Categorie: AFRIKA

Difret

Posted on

***

recensie  Difret

Koppige volharding

door Suzan Groothuis

Dat de ontvoering van een bruid niet zonder gruwelen en gevaren gaat, toont het Ethiopische Difret. Helaas verzandt de film al snel in een voorspelbaar rechtbankdrama, waarin een cruciale rol voor de heroïsche vrouwelijke hoofdpersonen is weggelegd.

In Difret volgen we het wel en wee van de 14-jarige Hirut, die op weg van school naar huis wordt ontvoerd door een bende landarbeiders. Haar ontvoering maakt deel uit van een oude traditie onder bepaalde stammen in Ethiopië om een huwelijk te bezegelen. En gaat er bruut aan toe, inclusief een meedogenloze (uit beeld gefilmde) verkrachting. Maar Hirut weet te ontsnappen met een geweer en doodt daarbij haar belager. Wanneer de politie haar oppakt lijken Hiruts kansen uitzichtloos: de doodstraf hangt haar boven het hoofd. Mensenrechtenadvocaat Meaza Ashefani besluit Hirut te verdedigen en is vastbesloten de zaak te winnen.

Recensie Difret

Moeizame rechtszaak
Het proces dat volgt verloopt echter moeizaam: de autoriteiten werken op alle mogelijke manieren tegen. Daarbij vechten ook de familieleden onderling hun vete uit. Regisseur Zeresenay Berhane Mehari toont diverse kanten en belangen en geeft daarmee inzage in hoe er tegen een complexe casus als bruidontvoering aangekeken wordt. Hij plaatst de patriarchale boerengemeenschap met haar oude tradities tegenover de modernisering van de samenleving. Zo is er een scène waarin de families onderling tot een uitspraak komen, terwijl ze nog in afwachting zijn van de rechterlijke beslissing.

Naarmate de film vordert is er een steeds grotere rol weggelegd voor de vrouwelijke hoofdpersonen. Er ontstaat een band tussen de koppige Hirut en de strijdbare Meaza – zij herkennen zich in elkaars drang naar onafhankelijkheid. Zo geeft Meaza in een openhartige scène aan dat zij zichzelf terugziet in de jonge Hirut. Ondertussen verloopt de rechtszaak niet zonder problemen en moeten de twee opboksen tegen vijandigheid vanuit de plaatselijke autoriteiten en de mannelijke bevolking van het platteland.

Recensie Difret

Vechten voor verandering
Difret, gebaseerd op een waargebeurd verhaal, volgt netjes de lijntjes van een rechtbankdrama: er zijn de nodige emotie, onrecht en volharding. Degelijk gemaakt, maar niet spannend of verrassend. Een scène waarin Hirut door Meaza naar haar ouders gebracht wordt, terwijl de plaatselijke bevolking op wraak zint, had zelfs beter buiten beschouwing gelaten kunnen worden. De spanning ligt er te dik bovenop en werkt daardoor niet – nodeloos gevaar opzoeken is immers niet handig.

Op inhoudelijk vlak voelt de film didactisch aan: hij zadelt de kijker op met droge feitjes en uitleg over de gebruiken in Ethiopië. Wat wel werkt is de realistische strijdbaarheid van de twee heroïsche vrouwelijke hoofdpersonen.

Vlak voor de wereldpremière van Difret werd bekend dat Angelina Jolie aangetrokken is als executive producer. Zij noemt de film “a strong moment of art in Ethiopia” en haalt Difret aan als een voorbeeld voor andere landen, waar bescherming van de wet nog geen vanzelfsprekendheid is. Dat het recht van de vrouw uiteindelijk zegeviert, is dan ook niet verwonderlijk.

 

18 mei 2015

 

 

MEER RECENSIES

 

White Shadow

Posted on

***

recensie  White Shadow

Het chaotische leven van een albino

door Cor Oliemeulen

Buitenbeentjes vormen een dankbaar thema voor filmmakers, zeker als ze voortdurend in levensgevaar zijn. White Shadow is de eerste speelfilm over Afrikaanse albino’s die hoog op het verlanglijstje van idiote medicijnmannen staan.

In een aantal Oost-Afrikaanse landen lopen albino’s het risico in mootjes te worden gehakt, omdat toverdokters denken dat hun lichaamsdelen geluk brengende eigenschappen bezitten. Volgens het Rode Kruis betalen handelaren tot wel 75.000 duizend euro voor een complete set van lichaamsdelen van een albino. Volgens de Verenigde Naties zijn er in Tanzania vanaf 2000 al bijna tachtig albino’s gedood. President Kikwete liet in maart van dit jaar meer dan tweehonderd toverdokters en traditionele genezers arresteren om een eind te maken aan deze praktijk.

Recensie White Shadow

Goed bedoeld, maar rommelig
Albinisme is het aangeboren ontbreken van het pigment melanine in het haar of de huid, wat resulteert in een gedeeltelijk of geheel witte huid en rode ogen. Terwijl in westerse landen 1 op 20.000 mensen als albino wordt geboren, zou deze afwijking in Tanzania 1 op 1.400 keer voorkomen. Onderzoekers brengen dit fenomeen in verband met inteelt. De laatste jaren is in documentaires en reportages steeds meer aandacht voor de precaire positie van albino’s in Oost-Afrika.

De Israëlisch-Duitse regisseur Noaz Deshe besloot er een fictieve film over te maken. Door de lastige culturele en infrastructurele omstandigheden moest hij veelal werken met beperkte technische middelen. Zijn debuutfilm White Shadow lijkt dan ook soms op een reportage, omdat bijna alle scènes met één handheld camera zijn opgenomen. Het is een gefragmenteerd drama waarin registrerende, dramatische, gewelddadige en poëtische fragmenten elkaar afwisselen. Hoe goed bedoeld dan ook maakt het geheel een rommelige indruk waarbij je regelmatig de draad kwijtraakt.

Recensie White Shadow

Opvallende verschijning
Hoofdpersoon van White Shadow is de tienerjongen Alias. Nadat zijn albinovader met hakmessen is vermoord, vertrouwt zijn lieve moeder hem toe aan een oom, omdat de grote stad misschien veiliger voor hem is en meer perspectief biedt. Alias moet op straat zonnebrillen, telefoons en films aan automobilisten verkopen. Met zijn bleke huid en rossige krulletjes is hij natuurlijk een opvallende verschijning die altijd op zijn hoede moet zijn. Alias raakt bevriend met de dochter van zijn oom, maar samen knuffelen gaat oom te ver.

In feite is White Shadow even chaotisch als het leven van een albino in Tanzania. De jongen Alias is geknipt voor de hoofdrol en weet voldoende empathie voor zijn uitzonderlijke situatie en zijn weinig hoopgevende vooruitzicht op te wekken. De meeste van zijn leeftijdsgenootjes vinden hem vies en honen hem weg, zodat hij zich het meest geborgen voelt tussen andere albinokinderen die op verborgen locaties zijn ondergebracht.

En dan komen de gebeurtenissen plots in een stroomversnelling. Tijdens een lynchpartij staat Alias oog in oog met een foute toverdokter en krijgt hij een mes in zijn hand gedrukt…

 

1 mei 2015

 

MEER RECENSIES

Timbuktu

Posted on

***

recensie  Timbuktu

Moslims tiranniseren moslims

door Cor Oliemeulen

Vreedzaam levende moslims worden plotseling met geweld onderdrukt door mensen die denken de wijsheid in pacht te hebben. In een wereld waar enige IS-moeheid is opgetreden, belicht Timbuktu hoe een dogma hard ingrijpt in het leven van alledag.

Sinds Mali in 1960 onafhankelijk werd van Frankrijk is het onrustig gebleven in het West-Afrikaanse land. In maart 2012 werd het bewind van Amadou Toumani Touré omvergeworpen, waarna de islamitische beweging Ansar Dine in de noordelijke regio Azawad uiteindelijk de macht greep. De extremisten ontvoerden een aantal buitenlanders (al op 25 november 2011 de Nederlander Sjaak Rijke die nog steeds niet vrij is) en uitten hun afkeer tegen andersgelovigen door onder meer het vernietigen van mausoleums die op de Werelderfgoedlijst van Unesco staan.

Recensie Timbuktu

Vredig leven verstoord
Timbuktu opent met het kapot schieten van Afrikaanse kunst door, wat snel blijkt, fundamentalistische moslims die het vredige leven in de gelijknamige grootste stad van Azawad verstoren. ‘Sigaretten en muziek zijn verboden’, roept een jihadist door een megafoon. ‘Vrouwen moeten kousen en handschoenen dragen.’ Het verzet van een verontwaardigde, robuuste visverkoopster is van korte duur: ‘Hoe kan ik de vis natmaken als ik handschoenen moet dragen? We moeten ook al een sluier dragen. Hier, hak mijn handen maar af!’ De verkoopster wordt met een jeep afgevoerd.

Jihadisten betreden een moskee, waar de aanwezigen in gebed zijn. ‘Zij die zich in Timboektoe wijden aan het geloof, doen dat met hun hoofd, niet met wapens’, spreekt de imam. Er volgt een korte inhoudelijke discussie over de islam, waarna de jihadisten uit respect vertrekken. Anders gaat het toe bij het betrappen van vrouwen die zich zonder hoofddoek op straat begeven of buitenshuis mogelijk contact hebben met mannen. Ook liggen jihadisten op de loer om te ontdekken waar muziek klinkt. De ene keer gaat het om religieuze muziek, waarbij ze eerst moeten bellen of dat wel strafbaar is, de andere keer verstoren ze bruut een prachtig lied en krijgt de zangeres veertig zweepslagen. Langzaam stapelt het geweld zich op: een vermeend overspelig koppel wordt tot de nek ingegraven en met stenen doodgegooid.

Sharia
Centraal in het verhaal staat de herder Kidane, die met zijn vrouw Satima, zijn dochtertje Toyah en de herdersjongen Issan rustig woont in een tent op de zandvlakte buiten de stad. Nadat op een dag een koe in de netten van een visser verstrikt raakt, de visser de koe omlegt en Kidane in een handgemeen de visser doodt, moet Kidane voor het islamitische gerecht verschijnen. De communicatie tijdens het ‘proces’ toont weliswaar dat ook de nieuwe machthebbers een hart hebben, echter de sharia met de interpretatie van de rechters beschikt nu eenmaal over het lot van Kidane.

Recensie Timbuktu

In Timbuktu worden onderdrukking en geweld afgewisseld met stemmige klanken en poëtische cinematografie van Sofiane El Fani (La vie d’Adèle, 2013). We zien de stoffige stad met de excentrieke hanenvrouw die een man vol overgave voor haar ziet dansen, de zandvlakte met het serene onderkomen van Kidane en zijn gezin, de bijna paradijselijke plek waar de visser zijn netten heeft uitgeworpen. De scène waarin een jihadist in de woestijn leert autorijden is bijna komisch, het vermoeden dat een jihadist zelf wel rookt veelzeggend en de choreografie van een grote groep jongens die met een onzichtbare bal voetballen spitsvondig. Op die manier kunnen voorbijrijdende jihadisten, die eerder nog vol overgave discussieerden of Zidane of Messi de beste voetballer is, de jongens niets maken.

Krachtige vrouwen
Wat opvalt in deze door stoïcijnse mannen gedomineerde wereld is de innerlijke kracht die vrouwen uitstralen. Zo is de voyant geklede, geen hoofddoek dragende vrouw met de haan misschien helemaal niet zo krankzinnig als de bezetters misschien denken. Kidane’s vrouw Satima weigert meer dan een paar woorden met de jihadisten te wisselen en adviseert Kidane nog wijselijk zijn pistool thuis te laten als hij verhaal gaat halen bij de visser. En de kleine Toyah troost op liefdevolle volwassen wijze de herdersjongen Issan die zich verantwoordelijk houdt voor het verlies van de koe.

Echter het voor een Oscar genomineerde drama van de Mauritaanse regisseur Abderrahmane Sissako blijft te fragmentarisch en teveel aan de oppervlakte, want het registreert meer dan dat het engagement met de personages creëert. Desondanks is Timbuktu een belangrijke film die toont hoe moslims onderling omgaan met de uitersten van vrijheid en opgelegde doctrine.

 

22 maart 2015

 

MEER RECENSIES

Layla Fourie

Posted on

**

recensie  Layla Fourie

Over leugens en waarheid

door Nanda Aris

Mistroostige film over een emotieloze alleenstaande moeder in Zuid-Afrika die verstrikt raakt in leugens.

Layla Fourie is de derde film van de Zweeds/Zuid-Afrikaanse Pia Marais (Die Unerzogenen, 2007 en Im Alter Von Ellen, 2010) en haar eerste Engelstalige film. Haar idee om de groeiende paranoia in het postapartheid Zuid-Afrika te verfilmen zou een goed uitgangspunt voor een spannende thriller kunnen zijn, ware het niet dat de uitvoering ervan niet zo best is.

Recensie Layla Fourie

Leugendetector
Layla Fourie (Rayna Campbell) is een alleenstaande moeder, die solliciteert naar een baan als polygrafiste, om haar hoofd boven water te kunnen houden. Ze wordt aangenomen en kan direct aan de slag in een casino, waar sollicitanten aan haar leugendetector onderworpen worden om een baan te kunnen krijgen. Maar wat meet zo’n leugendetector precies? Halve waarheden kunnen opeens waar, of niet waar blijken. De situaties en omstandigheden worden niet uitgelegd. Bij haar sollicitatie geeft Layla aan dat ze de baan graag wil, omdat ‘wanneer iedereen eerlijker zou zijn, de mensen automatisch ook gelukkiger’ zouden zijn. De film roept terecht de vraag op of dit ook zo is, gemeten door een leugendetector.

De autorit met haar zoon Kane (Rapule Hendricks, de meest geloofwaardige acteur in het verhaal) is lang en donker, en een van de spannendste momenten in de film. Wanneer Layla even wegkijkt, raakt ze een blanke man. De man bezwijkt aan zijn verwondingen, en ze besluit het lijk te dumpen op de vuilstort. Een incorrecte beslissing, van een anders zo correcte vrouw. Het idee dat ze gearresteerd zou kunnen worden en haar zoon er alleen voor zou komen te staan, zorgt ervoor dat ze deze begrijpelijke beslissing neemt. We voelen met Layla mee.

Oppervlakkig
De eerste sollicitant die Layla ondervraagt is Eugene Pienaar (August Diehl, Inglourious Basterds). Later blijkt dat hij de zoon is van de man die ze dood gereden heeft. Door een aantal onwaarschijnlijke toevalligheden blijven ze elkaar ontmoeten. Op Layla’s pad komen steeds meer mensen en situaties, die ze eigenlijk zou moeten vermijden. Ze wordt steeds verdachter, het verhaal schreeuwt om een vlucht van Layla en haar zoon. Plotwendingen zijn bijna absurd, en de sympathie voor Layla verdwijnt.

Recensie Layla Fourie

Haar karakter wordt niet verder uitgediept, ze blijft een emotieloze en onbegrijpelijke vrouw. Waar het gebrek aan emotie in het begin van de film van toegevoegde waarde is, omdat we begrijpen dat Layla een gereserveerde vrouw is die het niet makkelijk heeft in het leven, wordt dat gemis aan emoties bij de hoofdpersonages later in de film ronduit storend. Dit blijkt vooral in de scène aan tafel in een restaurant waar we het gesprek tussen Layla en Eugene volgen.

Zonde; waar deze film potentie had een interessante film over de angst en achterdocht die heerst tussen rijk en arm, blank en zwart in Zuid-Afrika had kunnen worden, ontwikkelt hij zich tot een clichématige thriller. En helaas kunnen ook de prachtige shots van uitgestrekte Zuid-Afrikaanse landschappen de film niet redden.

 

13 juli 2014

 

MEER RECENSIES

City of Violence

Posted on

***

recensie  City of Violence

Geen land voor watjes

door Alfred Bos 

Orlando Bloom schittert in een harde actiethriller die speelt in Kaapstad. De multiculturele cocktail van Zuid-Afrika bruist, maar niet van het leven.  

Goed idee van de Franse thrillerauteur Caryl Férey om zijn roman Zulu uit 2008 te situeren in Zuid-Afrika. Het land van de vervlogen ‘rainbow nation’ droom is een hogedrukpan van culturele, sociale en economische tegenstellingen, een proeftuin voor de eenentwintigste eeuw als het ware. Roofmoord en verkrachting zijn er dagelijkse routine, vaak zijn de daders gedrogeerd. In die poel van ontaarding klotst tik  rond, een extreem krachtige speed-variant met hallucinogene bijwerkingen. 

Recensie City of Violence

Een gemodificeerde versie van tik is de motor achter de plot van Zulu, of City of Violence, zoals de verfilming in deze Frans-Zuidafrikaanse coproductie heet. Met Orlando Bloom als de morsige rauwdouw-rechercheur Brian Epkeen en Forest Whitaker in de rol van Ali Sokhela, een Zulu-commissaris met een geheim, zijn de hoofdrollen sterk bezet. Ze rennen en racen door het zonovergoten Kaapstad, van de beveiligde villa’s in de heuvels naar de shanty towns nabij het strand. Er verdwijnen zwarte kinderen en de politie haalt haar schouders op. Dan wordt een blanke studente gruwelijk vermoord.  

Exotisch in cultuur en geweld
Zuid-Afrika telt elf officiële talen en drie daarvan zijn te horen in City of Violence: Engels, Afrikaans en Zulu. Niet alleen die culturele verscheidenheid en de drugs zijn exotisch, dat is ook het geweld. Kaapstad is geen plek voor theedrinkende dienders, het geweld hangt als een donderwolk in de lucht en manifesteert zich onverwacht, explosief en snoeihard. Wie zijn wenkbrauwen fronst bij de confronterende proloog, kan beter een oude aflevering van Inspector Morse uit de kast trekken.

City of Violence is de eerste film van de Franse regisseur en scenarist Jérôme Salle die de Nederlandse bioscoop haalt. Hij maakte eerder twee speelfilms rond de in Frankrijk populaire stripheld Largo Winch, maar die verdienstelijke actiethrillers kwamen hier niet verder dan een dvd-release. Met steracteurs als Bloom (onherkenbaar goed, zijn beste rol tot nu toe) en Whitaker op de titelrol heeft City of Violence internationale allure en beleefde zijn première tijdens het Cannes Film Festival van vorig jaar.  

Recensie City of Violence

Merkwaardige finale
De eerste akte is ijzersterk en culmineert in een bloedstollende scène op het Muizenbergstrand van Kaapstad, waarbij het beslissende detail al in de opening, een klein half uur daarvoor, is opgezet. Het is tekenend voor de kwaliteit van het script en de kundigheid van de regisseur dat vaart en subtiliteit elkaar niet in de weg zitten. Tot ver in de derde akte lijkt City of Violence de verrassingsthriller van 2014 te zijn, maar de merkwaardige finale – een wraakwestern? – trekt de film uit het lood en dat kost een ster.  

Met zijn couleur locale, sterke protagonisten en vlotte verteltrant steekt de film positief af tegen de generieke thrillers van Amerikaanse of Scandinavische snit. En voor wie bekend is met de hiphop van Die Antwoord, de fotografie van Roger Ballen of de romans van Lauren Beukes is City of Violence verplichte kost: visuele flessenpost uit een land waar de cyberpunk clash van hightech en low life werkelijkheid is geworden.

 

10 juni 2014

 

 

MEER RECENSIES

 

Mandela: Long Walk to Freedom

Posted on

***

recensie  Mandela: Long Walk to Freedom

Trailer van Madiba’s leven

door Karina Meerman

Televisiefilm schetst een overzicht van het leven van Nelson Mandela en creëert meer sympathie voor Winnie Mandela dan de geschiedenis dat deed.  

Een film maken over een man die bij leven al heilig is verklaard en dan overlijdt vlak voor jouw film uitkomt. Is dat een droom of een nachtmerrie? Mandela: Long Walk to Freedom is het levensverhaal van Nelson Mandela, gebaseerd op diens autobiografie. Een leven van 95 jaar samenvatten in 146 minuten, dan moeten er duidelijke keuzes worden gemaakt. Regisseur Justin Chadwick heeft niet gekozen voor vals sentiment, maar voor een registratie van gebeurtenissen.

Recensie Mandela: Long Walk to Freedom

Marginale rol voor de gevangene
Chadwick legt de nadruk op het begin en het einde, met een bijna marginale rol voor de 27 jaar gevangenschap die Mandela maakte tot wie hij was. We leren de jeugdige Mandela kennen als een rokkenjager, een levenslustige man die liever studeerde en werkte als advocaat dan harde actie voerde tegen de absurditeiten van apartheid. Een man met uitstraling en charme, wat ook te zeggen is van acteur Idris Elba, die geen kopie speelt van Mandela maar zijn essentie uitstekend neerzet.

De groeiende betrokkenheid bij de anti-apartheidsstrijd is logisch in beeld gebracht. Het is een glijdende schaal. De strijd begint op papier, met woorden, dan met eenvoudige daden: ergens gaan zitten waar het niet mag vanwege je huidskleur.  Het beginnend verzet trekt de aandacht van de blanke autoriteiten en geleidelijk aan wordt de strijd harder en feller. Mandela blijft zijn afkeur voor geweld uitspreken, maar escalatie is onvermijdelijk. Terwijl Nelson op Robbeneiland zit, grijpt Zuid-Afrika naar de wapens.

Winnie
Long Walk to Freedom is ook het verhaal van de relatie tussen Nelson en Winnie Mandela, vurig vertolkt door Naomie Harris. Terwijl Nelson zijn persoonlijke strijd voert in de gevangenis, afgesloten van de buitenwereld, staat Winnie er middenin. Invallen in haar huis, meermaals opgepakt worden vlak voor haar jonge dochters thuis komen van school, zodat die in een leeg huis komen. Zestien maanden eenzame opsluiting, mishandeling, verkrachting. Het is geen wonder dat Winnie zoveel woede in zich heeft en niet heeft kunnen vergeven.

recensie Mandela: Long Walk to Freedom

Doordat het verstrijken van Nelson’s gevangenschap in de film redelijk snel voorbij gaat, lijkt het bijna alsof hij het aanzienlijk makkelijker heeft gehad dan de vrouw die dagelijks de gevolgen van apartheid bevocht. Hij had tenminste zijn vrienden in de buurt en later zelfs tijd om tomaten te kweken. Zij lijkt geen moment rust te hebben gehad.

Dit is misschien niet helemaal wat Long Walk to Freedom beoogt te vertellen. De film lijkt vooral een geschiedenisles en schreeuwt om verdieping. Alsof dit de trailer is voor een leven dat te groot bleek voor een filmscript.

 

19 december 2013

 

MEER RECENSIES