5 seksfilms: tussen tam en morsig

Vijf seksfilms: tussen tam en morsig

Seksfilms Indebioscoop

Na het succès de scandale van E.L. James´ Fifty Shades of Grey bleek de filmversie al voor zijn release goede box office te draaien. Het is natuurlijk niet nieuw dat ´gewaagde´ seks opeens verkoopt en doorbreekt in de mainstream. Indebioscoop kijkt terug in de filmgeschiedenis naar momenten waar seks op het witte doek plotseling acceptabel was voor een breed publiek.

door George Vermij

1. – Deep Throat (1972, Gerard Damiano)

Er is natuurlijk al veel gezegd en geschreven over deze pornofilm die de tijdgeest met zich mee had en doorbrak bij het grote publiek. Er is de tragische carrière van Linda Lovelace die een biopic heeft opgeleverd. En dan is er de onthullende docu Inside Deep Throat die laat zien dat de winst vooral werd opgeslokt door louche criminele figuren. De ‘sterren’ kwamen er na hun fifteen minutes of fame minder goed vanaf en werden voor de rest van hun leven geassocieerd met de film. Deep Throat is achteraf gezien vooral gewaagd geweest als eerste film die hardcore seks voor een breed publiek toegankelijk maakte. Het leidde ook een korte periode in van porno chique  waarin het geaccepteerd was om echte seks te tonen. Films zoals Radley Metzgers Score en The opening of Misty Beethoven zouden het genre nog artistiek interessant maken. Hardcore seks verdween echter snel weer uit de mainstream.

2. – Blue Movie (1971, Wim Verstappen)

De film staat nog steeds in de top vijf van best bezochte Nederlandse bioscoopfilms aller tijden. Net als Deep Throat had Verstappens film de tijdgeest met zich mee. Een zedencrimineel komt na zijn gevangenisstraf in de net opgeleverde Bijlmer waar seks alles domineert. Deels maatschappijkritiek, deels seksfilm, maar op beide vlakken verouderd. Wel interessant als barometer van de seksuele moraal in Nederland en als een tijdcapsule naar de jaren zeventig, waar de Bijlmer nog symbool leek te staan voor een vrije en moderne samenleving.

3. – Emmanuelle (1974, Just Jaeckin)

Het is opmerkelijk dat na de explicietere hardcore porno van daarvoor een soft-erotische film zoals Emmanuelle opeens een wereldwijd fenomeen werd. De film begon als een rommelige productie naar een gelijknamig autobiografisch boek. Niemand had gedacht dat de film zo’n succes zou worden. Het eindproduct is vooral een respectabele en tamme seksfilm. Dat komt mede door smaakvolle, maar kitscherige cinematografie die doet denken aan een reclamespot voor een goedkoop parfum. Een rol van de serieuze acteur Alain Cuny, die bekend was geworden door zijn doortastende en dreigende rollen in Fellini’s La dolce vita en Louise Malle’s Les amants, geeft de film ook nog wat cachet. De seks is echter houterig ook al probeert regisseur Just Jaeckin er nog wat lichte sm-decadentie in te gooien. Het is in dat opzicht een soft-erotisch sjabloon waar een seksueel onervaren jonge vrouw zich seksueel laat inwijden door een scala aan zelfverzekerde bedpartners. Voor Sylvia Kristel het begin van een internationale carrière die tragisch zou eindigden.

4. – Nine ½ Weeks (1986, Adrian Lyne)

Een flop in de VS en neergesabeld door de critici, maar een onverwachte hit daarbuiten. Het matige Nine ½ Weeks kan vooral worden gezien als het begin van de carrière van Zalman King die de film schreef en produceerde. Hij maakte later een heel scala aan soft-erotische films zoals Wild Orchid en Wild Orchid 2: Two Shades of Blue (uh, waar hebben wij dat vaker gehoord?). Wat Nine ½ Weeks verder interessant maakt zijn de verrassende gelijkenissen met Fifty Shades of Grey. Kim Basinger is als Elizabeth misschien iets meer ervaren dan de onschuldige en maagdelijke protagonist uit James’ roman, toch valt ze als een blok voor de mysterieuze, rijke en succesvolle Wall Street-yup Mickey Rourke. O ja, en dan heet hij ook nog eens John Gray en houdt hij van decadente seksspelletjes.

5. – 9 Songs (2004, Michael Winterbottom)

Vanaf 2000 leken veel regisseurs weer geïnteresseerd om seks realistisch in beeld te brengen ook al waren de bedoelingen niet altijd om de zinnen te prikkelen. In Frankrijk gebruikten regisseurs Patrice Chéreau en Catherine Breillat seks als middel om intimiteit en macht ter discussie te stellen. Extremer was Baise-Moi waar expliciete seks en geweld in de mix werden gegooid. Uit deze periode stamt ook Michael Winterbottoms 9 Songs waar hij ongegeneerd de geilheid van een koppel toont en daartussen optredens monteert van toonaangevende bands zoals Primal Scream en Elbow. Geen succes en een wat leeg experiment in het expliciet tonen van echte seks.

13 februari 2014

 

Alle leuke filmlijstjes

IFFR 2015 – Deel 4

Festivalverslag IFFR 2015: Deel 4

door George Vermij

Naast speelfilms draaien er op het IFFR documentaires. In dit verslag aandacht voor de ondergang van de stad Flint, het verhaal achter een beruchte b-filmstudio, het portret van criticus Roger Ebert en de tragische carrière van ’s werelds kleinste actieheld.

Roger and Me was het eerste wapenfeit van Michael Moore en is zo’n twintig jaar na dato nog steeds sterk in tegenstelling tot Moore’s latere prekerige docu’s. In de film probeert Moore General Motors topman Roger Smith te spreken over de economische situatie in Flint, Michigan. Moore groeide zelf op in de stad en hij laat zien hoe de auto-industrie zorgde voor welvaart en een gevoel van saamhorigheid. Daar komt een eind aan als de fabrieken moeten sluiten en de productie zich verplaatst naar lagelonenlanden.

IFFR 2015 Roger and Me

Sarcastisch commentaar
Moore filmt de gevolgen voor de stad en haar bewoners, terwijl hij tevergeefs een interview probeert te scoren met Smith. Moore is zoals in zijn latere docu’s zelf ook het onderwerp in zijn film. Hij stelt absurde vragen of levert sarcastisch commentaar op de zinloze plannen om Flint te redden van de ondergang. Zo komt de stad op het idee om een pretpark te bouwen om weer banen te creëren. Een lachwekkende onderneming die al snel mislukt. Ondertussen sluiten de fabrieken en groeit de werkloosheid. Moore filmt gezinnen die hun huis uit moeten en contrasteert dat met de welgestelde burgers van Flint die nog steeds geloven in het optimisme van The American Dream.

Moore laat echter zien dat de misstanden uit de klauwen lopen en dat er aan de top niemand is die zich bekommert om het lot van de arbeiders of Flint. Het gevolg is de complete verloedering van de stad die al snel een broedplaats wordt voor criminaliteit. En het is een ontwikkeling die Flint helaas nog niet van zich af heeft geschud als je de laatste Amerikaanse misdaadstatistieken moet geloven.

Electric Boogaloo: The Untold Story of Cannon Films

Tieten en explosies
Electric Boogaloo: The Untold Story of Cannon Films is het vermakelijke verhaal achter de legendarische b-filmstudio Cannon Films. Iedereen die in de jaren tachtig en negentig wel eens een videotheek bezocht zal wel bekend zijn met de ´pareltjes´ die deze studio heeft geproduceerd zoals American Ninja, The Delta Force, Missing in Action en Kickboxer. Allen goedkope actiefilms met geen gebrek aan seks en geweld.

Het begint allemaal met het duo Menahem Golan en Yoram Globus die in Israël dol waren op film en met hun Cannon Studio wilden doorbreken in de VS. In veel talking heads komen leuke en minder leuke anekdotes over dit ondernemende tweetal naar boven. Zo blijkt dat ze niet altijd even goed wisten wat nu de wensen van het publiek waren. Seks bleek al snel een geliefd ingrediënt om films van slechte kwaliteit te verkopen. Vroege producties zoals Lady Chatterly’s Lover met Sylvia Kristel en Bolero met Bo Derek getuigen daarvan.

Daarnaast draaide Cannon op een goedkoop verdienmodel waar films snel en voor weinig geld werden geproduceerd met uitgerangeerde sterren of nieuw en onervaren ´talent´. Charles Bronson werkte zo met tegenzin, maar voor een hoog honorarium mee aan een hele reeks Death Wish-films die allen hetzelfde platgetrapte wraakverhaal als basis hebben. Cannon had ook een heel arsenaal van actiehelden voor de arme man zoals Chuck Norris, Michael Dudikoff en Dolph Lundgren. Ondanks het succes van deze formule streefden Golan en Globus ook naar artistiekere films. Dat leidde echter tot hilarische flops en dramatische producties zoals hun samenwerking met Jean-Luc Godard voor de film King Lear.

Regisseur Mark Hartley schotelt het allemaal smakelijk voor in al zijn gekke onwaarschijnlijkheid. Net zoals in zijn voorgaande docu’s over Australische en Filipijnse genrecinema is het vooral een enthousiaste trip, gemaakt door een fan. Zeker geen droge filmhistorische verhandeling, maar met genoeg leuke feitjes waar menig filmfreak van zal smullen.

IFFR 2015 Life Itself

Leven en film
Life Itself van Steve James is een mooie docu over het leven en de tragische dood van filmcriticus Rogert Ebert. James volgt Ebert nadat hij aan het bijkomen is van een hele reeks intensieve behandelingen die zijn kanker maar niet kunnen genezen. Ebert heeft door een medische ingreep voor zijn schildklierkanker al zijn onderkaak verloren en kan niet praten. Hij is echter nog steeds energiek en spreekt door middel van een stemcomputer over film en zijn leven. James toont de levensloop van Ebert die begon als gewone journalist, totdat hij voor de Chicago Sun-Times filmrecensies mocht schrijven.

Hij startte in een tijd waarin de filmkritiek in de VS volwassen begon te worden door het werk van Andrew Sarris en Pauline Kael. Ebert profileerde zich als een wat populistische criticus door voor een breed publiek te schrijven over film. Zijn roem werd groter door het programma Siskel and Ebert waar hij samen met criticus Gene Siskel de nieuwste releases recenseerde. Ondanks de heftige gesprekken die ontstonden wegens onenigheid tijdens het programma, werd Eberts methode van duimpje omhoog of duimpje omlaag door veel andere critici gezien als te simplistisch. Filmkritiek degradeerde tot een eenvoudig waarderingssysteem.

In James’ docu komen toonaangevende critici zoals Jonathan Rosenbaum en Richard Corliss aan het woord over hun problemen met Eberts kritiek. Daarnaast zijn er echter ook genoeg filmmakers die Ebert prijzen als strenge doch rechtvaardige filmrecensent, zoals Martin Scorsese. Ook biedt de film een boeiend inkijkje in de rivaliteit tussen Siskel en Ebert die elkaar gaandeweg gingen haten. Dit sloeg echter om in een bijzondere vriendschap toen Siskel ook ongeneeslijk ziek bleek te zijn. Life Itself is een mooie docu over een bewogen leven dat op momenten verder gaat dan cinema en, zoals de titel belooft, het leven zelf toont.

IFFR 2015 The search of Weng Weng

De kleinste actieheld
De docu The search of Weng Weng ontstond als de liefdesarbeid van Andrew Leavold. Deze extreme film geek runde een grote cultvideotheek in Australië en is verslaafd aan de vreemdste en meest obscure films die je maar kan voorstellen. Leavold heeft in al die jaren altijd een zwak gehad voor Weng Weng. Deze Filipijnse dwerg speelde in de c-film For Y’ur Height Only een kleine geheime agent die het opneemt tegen een bende criminelen. De film werd destijds een internationale culthit, maar nadat het succes wegebde was de filmcarrière van Weng Weng voorbij. Weng Weng bleef echter wel een mysterie wiens echte naam onbekend was. Leavold gaat in de Filipijnen op onderzoek uit en hij belandt op de vreemdste plekken. Het gaat zelfs zo ver dat hij op audiëntie mag komen bij Imelda Marcos die op een volksfestival geëerd wordt. Ondertussen geeft Leavold een korte en interessante geschiedenis van Filipijnse cinema.

Voor het Marcos-regime was cinema een belangrijk medium om de Filipijnen op de kaart te zetten. Ook werden er ontzettend veel genrefilms geproduceerd die door heel Azië werden verspreid. Leavold spreekt acteurs en filmmensen in zijn zoektocht naar de kleine ster en zij kijken met enige nostalgie terug op die succesvolle periode. Al snel blijkt wel dat bepaalde producenten al het geld opstrijkten en dat zij slecht omgingen met nieuwe sterren. Het verhaal achter Weng Wengs tragische carrière dat Leavold geleidelijk ontrafelt, is daar een treffend voorbeeld van. Deze op momenten wat conventionele docu is een mooie ode aan een obscure voetnoot van de cinema die laat zien hoe vluchtig roem kan zijn. Maar ondanks die vluchtigheid blijven bepaalde films om onverklaarbare redenen tijdloos.

 

30 januari 2015

 

DEEL 1

DEEL 2

DEEL 3

DEEL 5

IFFR 2015 – Deel 3

Festivalverslag IFFR 2015: Deel 3

door George Vermij

Tijd voor ons derde verslag van het IFFR met slow cinema uit de Italiaanse bergen, een verveelde meesteres en haar gewillige slaafje, de harde pikorde in een doveninstituut in Oekraïne en een mysterieus zelfmoorddorp in Wales.

 IFFR 2015 La Creazione di Significato

In de Apuaanse Alpen leeft Pacifico afgelegen, maar dichtbij de natuurlijke elementen. Regisseur Simone Rapisarda Casanova filmt hem in de docu La Creazione di Significato die de rustige en rauwe sfeer van de streek probeert over te brengen. De film valt in de categorie slow cinema en neemt je mee in zijn eigen contemplatieve  tempo, waar je voor in de stemming moet zijn. Vernieuwend is het niet en het valt in een lange traditie van observatiedocu’s die uitgaan van een ‘less is more’ aanpak. Denk aan lange shots die het simpele landelijke leefritme willen vangen, beelden van de natuur en meditatieve plaatjes van het landschap.

Het moderne Italië komt indirect ter sprake in radioprogramma’s waar Pacifico naar luistert en in een lang gesprek dat hij heeft met de nieuwe eigenaar van zijn hut. Een Duitser die verbaasd is dat ze het zo lang met Berlusconi hebben uitgehouden. Op die manier geeft Casanova zijn film nog wat actualiteit en maatschappijkritiek mee. Het geheel blijft echter vrijblijvend ondanks zijn onopgesmukte schoonheid.

IFFR 2015 The Duke of Burgundy

Het spel der begeerte en onderwerping
Peter Strickland bewees al met Berberian Sound Studio dat hij een gepassioneerde cinefiel is die filmliefde als inspiratie gebruikt voor zijn eigen projecten. In Berberian Sound Studio  krijgt Italiaanse culthorror en het Giallo-genre een gepast hommage waarop Strickland ondanks referenties zijn stempel wist te drukken. In zijn nieuwste film The Duke of Burgundy  zijn er ook knipogen naar Italiaanse genrecinema en andere stromingen en films.

In een prachtig buitenverblijf spelen twee vrouwen machtsspelletjes met elkaar. De oudere Cynthia laat de jonge Evelyn klusjes doen en straft haar als zij op fouten wordt betrapt. Daarna bedrijven zij de liefde in shots die doen denken aan de hoogtijdagen van chique en artistieke erotica. Toch is er iets mis. Cynthia heeft er wat minder zin in en moet soms door Evelyn gepusht worden om in haar rol van meesteres te overtuigen. Een grappig gegeven waarmee Strickland de gecontroleerde erotiek en opwinding van sadomasochisme onderuit haalt. Het is maar een spelletje, dat ophoudt als de overtuiging weg is.

Visueel en muzikaal is er weinig op de film aan te merken. Een rijke beeldtaal die soms verwijst naar het surrealisme van Jan Svankmajer en dan weer met referenties naar Franse cinema zoals de erotisch en sm beladen films van schrijver Alain Robbe Grillet of de rollenspellen in Jacques Rivettes Céline et Julie vont en bateau. De muziek van de groep Cat’s Eyes doet denken aan de soundtrack van het psychedelische Valerie and Her Week of Wonders. Het is uiteindelijk wel stijl boven inhoud in deze trip van een film. En al snel zie je door de gestileerde bomen het narratieve bos niet meer.

IFFR 2015 The Tribe

Ellende heeft geen stemmen nodig
Myroslav Slaboshpytskiy’s The Tribe heeft voor bepaalde critici al radicaal de taal van de cinema veranderd. Dat is niet helemaal terecht. De film waarin jongeren op een doveninternaat worden gevolgd heeft geen dialogen. De acteurs communiceren met elkaar in gebarentaal die verder niet vertaald wordt naar de kijker. Toch is het verhaal gelijk al te duiden. Een nieuweling moet zich bewijzen binnen de strenge hiërarchie van een gesloten groep. Het internaat is een broedplaats voor criminaliteit waar niemand zich bekommert om de jongeren en waar de sterksten het voor het zeggen hebben. Meisje worden als prostitués aan vrachtwagenchauffeurs aangeboden en als er geld nodig is vinden er gewelddadige berovingen plaats. In dat opzicht is het hard sociaalrealisme dat al vaker is verbeeld.

Slaboshpytskiy lijkt vooral schatplichtig aan de cinema van de Brit Alan Clarke. Vergelijk het met Clarkes Scum en Made in Britain waar we individuen in instellingen volgen en waar een gevecht ontstaat tussen individu en groep. Daarnaast hanteert Slaboshpytskiy dezelfde lange tracking steadicam shots waarmee Clarke bekend werd en die vervolgens gemeengoed zijn geworden in veel sociaal-realistische films. Die shots hadden bij Clarke vaak ook geen geluid nodig om te imponeren zoals in zijn minimale film Elephant. Slaboshpytskiy’s stijl is dus vooral niet nieuw, maar hij weet die wel overtuigend en zelfverzekerd te hanteren in zijn speelfilmdebuut.

IFFR 2015 Bridgend

Geef je over aan de dood
Het plaatsje Bridgend in Wales kwam in het nieuws wegens een ongekend hoog zelfmoordpercentage onder jongeren. Een gegeven dat de Deense regisseur Jeppe Rønde gebruikte als basis voor de gelijknamige fictiefilm die hij in het dorpje opnam. Het resultaat is echter mager. Het meisje Sara (Hannah Murray, bekend van haar rol als Gilly in Game of Thrones) komt met haar alleenstaande vader aan in het dorp en raakt al snel in de ban van jongeren die leven alsof elke dag hun laatste is. Haar strenge pa die ook nog eens als smeris de suïcides onderzoekt moet niets van Sara’s fascinaties weten. Je ziet al aankomen dat een conflict tussen beiden in het verschiet ligt in dit standaard coming of age drama.

Deze voorspelbare verhaallijn geeft Rønde nog een poëtisch realistische stijl die gebruik maakt van de rauwe schoonheid van Wales. Die mooie visuele aanpak geeft de doodswensen van de pubers een diepere lading die helaas niet overtuigend terugkomt in het verhaal. Het boeiende gegeven van pubers in existentiële crisis kan betere cinema opleveren, zoals het sterkere Simon Werner a disparu… In Bridgend  lijkt ondanks de melancholieke beelden de motivatie achter het gedrag vooral YOLO te zijn.

 

26 januari 2015

 

DEEL 1

DEEL 2

DEEL 4

DEEL 5

IFFR 2015 – Deel 2

Festivalverslag IFFR 2015: Deel 2

door George Vermij

In ons tweede festivalverslag een imkerfamilie op het Italiaanse platteland, de bittere werkelijkheid van eerwraak, een komisch surrealistische droomtrip en een hippe vampier uit Iran.

IFFR 2015 La Meraviglie

Het mooie Le Meraviglie is een portret van een gezin dat op het Italiaanse platteland leeft. De wazige en strenge vader (een mooie gedreven rol van Sam Louwyck) heeft echter alleen aandacht voor zijn bijen, waardoor de oudste dochter Gesolmina alle verantwoordelijkheid op zich neemt. Het gezin doet op momenten denken aan een chaotische commune waarin de kinderen ook meewerken met het oogsten van de honing. Gesolmina ziet uiteindelijk een kans om mee te doen aan een landbouwwedstrijd waar lokale producten in de geest van de oude Etrusken worden geprezen. Haar vader moet echter niets van die commercie en kunstmatigheid hebben, waardoor er een breuk ontstaat binnen het gezin.

Waar je vaak een romantisch beeld van Italiaanse landelijke ambacht krijgt voorgeschoteld is Le Meraviglie eerlijk in het tonen van het harde werk op het land en de tol die het platteland eist op het gezin. Regisseuse Alice Rohrwachter heeft ook oog voor poëtische momenten die vooral versterkt worden door de beleving van de verlegen, maar verantwoordelijke Gesolmina. Een prachtrol van debutante Maria Alexandra Lungu die ondanks de last die zij op haar schouders draagt nog kwetsbaar kinderlijk kan zijn.

IFFR 2015 Catch Me Daddy

Liefde kent geen uitweg
Catch Me Daddy begint gelijk al in de Engelse ellende die we kennen uit al die Britse sociaal-realistische films. Lange shots van een rauw en troosteloos landschap, grijze arbeiderswijken en af en toe een shot van iemand die naar het niets zit te staren met een halve literblik bier in zijn hand. We kennen dat natuurlijk al en Catch Me Daddy  wisselt die dertien in een dozijn stijl af met een eerwraakverhaal. Laila en Aaron leven afgezonderd in een caravan op de Yorkshire Moors. Lailia’s Pakistaanse vader is echter woedend dat zij er met een Brit vandoor is gegaan. Wegens de geschonden eer stuurt hij er een groep criminelen er op af. In zijn combinatie van realisme en misdaadthriller doet de film denken aan London to Brighton waar een prostitué ook achterna wordt gezeten door onderwereldfiguren. Catch Me Daddy heeft echter wat onwaarschijnlijke plotwendingen en zaken die onuitgewerkt blijven. Voor regisseur Daniel Wolfe is het vooral cinema zonder troost of vermaak en dat blijkt wel uit de bittere conclusie van de film die geen doekje windt om de pijnlijke werkelijkheid van eerwraak.

Reality

De perfecte doodsschreeuw
Volgens programmeurs op het IFFR is surrealisme weer helemaal hot. De vraag is natuurlijk of het ooit is weggeweest. Realité van Quentin Dupieux doet denken aan een soort hipster Luis Buñuel waar de ernst is ingeruild voor humor. Het is een film over dromen, maar ook over cinema als een manier van dromen en associëren. Voor velen is surrealisme een verzameling gekkigheden die flauw, vreemd en kunstmatig overkomen. Maar het beste surrealisme heeft een logica van patronen, herhalingen en motieven die je soms niet kan verklaren en op hun eigen vreemde en onverklaarbare wijze logisch zijn.

Zo ook in het briljante Reality. Een meisje denkt dat zwijnen vhs-banden kunnen opeten. Een man in een rattenkostuum presenteert een kookprogramma en krijgt een jeukaanval, terwijl de cameraman droomt over zijn filmproject: Een horrorfilm waar kwaadaardige tv-toestellen met stralen mensen ombrengen en waar hij de perfecte doodsschreeuw wil opnemen. Deze verhaalelementen lopen door elkaar en hebben onwaarschijnlijke verbanden die op een heerlijke absurde manier in beeld zijn gebracht in strakke shots. Dupieux weet dat surrealisme speels moet zijn om de kijker geboeid te houden en dat is deze komische film die je uniek kunt noemen, maar ook valt in een lange traditie. Dit soort surrealisme mag wel weer terugkomen.

Girl Walks Home Alone at Nigh

Vinylvampier ontmoet Perzische James Dean
In Bad City gebeuren vreemde dingen. Een aso-crimineel heeft het voorzien op de oldtimer van Arash die lijkt op de James Dean van het Midden-Oosten. Ondertussen maakt een meisje in haar hoofddoek de straten onveilig in haar zoektocht naar bloed. De twee komen elkaar toevallig tegen waarna een outsider romance opbloeit te midden van het grimmige Bad City. A Girl Walks Home Alone at Night is stilistisch prachtig geschoten in zwart-wit. De film werd al vergeleken met Sin City, maar heeft net zoveel weg van Coppola’s Rumble Fish en Leos Carax’ Boy Meets Girl.

Sommige shots lijken hommages aan Carax’s film die natuurlijk een zwak heeft voor romantische buitenbeentjes. Het vampiermeisje is daarnaast lekker hip met haar vinylverzameling en haar T-shirt met Bretonse strepen (dikke knipoog naar Jean Seberg in À bout de souffle). Naast die verwijzingen gooit regisseuse Ana Lili Amirpour er ook wat horror in, wat haar film een verslavende mix maakt van genres en stijlen, bijgestaan door een goede soundtrack. In zijn zelfbewuste hipheid vergelijkbaar met die andere alternatieve vampierenfilm Only Lovers Left Alive en daarmee gegarandeerd van een cultstatus.

 

24 januari 2015

 

DEEL 1

DEEL 3

DEEL 4

DEEL 5

IFFR 2015 – Deel 1

Festivalverslag IFFR 2015: Deel 1

door George Vermij

Het grootste filmfestival van Nederland is weer begonnen! In ons eerste exclusieve festivalverslag aandacht voor: toeristische frustraties in de Alpen, een verboden film over de gevolgen van een kernoorlog, een excentrieke zanger verpakt in een nephoofd en Keira Knightley die maar niet volwassen wil worden in Seattle.

IFFR 2015 Turist

Regisseur Ruben Östlund is in zijn stijl een soort tragikomische Michael Haneke die ongemakkelijke en herkenbare situaties treffend weet te vangen in mooie maar onwerkelijke statische observatieshots. In Turist volgen wij een Zweeds gezin dat eindelijk wat tijd met elkaar door kan brengen in de Franse Alpen. Östlund toont deze sneeuwidylle echter gelijk als een kil resort waar zelfs de natuur ondergeschikt is gemaakt aan de ski-wensen van toeristen. Dat het niet lang goed kan gaan blijkt wel uit een indrukwekkend en lang shot waarin het gezin op een terras zit te genieten van het berglandschap. Een lawine knapt de veilige toeristische luchtbel waarin ze gevangen zitten.  Het incident vormt de aanleiding voor een pijnlijk herkenbaar en op momenten komisch gênant portret van de desintegratie van een gezin.

Östlund weet met zijn strak geschoten film genoeg vragen op te roepen over de verwachte rolpatronen van mannen en vrouwen, de valkuilen van sociaal wenselijk gedrag en de schijnbare maar valse rust die een vakantie zou moeten brengen. Het zijn thema’s die deels al eerder terugkwamen in zijn films Involuntary en Play. Met Turist bewijst Östlund weer dat hij een meester is in het vangen van situaties die banaal lijken, maar vaak de ongemakkelijke kern van ons bestaan weten te raken.

IFFR 2015 The War Game

De verboden visie van Peter Watkins
Peter Watkins is een groot maar bij het mainstream publiek nog relatief onbekende filmmaker. Dat kan deels verklaard worden door zijn compromisloze en zeer politieke films die vooral gaan over macht en strijd. Al eerder draaide in Rotterdam zijn monumentale en experimentele film over de Parijse commune van 1871.

Op het IDFA was vorig jaar zijn nog steeds actuele meesterwerk Punishment Park uit 1971 te zien. Op deze editie van het IFFR draait de schokkende tv-film uit 1965 waarmee Watkins zijn reputatie heeft opgebouwd, The War Game. De BBC had Watkins gevraagd om een film te maken over de gevolgen van een mogelijke kernaanval op Engeland. Het resultaat is een film waar hij met ongekend realisme de vernietiging, zinloosheid en uiteindelijke wanhoop van een kernoorlog toont. Dat ging te ver voor de BBC en de film werd niet op de buis vertoond, maar kreeg wel een beperkte bioscooprelease. The War Game  is nog steeds een sterke en schokkende film die feitelijk en zonder opsmuk laat zien wat je kan verwachten als de bom valt. In zijn documentair-achtige aanpak is Watkins ook zeer invloedrijk gebleken en je ziet het terug in de intense maar ook commerciële cinema van Paul Greengrass.

IFFR 2015 Frank

Ik hoor bij de band!
Frank van Lenny Abrahamson was vorig jaar al een culthitje in het buitenland. Niet vreemd als je een film hebt waar Michael Fassbender voor het grootste gedeelte een groot papier-maché hoofd draagt. Hij is Frank, de leadzanger van de band Soronprfbs. Tijdens een intens optreden raakt de beginnende muzikant Jon in de ban van deze excentrieke band. Komt dat even goed uit dat hij de rol van de zieke toetsenist kan overnemen! Gefascineerd door Frank en zijn pure manier van muziek maken volgt hij de band naar een afgelegen plek in Ierland waar ze aan hun nieuwe album gaan werken. Daar ontstaan echter spanningen tussen Jon en de andere leden van de Soronprfbs.

Regisseur Abrahamson levert met Frank een leuke film over de mystiek en hype van popmuziek. Hij baseerde Frank op de excentrieke Brit Frank Siddebottom die een vergelijkbaar hoofd droeg voor zijn absurde muziekperformances. De film doet denken aan een alto-versie van Almost Famous waar de oppervlakkigheden van pop tegenover de creatieve drang om muziek maken worden gezet, terwijl wij alles volgen vanuit de blik van een buitenstaander. Frank  biedt daarnaast een mooi eindnummer waar Fassbender zijn zangtalenten laat horen.

IFFR 2015 Laggies

De vrouw die niet wil opgroeien
Lynn Shelton viel op met haar lowbudgetfilms Humpday en Your Sister’s Sister. Ze hanteerde daarbij een rommelige maar charmante mumblecore stijl om komische relatieperikelen in beeld te brengen. Zoals zo vaak in Amerikaanse indie -films richt Shelton zich op twintigers en dertigers die hun balans nog niet helemaal gevonden hebben. Ze zijn nog niet helemaal volwassen of weten nog niet wat ze willen met hun leven.

Zo ook Megan (Keira Knightley) in Laggies. In vergelijking met haar oud-highschool vriendinnen is haar leven nog een puinhoop. Dat gevoel wordt versterkt als een irritante vriendin, die alles al op orde lijkt te hebben, gaat trouwen. Megan’s lieve, maar saaie vriend ziet met de bruiloft een perfecte kans om haar ook voor de huwelijkswagen te spannen. Maar wil Megan dat wel? Gelukkig komt zij op dat moment de tiener Annika (Chloë Grace Moretz) tegen die haar nog even het gevoel geeft dat zij jong is.

Laggies is vooral door Keira Knightley’s weifelende Megan een vermakelijke film. Het eindresultaat doet denken aan de films van Nicole Holofcener (Enough Said) en aan Craig Johnsons The Skeleton Twins, maar dan lichter van toon. Shelton doet helaas naar het einde toe wat concessies aan het verhaal, waardoor de film al snel aanvoelt als een dertien in een dozijn romantische komedie. De grappige onhandige sfeer van haar vroege films waar de eindes nog realistisch open bleven zijn bij Laggies ingeruild voor de voorspelbare feelgood conclusie van de formulefilm.

 

23 januari 2015

 

DEEL 1

DEEL 2

DEEL 3

DEEL 4

DEEL 5

IFFR 2015 – Preview

Preview IFFR 2015

Het internationale filmfestival in Rotterdam IFFR biedt ook tijdens zijn vierenveertigste editie een prikkelende mix van arthouse, genrecinema en documentaires. George Vermij, die het IFFR weer zal verslaan, maakte alvast een selectie van de films die hem het meest opvallen.

Frank is al een lange tijd uit en is dankzij het IFFR nu eindelijk in Nederland te zien. De film is een grappig portret van een beginnende muzikant die toevallig deel gaat uitmaken van de bizarre cultband Soronprfbs. De leadzanger wordt gespeeld door Michael Fassbender die gedurende de hele film een groot masker van papier-maché draagt. Frank  biedt humoristische kritiek op de vluchtigheid van hype en roem en het belang van het volgen van je eigen creatieve pad.

Frank

De hel van de Filipijnen
De Japanse regisseur Shin’ya Tsukamoto schroomt niet om te choqueren met geweld. Hij begon zijn carrière met de bodyhorror van de Tetsuo-films, maar maakte ook een intens psychologisch portret met het zenuwslopende Kotoko. Het is daarom niet verrassend dat deze extreme auteur zich nu waagt aan een oorlogsfilm. Fires on the Plain volgt het murw gevochten Japanse leger op de Filipijnen tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog. Gebaseerd op de roman van Shohei Ooka die ook in 1959 treffend door Kon Ichikawa werd verfilmd, is Fires on the Plain zeker geen film voor mensen met een zwakke maag. Verwacht de gruwelen van de strijd in Azië die rauw verbeeld worden en tonen dat oorlog de ultieme hel is.

Visionaire documentairemaker en het leven van de criticus
De Brit Adam Curtis maakt al vanaf de jaren negentig ambitieuze en lange documentaires die een beeld geven van de soms radicale gevolgen van politieke en technologische veranderingen. Stilistisch is hij ook een vernieuwend filmmaker die door een beklemmende stortvloed van archiefbeelden, interviews en ander materiaal je aan het denken weet te zetten. Het IFFR heeft nu een primeur met de vertoning van zijn nieuwe film Bitter Lake. Curtis behandelt daarin de oorlog in Afghanistan aan de hand van ongebruikt beeldmateriaal dat door de BBC werd geschoten tijdens het conflict.

Life Itself

Life Itself is verplichte kost voor cinefielen en mensen die het leuk vinden om over film te schrijven. De documentaire is een portret van de bekende en geliefde recensent Roger Ebert die voor velen het gezicht van de filmkritiek is geworden. De film toont zijn door film gedomineerde leven en laat bekende regisseurs aan het woord over Ebert en zijn rol als criticus.

Belangrijke voorpremières
De grotere films op het IFFR kan je natuurlijk na verloop van tijd ook buiten het festival bekijken. Dit jaar valt Inherent Vice van Paul Thomas Anderson in die categorie. De film kan het best omschreven worden als een psychedelische thriller met absurde komische momenten. Regisseuse Mia Hansen–Løve’s nieuwe film Eden is een nostalgische terugblik op de beginperiode van de Parijse dance-scene in de jaren negentig. De film bevat een pompende soundtrack met dansvloerklassiekers van Daft Punk.

IFFR-coryfee Christian Petzold is ook weer present, nu met Phoenix. Deze eigentijdse meester van vervreemdende en minimale cinema levert met die film een psychologisch drama over een vrouw die in het door de oorlog vernietigde Berlijn op zoek is naar haar man en de persoon die haar heeft verraden aan de nazi’s.

Phoenix

En tot slot…
Het IFFR eert dit jaar de Zuid-Koreaanse regisseur en scenarist Jang Jing die bekend is wegens zijn toegankelijke films met diepere satirische lading. Het Cinema Regained-programma biedt unieke documentaires over cinema zoals Electric Boogaloo over de b-filmstudio Cannon en The Search for Weng Weng over een Filipijnse dwerg die een actieheld werd. Verder is het Scopitone-café in de Schouwburg nog een leuke tip als je even geen pieken hebt. Daar worden gratis bijzondere muziekdocu’s vertoond.

Kijk voor meer informatie op www.iffr.com en houd Indebioscoop in de gaten voor exclusieve festivalverslagen. Het festival zal worden gehouden van 21 januari tot en met 1 februari 2015.

 

17 januari 2015

 

DEEL 1

DEEL 2

DEEL 3

DEEL 4

DEEL 5

Top 5 films 2014

Top 5 films + Miskleun van 2014

Boyhood

Acht recensenten van Indebioscoop bespreken hun vijf favoriete films die dit jaar in Nederland in première gingen. Traditioneel kiest iedereen ook de grootste miskleun. Tot en met Oudejaarsdag lees je hier elke dag een persoonlijke terugblik op het filmjaar 2014.

GV DEEL 7: George Vermij

Een jaar waar ik met wat minder plezier op terugkijk dan 2013. Films die hoge verwachtingen opwekten vielen wat tegen. Zo was Jonathan Glazers minimale Under the Skin  minder goed dat zijn eerdere Birth. Mr Turner  van Mike Leigh was een vreemde film en een merkwaardig portret van een kunstenaar, maar overtuigde niet helemaal. Dan zijn er nog de films die de lijst net niet gehaald hebben. Voor genrefilms was het een goed jaar. De horrorfilm The Babadook  van Jennifer Kent was creepy en verrassend. De film was te zien op Imagine, maar is helaas niet meer verschenen in de bioscoop, wat een schande is. Guardians of the Galaxy  van James Gunn zet met zijn nostalgische feelgood sci-fi mix al de juiste stemming voor J.J. Abrams Star Wars -film die in 2015 zal uitkomen. Dan zijn er nog Blind  van Eskil Vogt en Frank  van Lenny Abrahamson die beiden lekker eigenzinnig en speels zijn. Frank  is om onverklaarbare reden niet in Nederland uitgekomen. Aan alle distributeurs: het is nog niet te laat! Luister maar naar Michael Fassbender die voor de film een excentrieke popster speelt: http://youtu.be/zOt6ppIBOd4

 

5. – SNOWPIERCER

2014 bracht ook weer wat degelijke genrefilms op. Hoogtepunt was daarbij Snowpiercer  van Joon-ho Bong met zijn intelligente gebruik van politieke ideeën in een dystopische visie op de toekomst. De film biedt met zijn plot over klimaatverandering ook een pakkende waarschuwing voor de toekomst.

 

4. – IDA

Ida  van Pawel Pawlikowski gaf weer wat bescheiden hoop in het genre van de arthousefilm. De verstilde film is prachtig geschoten en behandelt op ingetogen wijze de traumatische geschiedenis van Polen in een verhaal dat subtiel wordt vertolkt.

 

3. – GRAND BUDAPEST HOTEL

Typisch Wes Anderson, maar ook weer niet. Geïnspireerd op het werk van de schrijver Stefan Zweig die als banneling stierf tijdens de oorlog is de GBH  een komische hommage aan een verloren tijdperk waar hoffelijkheid nog betekenis had ondanks de dreiging van een komende wereldoorlog. Of zoals hotelmanager Gustave perfect verwoordt in een scène: ‘You see, there are still faint glimmers of civilization left in this barbaric slaughterhouse that was once known as humanity.’

 

2. – LISTEN UP PHILIP

Listen Up Philip  van Alex Ross Perry lijkt vertrouwd in zijn verhaal van een Amerikaanse schrijver met inspiratieproblemen. Denk aan het werk van Woody Allen, maar ook aan al die andere creatieve typetjes die opduiken in indiefilms. Toch weet regisseur Alex Ross Perry binnen die conventies leuk van perspectief te wisselen tussen personages en stilistische trucjes uit te halen waarmee hij zijn eigenzinnigheid bewijst.

 

1. – BOYHOOD

Richard Linklater heeft zich door de jaren bewezen als een bijzonder veelzijdige regisseur variërend van commerciële films tot aan persoonlijke projecten. Zijn grootse en tegelijk ook alledaagse Boyhood  valt overduidelijk binnen die laatste categorie. Het is de liefdesarbeid van een aantal jaren waarin wij de jongen Mason voor de camera zien opgroeien in het moderne Amerika. Het resultaat is een uniek portret waarmee Linklater zich weer bewijst als een meester binnen de huidige Amerikaanse cinema.

 

Miskleun van 2014:

WHITE BIRD IN A BLIZZARD

Eva Green als all-american huisvrouw met een accent?! Tenenkrommende dialogen (Your tits are amazing!). En een dramatische ontknoping die je alleen weet te verrassen in zijn onwaarschijnlijke hilariteit. WBIB  is toch echt de val van Gregg Araki als filmmaker die hier een draak van een film aflevert. Op momenten is het campy als Eva Green in haar vertolking aan Faye Dunaway in Mommie Dearest  doet denken. Maar het probleem is dat Araki zichzelf te serieus neemt, terwijl je als bioscoopbezoeker het liefst je ogen van dit wrak wil afwenden.

 

30 december 2014

 

 

5 unieke films uit Nieuw-Zeeland

Vijf unieke films uit Nieuw-Zeeland

Vijf unieke films uit Nieuw-Zeeland

Met What We Do in the Shadows zien we momenteel weer eens een film die zich afspeelt in die geïsoleerde eilandengroep die ons Peter Jackson heeft gebracht. Het afgelegen Nieuw-Zeeland heeft echter meer unieke films te bieden.

door George Vermij

1. – An Angel at My Table (1990, Jane Campion)

Regisseur Jane Campion werd een arthouse-lieveling met haar The Piano. Daarvoor maakte zij het speelsere Sweetie en het ambitieuze An Angel at My Table. Deze film is een uitgebreide biografische schets van de schrijfster Janet Frame, gespeeld door een kwetsbare Kerry Fox. Verlegen en geïsoleerd groeit zij op als buitenstaander om vervolgens in een gesticht te belanden. Schrijven vormt echter een ontsnapping waarmee Frame op een gegeven moment doorbreekt, toch blijft haar depressie de kop opsteken. Campion weet het levensverhaal van Frame mooi te verfilmen en wordt daarbij perfect bijgestaan door een intense Fox die je doet meeleven met Frame’s pieken en dalen.

2. – Heavenly Creatures (1994, Peter Jackson)

Een verrassing als je Jacksons horrorfilms van daarvoor kent zoals Bad Taste en Braindead. Het op feiten gebaseerde Heavenly Creatures heeft op het eerste gezicht weinig overeenkomsten met de komische gruwelen die in die eerdere films lekker goor verbeeld worden. We volgen de bijzondere vriendschap tussen twee meisjes die dagdromen over Orson Welles en zanger Mario Lanza. Pauline, mooi dromerig gespeeld door Melanie Lynskey, komt uit een arbeidersgezin, terwijl Juliet, een piepjonge Kate Winslet in haar filmdebuut, welgestelde en kosmopoliete ouders heeft. Ondanks de klassenverschillen is de vriendschap intens tot grote ergernis van hun ouders die bang zijn dat de meisje hun contact met de realiteit aan het verliezen zijn en geobsedeerd raken door elkaar. Als de bezorgde ouders dreigen om de meisjes van elkaar te scheiden besluiten ze terug te slaan wat eindigt in een gruwelijke moord. Jackson weet die mooi op te bouwen en subtiliteit mee te geven. Een teken van zijn talent dat verder gaat dan alleen bloederig spektakel en met deze film ook een gevoelige kant blootgeeft.

3. – The Navigator: a Medieval Odyssey (1988, Vincent Ward)

Vincent Ward is een opmerkelijke regisseur met een klein oeuvre. Zijn debuut Vigil is een poëtisch en ruwe film over een eenzaam meisje dat geïsoleerd woont in de Nieuw-Zeelandse wildernis. The Navigator  is vreemder en ambitieuzer. Zo begint de film in de duistere middeleeuwen, mooi gefilmd in zwart-wit dat je doet denken aan Bergmans Het Zevende Zegel en Tarkovsky’s Andrei Rublev. In The Navigator  heeft de jongen Griffin in die tijd visioenen terwijl verhalen over de zwarte dood zijn dorp bereiken. Om de dodelijke ziekte te bezweren leidt Griffin een groep avonturiers in een queeste die verrassend genoeg begint in het moderne Nieuw-Zeeland. De film ruilt vervolgens zwart-wit in voor kleur, waarna het middeleeuwse gezelschap bang en verwonderd de toekomst ervaart. Ward weet ondanks deze ongeloofwaardige sprong in de tijd je wel als kijker te betrekken. Dat komt door zijn mix van rauwheid, visuele poëzie en surrealisme, wat nog eens versterkt wordt door een onverwachts einde.

4. – Eagle vs Shark (2007, Taika Waititi)

Van de regisseur van What We Do in the Shadows en net zo leuk. In Eagle vs Shark volgen wij komische outsiders in het moderne Nieuw-Zeeland. Lily is een verlegen muurbloempje en valt op de wereldvreemde nerd Jarrod. Hij nodigt haar uit voor een verkleedfeestje waarna een heerlijke ongemakkelijke en komische relatie begint tussen de twee. Waititi’s film werd vergeleken met Napoleon Dynamite en raakt een universele snaar als portret van buitenbeentjes die elkaar vinden. Ook speelt Jemaine Clement een lekkere gekke geek die geobsedeerd is door wraak op zijn oude pestkoppen en op momenten iets autistisch heeft.

5. – Topless Women Talk About Their Lives (1997, Harry Sinclair)

Gebaseerd op een gelijknamige tv-serie volgt de film een groep twintigers die vast zitten in hun leven. Zo komt Liz te laat voor haar afspraak om een abortus te laten uitvoeren. Ze schippert ook nog tussen partners met wie ze het bed heeft gedeeld. De film volgt ook haar vreemde vriend Ant die net een script heeft geschreven over topless vrouwen die praten over hun leven. Harry Sinclairs film heeft een relaxte alto nineties vibe, maar is nog steeds grappig als verslag van een generatie die nog niet helemaal zijn balans in het leven heeft gevonden. Dat wordt nog eens benadrukt door een soundtrack samengesteld door het label Flying Nun. Daarmee scoort de film ook hoog op de hipstermeter.

20 december 2014

 

Alle leuke filmlijstjes

Bethlehem

****

recensie  Bethlehem

Tussen de wal en het schip van het Midden-Oosten-conflict

door George Vermij

Het conflict tussen Israëli’s en Palestijnen wordt in de dramatische thriller Bethlehem vanuit verschillende perspectieven belicht. Daaruit blijkt dat het geweld geen einde kent en dat er geen winnaars zijn. 

Bethlehem richt zich op de jonge Sanfur. Zijn broer plant aanslagen tegen de Israëli’s en Sanfur kijkt tegen hem op. Hij heeft echter ook een vaderlijke band opgebouwd met de Israëlische inlichtingenofficier Razi. Die gebruikt de naïeve en grillige Sanfur als informant en probeert het schuiladres van zijn broer te achterhalen. Dit levert in de film een kat-en-muisspel op als er na een zelfmoordaanslag gezocht wordt naar de verantwoordelijke terroristen. Dat er binnen de Palestijnse gelederen ook onenigheid is blijkt uit stribbelingen tussen verschillende facties die zich wel of niet scharen achter een gewelddadige tactiek naar Israël toe.

Recensie Bethlehem

Heulen met de vijand
Sanfur valt tussen het wal en het schip van deze verschillende partijen die conflicterende belangen nastreven. Acteur Shadi Mar’i weet Sanfur goed neer te zetten als een opvliegende puber die zoekt naar iemand die hij kan vertrouwen. Hij is echter makkelijk te manipuleren, waardoor zijn eigen positie onhoudbaar wordt als het conflict escaleert.

Debuterend regisseur Yuval Adler weet zijn thriller goed aan te vullen met dramatische elementen, waaruit de tegenstrijdige psychologie van de personages blijkt. De film is op zijn sterkst als getoond wordt hoe elke partij gebruik maakt van vieze methoden en het niet nauw met de moraal neemt.

In zijn realistische en actuele beeld van oorlog tegen terreur doet de film op momenten denken aan een serie zoals Homeland (die weer was gebaseerd op de Israëlische serie Prisoners of War). Uiteindelijk vallen er aan alle kanten slachtoffers, zonder dat er sprake is van enige vooruitgang. Daarmee lijken de partijen ondanks hun religieuze of ideologische verschillen verdacht veel op elkaar.

14 december 2014

 

 

MEER RECENSIES

 

IDFA 2014 – Deel 7

Deel 7 (slot): Afrikaanse dandy’s, James Brown, invasie Panama en ode aan muziektalent

door Suzan Groothuis en door George Vermij

In dit zevende en laatste verslag aandacht voor kleurrijke Afrikaanse stammen en culturen met heuse dandy’s, een document gewijd aan James Brown en zijn succes, de invasie in Panama en een ode aan de jong overleden singer-songwriter Elliott Smith.

35 Cows and a Kalashnikov

35 Cows and a Kalashnikov – Oswald van Richthofen (Duitsland, 2014)
In deze kleurrijke documentaire volgen we drie stammen in Afrika. De eerste is de Surma-stam in het zuiden van Ethiopië, bestaande uit veeboeren en krijgers. Hun rituelen bestaan uit krijgersgevechten en het beschilderen van hun naakte lichamen. Trots vertellen zij over hun tradities en de veranderingen die hun intrede hebben gedaan. Vervolgens gaan we naar Brazzaville in de Congo, waar we kennismaken met Afrikaanse dandy’s, ook wel sapeurs  genoemd. De mannen hullen zich in opvallende outfits, waarbij alle aandacht uitgaat naar de combinatie van kleuren. Ook de zonnebril, plu en sigaar mogen niet ontbreken. De mannen vertellen over wat het zo bijzonder maakt om een sapeur  te zijn en over de filosofie erachter. Als laatste begeven we ons naar een nabijgelegen gebied in de Congo, Kinshasa, waar worstelaars en voodoo-priesters de dienst uitmaken.

Voorafgaand aan de film is een korte boodschap van de inmiddels overleden Duitse regisseur Oswald van Richthofen te zien. Hij had een passie voor Afrika en heeft er ook gewoond. Van Richthofen kon zijn IDFA-vertoning helaas niet bijwonen, want zoals hij in zijn boodschap aangeeft, had de man van boven andere plannen met hem. Cinematografisch is zijn film er een om trots op te zijn: de beelden van de stammen, waarin kleur en beweging de belangrijkste elementen vormen, zijn prachtig. Als kijker ben je deelgenoot van stammen waarvan je niet wist dat ze bestonden, vastgelegd in uniek beeldmateriaal waarbij de filmmaker alle ruimte kreeg om de gebruiken en tradities van dichtbij te filmen.

Helaas wordt de film teveel overschaduwd door de dominante westerse muziek.  Met name in het eindshot, waarin de beelden van alle stammen samenkomen, leidt dit tot een commercieel aanvoelende climax. Je vraagt je af waarom de regisseur niet gekozen heeft voor traditionele Afrikaanse muziek en ritmes, waarmee de indringende beelden nog sterker tot hun recht hadden kunnen komen. (SG)

Heaven Adores You

Heaven Adores You – Nickolas Dylan Rossi (USA, 2014)
De Amerikaanse singer-songwriter Elliott Smith is helaas niet meer. In 2003 werd hij op 34-jarige leeftijd met twee steekwonden aangetroffen in zijn appartement in Los Angeles. Een uur later overleed hij in het ziekenhuis en tot op heden blijft de aanleiding voor zijn dood onduidelijk (moord of suïcide). Overigens niet een vraag waar Heaven Adores You zich op richt, want de film toont vooral Smiths muzikale nalatenschap in combinatie met sfeervolle beelden van de steden waarin hij opgroeide.

Betrokkenen, zoals zijn zus, een ex-vriendin en bandleden die hij al op de middelbare school ontmoette, vertellen over hoe muziek altijd een belangrijke rol in Smiths leven speelde. We zien foto’s van een jonge Elliott achter de piano en in zijn tienerjaren begon hij met het schrijven en opnemen van eigen nummers. Om vervolgens met zijn band Heatmiser en later zijn solowerk uit te groeien tot een van de leidende figuren in de muziekscène van Portland.

De documentaire bevat ook wat fragmenten uit interviews met Smith, waarin hij een fragiele en onbestemde indruk maakt. Alsof je niet helemaal tot hem door kunt dringen. Iets wat in zijn laatste jaren bekrachtigd werd door excessief drugsgebruik en drang naar zelfvernietiging. Heaven Adores You is geen documentaire die je een beter beeld geeft van de mens Elliott Smith. Ook betrokkenen laten zich mondjesmaat uit over zijn persoon en richten zich meer op zijn muzikale talent en het verloop van zijn carrière. De film voelt daarmee als portret van ‘het leven van’ wat leeg aan en laat bepaalde zaken, zoals het contact met zijn vader, onderbelicht.

Wat centraal staat is de kwetsbare muziek van Smith en de sferische beelden van Portland en New York. Ze zijn in poëtische shots gevangen, waarbij de camera van bovenaf zweeft over bomen en straten in Portland en het gejaagde leven in New York. Alsof de schone beelden vanuit de hemel gefilmd zijn, begeleid door Smiths breekbare, melancholische songs. Deze ode, want dat is het, aan Smiths muzikale talent eindigt met het prachtige nummer Happiness van zijn laatste album Figure 8. Met een vooruitziende blik: “What I used to be will pass away and then you’ll see. That all I want now is happiness for you and me”. (SG)

Mr. Dynamite: The Rise of James Brown

Mr. Dynamite: The Rise of James Brown – Alex Gibney (USA, 2014)
James Brown heette natuurlijk niet voor niets mr. Dynamite. In deze documentaire geen gebrek aan energieke live opnames van de dansende, zingende en op momenten krijsende soulzanger die wordt gezien als de grondlegger van de funk. Ook blijkt dat hij zijn reputatie als hardest working man in show business terecht verdiend heeft door een lange lijdensweg vol bloed, zweet en tranen. Het begint allemaal in het arme Georgia, waar Brown als kind in de steek wordt gelaten door zijn moeder. Zijn tante ontfermt zich over hem en hij groeit op in een bordeel. Dit soort achtergronden duiken op tussen krachtige muziekfragmenten.

Regisseur Alex Gibney hanteert op vrij conventionele wijze interviews met Browns bandleden zoals drummer Clyde Stubblefield en legendarische bassist Bootsy Collins. In oudere beelden is Brown aan het woord over zijn leven en werk. Ondanks zijn unieke muzikale gaven en zijn scherpe zakelijke instinct was Brown een loner die weinig vrienden had. Als kijker krijg je daarom maar een beperkt inzicht in de complexe persoonlijkheid van de zanger. Interessante feitjes komen wel aan het licht, zoals zijn politieke voorkeur voor Richard Nixon in de jaren zeventig en zijn harde kijk op hoe zwarte Amerikanen hun lot moesten verbeteren. Het past bij iemand die zich van niets met zijn muzikale gave en doorzettingsvermogen had opgewerkt naar de top. Voor veel fans was zijn steun aan Nixon wel een sell out en Brown kreeg de nodige kritiek te verduren. Een nieuwe generatie muzikanten zou zijn muziek overnemen, maar niet zijn politieke voorkeuren. Zo spreken rapper Chuck D (Public Enemy) en drummer Ahmir-Khalib Thompson (The Roots) over Browns invloed en zijn unieke positie binnen de popmuziek. Ook is er een hilarisch moment als drummer Stubblefield zijn onvrede uit over het nummer Funky drummer  dat grijs is gesampled door rappers en de basis vormde voor de breakbeats in hiphop. (GV)

Franco’s Promise

Franco’s Promise – Marc Weymuller (Frankrijk/Spanje, 2014)
Het moderne Spanje kampt nog steeds met de tegenstrijdige herinneringen aan  de burgeroorlog. In het dorpje Belchite zijn die herinneringen nog erg tastbaar. Aan de rand van het dorp staan de ruïnes van het oudere dorp dat vernietigd werd door het krijgsgeweld. Belchite werd tijdens de burgeroorlog belegerd door de Republikeinse troepen en vervolgens weer ingenomen door Franco’s nationalisten. Franco gaf bij de inname van het dorp een toespraak waar de titel van de film naar verwijst. Belchite zou weer herbouwd worden als symbool voor het nieuwe Spanje. Documentairemaker Marc Weymuller gebuikt de methodes van een essayfilm waarin hijzelf monologen inspreekt over het verleden. Er zijn links met de films van Claude Lanzmann over de holocaust en ook Victor Erice’s zeer persoonlijke La Morte Rouge waarin hij zijn herinneringen aan de burgeroorlog probeert te vatten.

Weymuller probeert ook te doorgronden wat er gebeurd is in Belchite. Hij laat oude bewoners aan het woord over de oorlog en de nasleep. Er ontstaan zo verschillende verhalen over het verleden dat door Franco en het nieuwe dorp worden overschaduwd. Ook komen er veel tegenstrijdigheden naar boven. Er zou een kamp bij het dorp zijn geweest. Volgens sommigen een concentratiekamp, maar volgens anderen een werkkamp waar de gevangen met hun gezinnen mochten verblijven. De dwangarbeiders bouwden het nieuwe dorp, terwijl de gebouwen in het oude dorp verder gesloopt werden.

Weymullers film weet overtuigend te tonen hoe geschiedenis door verschillende conflicterende verhalen wordt gesmeed. De waarheid is daardoor moeilijk te achterhalen omdat die steeds wordt herschreven. Helaas lijdt Franco’s Promise aan een te lange duur. Weymuller laat veel mensen aan het woord, maar vaak herhalen dingen zich. Daarmee verliest de boodschap van de film al vroeg zijn kracht. (GV)

 

1 december 2014

 

TIPS VOOR IDFA 2014

DEEL 1

DEEL 2

DEEL 3

DEEL 4

DEEL 5

DEEL 6