THE SHAPE OF WATER, nog voor de boeg lijkt Toronto ook dit jaar weer voor voldoende kwaliteit te zorgen. Want naast de films van de grote regisseurs zijn er talrijke mooie films van minder bekende cineasten. Daarover in de volgende aflevering meer.

11 september 2017

PREVIEW Toronto International Film Festival

Toronto International Film Festival, deel 2 (slot)

Toronto International Film Festival 2017: Preview
Nederland kan hoge ogen gooien

door Bert Goessen

Donderdag 7 september gaat het Toronto International Film Festival (TIFF) in Canada van start met de première van Borg/McEnroe, de eerste speelfilm van de Deense regisseur Janus Metz.

Toronto is een publieksfilmfestival. Er is geen competitie en er is geen Gouden Palm (Cannes), Gouden Beer (Berlijn) of Gouden Leeuw (Venetië) te winnen. De enige prijs die er wordt vergeven is de Grolsch People’s Choice Award, in gewoon Nederlands De Publieksprijs.

Het festival loopt min of meer parallel met dat van Venetië. Het begint een week later, maar veel films die in Venetië zijn te zien, worden ook in Toronto vertoond. Toronto onderscheidt zich van de andere grote filmfestivals door een perfecte organisatie. De accommodaties zijn veelal superieur aan hetgeen festivalbezoekers bijvoorbeeld in Cannes moeten doorstaan.

Nederlandse film goed vertegenwoordigd
De Nederlandse film is dit jaar goed vertegenwoordigd in Toronto met maar liefst 5 films in de diverse onderdelen. De belangrijkste is ongetwijfeld TULIPANI (zie bovenste foto), de nieuwe film van Mike van Diem, de regisseur die in een ver verleden (1997) nog een Oscar won met zijn film KARAKTER en in 2015 menigeen verraste met DE SURPRISE.

TULIPANI speelt zich volledig af in Italië. Gijs Naber speelt de rol van een Nederlandse jongeman die na de watersnoodramp van ’53 naar Puglia vertrekt om daar een heel nieuw bestaan op te bouwen. Ondanks de indrukwekkende art direction ontstijgt de film niet het niveau van een aardige komedie. TULIPANI is de openingsfilm van het Nederlands Film Festival en komt op 21 september in de Nederlandse bioscopen.

Verder vertoont Toronto de nieuwe film van de Palestijns-Nederlandse regisseur Hany Abu-Assad, THE MOUNTAIN BETWEEN US met Kate Winslet en Idris Elba in de hoofdrollen. Ook de nieuwe film van Urszula Antoniak, BEYOND WORDS gaat hier in première. De van origine Poolse Antoniak is vooral bekend geworden met haar film NOTHING PERSONAL uit 2009. Tot slot de debuutfilm van Marleen Jonker, LA HOLANDESA, en VERDWIJNEN (al in maart in Nederland uitgebracht) van Boudewijn Koole. In deze twee laatste films speelt Rifka Lodeizen de hoofdrol.

Hart van het festival
Het festivalprogramma in Totonto bestaat uit meerdere secties. De vijf belangrijkste zijn: Gala Presentations, Special Presentations, Contemporary World Cinema, Discovery en Masters. Daarnaast zijn er nog de onderdelen Platform, Midnight Madness, Wavelenghts en Docs.

De Gala Presentations bestaat uit 20 films die vrijwel allemaal wereldpremières zijn. Voor de media vormen deze films het hart van het festival, omdat er doorgaans grote sterren in zijn te bewonderen. De films worden elke avond met een galavoorstelling gepresenteerd aan het publiek. Tot deze sectie behoren ander anderen de nieuwe films van Bille August, 55 STEPS met Hilary Swank, Helena Bonham Carter, and Jeffrey Tambor in de hoofdrollen. DARKEST HOUR van Joe Wright, die we kennen van PRIDE AND PREJUDICE en ATONEMENT. C’EST LA VIE van Olivier Nakache, Eric Toledano, het regisseursduo dat we kennen van INTOUCHABLES en SAMBA. THE LEISURE SEEKER van Paolo Virzi, met Helen Mirren en Donald Sutherland. En tenslotte THE WIFE van Björn Runge, met Jonathan Pryce, Glenn Close en Christian Slater.

De Special Presentations bestaat uit 70 films van vooral bekende regisseurs die elders hun wereldpremière hebben beleefd, bijvoorbeeld een week eerder in Venetië. In deze sectie zit de openingsfilm van Venetië, DOWNSIZING van Alexander Payne met Matt Damon, Kristen Wiig, Christoph Waltz, Hong Chau, Laura Dern, Jason Sudeikis, Alec Baldwin en Neil Patrick Harris. Payne maakte eerder mooie films als ABOUT SCHMIDT, SIDEWAYS, THE DESCENDANTS en NEBRASKA.

Andere films waarvan veel wordt verwacht zijn: FIRST THE KILLED MY FATHER van Angelina Jolie, over de jeugdherinneringen van de Cambodjaan Loung Ung tijdens het bewind van de Rode Khmer. RACER AND THE JAILBIRD van de Belgische regisseur Michael R. Roskam die in 2011 indruk maakte met zijn claustrofobische film RUNDSKOP. De hoofdrollen worden gespeeld door Matthias Schoenaerts en Adèle Exarchopoulos (bekend van haar indrukwekkende rol in LA VIE D’ADELE). Verder: SUBURBICON van George Clooney met Matt Damon, Julianne Moore, Noah Jupe en Oscar Isaac. Het scenario van de film is tot stand gekomen met medewerking van Joel en Ethan Coen. THE SHAPE OF WATER van Guillermo del Toro, vooral bekend van PAN’S LABYRINTH uit 2006. VICTORIA & ABDUL van Stephen Frears, met Judi Dench in de hoofdrol. En tenslotte de nieuwe film van Darren Aronofsky, MOTHER!, met Jennifer Lawrence, Javier Bardem, Ed Harris en Michelle Pfeiffer.

Wereldcinema, ontdekkingen en meesters
Contemporary World Cinema bestaat uit 50 films van regisseurs die uit alle hoeken van de wereld komen. In deze sectie zitten veel films die tot het zogenaamde Wereld Cinema-label behoren. Daar zitten vaak kleine pareltjes tussen. Films die het niet moeten hebben van bekende namen van regisseurs, acteurs en actrices, maar veeleer van originaliteit en prikkelbaarheid. In deze sectie zit de verrassende openingsfilm van het Filmfestival van Gent, die al eerder te zien was in Berlijn: INSYRIATED (zie foto) van Philippe van Leeuw. Een drama dat werkelijk door merg en been gaat.

De echte ontdekkingen van het festival, ongeveer 45 films, zitten natuurlijk verstopt in de sectie Discovery. Vaak betreft het debuutfilms van regisseurs die in de toekomst wellicht hoge ogen gaan gooien. Een goed voorbeeld daarvan is de film WINTER BROTERS van de IJslandse regisseur Hlynur Pálmason, die op het filmfestival van Locarno al de nodige prijzen in de wacht wist te slepen. In deze sectie zit ook het regiedebuut van Marleen Jonker, LA HOLANDESA.

Tot de sectie Masters behoren 15 films van regisseurs die hun sporen al lang hebben verdiend. Zoals de Amerikaan Paul Schrader met zijn nieuwe film FIRST REFORMED, de Italianen Paolo en Vittorio Taviani met RAINBOW-A PRIVATE AFFAIR, de Japanner Hirokazu Kore-eda met THE THIRD MURDER en de Argentijnse Lucrecia Martel met ZAMA.

5 september 2017

Toronto International Film Festival, deel 1

Toronto International Film Festival, deel 2 (slot)