Categorie: N

Nymphomaniac II

Posted on

**

recensie  Nymph()maniac: Volume II

Scandinavische slaplullen

door Alfred Bos

Slotdeel van Lars von Triers tweeluik over een seksverslaafde vrouw, waarin de beloofde porno (goeddeels) uitblijft en er met veel vertoon een anticlimax wordt opgediend.

Na nogmaals 120 minuten met Lars von Triers bespiegelingen over vrouwelijke seksualiteit te hebben uitgezeten, is het duidelijk: Nymph()maniac  aat helemaal niet over seks; het is ook geen arthouse porno. In zijn monsterproductie – opgeknipt in twee delen van twee uur elk – worstelt de Deense regisseur, net als zijn Italiaanse tegenhanger Paolo Sorrentino in diens herfsthit La Grande Bellezza, met de leegte van het bestaan. Die wordt in dit tweeluik verbeeld door het vrouwelijke geslachtsdeel. Het is de horror vacui die moet worden gevuld.

Recensie Nymphomaniac II

Nadat de jeugdige Joe (Stacy Martin) in de vijf hoofdstukken van het eerste deel haar seksualiteit ontdekte en schaamteloos ontwikkelde, loopt in het vervolg de volwassen Joe (Charlotte Gainsbourg) tegen problemen aan. Nymph()maniac: Volume II telt drie hoofdstukken en dat is geen toeval, want Joe werd op haar vijftiende ontmaagd met drie stoten van voren en vijf van achteren. De formele aanpak typeert het cerebrale karakter van de film, dat eerder een soort beeldessay is dan het artistiek verantwoorde equivalent van wat ooit besmuikt films-voor-volwassenen werd genoemd.

Scandinavische ‘mannen’
In de christelijke wereld staat seks gelijk aan schuld, maar anders dan de levensgenietende hoofdpersoon van Sorrentino’s in katholicisme gedrenkte overpeinzing betoont Von Trier zich de politiek correcte representant van de Noord-Europese protestante cultuur. Waar Sorrentino zijn nihilisme omzwachtelt met schoonheid, blijkt Von Trier een cynische Machiavelli-adept, die gespeelde empathie inzet om kwetsbare zielen te manipuleren. Daarnaast poneert hij een provocerende kromredenering waarin pedofielen als tragische helden worden afgeschilderd. En jakkes, wat zijn Scandinavische mannen toch onmogelijke slaplullen, want Joe’s gesprekspartner, de maagdelijke intellectueel Seligman, probeert zich aan een slapende Joe te vergrijpen. Ja, dan durft-ie wel.

Nymph()maniac is een gewichtig opgediend staaltje zelfhaat, waarin alle mannen of laf of dom of onbetrouwbaar of elke deelcombinatie daarvan zijn, om te worden ontmaskerd door de animus (het mannelijke in de vrouw) van Joe. Het culmineert in een slotscène waarin Joe het pistool, fallussymbool par excellence, ter hand neemt en na een pleitrede van zo’n vier uur het vonnis voltrekt. Op de symbolische castratie volgt een zwart scherm, hetzelfde lege scherm waarmee deel één opende. Het is een in zijn voorspelbaarheid geeuw verwekkende anticlimax.

Artistiekerig voyeurisme
Dat alles zou, los van het te lullige slot, best boeiend kunnen zijn, ware het niet dat Von Triers nadruk op analyse en erudiet commentaar ten koste gaat van het verhaal; de regisseur houdt angstig afstand tot het onderwerp en blijft de toekijkende buitenstaander. Scènes worden niet gespeeld, maar verteld door de voice-over van Joe, ondersteund door beelden die de vertelling illustreren. Nymph()maniac is derhalve, nu pun intended, eerder een strip dan een film. Structuur, verteltechniek en het strak volgehouden formalisme staan haaks op de nerveuze cameravoering, die kunstzinnigheid suggereert maar dikwijls onbeholpen overkomt.

Recensie Nymphomaniac II

Nymph()maniac is ingesnoerd in het korset van een raamvertelling en staat in dat opzicht haaks op Von Triers vorige film, het neurotisch-chaotische Melancholia (2011), dat merkwaardige parallellen vertoont met Terrence Malicks superieure The Tree of Life (eveneens uit 2011). Maar ook dit werkstuk blijkt doodgeboren: het concept overtreft de uitwerking. Voor het beste moment moeten we wachten tot de aftiteling, die voorbij rolt terwijl Charlotte Gainsbourg het lied Hey Joe (met gun in haar hand) al kreunzingend deconstrueert. Je moet het Von Trier nageven, hij weet zijn artistiekerige voyeurisme op de valreep te rechtvaardigen.

 

7 januari 2014

 

MEER RECENSIES

Nymph()maniac

Posted on

***

recensie  Nymph()maniac (I)

De Brazilian wax voorbij

door Alfred Bos

Lars von Trier brengt de pornografie naar het arthouse. Na het zien van Nymph()maniac kijk je anders naar deuren. 

Lars von Trier mag graag een knuppel in het kippenhok gooien en met Nymph()maniac kiepert hij de kip in het knuppelhok. Zijn laatste werkstuk is een vier uur durende raamvertelling, waarin een seksverslaafde vrouw, Joe (Charlotte Gainsbourg), haar levensverhaal vertelt. Het is een komen en gaan van erecte piemels en vochtige vagijnen, pornografie dus, maar dan gebracht met een cerebrale distantie en gerechtvaardigd door filosofische beschouwingen. Hier buigen hersens naar de schaamstreek, om elkaar ergens ter hoogte van de spleen te treffen.

Recensie Nymphomaniac I

Joe worstelt niet met haar seksualiteit noch gebruikt ze haar sieraad als wapen. Ze is bevangen door lust en geeft zich daar zonder remmingen aan over, zonder dat haar dagelijkse leven noemenswaardig van de rails loopt. Dat klinkt niet erg realistisch en hoewel de coïtus in vele variaties natuurgetrouw in beeld wordt gebracht, biedt Von Trier de kijker surrealisme van het onderkoelde, minimalistische soort dat we eerder zijn tegengekomen in het oeuvre van de tegendraadse Deense regisseur. Na het zien van Nymph()maniac kijk je anders naar deuren.

Analytisch over emoties
Joe vertelt haar verhaal aan Seligman (Stellan Skarsgård), een oudere intellectueel die haar bloedend op straat aantreft en thuis verzorgt. Seligman is Jiddisch voor ‘gelukkige man’ en hij is het koor bij haar tragedie. Hij becommentarieert en expliceert Joe’s relaas via metaforen en analogieën. Joe vertelt haar verhaal strikt linear, vanaf haar ontmaagding op 15-jarige leeftijd tot haar ontdekking, aan het einde van het eerste deel van dit tweeluik, dat liefde het geheime ingrediënt is van seks. Haar sekspartners zijn geen personen, maar functies: ze worden aangeduid met een letter. Voor een film over ongrijpbare emoties is Nymph()maniac opmerkelijk analytisch.

Nymph()maniac is een keten van elkaar chronologisch opvolgende episodes, elk met hun eigen visuele stijl, die bijeen worden gebonden door de basisscène van Joe die over haar leven vertelt tegen het klankbord Seligman. In dit eerste deel zien we de jeugdige versie van Joe, gespeeld door de 20-jarige actrice Stacy Martin. Ze ondergaat zowel het drama in haar privéleven – de dood van haar vader (Christian Slater); het zoeken naar ongeschoold werk; Mrs. H (Uma Thurman), de uitzinnige echtgenote van een filanderende huisvader – als de steeds explicieter gedraaide seksscènes met een onwezenlijke onthechtheid. Er is nauwelijks contact tussen haar fantasie en de realiteit.

Frontaal gedraaide cunnilingus
Dit is na Antichrist (2009) en Melancholia (2011) Von Triers derde opeenvolgende film met Charlotte Gainsbourg in de hoofdrol; daarmee is zijn Depressie-trilogie voltooid. De regisseur monteerde zelf een versie van meer dan vijf uur, die door zijn eigen distributiebedrijf Zentropa is ingekort tot twee delen van respectievelijk 116 en 126 minuten. De seks is in dit eerste deel nog redelijk tam, op een frontaal gedraaide cunnilingus en een sessie met Joe’s favoriete sater Jerôme (Shia LaBeouf) na. De SM en de sandwiches volgen in het tweede deel.

Recensie Nymphomaniac I

Ronduit zwak is het gebruik van populaire muziek op de geluidsband. Het controversiële Rammstein – die de clip van hun single Pussy opleukten met expliciete seks – ligt voor de hand, maar om de scène waarin de prille Joe en haar jeugdvriendin B tijdens een treinrit zoveel mogelijk sexpartners pogen te scoren, te voorzien van het uitgekauwde Born To Be Wild van Steppenwolf getuigt van gebrek aan fantasie dan wel volstrekte desinteresse voor de soundtrack. Dat kost een ster.

Is Nymph()maniac een analyse van dan wel ode aan de vrouwelijke seksualiteit? Is het een filmessay over de aard van lust? Stelt de film indringende vragen over de sociale mores rond seksualiteit, zoals: waarom is er geen mannelijk equivalent van het woord ‘nymfomaan’? Of: hoe beïnvloedt de tegenwoordig alom aanwezige porno het liefdesleven? En: is de door lust bevangen vrouw dader dan wel slachtoffer? Misschien weten we het als we het tweede deel hebben gezien. Wat we na deel één wél weten is dat de hype van de Brazilian wax zijn beste tijd heeft gehad. Het schaamhaar is terug.

Nymph()maniac 2 draait vanaf 9 januari. Op 26 december worden in een select aantal bioscopen deel 1 en deel 2 achter elkaar vertoond.

 

22 december 2013

 

MEER RECENSIES

Nieuwe Wildernis, De

Posted on

****

recensie  De Nieuwe Wildernis

Dieren met persoonlijkheid

door Simone Vogel

De Oostvaardersplassen. Konikpaarden en edelherten leven in vrede naast elkaar. Vossen en ganzen staan elkaar naar het leven. De mooie ijsvogels trekken zich van al hun buren weinig aan. Slechts een kleine greep uit De Nieuwe Wildernis. Een film die met al haar allure met gemak BBC-documentaires als Frozen Planet, Earth en Earthflight evenaart.  

Om de film te maken is vier jaar voorbereiding en twee jaar filmen uitgetrokken. Wat uiteindelijk overblijft van 350 uur aan filmmateriaal is een 97 minuten durende schets van de seizoenen uit het jaar 2011 en de winter van 2012. Om de documentaire aantrekkelijk te maken voor een breed publiek, hebben regisseurs Ruben Smit en Mark Verkerk gekozen voor een verhalende lijn. De dieren hebben menselijke trekjes en een duidelijke persoonlijkheid. Wellicht was het mooier geweest om het commentaar van Harry Piekema, de jolige supermarktmanager uit de reclames van de Albert Heijn, weg te laten en de beelden voor zich te laten spreken.

Menselijke inmenging
De Nieuwe Wildernis richt zich op de natuur in de Oostvaardersplassen. Het feit dat deze plek zo’n tachtig jaar geleden nog onderdeel was van de Zuiderzee, verklaart de titel. Sinds de drooglegging heeft de natuur in dit gebied zijn gang kunnen gaan. Er is wel sprake geweest van enige menselijke inmenging. Zo komen de konikpaarden van nature niet in het gebied voor. De groep konikpaarden in de Oostvaardersplassen vormt nu de grootste kudde wilde paarden van Europa.

Recensie De Nieuwe Wildernis

Wat de makers heel goed hebben gedaan, is het uitzoeken van de underdog. Zo zien we een zwart merrieveulen dat net wat minder hard groeit dan haar neefjes en nichtjes. Moeder bekommert zich om dit letterlijke zwarte schaap van de familie. De beelden waarin het moederpaard haar veulen tot opstaan maant zijn aandoenlijk. Wanneer het veulen niet genoeg groeit, blijf je als toeschouwer hopen dat het de strenge winter zal overleven. Maar of dat ook gebeurt?

Grootsheid en wreedheid
De schakeling tussen de dieren is erg bijzonder. Hoewel de focus van het verhaal ligt op de konikpaarden, wonen er nog veel andere dieren, zoals het roodborstje dat bevriend is met het zwarte veulen. Maar buiten alle schattige dierenvriendschappen en lieve beelden, gaan de makers onsmakelijke beelden niet uit de weg. Zo wordt er ingezoomd op mesthopen, die strontvliegen aantrekken, en ganzenkuikens voor wie het vanaf hun eerste dagen rennen geblazen is, omdat ze door zowel kraaien als vossen worden opgejaagd.

Het beeldmateriaal van De Nieuwe Wildernis is indrukwekkend. Dat komt niet alleen door de hoeveelheid tijd die is gestoken in het schieten van het materiaal, maar ook door de moderne cameratechnieken. Waterluizen en vliegen komen dichterbij dan ooit. Het feit dat de makers hebben geprobeerd een verhaallijn in de documentaire te brengen en de dieren menselijke eigenschappen hebben meegegeven, voelt ietwat geforceerd aan, maar het zorgt er wel voor dat de documentaire door een groot publiek gewaardeerd zal worden. De Nieuwe Wildernis toont de Nederlandse natuur in al haar grootsheid, maar schroomt niet om ook de wrede kant van de wildernis te belichten.

24 september 2013

MEER RECENSIES

Night Train to Lisbon

Posted on

**

recensie  Night Train to Lisbon

Nachttrein met vertraging

door Carlijn Strodijk

Night Train to Lisbon van regisseur Bille August beslaat een filosofisch beladen reis naar Portugal, die per toeval tot stand komt. Toch blijkt het lot van de hoofdpersoon al vast te liggen.

De Zwitserse leraar klassieke talen, Raimund Gregorius, voorkomt per toeval dat een mysterieuze dame zelfmoord pleegt door haar in Bern van een brugleuning te trekken. Kort hierna verdwijnt ze uit zijn leven, even vluchtig als ze in zijn leven kwam. Het enige wat van haar over is, is een herinnering en een rode jas met een boekje van de Portugese arts, filosoof en verzetsstrijder Amadeu de Prado (Jack Huston). In het boek zit een treinkaartje naar Lissabon.

In de ban van Prado
Al spoedig raakt Raimund Gregorius (Jeremy Irons) in de ban van de teksten van Amadeu de Prado, een intelligente man van wie zijn omgeving hoge verwachtingen had, maar die niet werd begrepen. Zijn teksten zijn filosofisch en beslaan zijn gedachten en diepe gevoelens over het leven. Gregorius lijkt zich hierin te herkennen, waardoor hij opbloeit. Jarenlang had hij het gevoel saai te zijn, daar hij zich louter verdiepte in klassieke teksten en schaken.

Recensie Night Train to Lisbon

Gregorius stapt in de trein naar Portugal om zich in het leven van Amadeu te verdiepen. Hoe is het om iemand te zijn die écht leefde? Dat is de vraag waar het in dit verhaal om gaat. Gregorius maakt een reconstructie van het leven van Amadeu door bezoeken te brengen aan personen en plekken die in het leven van de arts belangrijk zijn geweest.

Tegenvaller
Helaas valt de reis in de film erg tegen. Night Train to Lisbon is oorspronkelijk een boeiend boek, geschreven door Pascal Mercier. Wanneer je dit leest, begrijp én voel je de hartstocht en passie van Amadeu de Prado, diens idealen, opgeofferde vriendschappen, levensvragen en –wijsheden. Het spat van de pagina’s af.

Het waarom achter de gemaakte keuzes van Amadeu en de mensen in zijn omgeving, komen in de film oppervlakkig aan de orde. Zo worden slechts enkele passages uit het boek voorgedragen door middel van voice-overs. Deze passages zijn sloom en vertragen de film. Net als Gregorius. In het boek komt hij veel sneller tot conclusies.

De flashbacks van het verzet tegen het regime van dictator Salazar, waarvan Amadeu de Prado deel uitmaakte, komen in de film mondjesmaat aan de orde, terwijl dit in het boek één van de belangrijkste gebeurtenissen in zijn leven is. Juist door het verleden heeft hij zich gevormd en maakte hij drastische keuzes.

Gissen
Bovendien ontbreken in de film belangrijke gebeurtenissen en personen die in het boek een dominante rol spelen. Zo krijgt Gregorius in Portugal last van duizelingen en vreest hij dat hij een tumor in zijn hoofd heeft. Dit draagt bij tot de boodschap: ‘leef nu, geniet van het leven en de kansen die je krijgt’. In de film blijft het onduidelijk waarom Gregorius de reis maakt. Je moet er naar gissen. De opeenvolgende gesprekken, gebeurtenissen en dilemma’s zijn in de film af en toe te voorspelbaar, maar de kern van de boodschap van het verhaal blijft onduidelijk.

Toch blijkt de film bioscoopbezoekers te raken. In de zaal wordt her en der een traantje weggepinkt. Dit gebeurt vooral tijdens heftige, emotionele scènes waarin zaken des levens worden besproken. Ook klinken er kreten van afschuw wanneer de vingers van de jonge João Eça (Marco d’Almeida), één van de verzetsstrijders, opzettelijk worden gebroken. Hierdoor kan hij nooit meer pianospelen. De fragmenten worden ondersteund door de muziek van de Duitse filmcomponist Annette Focks. Zij zorgt ervoor dat de nachttrein naar Lissabon op de rails blijft, hoewel deze, ondanks de grote sterrencast, vaak uit de bocht vliegt.

 

17 juni 2013

 

MEER RECENSIES

NO

Posted on

*****

recensie  NO

Stem nee en het geluk zal komen

door Mirthe van Lieshout

NO is wat de mensen moeten stemmen bij het referendum over de voortzetting van het regime van Pinochet in 1988 en de titel van de reclamecampagne die dat duidelijk moet maken. Om deze campagne draait het in het laatste deel van de Pinochet-trilogie. Een meesterwerk van de Chileense regisseur Pablo Larraín.

Het sluitstuk over het einde van de dictatuur is heel goed te zien zonder de voorgaande delen, Post Mortem (2010) en Tony Manero (2008), die respectievelijk bij het aantreden van Pinochet en tijdens zijn bewind spelen. Voor de kijkers die wel al bekend zijn met Larraíns films overstijgt NO alle verwachtingen.

Revolutie verkopen als frisdrank
Larraín kiest de reclameman achter de campagne als middelpunt, net als in het nooit uitgevoerde toneelstuk The Referendum  van Antonio Skármeta, waarop hij de film baseert. Die reclameman is Rene Saavedra (Gael García Bernal), die door de oppositiepartijen gevraagd wordt voor het invullen van de dagelijkse vijftien minuten zendtijd, waarop ze voorafgaand aan het referendum recht hebben.

Een moeilijke taak want de oppositiepartijen zijn het onderling nergens over eens, op één ding na. Het volk moet de slechte kanten van Pinochets regime zien: de onderdrukking, de verdwijningen, de moorden. Maar Saavedra kiest voor een heel andere insteek: hij gaat de revolutie verkopen alsof het frisdrank is, met blijdschap, vrolijkheid en grapjes. ‘Stem nee en het geluk zal komen’, is de boodschap.

Recensie NO

Originele beelden vermengd met nieuwe
Terwijl Saavedra en zijn collega ’s aan de opgewekte campagne werken, maakt het regime het hen steeds moeilijker door hun inzendingen te censureren en de leden van het campagneteam te intimideren. Saavedra’s zoontje loopt nu ook gevaar en de twee moeten tijdelijk afscheid nemen. Buiten deze emotionele scène zuigt de film je op door de meeslepende geschiedenis – alsof je het geluk hebt dat er toevallig net een camera is bij dé man die de politieke omslag van een land veroorzaakt.

Dit effect wordt versterkt doordat alles is opgenomen met Ikegami-videocamera’s uit de jaren tachtig, in de traditionele, bijna vierkante verhouding van televisiebeeld (4:3). De originele archiefbeelden van demonstraties en televisiespotjes zijn niet te onderscheiden van de nieuwe beelden. De keus voor zo’n gedateerde beeldkwaliteit is gewaagd maar pakt heel goed uit.

Referendum zet collega’s tegenover elkaar
In Saavedra zien we een apolitiek figuur die een grote politieke rol krijgt. Net als televisie is beeldpropaganda van alle tijden, maar de politieke rol van de tv in Chili in 1988 is vermoedelijk ongeëvenaard. Het hele Chileense volk wordt erbij betrokken. Weinig mensen lijken te geloven in een overwinning van kamp NO.

Ondertussen wordt de sfeer op Saavedra’s werk ook steeds meer gespannen doordat hij komt te staan tegenover zijn baas (Alfredo Castro, hoofdrol in Post Mortem en Tony Manero), die juist als adviseur van de SI-campagne werkt. Deze samenloop met het naderende referendum maakt de film adembenemend spannend.

 

26 januari 2013

 

MEER RECENSIES

Neiges du Kilimandjaro, Les

Posted on

****

recensie  Les Neiges du Kilimandjaro

Sociale misstanden met onverwachte wendingen

door Cor Oliemeulen

Er is geen enkel spoor van sneeuw te zien in Les Neiges du Kilimandjaro. Dit sociaalrealistisch drama van Robert Guédiguian speelt zich geheel af in het zonovergoten Marseille. Een indringende film over moraliteit, vertrouwen en solidariteit, gebaseerd op een gedicht van Victor Hugo.

Moraliteit, vertrouwen en solidariteit kan havenarbeider Michel (Jean-Pierre Darroussin) zeker niet worden ontzegd. Nu de economische crisis op de werf heeft toegeslagen, moet hij door het trekken van lotjes het ontslag van twintig collega’s bezegelen. Aangezien hij als vakbondsman niet heeft verzaakt zijn eigen naam toe te voegen, kan ook hij zijn biezen pakken. Bij thuiskomst reageert zijn vrouw Marie-Claire (Ariane Ascaride) begrip- en liefdevol. Armoede ligt gelukkig niet direct op de loer. Bovendien kan Michel voorlopig meer tijd besteden aan zijn rol als grootvader.

Les Neiges du Kilimandjaro

Groot dilemma
Als ze dertig jaar zijn getrouwd, krijgt het echtpaar een reis naar de Kilimanjaro met wat zakgeld aangeboden. Jarenlang hebben zij zich weggecijferd, dus het is dik verdiend. Helaas worden ze overvallen door twee gemaskerde mannen die hun cadeau inpikken. Op een (beetje te) toevallige manier ontmaskert Michel later één van daders. Maar als hij ontdekt wie het is en waarom hij tot zijn daad is gekomen, staat hij voor een groot dilemma.

Robert Guédiguian begon zelf als arbeider en maakte later als regisseur louter sociaalrealistische films, vergelijkbaar met zijn Britse vakgenoot Ken Loach (rauwer) en de Waalse broers Luc en Jean-Pierre Dardenne (zwaarmoediger). Op integere wijze laat hij Michel en Marie-Claire worstelen met hun geweten en rechtvaardigheidsgevoel. Moeten ze de dader aangeven? Of hebben ze een alternatief? Het complexe drama mondt uit in het tonen van sociale misstanden en kent vele onverwachte wendingen. Guédiguian weet zich gesteund door huisacteurs Jean-Pierre Darroussin en Ariane Ascaride, in het dagelijkse leven echtgenote van de regisseur.

Prijs Europese Parlement
Ook de politiek heeft Les Neiges du Kilimandjaro opgemerkt. De film won afgelopen jaar de LUX-prijs, die is ingesteld door het Europese Parlement. Het bedrag van 90.000 euro is gebruikt om de ondertiteling van de 23 officiële Europese talen te bekostigen. Het is de vraag of dit juweeltje van Zuid-Franse arbeiderscultuur, dat zich laat kijken als een feelgoodfilm, anders überhaupt onze bioscopen zou hebben gehaald.

 

22 juli 2012

 

MEER RECENSIES