IDFA 2022 – Deel 7: Een zee van experimenten

IDFA 2022 – Deel 7:
Een zee van experimenten

door Bob van der Sterre

Altijd interessant: experimentele films. Maar ze zijn wel hit and miss… Bij IDFA vallen veel experimentele films in het Paradocs-programma. En dan is er nog DocLab. Laatste bijdrage over IDFA 2022.

 

Danse Macabre

Danse Macabre  Een schokkende Thaise geschiedenis
De Thaise geschiedenis van de laatste honderd jaar is een tamelijk bloederige aangelegenheid en vol onopgehelderde zaken. Zaken waarin staatsgeweld een rol speelde.

Zwaar onderwerp maar je hoeft dat niet als een standaard pratende hoofden-drama te vertellen, dachten de makers. Danse Macabre begint met een homo-erotische dans tussen twee halfnaakte mannen, gaat over in een verhaal over diverse bizarre moordverhalen, vervolgt met een verhaal over de mysterieuze dood van een koning, beschrijft dan het geweld van de Thaise staat tegen zijn burgers: drie bloedbaden en acties tegen recente protesten. ‘Hebt u spijt dat u akkoord gaf om met scherp tegen demonstranten te schieten?’ ‘Hoe moet je je anders verdedigen tegen mensen die je aanvallen?’

Daarmee heb ik alleen de feiten opgesomd. De manier van vertellen is compleet eigenzinnig. De film toont serieuze archiefbeelden à la een true crime documentaire, wisselt dat af met nogal homo-erotische videoclips, nagespeelde stukken, een stukje videogame, en – welja – een stukje pornografie.

De proloog geeft al aan dat de film alle regels probeert te overtreden die de Thaise overheid voor films heeft opgesteld. En dat is wat hij doet. Waar de meeste documentaires subtiel omgaan met schokkende beelden, zie je hier alle details. Behoorlijk ranzig af en toe. Gelukkig keek ik de film thuis en kon ik snel vooruit skippen maar in een zaal heb je die luxe niet.

Danse Macabre is zo’n film die vol gas gaat, geen remmingen heeft. Dat dwingt respect af voor het lef maar leidt wel enorm af van wat de film nu wil vertellen: een boodschap over de politieke geschiedenis van Thailand. De filmmakers Thunska Pansittivorakul en Phassarawin Kulsomboon kun je in elk geval niet betrappen op gebrek aan durf.

 

Private Footage

Private Footage  Met een browser door de Zuid-Afrikaanse geschiedenis
Regisseur en kunstenaar Janaína Nagata kocht een filmspoel op een veilingsite. 19 minuten found footage van een reis naar Zuid-Afrika zit in de spoel. Dieren, inheemse volken, blank en zwart.

Daarna worden de beelden teruggespoeld en kijken we er nog eens naar, maar nu met context. Via een  splitscreen zien we hoe een browser wordt geopend en zoekt de surfer het verleden van Zuid-Afrika erbij, via foto’s, Wikipedia en video’s. Een blikken stem leest voor. Het Krugerpark, opnamen van Durban en Transkei (kathedraal, strand, vlag, riksja): in bijna al die details zit iets van de rassenscheiding.

Een fraai experiment: de geluiden bij de beelden maakt het nog even iets unheimischer. Als de maker een relatie blootlegt tussen een medicijnman in Transkei en de blanke overheersers wordt het echt mysterieus. Je moet een passie voor geschiedenis hebben maar er zijn weinig betere middelen om dat te krijgen dan deze film. Die oogt als een feilloze researchsessie maar ik vermoed dat de timing van ieder beeld goed doordacht is.

Een beetje herkenbaar voor ondergetekende, aangezien ik soortgelijke research online heb gedaan voor de Camera Obscura Specials. Dit gaat dus ook een keer over het internet als ongelooflijke bron van informatie en hoe je dat kunt gebruiken.

 

A History of the World According to Getty Images

A History of the World According to Getty Images  Publiek of commercieel domein?
A History of the World According to Getty Images sluit naadloos aan bij Private Footage; de browser in de vorige film bezoekt zelfs eventjes de site van Getty Images. Alleen gaat het hier niet om de geschiedenis maar om de rechten van de beelden van die geschiedenis.

We zien allerlei klassieke films langskomen met het watermerk Getty Images. Daarna nog een keer. Dan vertelt regisseur Richard Misek meer over de oorsprong van de beelden, die niet zelden uit het open domein kwamen. Het is vreemd dat de beelden ooit wel gratis waren en bedoeld waren om belangrijke momenten in onze geschiedenissen te laten zien. Ze zijn nu alleen nog te koop. ‘Een houdgreep van de commercie’, noemt IDFA dat.

Misek vindt dat niet fair maar vond een loophole: je kunt deze film gratis downloaden en dan alsnog alle beelden bekijken. Interessante film van slechts 20 minuten vertelt meer dan menig documentaire van anderhalf uur.

 

A Stretch of Time

A Stretch of Time  Game vs. Film vs. Kunstwerk
Gezicht geeft een opdracht. Een man met alleen zichtbare handen (bekend concept van de game Half-Life) moet in de kelder iets doen. Hij komt daar in een kolossaal en levend archief.

IDFA legt het ons uit: ‘A Stretch of Time is een nieuw hoofdstuk in het doorlopende project False Mirror van kunstenaar Ali Eslami.’ Eslami woont in Amsterdam.

Deze game die je niet kunt spelen (mensen kijken ook vaak naar gamers via livestreams) duurt slechts 22 minuten. Het is eigenlijk game noch film noch kunstwerk, maar een fusie van die dingen. Het is vooral aardig als je met alle drie de vormen bekend bent; zoals dat geklungel met auto’s in een tunnel absoluut herkenbaar is als je bijvoorbeeld een game als Grand Theft Auto hebt gespeeld. En het enorme archief prikkelt de fantasie.

Niet perfect maar ik hou wel van zulke experimenten. Drang naar experimenten en gebruik van fantasie zoals in deze film zorgen ervoor dat de familie van de documentaire blijft groeien.

 

Striking Land

Striking Land Een uur staren naar natuur
Een uur lang kijken we naar landbouwers in Portugal. Vooral mensen op leeftijd die oldskool aan landbouw doen. En die respectvol met de natuur omgaan.

Er zijn geen interviews – alleen beelden. Broek schoon pulken. Tractor die rondrijdt. Aardappels in een zakje doen. Schoffelen in het bos. Grond begieten met water. Paard knippert met zijn ogen. Blootvoets door de maïs/gerst lopen (te weinig kennis van zaken om dat verschil te zien). Paal in de grond duwen. Dode takken ergens heen smijten.

Genoeg van alle stressvolle, dramatische documentaires? Dan is Striking Land een goede om te gaan kijken. ‘De geluiden van de vaak repetitieve, bijna meditatieve verrichtingen vormen een soort hartslag van de natuur’, schrijft IDFA eigenlijk wel heel goed. Dat is precies hoe ik het ervaarde.

Misschien is Striking Land de minst opvallende film van het festival maar stiekem toch wel de beste. Geen dialoog, geen verhaal, gewoon beelden, die je wel tien keer achter elkaar kunt zien (ik heb het twee keer gedaan, maar moet bekennen dat ik bij de eerste keer in slaap viel). Ik vond het geslaagd in veel opzichten – ook omdat deze mooie beelden je simpelweg gelukkig maken. In elk geval wint Striking Land de prijs voor de meest Kossakovsky-achtige film die IDB ieder jaar officieus uitreikt.

 

The Anticipation of Rain

DocLab Kunstdocumentaires via een VR-bril
Aangezien de meeste documentairegangers – inclusief de pers – DocLab in de Brakke Grond overslaan, wil ik hier nog wel even iets vertellen over het meest experimentele hoekje van het festival.

Ik denk zelf dat virtual reality (VR) op een punt staat om toegankelijker te worden. Dan kan het net als een tv in iedere huiskamer te vinden zijn (met alle gevolgen van dien, zoals mensen die hun nek breken omdat ze struikelen over een stoel). In potentie kan VR (onder andere) de wereld van documentaires compleet veranderen. Zoals er nu ook al games zijn alleen voor VR. Alleen gewenning en kosten staan ons in de weg.

Bekijk de trailer van Plastisapiens om een idee te krijgen van een VR-film.

Het punt is dat VR nieuwe zintuigelijke ervaringen ontsluit. Je ogen zien 360 graden film op je ogen. Je kunt virtueel dingen pakken of aanraken. Geluid krijg je via koptelefoons. Bij de film/ervaring van The Anticipation of Rain (zie: foto) kreeg ik ook geuren te ruiken.

Er is dus ontzettend veel mogelijk in wat in feite een fusie tussen game, kunst en documentaire is. Als fan van alle drie ben ik dus heel nieuwsgierig naar deze ontwikkelingen. Ik heb eerder over experimentele kunst in deze vorm geschreven. En VR is ook weer niet zo kakelvers: de geschiedenis ervan gaat terug naar 1970. En wist je dat Fassbinders Welt am Draht met VR te maken heeft? Uit 1973!

Er is alleen een ding… Bij bezoek aan DocLab Gallery (je reserveert een blok van een uur en kan kiezen tussen zes films) bleek het telkens terugkerende probleem van VR: de techniek is hoogdrempelig. Voor welke vorm van documentaires kijken heb je een assistent nodig om te kunnen kijken? Het is een gedoe om de VR-bril op te zetten en te gebruiken. Knoppen indrukken en dingen pakken etc. gaan niet altijd zo makkelijk als je er niet mee bekend bent. Daarnaast kun je moeilijk meer communiceren in het echt als je niets meer ziet, hoort of voelt. Dus ook niet als het misgaat. 

The Antipication of Rain heb ik bijvoorbeeld – bleek later – niet gezien. Ik keek wel naar een mooi bewegend plaatje van een landschap en wachtte tot een regenbui langzaam zou verschijnen. Ik dacht dat de film ook ging over onthaasting (dat krijg je ervan als je je nooit inleest). Toen de film afgelopen had moeten zijn, was er bij mij nog niets gebeurd. (Waar het nu misging, weet ik niet. Ik vroeg nog nadrukkelijk of ik nog ergens op moest klikken en dat hoefde niet.)

En bij Kristine is not Well van Seeyam Quine moest ik bij een hysterische uil op een knop drukken maar ik had geen idee waar de knop zat of hoe ik eraan moest komen en bleef daar vijf minuten hangen, tot ik het opgaf en de bril maar probeerde af te doen. Gelukkig kwam er snel assistentie.

Bij alle grote uitvindingen zijn er kinderziekten. Ik blijf heel nieuwsgierig naar nieuwe ontwikkelingen op dit punt. De documentairewereld staat op een punt dat het deze experimenten meer moet gaan omarmen, wil het niet een eeuwige recyclemachine worden van veel praktisch dezelfde soort verhalen. Wellicht dat je in de toekomst ‘oldskool’ documentaires kunt zien in een zaaltje in de Brakke Grond en je voor interessante VR-voorstellingen naar Tuschinski 1 gaat.

 

20 november 2022

 

IDFA 2022 – Deel 1: Openingsfilms
IDFA 2022 – Deel 2: Azië, anders
IDFA 2022 – Deel 3: Muziekdocumentaires
IDFA 2022 – Deel 4: Mensen aan het werk
IDFA 2022 – Deel 5: Oekraïne
IDFA 2022 – Deel 6: Pioniers

 


MEER FILMFESTIVAL

IDFA 2022 – Deel 6: Pioniers

IDFA 2022 – Deel 6:
Pioniers

door Bob van der Sterre

Sommige mensen leiden ongewone levens waar je niet snel aan zou denken. Ze zijn vaak pioniers in het een of ander. IDFA 2022 biedt veel films die deze ongewone levens gretig vastleggen.

 

Wildcat

Wildcat Ocelottherapie voor gevorderden
Britse soldaat Harry raakt depressief na zijn tour in Afghanistan. Zijn oplossing: vliegen naar zo ver mogelijk, de jungle in Peru. In de jungle ontmoet hij Samantha, die er een dierenopvang runt. Ze krijgen een relatie.

Harry krijgt de lastige taak om een predator, een ocelot, zelfstandig te laten worden. Dat betekent dat hij het beestje moet leren jagen, wat nog nooit eerder gedaan zou zijn in een reïntroductieprogramma. ‘Pak die muis! Doe wat je moet doen als jager!’

Dat jagen gaat met vallen en opstaan. Dan is er een bijna dodelijke spin, of jagers, of illegale houtkappers. Persoonlijk gaat Harry ook door duistere tijden.

Een fors applaus na afloop gaf aan dat de vlotte film er in ging als koek. De film van Melissa Lesh en Trevor Beck Frost (die zelf ook vertelde dat hij kampte met een depressie) is dan ook vaardig in elkaar gezet. De liefde van Harry voor zijn ocelots is immens en herkenbaar als je zelf dieren hebt. Daarnaast is de liefde van zijn familie, die hem bezoekt in de jungle, ook ‘wholesome’ te noemen.

Sterkste punt van Wildcat is dat het niet alleen over natuur, maar vooral over psychologie gaat. Harry legt zijn hele persoonlijkheid in het zelfstandig maken van het dier. Hij projecteert al zijn liefde op dat ene wezen. Als het dan minder gaat, gaat het ook met hem minder. Hij begint zichzelf te snijden. ‘Ik ga naar het meest afgelegen plekje van de planeet en ik zit nog steeds met dit hoofd!’ Ook bij Samantha zit iets: zij had een alcoholische vader. Maar haar problemen zitten minder diep dan bij Harry.

De film blijft boeien door de combinatie van drie punten: hun complexe verhouding, Harry’s ongelooflijke kracht om door te gaan en de buitengewone beelden als hij ‘s nachts de jungle in trekt om de ocelot te leren jagen. Een minpuntje vond ik het te gladde einde, waarmee de docu iets te goed past bij kijkers van streamingdiensten.

 

Girl Gang

Girl Gang – Een puberende influencer
Leonie is 14 en influencer. Ze heeft 500.000, nee 600.000, nee 700.000 volgers op Instagram. Ze Tiktokt, YouTubet en verdient veel geld als ze cheeseburgers van McDonald’s aanprijst en duizenden andere producten. En niet alleen zij verdient veel geld, maar ook haar ouders, die vervolgens ook beginnen te influencen.

Deze film van Susanne Regina Meures (productie Christian Frei) verraste me omdat het redelijk objectief het leven van een influencer vastlegt. De influencer zelf, natuurlijk nog maar een tiener, die moet werken voor de kost. ‘Stop nou met zeuren, ik regel het wel hoor!’ De ouders, die proberen ouder te zijn en tegelijkertijd manager van hun ster. En bij wie de aandacht toch ook kriebelt. De fans, die soms last krijgen van parasociaal gedrag.

Wil je discussies na afloop, ga dan naar deze film. Deze biedt genoeg stof om over te kletsen bij een goed Belgisch biertje. Is dit nog ‘een normale familie’? Welk effect heeft beroemd zijn voor je persoonlijke ontwikkeling als je nog kind bent? Wat is eigenlijk de precieze verantwoordelijkheid van de ouders? Mag ze eigenlijk wel zo jong zoveel werken? Komt er bij dat influencen talent kijken of ben je een toevallige optelsom van je publiek? Is verslaving aan social media geen groot probleem? De film is simpelweg te kort om meer te kunnen doen dan alleen aanstippen.

Het is niet de eerste film over dit onderwerp. Zo heb je ook al de Poolse speelfilm Sweat. Er zijn er ook een paar op streamingdiensten te zien maar die zoeken vooral het sensationele op (Fake Famous en Bad Influencer). Deze film ging letterlijk over het leven van een influencer.

De film is vlot gemonteerd – hier en daar met niet zo storende voice-overs van de hoofdpersonen – en laat genoeg hilariteit achter de schermen zien: gedoe met ballonnen als ze weer een mijlpaal heeft bereikt, vader die niets begrijpt van filters op Instagram, Zwitsers die niet over de brug willen komen met geld, moeder die te ijverig haar mailbox opruimt. Soms is het ook wrang: zoals dat de dochter alsmaar nieuwe content moet maken in plaats van gewoon een beetje dollen met haar vrienden. Het meest aandoenlijk was het meisje dat het account van de fanclub beheert en eigenlijk gewoon vrienden wil hebben; een terechte keuze van de regisseurs om die in het verhaal te betrekken.

Ondertussen denken de kat en de hond: het zal allemaal wel.

 

Uncanny Me

Uncanny Me Je eigen avatar voor modeshows
De coronatijd was een groot probleem onder andere voor de modewereld. Het zette model Lale aan het denken: wat als ik een eigen mode-avatar heb? Nooit meer moeten reizen, nooit meer shoots doen, kortom: je virtuele jou werkt voor jou, terwijl je lekker in je huis solitaire aan het spelen bent.

Met je eigen avatar ben je ook op de toekomst voorbereid want de hele industrie wil graag kosten besparen. Een echte pionier dus.

Documentairemaakster Katharina Pethke leek het aardig om dit experiment vast te leggen. We zien hoe Lale’s lichaam wordt vastgelegd in computers. Een boeiend proces om jezelf terug te laten brengen tot een bestandje. Het heeft alleen wel veel juridische haken en ogen, zoals Lale merkt. Pethke vertelde in de Q&A dat het experiment voorlopig is stopgezet.

Goed verzorgde productie met prettige neutrale houding (dus geen focus op alle gevaren). De film heeft in tegenstelling tot veel andere docu’s ook een prima lengte (45 minuten). Daarnaast is het einde ook echt een mooi einde – dat is ook vaak nogal anders. En dat de film geen antwoorden geeft, is voor Pethke geen issue: ‘Ik stel alleen vragen, dat is mijn filmfilosofie.’

 

The Land

The Land Letse Boeren hebben lol
Steeds meer Letten keren terug naar het platteland. Een stuk of tien nieuwe boeren in een bepaalde regio komen in deze film aan het woord over hun vak. Waar Letse boeren vroeger in Sovjettijden het grotere doel moesten nastreven, kunnen ze nu met hun eigen passies bezig. En daar worden ze blij van.

De alternatieve boer stopt aardappelen in het hooi in plaats van in de grond (‘Ik zie mezelf niet als veehouder, maar als een grasboer’). Een boer met gevoel voor marketing geeft proeverijen van zijn shmakovka. Een andere boer verkoopt zijn kazen op de markt (‘Het maakt niet uit of ik ze verkoop. Anders zet ik ze op de plank. Ze blijven houdbaar’). Een dame maakt kinderboeken over het boerenleven. Een oudere vrouw heeft nog één koe (‘Ze geeft me wat te doen’). En dan is er nog een jongen van twintig die scheuren met de auto leuker vindt dan het boerenwerk.

Boeren zijn net zo divers als mensen. Dat is wat regisseur Ivars Seleckis hier wil laten zien. De film draagt duidelijk zijn handtekening. Seleckis (nu 88) maakte in de jaren zeventig een film over veranderingen in de landbouw van toen nog Sovjet-Letland. En nu is de toon aanmerkelijk positiever omdat de boeren hun eigen keuzes kunnen maken.

Seleckis praat hij de hele film aan elkaar (wat in ieder handboek staat om niet te doen, maar hij doet het lekker toch). Een laconieke vertelstem à la Werner Herzog. ‘Ze deed een cursus in tractor- en bulldozer besturen. Maar kook- en psychologie-skills bleken toch bruikbaarder.’

Dit is een laidbackwereld met veel gelukkige mensen. En dat is ook wel mijn kritiek: het is wel heel erg laidback, ontspannen, en het oogt soms zelfs wat kinderachtig (door die voice-over van Seleckis en de sprookjesmuziek). Het boerenbedrijf is hier totaal anders dan de film Les Fils de la Terre die ik ooit ook zag op IDFA, over de toename van zelfmoorden onder Franse boeren. Zoals gebruikelijk zal de waarheid wel weer in het midden liggen.

 

19 november 2022

 

IDFA 2022 – Deel 1: Openingsfilms
IDFA 2022 – Deel 2: Azië, anders
IDFA 2022 – Deel 3: Muziekdocumentaires
IDFA 2022 – Deel 4: Mensen aan het werk
IDFA 2022 – Deel 5: Oekraïne
IDFA 2022 – Deel 7: Een zee van experimenten

 


MEER FILMFESTIVAL

IDFA 2022 – Deel 4: Mensen aan het werk

IDFA 2022 – Deel 4:
Mensen aan het werk

door Bob van der Sterre

Mensen werken overal ter wereld, in allerlei beroepen. Genoeg documentaires staan stil bij dit wonderlijke fenomeen. Dit artikel over IDFA gaat over al die mensen die elke dag ergens ter wereld opstaan om iets te gaan doen.

 

The Pawnshop

The Pawnshop – Bieden op een mammoettand
In Bytom – een oude industriestad vlakbij Katowice – proberen Wiesiek en Jola een pandhuis te runnen. Een soort commerciële kringloopwinkel. Mensen verkopen spullen en de winkel verkoopt ze weer door met een kleine winst.

Vanuit het centrum van Bytom zijn ze verhuisd naar een grote loods in een vervallen buurt. Het valt niet mee als je inkomsten tegenvallen en je maar 12 euro per week krijgt betaald. Een lentefeest maakt het enigszins draaglijker. Daarnaast is er veel armoede en leed in de buurt, dus delen ze soms soep uit en geven ze een jas aan een dakloos meisje.

De film heeft een paar prachtige uit-het-hart ontboezemingen van ongelukkige klanten. Die treffen je als kijker toch meer dan welk geacteer in een dramatische speelfilm. De ruzies tussen Jola en Wiesiek als hij het karige geld opnieuw liever spendeert aan de zaak. Klanten die bizarre dingen proberen te slijten, zoals de man die ‘een originele mammoettand’ verkoopt. Een lekkage die wordt gefikst door een man die alles met een brander oplost. ‘Je verbrandt de kabel van de boiler!’ ‘Dat is niet mijn schuld!’

Een luchtige film maar wat een hoop leed schuilt er achter die luchtigheid. Geweld, drank, alcoholisme: ze spelen een rol bij vrijwel iedereen, zowel klanten als personeel. Een gezellige familie maar overleven is niet eenvoudig.

Prettig wegkijkende documentaire maar dat is misschien ook het probleem: soms voelt het (zoals vaker in moderne documentaires) te gescript aan. Het is logisch dat documentaires ook scripts maken om een verhaal te vertellen. Soms gaat het allemaal wel érg soepel. Zoals de twee dames die even gaan zitten voor een goed gesprek over mishandelende mannen. Documentaire of speelfilm? Die discussie is al zo oud als Nanook of the North.

 

Gigi le Legge

Gigi le Legge – Mysterieus portret van een wijkagent
Gigi is wijkagent bij een politiebureau in een klein stadje in Noord-Italië. Op een dag vinden ze een lichaam bij het spoor, waar mensen soms zelfmoord plegen.

Hij vindt een man op de fiets verdacht maar kan niets doen. Dat hoort niet bij zijn werk als straatagent. Wel bij zijn werk horen flirten met de nieuwe medewerkster, doelloos rondrijden en ruzie maken met zijn buurman.

Gigi le Legge oogt met de trailer als een grappige, vermakelijke documentaire. Dat is het niet helemaal. Het heeft wel grappige momenten maar het is vooral een film met veel mysterie. En dat verraste me.

Achter het karakter Gigi zitten diverse onopgeloste zaken. Hoe zit het met de overleden persoon en wat is zijn obsessie met de fietser? En wie is die Gigi nou eigenlijk over wie deze film gaat?  ‘Doe met haar niet je Gigi-dingen’, waarschuwt een collega. Alleen via een paar fragmenten krijgen we een beeld van hem: vriendelijk, eigenwijs en liberaal met regels. De droomscène in zijn tuin – hij zoekt een indringer – maakt de film nog vreemder.

Veel kijkers willen een portret dat ergens toe leidt, met een duidelijk verhaal vol drama, etc.. Dit is een ander soort film: een film die oogt heeft voor het gewone, simpele en menselijke van het bestaan zonder de pretentie te hebben om het hele leven van een persoon terug te kunnen brengen tot anderhalf uur cinema.

 

Petit Taxi

Petit Taxi – Babbelen in Casablanca
Oussama is taxichauffeur in Casablanca. Hij rijdt verschillende mensen rond en voert prettige, openhartige gesprekken.

Een studente wil graag jongensdingen doen, want een meisjesleven is saai, een man vertelt over zijn droom en een andere passagier vertelt hoe het is als je naar het buitenland gaat, want daar is Oussama nog nooit geweest.

28 prettige minuten biedt deze film. Echt vernieuwend is het niet. Maarten Spanjer maakte immers al het programma Taxi bij NCRV halverwege de jaren negentig. En dat is daarna nog heel vaak herhaald. In de kern is dit ook zo – net als Panahi’s Taxi Teheran – maar met een belangrijk verschil: Oussama is een échte taxichauffeur.

Film van Samu Sidali geeft een aardig inzicht in de bewoners van de grote stad maar ook niet veel meer dan dat.

 

A Provincial Hospital

A Provincial Hospital – Corona in de Bulgaarse provincie
In een klein provinciaal ziekenhuis is het alle hens aan dek voor afdeling waar coronavirusslachtoffers worden verzameld. Een patiënt ziet het niet meer zitten (‘Waar liggen de handboeien ook alweer?’), een ander wil fetakaas op brood, een derde mag naar huis en de laatste eindigt in een bodybag.

Typische fly-on-the-wall documentaire. Aardig wat keren is de maker stiekem aan het luistervinken. We horen grappen over de Bulgaarse volksaard. We zien een probleem met de zuurstof (‘Waar dienen deze knoppen voor?’). De vrouw die naar huis mag en van grote blijheid in een keer overgaat in grote tranen. De tafeltennisser die moedeloos wordt van zijn besmetting. Geklooi met hesjes en plastic maskers. ‘Waarom doe ik het nu uit als ik weer naar die patiënt moet?’

De film bewijst dat je als mens op moeilijke momenten bijna vanzelf móet lachen. Vandaar de vele flauwe grappen in deze film. De verpleegsters en de arts kunnen hun zwarte humor gelukkig niet voor hen houden: ‘Pas op, laat het lichaam niet vallen met de camera achter ons!’ Het zal voor verpleegkundigen en artsen wel herkenbaar zijn.

Het is natuurlijk niet alleen jolig en luchtig want er sterven ook aardig wat patiënten. Het doet je als kijker zelf ook wel weer terugdenken aan die vreemde periode waarbij je in het nieuws las hoe overal mensen bij bosjes stierven door het coronavirus. Deze film documenteerde deze periode uitvoerig en is alleen al daarom een waardevol document. Een minpuntje is dat de film met twee uur wat traag wordt. Nog een kritisch rondje in de editing had de film geen kwaad gedaan.

 

17 november 2022

 

IDFA 2022 – Deel 1: Openingsfilm
IDFA 2022 – Deel 2: Azië, anders
IDFA 2022 – Deel 3: Muziekdocumentaires
IDFA 2022 – Deel 5: Oekraïne 
IDFA 2022 – Deel 6: Pioniers
IDFA 2022 – Deel 7: Een zee van experimenten

 


MEER FILMFESTIVAL

IDFA 2022 – Deel 2: Azië, anders

IDFA 2022 – Deel 2: 
Azië, anders

door Bob van der Sterre

Een van de aardige dingen van IDFA zijn toevallige thema’s, zoals tijdens deze editie films uit Aziatische landen opvallen. Ze schetsen allemaal een ander beeld van het gevarieerde continent. Afghanistan, Bhutan, Thailand, Siberië en China tonen plaatsen en mensen die we zelden zien buiten de wereld van documentaires.

 

The Etilaat Roz

The Etilaat Roz – Krant maken met meelezende Taliban
De Etilaat Roz is de grootste kwaliteitskrant van Kabul. Dat is tenminste voordat de Taliban het land en de stad Kabul verovert. Filmpjes stromen binnen, getuigen vertellen over de stand van zaken. Een moeilijke dag voor iedereen die er werkt: vrouwen en mannen.

Wat doe je dan als journalist? Ga je vluchten, want de Taliban heeft het niet zo op persvrijheid? Of ga je undercover en wacht je alles af? De hoofdredacteuren en de redacteuren worden net zo verrast door het nieuws als de rest van de wereld het was. ‘De enige reden om te blijven, is om mijn collega’s te helpen om te vertrekken.’

De dagen erna is het duidelijk dat vertrekken de beste optie is. Het is alleen fysiek niet mogelijk door de chaos op het vliegveld. De dagen erna wordt het bijna een raadspelletje: wie is waarheen vertrokken? Sommigen zijn naar Oekraïne, Polen en Frankrijk gegaan. Qatar en India worden genoemd. Een journalist pakt zijn documenten in een tas. ‘Dit is mijn hele leven.’

En dan is het nog gevaarlijk ook: bommen gaan af op het vliegveld. En als journalist is het dubbel lastig te verkroppen: er is ook nog groot nieuws gaande.

Het wordt griezeliger als een aantal journalisten worden gearresteerd en mishandeld. Daarna weer vrijgelaten. En dan gedoogt de Taliban de The Etilaat Roz een tijdje om te laten zien hoe goed ze omgaan met kritische media. De hoofdredacteur neemt een besluit: we sluiten de tent. ‘Nu ben je hulpeloos en heb je niemand meer.’

Fascinerend portret van Abbas Rezaie van een redactie die voor moeilijke keuzes staat. Soms is er wel erg veel geklets maar de bizarre situatie is duidelijk. Zelfs die doorgaans zo cynische en sarcastische journalisten weten zich eigenlijk geen raad met wat er gebeurt. Ze waren nog niet klaar met schrijven over misstanden bij de vorige regering en worden net zo verrast als de rest van de wereld door wat er om hen heen gebeurt. ‘Het is niet te begrijpen na tien jaar dit werk te hebben gedaan.’ En: ‘Voor ik begon, had ik geen idee dat journalisten geslagen werden.’

De film dooft langzaam als een nachtkaars. Je mist nog wel een dramatisch ontknoping, een moment van heldhaftigheid, een inzicht? De film eindigt gewoon met het sluiten van de deur. Dat is ook symbolisch: buiten de deur is filmen gewoon niet meer mogelijk.

 

Just an Alien

Just an Alien – Een vrolijke dakloze in Chongqing
Zhighuo Sun is een hardop filosoferende dakloze en hij besteedt zijn dagen vooral in een kleurrijk pretpark genaamd de Buitenlandersstraat. Dat is een in 2008 geopend attractiepark net buiten Chongqing. Met een namaak Rialtobrug van Venetië, een miniskyline van Manhattan, UFO’s, een kermis en een optreden van ‘Thaise ladyboys’.

Van de flair in 2008 is tien jaar na dato weinig meer over. Volgens Sun: ‘De laatste glinstering van een primitieve maatschappij in hedendaags China. (…) Een groot contrast met de genadeloze mars voorwaarts van Chongqing naar een ijskoude abstractie.’ Hij noemt dat ‘het principe van zero’. Het pretpark maakt plaats voor een nieuwe woonwijk.

Sun bivakkeert aldoor in het park en kraamt her en der onzin uit. Mentaal (en door drugsgebruik) misschien niet 100% maar zijn hart zit op de goede plaats. Een soort pretparksjamaan, zoals de IDFA zelf zegt. Af en toe zegt hij iets origineels: ‘Ik ben helemaal aangepast op mijn eigen universum.’

Sun blijft wel sprankelen maar de film is echt veel te lang. De film doolt zich een beetje naar het einde toe. Ik denk dat een film van een half uur veel beter was geweest. Dan was de kwaliteit van regisseur/fotograaf Weicheng Hua ook nog beter naar voren gekomen. Het is slim om je kracht als fotograaf niet te vergeten zodra je films gaat maken.

 

Mountain Man

Mountain Man – IJsdiktes meten in Bhutaanse bergen
De landelijke gletsjerspecialist gaat zijn werk doen in de bergen van Bhutan. Hij is de enige expert die in de heilige omgeving mag werken. Dat is relatief rustig werk: je komt niemand tegen en je hoeft alleen maar dingen te meten. Wel op ruim 5.000 meter hoogte. Via video door zijn eigen ogen – en door video’s van zijn dochter thuis – leven we met zijn trip mee.

Een eenvoudige korte film van 20 minuten die niet veel meer zegt over klimaatverandering dan ‘Hier was vroeger nog sneeuw’. Misschien zegt dat toch meer dan een vuistdik rapport waar je niets van snapt.

De film bevat in elk geval prachtige beelden van de bergen in Bhutan zonder alpinisten! Vind maar eens zo’n film. De nietigheid van de mens in deze bergomgeving is wel indrukwekkend om te zien op een groot scherm. Daarnaast is elke film over Bhutan toe te juichen want het is een bijzonder land waar we helaas te weinig van horen, en zien.

 

Scala

Scala  Thaise bioscoop gestript van geschiedenis
In Bangkok worden alle spullen uit de bioscoop Scala gehaald. Terugloop bezoekers, coronapandemie, concurrentie van thuiscinema: na zestig jaar moet de bioscoop ermee ophouden. Deze film vertelt de geschiedenissen van een enorme zaal die ooit 1200 plaatsen herbergde.

Afgezien van wat interviews hier en daar is de film vooral een portret van een ontmanteling. De lampen, gordijnen, planken, stoelen, alles gaat weg. De ontmanteling zorgt er ook voor dat de geschiedenis naar voren komt. Zoals dat het pas in 1979 verboden werd om te roken in bioscopen. Of hoe personeelsleden er leefden. Dat er altijd katten rondliepen.

Terloops komen ook een paar belangrijke momenten in de politieke geschiedenis van Thailand langs. En horen we de geschiedenissen van andere klassieke bioscopen uit de jaren zestig, zoals Lido en Siam, die het evenmin hebben gered.

De film is een persoonlijk project, want regisseur Ananta Thitanat groeide op in de Scala. Haar vader werkte er ook en haar tante werkte in een andere bioscoop. Via verhalen van oud-medewerkers hoort ze over haar biologische moeder die ze nooit ontmoet heeft. Ze groeide op bij haar tante. De film gaat hier verder nauwelijks op in – het is allemaal heel terloops. De film had misschien wat persoonlijker kunnen worden maar tegelijk zijn er ook al genoeg films die het thema ‘wie ben ik’ uitmelken.

Scala is een sympathieke film maar een uur lengte had beter uitgepakt.

 

Paradise

Paradise – Oranjekleurende bossen in Siberië
Grote bosbranden teisteren Siberië. Een lucht tussen geel en oranje in, bomen die kraken, een wind die de brand opjaagt.

Jakoetië in Siberië bestaat voor 80% uit ‘control zones’. Dat zijn gebieden waar vuur niet wordt bestreden omdat het te duur is om te doen. Het stadje Shologon ligt tegen de vuurlinie aan. De lokale bewoners staan er alleen voor. ‘Het is alsof het vuur een eigen leven heeft. Daarom noemen we het de draak.’

Gekleed met petten, doeken en lasbrillen gaan mannen kijken hoe ze de vuurzee kunnen stoppen voor hij Shologon bereikt. Dat vereist teamwerk en planning. Ze hebben eerder figuurlijk én letterlijk met het bijltje gehakt. ‘De temperatuur neemt toe, dus het vuur gaat opwaarts.’

Deze echte badasses rijden dwars door de brand heen om ergens te komen, graven met het vuur op een meter of tien van hen vandaan, en dat zonder maskers. ‘We drinken melk. Het houdt de longen schoon.’ Ook de vrouwen graven. Het gaat dan ook wel om iets belangrijks: zonder de boerderijen en huizen, verliezen de bewoners van het stadje hun economische levens.

De film van Alexander Abaturov ontvouwt zich als een suspensefilm. Een bosbrand van deze orde is erg dreigend maar levert ook bijzondere cinematografie op. Gekraak en gesuis – gele luchten waar je ook kijkt. Een man die een pad maakt over een bevroren meer. Shots van bovenaf hoe paden met vuur worden gemaakt (om de brand tegen te houden). De cinematografie is een lust voor het oog, speelfilmwaardig zou ik zelf zeggen. Je voelt je bijna schuldig als kijker.

De film gaat natuurlijk niet echt alleen over een lokale brand maar juist over de wereldwijde klimaatverandering. Het gaat hier maar om een stukje maar het aantal hectaren waar de brand plaatsvindt, loopt in de miljoenen. En dat maal vele honderden plaatsen in de wereld.

De Jakoetiërs komen vaker in de cinema voor dan vroeger. Ik denk bijvoorbeeld aan The Stoker van Aleksej Balabanov, de documentaire Genesis 2.0 en de horrorfilm Ich-Chi.

 

Devil’s Peak

Devil’s Peak Abstract Hongkong
Hongkong in een bizarre montage en met unheimische muziek. Straten, pleinen, demonstraties. Maar ook winkels, gebouwen en achterafstraatjes. Paraplu’s en camera’s komen vaak in beeld (met reden).

IDFA vergelijkt de film met de sfeer van de klassieker Berlin – Die Sinfonie der Großstadt uit 1927 en zegt dat de film ‘met een dynamische montage deze hogedrukpan laat zien’.

De korte film Devil’s Peak van videokunstenaar Simon Liu is sowieso wel een van de meest experimentele films van het festival. Eindelijk een film die bewijst dat je niet altijd een film van anderhalf uur nodig hebt om iets te vertellen. En dat juich ik toe! Want er is echt veel te weinig gewaagd beeldexperiment in de wereld van de documentaires.

Zoals altijd: be careful what you wish for… De film is écht een draaitol met beelden die in kleur en afbeelding alle kanten uitgaan. Zenuwlijders houden dit nog geen minuut vol. De desoriënterende muziek en de blikken horrorstem maken het ook wel erg artsy. Ik heb al medelijden voor de nietsvermoedende laatkomers die alleen nog een kaartje op de eerste rij konden krijgen.

Lees tot slot onze recensie over de documentaire All that Breathes die zich afspeelt in Delhi, India.

 

15 november 2022

 

IDFA 2022 – Deel 1: Openingsfilm
IDFA 2022 – Deel 3: Muziekdocumentaires
IDFA 2022 – Deel 4: Mensen aan het werk
IDFA 2022 – Deel 5: Oekraïne 
IDFA 2022 – Deel 6: Pioniers
IDFA 2022 – Deel 7: Een zee van experimenten

 


MEER FILMFESTIVAL

33 Tips voor IDFA 2022

International Documentary Festival Amsterdam 9-20 november
33 tips voor IDFA 2022 

door Bob van der Sterre

IDFA 2022 is in aantocht en dat betekent dat alle documentaireliefhebbers weer in Amsterdam terecht kunnen. Het programma raapt het stokje van vorig jaar op en blijft zich vooral focussen op films over mensen. Lees hier onze 33 tips voor IDFA 2022.

Een eerste blik op dit IDFA-programma laat zien dat het programma nog steeds drijft op evergreens als coming of age, gender/seksualiteit, vrouwen, oorlog en traumaverwerking. Je kunt zelf de filters op de website van IDFA aanzetten en dan zie je de totalen, zie hieronder. Eerst de featurefilms en daarna inclusief de kortere films:

  • Mens en maatschappij 62 (97)
  • Land 60 (76)
  • Kunst en cultuur 40 (54)
  • Natuur en duurzaamheid 7 (20)
  • Technologie 1 (19)

Zelf vind ik het wel jammer dat er weinig ‘old-school’ journalistieke documentaires zijn (ik vond er maar één). En ook geen films over technologie en wetenschap. Er is maar een lange featurefilm en die gaat dan over het milieu (van Nikolaus Geyrhalter). Misdaaddocumentaires heb ik niet gezien – die moeten we maar op Netflix kijken. En luchtige docu’s zijn ondanks de ruim 200 films op een hand te tellen.

Pluspunten zijn er ook: er zijn meer experimentele films. En er zijn ook veel meer documentaires over kunst. En sowieso zijn er altijd genoeg films om blij van te worden.

Speciale programma’s
Laura Poitras is de IDFA-gast waar een retrospectief voor is opgesteld. Ze werd bekend bij het grote publiek met Citizenfour uit 2014, maar maakte al films sinds 2006.

IDFA heeft ook twee focusprogramma’s:

Voor vernieuwende, artistieke documentaires moet je naar DocLabs.

30 tips voor IDFA 2021 - How Dare You Have Such a Rubbish Wish

Een ‘normaal’ festival
De ergste coronastress is voorbij (wat betreft regels in elk geval) en dat betekent dat filmfestivals weer op volle toeren mogen draaien. Geen coronaregels voorlopig bij dit festival. Je kunt op de website van de Rijksoverheid bekijken wat de stand van zaken is rondom corona.

Top 33
Deze 33 films (hier per thema) raden we aan. Dat wil niet zeggen dat je er blind heen moet of er verder geen andere films de moeite waard zijn. Er zijn gewoon ontzaglijk veel films en elke selectie helpt met meer dan 200 films. De redactie van InDeBioscoop wenst alle IDFA-gangers veel plezier!

Biografie
Werner Herzog: Radical Dreamer
Altijd interessant, Werner Herzog. Dit keer maakt hij de film niet, is hij zelf het onderwerp.

 

Coming of Age
Alis
Tienermeiden in Colombia in een opvanghuis. Vast een mooi en rauw portret over het leven op een gevoelige leeftijd. In dit genre zijn Dreaming Arizona en That’s Wild misschien ook interessant.

 

Corona
A Provincial Hospital
Hoe de coronacrisis toesloeg in een stadje in Bulgarije. Mooie miniatuurversie van een mondiaal probleem. Ook over corona gaat Journey Through Our World.

 

Dieren
All that Breathes
Lief portret van een roofdierenopvang in India. Ook heel aandoenlijk (denk ik): Wild Cat.

 

Drama
How to save a dead friend
Weinig films zijn denk ik meer depressief stemmend dan een film over twee suïcidale jongeren in Rusland die elkaar een paar jaar volgden met een camera. Reken maar op hartverscheurende beelden. In de categorie Drama is zoveel aanbod dat we ook nog even deze films tippen: Camouflage (slachtoffers dictatuur Argentinië), My Name is Happy (geweld tegen vrouwen in Turkije), A House Made of Splinters (Oekraïens kindertehuis in de buurt van het front) en The River is not a Border (oorlog tussen Senegal en Mauritanië in 1989).

 

Experiment
Arcadia Live
Vermoedelijk is deze voorstelling met muziek van leden van de bands Portishead en Goldfrapp snel uitverkocht. Toch lijkt dit een interessant experimentele film, ook al zie je die niet live. Omdat we de experimentele films een warm hart toedragen hier nog wat andere tips: Danse Macabre, Aftersun, Everything will be OK en Private Footage. Kijken zoals altijd op eigen risico!

 

Feelgood
Gigi la Legge
Gigi is een wijkagent in een stad waar zelden iets gebeurt. Hoewel de film grimmig begint met een zelfmoord, is de film verder vrolijk van toon en positief stemmend dankzij het karakter Gigi.

 

Gender & seksualiteit
Le Favolose

Gender is toch wel een van de meest populaire thema’s van IDFA van de laatste jaren. Le Favolose lijkt de meest luchtige over het onderwerp. Ook over deze onderwerpen: Silent Love en Pornomelancolia.

 

Geschiedenis
The Kiev Trial
In deze categorie kun je moeilijk om Sergej Losnitza heen, die al heel wat interessante archiefbeelden heeft veranderd in documentairefilms (en op IDFA ook nog te zien is met The Natural History of Destruction). Andere mogelijk interessante geschiedenisfilm zijn Aurora’s Sunrise, The March on Rome, A Symphony for a Common Man, L’argent, la liberté, une histoire du Franc CFA en Blue Files. Die bewijzen dat de passie voor geschiedenis van de twintigste eeuw erg levendig is op dit moment.

 

Gezondheid
Fragile Memory

Heel wrang en vermoedelijk ook gevoelig is de film Fragile Memory, over de vader van de regisseur (ook filmer) die aan alzheimer lijdt. Een gevonden tas met oude beelden is de basis voor een speurtocht naar het verleden.

 

IDFA-eregast: Laura Poitras
All the Beauty and the Bloodshed
Nieuwe film van IDFA-gast Laura Poitras gaat over de fotografe Nan Goldin, die zich behalve voor de kunst ook inzet voor verslaafden aan pijnstillers. Bekijk ook Poitras’ top tien.

 

Industrie
The Golden Thread
Hoe zit het eigenlijk met de jute-industrie? Mogelijk denken veel mensen nu so what. Toch blijkt het een boeiende en opvallend duurzame industrie in India.

 

Inheemse volken
Beyond extinction: Sinixt Resurgence

Een fantoomvolk… De Sinixt bestaan officieel niet meer. Ze zijn een inheems volk in Canada en hopen op erkenning. Voor de liefhebber van films over inheemse volken biedt IDFA genoeg: Goodbye Capitan (over de Gavião), Waters of Pastaza (de Achuar) en Mamá (de Tzotzil).

 

Journalistiek
Nothing Lasts forever

Onthullende documentaire over de diamantenwereld. Van Jason Kohn, die lang met Errol Morris samenwerkte.

 

Klassieker
Shoah
Weinig documentaires kunnen op tegen deze intense ervaring. De beroemde film van Claude Lanzmann uit 1985 over Jodenvervolging is wel een flinke zit: 566 minuten.

 

Kunst
Self Portrait as a Coffee Pot
Kentridge (een Zuid-Afrikaanse kunstenaar) interviewt Kentridge. Ik hoop op een interessante ego-documentaire met veel variatie.

 

Lichaam
De Humani Corporis Fabrica

Deze documentaire gaat op luchtige wijze om met het lichaam. Als je niet graag naar binnenkanten van lichamen kijkt, sla dan deze trailer over.

 

Luchtig
The Pawnshop
Kringloopwinkel in Polen. De toon van de trailer is vrij luchtig, hopelijk maakt de film dat ook waar.

 

Media
The Etilaat Roz
The Etilaat Roz is een grote krant in Afghanistan. Lastig nog normaal te werken als Kabul ineens wordt ingenomen door de taliban. Ze filmden die periode van binnenuit. Nog zo’n type portret: While We Watched over nieuwszender NDTV in India.

 

Mensen
Dreaming Walls

Vermoedelijk ontzettend leuk, dit portret van het beroemdste hotel van New York: Chelsea Hotel. Er is nog film over een excentriek karakter: Much ado about Dying.

 

Milieu
Matter out of place

Nikolaus Geyrhalter maakte een film over afval en plastic. Films van Geyhalter vallen eigenlijk nooit tegen. Ook in dit genre: The Oil Machine.

 

Muziek
Music for Black Pigeons
Aardige film over de kern van muziek: wat is muziek en wat doet het met de bespelers van een instrument.

Muziekdocu’s zijn altijd een populair onderdeel van IDFA. Tijdens deze IDFA vind je films over het protestliedje Bella Ciao, de muziekscene in New York (Meet Me at the Bottom), zangeres Césaria Évora (Césaria Évora), zangeres Miúcha (Miúcha, The Voice of Bossa Nova), zangeres Sinead ‘O Conner (Nothing Compares), zanger David Johansen/Buster Poindexter (Personality Crisis One Night Only, van Martin Scorsese) en krautrockband Embryo, waarbij de dochter de plek van de overleden vader inneemt (A sound of My Own).

 

Natuur
Black Mamba’s

Deze drie vrouwen doen nuttig werk tegen stropers in het Zuid-Afrikaanse Krugerpark.

 

Oekraïne
Mariupolis 2

Het wordt niet snel wranger dan deze film. Een vervolg in 2022 van het portret over de stad Marioepol uit 2016. Gemaakt door filmmaker Kvedaravičius die deze film in feite met zijn leven moest bekopen. Deel 1 is ook te zien tijdens deze IDFA. Wie meer Oekraïne-oorlog wil: When Spring Came to Bucha, Liturgy of Anti-Tank Obstacles, Away en A House Made of Splinters.

 

Oorlog
Ciné-Guerrillas
Niet alle verhalen over de oorlog zijn even deprimerend. In Ciné-Guerrilla’s kijken we naar het bijzondere verhaal van de Joegoslavische filmer Stevan Labudovic die de oorlog in Algerije van hun kant vastlegde. En nu een held is in dat land. Tijdens deze IDFA draait nog een andere film van Labudovic: Non-Aligned, Scenes from the Labudovic Reels. Labudovic was de cameraman van Tito, de oprichter van de Non-Aligned Movement (Beweging van Niet-Gebonden Landen), waardoor hij in Algerije terechtkwam.

 

Platteland
The Land
Het wordt niet veel plattelandser dan deze film over het platteland in Letland.

 

Politiek
Bobi Wine: The People’s President
Popsterren en politiek zijn soms niet zo ver van elkaar verwijderd, bewees zanger Bobi Wine toen hij in 2021 de enige tegenkandidaat was in Oeganda. Andere documentaire over politiek: Merkel.

 

Religie
In Viaggio
Beroemde documentairemaker Gianfranco Rosi volgde de paus bij zijn reizen, waaronder naar het onderwerp van Rosi’s film Fire at Sea (Lampedusa).

 

Roadmovie
Steel Life
De combinatie trein en Peru moet wel het aanzien waard zijn. Andere film in dit genre: American Journal.

 

Social media
Girl Gang

Je bent een meisje van veertien. Vroeger was je dan een puber, nu ben je een influencer. Dat overkomt ook de Duitse Leonie. Ook over social media en kinderen: Manifesto.

 

Stad
Dry Ground Burning
Met de motor door een Braziliaanse sloppenwijk. Een groep stoere sterke vrouwen in Brazilië. Misschien ook aardig in dit genre: A little love package (over Wenen).

 

Vluchtelingen
Europe
Portret over een vrouw die illegaal leeft in Châtellerault. De titel slaat over de naam van een bushalte. Veel films over vluchtelingen tijdens IDFA: My Paper Life (Syrische familie in Brussel), The Night That My Brother Disappeared (mensenrechtenactivist zoekt mensen die zijn broer uit Eritrea hebben gekend, die overleed tijdens een boottocht naar Italië) en Notes on Displacement (Palestijnse familie op de vlucht in Europa).

 

Vrouwen
Drei Frauen und der Krieg
Margaret Bourke-White, Martha Gellhorn en Lee Miller schreven reportages over de Tweede Wereldoorlog. Van Gellhorns reportages is ondergetekende een fan. Ook interessant, misschien, is de openingsfilm van IDFA: All You See. Niki Padidar praat met drie andere vrouwen die net als zij uit andere landen naar Nederland zijn gekomen.

 

1 november 2022

 

Programma IDFA 2022 in 12 vragen en antwoorden

 

MEER FILMFESTIVAL

Programma IDFA 2022 in 12 vragen en antwoorden

International Documentary Festival Amsterdam 9-20 november
Programma IDFA 2022 in 12 vragen en antwoorden

door Bob van der Sterre

Het IDFA (International Documentary Festival Amsterdam) 2022 in 12 vragen en antwoorden. Info over locaties, programma IDFA, tickets, specials, eregast, verslagen en FAQ’s. Ook dit jaar doet InDeBioscoop verslag van het grootste documentairefestival ter wereld.

All You See is de openingsfilm van IDFA 2022

All You See is de openingsfilm van IDFA 2022

Wanneer is IDFA?

IDFA is van 9 tot en met 20 november.

Waar is IDFA?

  • Artis Planetarium
  • De Balie
  • De Brakke Grond
  • Carré
  • DeLaMar
  • Eye
  • Felix Meritis
  • Frascati
  • Internationaal Theater Amsterdam (Leidseplein)
  • Ketelhuis
  • Kleine Komedie
  • Kriterion
  • Pathé City
  • Pathé De Munt
  • Pathé Tuschinski
  • Podium Mozaïek
  • Rialto
  • De Vlugt

Lees alle details over de locaties op de website van IDFA. Bekijk de kaart op Google Maps.

Waar vind ik het programma IDFA 2021?

Hoe zijn de bioscopen toegankelijk?

Een coronabewijs is niet nodig. Als er nieuwe informatie komt, kun je dat vinden op de website van IDFA.

Lees verder over de verschillende eisen over toegankelijkheid bij iedere locatie.

Kan ik online films kijken?

Elke dag is er een andere film ‘on demand’ te bestellen. Die vind je als volgt: scroll omlaag bij het blokkenschema op een bepaalde dag. Kijk onder de locaties. Daar vind je de knop: Online kijken. Dat is de ‘on demand’ film voor die avond.

Wat zijn de belangrijkste programma’s?

  • Around Masculinity: Over het manbeeld in de documentaire
  • Playing Reality: Documentaires die met theater en opstellingen zijn gemaakt
  • Best of Fests: Prijswinnende documentaires uit de hele wereld
  • Frontlight: Journalistieke ‘urgente’ films over thema’s van vandaag de dag
  • Luminous: Meer stijlvolle en persoonlijke documentaires
  • Masters: Documentaires van meer ervaren regisseurs

Hoe koop ik tickets?

Dat staat via de link hieronder uitgelegd:

Zijn er nog Specials, zoals de Volkskrantdag?

Ja die zijn er. Lees het op de website van IDFA.

Wie is de IDFA-eregast van dit jaar?

Dat is Laura Poitras, de bekende Amerikaanse documentairemaakster.

Zij is verantwoordelijk voor de keuze van de Top 10. Dat zijn de favoriete 10 films van de IDFA-gast. Lees meer over haar keuzes op de website van IDFA.

Wat gaat InDeBioscoop doen aan IDFA?

Dit is wat we willen gaan doen:

  • Deze FAQ
  • Een tiplijst van 33 films met 1 aanrader per genre
  • Persoonlijke bijdragen van redacteuren Jochum de Graaf en Bob van der Sterre

Bekijk alle IDFA-content op de website van InDeBioscoop van afgelopen jaren om alvast in de stemming te komen.

Is er nog iets bijzonders te vermelden?

DocLab is altijd wel interessant om te bezoeken. Die is nu ook weer fysiek te bekijken.

Ik ben dol op FAQ’s. Zijn er nog meer te vinden op de website van IDFA?

 

30 oktober 2022

 


MEER FILMFESTIVAL

Imagine 2022 – Deel 6: Mysterieuze films

Imagine 2022 – Deel 6: Mysterieuze films
Roze nijlpaardslakken & Lynch’ oersoep

door Bob van der Sterre

De mysterieuze film is en blijft een taai genre. Imagine had dit jaar wat minder goede mysterie oproepende films dan vorig jaar maar de hoop zal altijd blijven. Want geen genre zo mooi als dat van de mysterieuze film.

Vorig jaar schreven we al over hoe lastig het wel is om een mysterieuze film te maken. Het blijft een van de meest moeilijkste filmvormen. Intuïtie, het bovennatuurlijke en symboliek zijn belangrijker dan een coherent verhaal.

Maar zonder verhaal kun je geen film maken. Sommige regisseurs, zoals David Lynch, weten het toch voor elkaar te krijgen, zoals in het meesterwerk Mulholland Drive. Ook Flux Gourmet heeft dit jaar wel dat gevoel van mysterie, maar die hebben we gisteren al bij de luchtige films besproken.

 

Tundra

Tundra – Roze nijlpaardslakken in je badkamer
Een man heeft werk dat hij boetes moet innen. Hij bezoekt een man die niet betaald heeft en diens dochter laat hem vanaf dat moment niet los. Ze eist van hem dat de boete niet wordt geïnd. En wijst naar teksten op de spiegel van een bar.

De man heeft ondertussen ontmoetingen met een dansende vrouw in een rode jurk. Daarnaast duiken enorme nijlpaardachtige slakken overal op. Ze scheiden een oranje goedje af. Een collega steekt een sigaar op en vertelt een tragische anekdote over de slak.

Je kunt Tundra twee of drie keer zien en nog steeds is het een raadsel wat je eigenlijk ziet. De film (geregisseerd door José Luis Aparicio Ferrera, geproduceerd in Cuba) prikkelt op de juiste manier – het is aanstekelijk absurd – maar waar je uiteindelijk toch niet meer mee kunt. De slak is ongetwijfeld symbolisch bedoeld, misschien staat het wel voor bureaucratie, misschien iets anders.

Een korte film die je moeizaam bekijkt maar dat is soms ook een goed teken: niet alles hoeft er als koek in te gaan.

Lees hier waar en wanneer deze film draait.

 

Lynch/Oz

Lynch/Oz – Context bij een obsessie
Zes verschillende essayisten bespreken de invloed van The Wizard of Oz op het werk van David Lynch  en andere films. Deze video-essays komen van regisseurs en critici, waaronder Karyn Kusama, John Waters, Aaron Moorhead en David Lowery.

The Wizard of Oz is een oerverhaal dat bewust en onbewust veel films heeft beïnvloed. Er is al veel over die invloed geschreven. Zelfs door Indebioscoop.com. Back to the Future bijvoorbeeld komt een paar keer langs. Maar ook The Big Lebowski, Suspiria, Pan’s Labyrinth, After Hours en Alice doesn’t live here anymore. En natuurlijk hun eigen films. Er is daarbij veel suggestie: zet twee gelijke beelden naast elkaar en het lijkt ook meteen op directe inspiratie. 

Een dankbaar thema dus. De invloed van The Wizard of Oz op het werk van Lynch is alom bekend. Droomwerelden en werkelijke werelden; goede en slechte karakters; drang naar avontuur; make-up; kleuren; gordijnen; tot en met rode schoentjes aan toe. ‘Er is geen dag dat ik niet aan The Wizard of Oz denk’, schijnt Lynch te hebben gezegd. En je hoort hem in de film zeggen: ‘Er zit iets universeels in en het appelleert aan mensen op een diepe manier.’

Lynch is een veelgebruiker van referenties uit The Wizard of Oz. Bijvoorbeeld de namen Judy en Garland. Het drie keer klikken met de schoentjes in Wild at Heart. De gouden bal in Twin Peaks: The Return zit vrijwel letterlijk in The Wizard of Oz. Een van de beste opmerkingen in de docu is dat Lynch natuurlijk veel inspiratie uit het onbewuste haalt – waar veel beelden van deze film kennelijk ingebrand zijn.

Een van de sterkste punten vond ik zelf dat David Lynch net als The Wizard of Oz humor, drama, horror, musical en sciencefiction combineert. ‘Oz hielp Lynch om zo groot te denken’, zegt iemand. Een ander heeft het over een hoe Lynch The Wizard of Oz remixt. Zelfs een prehistorisch visueel effect als een gezicht over een beeld heen editen (Twin Peaks: The Return) komt voor in The Wizard of Oz.

Ook de schaduwkant van de beroemde kinderfilm komt langs. Zoals het tragische leven van hoofdrolspeelster Judy Garland. Of de verhalen over de acteurs die zich verveelden tijdens de opnamen. De schaduwkant van de fraaie Technicolor-wereld, die voor Lynch de schaduwkant van de jaren vijftig symboliseert (Oz is natuurlijk iets ouder: 1931).

Al met al is het boeiend materiaal maar als analyse is het allemaal wel heel los en anekdotisch. Dat is logisch met zes verschillende essayisten. Neem John Waters, die leuk kan vertellen, maar liever ingaat op de verwantschap tussen Lynch’s thema’s en zijn eigen films. Of de anekdote van een verteller die na het zien van aflevering 8 Twin Peaks: The Return een kat had die binnenshuis een vogel verschalkte, waarna de hele woonkamer onder het bloed zat. Creepy maar niet echt relevant.

Zou je dat ook willen: een hardcore analyse over dit onderwerp, waarbij alles haarfijn wordt uitgelegd, elk techniekje, elk symbooltje? De lol is er dan denk ik al snel af. Bij Lynch blijft dat sowieso altijd lastig zoals ik zelf ook al heb ervaren

Regisseur Alexandre Philippe maakte diverse andere docu’s over populaire cinema: The People vs. George Lucas; 78/52 Hitchcock Shower Scene; Memory – The Origins of Alien; en…

Lees hier waar en wanneer deze film draait.

 

Leap of Faith

Leap of Faith – Mysteries van een beroemde horrorfilm
William Friedkin filmde in 1973 The Exorcist. The Exorcist is een van de meest beroemde horrorfilms die je je maar kunt voorstellen. Hoe kwam die film zo uniek? Welke keuzes maakten het wat het werd? De sleutel is de regisseur: Friedkin vertelt in deze documentaire al zijn geheimen aan Alexandre Philippe.

The Exorcist zomaar een horrorfilm? Na deze film denk je er toch anders over. Caravaggio, Vermeer, Rembrandt, Margritte: allemaal inspiratiebronnen van Friedkin. Friedkin hield van klassieke, theaterachtige horrorfilms. Hij hield zelf het aantal close-ups in The Exorcist ook tot een minimum. Hij hield ook van complexe actiescènes – vandaar dat de val in de steeg er ook zo impressionistisch uitziet.

Soms schoot hij een geweer af om een angstige reactie van een acteur te krijgen (een truc die John Ford al toepaste). De cinematograaf deed documentaire-ervaring op bij de strijd van Fidel Castro in Cuba. Die documentaire-feel zie je ook terug in Friedkins even beroemde The French Connection.

Friedkin kan goed praten, doet dat vrijwel zonder aarzeling, en het is een plezier daarnaar te luisteren. Zo vertelt hij hoe hij fan was van audio uit de tijd van de radio. Daarom klinkt de film soms hoorspelachtig, met geluiden van varkens, gerochel. Niet onbelangrijk was de stem van de duivel van het meisje. Die kwam na goed zoeken van een actrice die al van nature een wat mannelijke stem had. Ze was gestopt met drinken maar begon weer te drinken om de juiste stem te krijgen.

De rol van dominee Karras ging op het laatst naar de totaal onbekende acteur Jason Millar. Die had tegen Friedkin gezegd: ‘Karras, dat ben ik.’ Om dat te doen moesten ze ook het salaris betalen van een andere acteur (die al was aangenomen). Zijn proefopname met Ellen Burnstyn was simpelweg té overtuigend.

Friedkin noemt al deze vondsten ‘invallen van God’. Dat is ironisch bij een film waarbij hij creatief was in het portretteren van de duivel in een twaalfjarig meisje. Toch kun je niet ontkennen dat hij vermoedelijk de juiste man voor de juiste film was. Mike McNichols en Steven Spielberg waren ook gevraagd. Hun stijlen pasten er toch niet goed bij. Voor Friedkin viel alle interesses juist op zijn plaats. Hij was al fan van het boek van William Blatty en raakte ook bevriend met hem.

Wat je ook wel weer realiseert door deze film, is dat het echte filmambacht aan het verdwijnen is. Het verfijnde, liefdevolle en eigenzinnige oog voor details verdwijnt. We ruilen het in voor films en series waarvan de maker er eigenlijk niet meer toedoet. En dat is een gemis voor de liefhebber.

Lees hier waar en wanneer deze film draait.

 

28 oktober 2022

 

Imagine 2022 – Deel 1: Suspense
Imagine 2022 – Deel 2: Sciencefiction
Imagine 2022 – Deel 3: Familie
Imagine 2022 – Deel 4: Horror
Imagine 2022 – Deel 5: Luchtig

 


MEER FILMFESTIVAL

Imagine 2022 – Deel 5: Luchtig

Imagine 2022 – Deel 5: Luchtig
Bizarre kunstresidenties & spinnenslikkers

door Bob van der Sterre

De luchtige fantastische film, het is een steeds zeldzamer verschijnsel. Deze Imagine heb ik geen een pure komedie gezien. Wat je wel ziet, is een zachtaardig humorisme dat het verhaal van dienst is.

De komedie heeft het al jaren moeilijk. Het komt eigenlijk alleen in bijrollen voor (tragikomedie, komische actiefilm, grappige horror). En dat terwijl filmkomedie zoveel moois heeft opgeleverd. Juist in moeilijke tijden – jaren twintig, dertig, veertig – hadden bezoekers behoefte aan die gulle lach, die vaak uit wrangheid ontstaat.

Waar het aan ligt, is lastig te zeggen. Misschien worden ze wel gemaakt maar komen ze nooit meer over de filmgrens. Of is de tand des tijds zo serieus geworden dat niemand ze meer maakt?

Hoe dan ook: een paar films gebruiken humoristische elementen en daar moeten we het nu maar mee doen. Het grappige Deadstream bespraken we al bij de aflevering over horror.

 

Flux Gourmet

Flux Gourmet – Sonische cateraars raken in de war
Een kunstgroep mag op een locatie (een residence in kunstjargon) oefenen op hun kunstperformances met geluid en eten. Of te wel ‘sonische cateraars’. Dus een microfoon in een pot tomatensaus, performances en live mixwerk. Zij zijn verkozen boven andere, concurrerende groepen en die zijn er niet blij mee.

De groep bestaat uit Elle (leider), Billy en Lamina. Stones helpt ze en maakt notities over alles. Ze krijgen feedback van de beschermvrouwe die de residentie. Ondertussen neemt Stones interviews af met de artiesten. 

Regisseur Peter Strickland is een van de weinige ‘auteursfilmers’ van deze tijd. The Duke of Burgundy, In Fabric en Berberian Sound Studio zijn stuk voor stuk films die je in stijl, verhaal en onderwerp niet snel door iemand anders gemaakt ziet worden. De link is meestal een vorm van horror maar het blijft altijd speels, binnen zijn eigen verhaal.

Ook deze film is vreemd met bedwelmde orgieën; machtsmanipulatie met een flanger; kolossale darmproblemen; een wijsneuzige arts die wijn drinkt in de praktijk. En dan hebben we het nog niet gehad over de performances die uitgebreid in beeld komen. Een criticus van The Observer zegt het treffend: ‘Peter Strickland’s deliciously bonkers tale of art, desire and gut pain.’

Toch waakt Flux Gourmet ervoor niet te komisch of dramatisch te worden en zijn er ook geen onnodige schokeffecten. Ondanks de lengte van bijna twee uur verveelde de film mij niet. Wel vond ik het af en toe een monotone film. Veel herhaling van situaties: zo is het script ook opgebouwd. De film zou bij wijze van spreken tien uur kunnen doorgaan. Op zeker moment vloeien je concentratiekrachten toch een beetje weg. Ik denk dat het script een kans laat liggen om à la Adaptation de boel overhoop te gooien in het laatste deel. 

Het onderwerp van de film, kunst met audio, is verrassend goed vastgelegd. De audioperformances hebben wel iets grappigs maar ze zijn ook weer niet zo overdreven gedaan – vaak een valkuil bij luchtige films over kunst. Het is ook echt een boeiend wereldje. Lees bijvoorbeeld eens dit interview met een optisch kunstenaar. Of bekijk de website van het collectief iii in Den Haag. 

Met Berberian Sound Studio (over een geluidsmaker bij een giallo-film) in het achterhoofd is het misschien ook niet gek dat Strickland het audiodeel zo serieus neemt. 

Lees hier waar en wanneer deze film draait. 

 

My Grandfather’s Demons

My Grandfather’s Demons – Opa’s demonen zijn zo slecht nog niet
Rosa hoort dat haar grootvader is overleden. Hij had haar opgevoed maar in haar drukke stadse leven had ze weinig aandacht voor hem. Een man van driftbuien, waar zij ook wel last van heeft.

Na het slopen van een computer op haar werk, gaat ze naar het huis van haar opa, in de middle of nowhere, en maakt ze kennis met andere dorpsbewoners, zoals de jonge Chico en zijn moeder Laura, en Hugo die helpt bij de bakkerij. En natuurlijk haar kat.

Om een of andere reden doen de meeste dorpsbewoners vrij onaardig tegen haar. Het heeft iets met haar grootvader te maken. En hoe zit het met die zelfgemaakte kleipoppetjes die ‘s nachts à la Toy Story op pad gaan? Dan is er nog de kwelende, klagende stem van haar grootvader in nachtmerries.

Lieve, grappige en ook wel soms duistere ‘claymation’ (ook met gewone animatie). De Portugese film van regisseur Nuno Beato is een goed uitgewerkt persoonlijk verhaal over stadse Rosa die zichzelf hervindt in het huis van haar opa. Het verhaal heeft roots in lokale spooky legenden, die hier gelukkig een keer niet echt kwaadaardig zijn.

Misschien is het enige punt dat er in het indie-animatiegenre intussen zoveel moois is gemaakt (Ernest and Clementine, My Life as a Zucchini, etc.) dat Os demonios de meu avo niet meer zo opvalt tussen al die films. Natuurlijk is het waanzinnig knap hoe de klei en de animatie samen een vermakelijke productie kunnen maken. Diverse leuke kleine grapjes en sympathieke karakters. Maar om grenzen te verleggen, is meer ambitie nodig.

Daarom vond ik misschien het begin ook nog wel spannender dan het verdere deel van de film: die spot met het bedrijfsleven stak net wat feller. Hier was het in feite alleen bedoeld als contrast met het tweede deel in het dorp. Het maakt de film wel volwassen maar misschien minder avontuurlijk.

Lees hier waar en wanneer deze film draait.

 

The Roundup

The Roundup – Zuid-Koreaanse The Rock houdt huis
In Vietnam wordt een rijke Koreaanse toerist gekidnapt. Die keert niet meer terug. Ene Kang blijkt er verantwoordelijk voor. En veel meer dan die ene toerist, en in meer landen.

Naar rechtvaardigheid snakkende Koreaanse detectives gaan erachter aan. Gelukkig heeft de politie een soort superdetective, Ma Saek-Do. Hij is de Koreaanse variant van The Rock. Wel slim en sterk maar subtiliteit is niet zijn beste punt.

Veel bekend materiaal in deze komische buddyfilm. De ‘ik ben nergens bang voor’ routine van Ma Dong-Seok is vermakelijk om naar te kijken. Grappig is dat de Koreanen en Vietnamezen met elkaar in gebroken Engels praten om elkaar te begrijpen. Een echte vertaalclash. Daarbij hebben de Koreanen de rol van regels overtredende rouwdouwers die Amerikanen meestal hebben in Amerikaanse films over de grens.

Het is wel zonde deze komische film ook echt wel wat lugubere momenten heeft. Kang steekt er op los, ze vallen bij bosjes. Je ziet dat zo vaak in moderne actiefilms. Ik heb het nooit grappig gevonden en ik vind het ook niet passen bij een film die iets humoristisch uitdraagt.

Al met al is het als met veel Koreaanse films: vaardig gemaakt, sterke actie, goed verhaal, je verveelt je niet. Alleen blijft het niet zo hangen.

Lees hier waar en wanneer deze film draait.

 

KØT

Shorts: KØT / Legs
In KØT (zie: foto) kijken we naar douaniers bij een grens waar nooit iets gebeurd. Ze spreken een fantasietaal maar het oogt als een oude Sovjetrepubliek. Ze drinken wodka, dragen bontmutsen en zijn bureaucratisch.

Op een dag schieten ze naar een overvliegende drone en die laat een doos vallen. Daarin zit een rond apparaat. Het ding heet ‘Home’ en spreekt in een mum hun taal. Het helpt ze met karatelessen of liedjes zingen. De oude verveling is weg. Alleen weigert het apparaat om de baas van het douanekantoortje te verstaan.

Best vermakelijke Nederlandse film (van Nils Gerbens) van kleine twintig minuten verrast met aardige setting en onverwacht verhaaltje. Zo’n fantasietaal en fantasieland verzinnen en grappig uitvoeren valt niet mee. Ik zie best een hele film voor me met deze acteurs in steeds weer compleet verschillende settings.

In Legs wil een vrouw in verwachting raken maar slikt in plaats daarvan een spin in. Ze gaat naar de dokter. ‘Je hebt een levende spin net boven je buik.’ ‘Kan ik hem levend houden?’ Rare blik. Later krijgt ze trek in vliegen. 

Geestige korte Britse film, Legs. Gaat over de ‘urban myth’ dat we jaarlijks een X-aantal spinnen doorslikken. Dat is niet waar maar in deze film wel het uitgangspunt van een grappig verhaal. 

Het smaakt (pun not intended) eigenlijk naar meer. Waarom niet meer van dit soort korte films over onze relatie met insecten? Een geweldig gegeven waar je veel fantasie in kwijt kan.

 

27 oktober 2022

 

Imagine 2022 – Deel 1: Suspense
Imagine 2022 – Deel 2: Sciencefiction
Imagine 2022 – Deel 3: Familie
Imagine 2022 – Deel 4: Horror
Imagine 2022 – Deel 6: Mysterieuze films

 


MEER FILMFESTIVAL

Imagine 2022 – Deel 4: Horror

Imagine 2022 – Deel 4: Horror
Wraakzuchtige oudjes & livestreamen met geesten

door Bob van der Sterre

Natuurlijk, Imagine is horror. Maar er is horror in veel soorten en maten: zachte horror, grove horror, stijlvolle horror, grappige horror. De creatieve horror blijft op Imagine het meeste hangen.

Horror is in de mode. Vorig jaar was horror volgens deze bron na actie en avontuur het meest populaire genre. Het had in 2021 het hoogste percentage van het totaal ooit. (Dit gaat alleen over Amerikaanse films.)

Het genre bestaat nog steeds veelal uit trucs en dat appelleert vermoedelijk aan veel filmmakers. Het evolueert net zo goed als andere genres. Lees wat we er vorig jaar over schreven.

De films doen het vaak goed in het neerzetten van een idee, minder in wat ze ermee willen vertellen. Het griezelidee domineert het verhaal. Hoewel het naar mijn idee beter andersom zou kunnen zijn, dat maakt het vaak nog veel enger.

Horrorfilms maken steevast gebruik van griezelige huizen. Dat zorgt ervoor dat je beter je horrortrucs kunt inzetten. De enige horrorfilm die daar helemaal niet aan deed tijdens deze Imagine, was de film van de 80-jarige veteraan Dario Argento.

 

Viejos

Viejos – Het is warm, pas op de oudjes
Het is heet en het wordt alleen maar heter, in de veertig graden. De oma van Naia springt van het balkon. In plaats van te rouwen, doet opa raar. Als de vader en stiefmoeder van Naia hem in huis nemen, zegt hij: ‘Ik ga jullie vermoorden.’ Zo gek als een deur, oordeelt stiefmoeder Lena, en ze wil hem laten opnemen.

Zeker geen slechte film, Viejos. Het is een soort horrorniche: een bepaalde groep is creepy en neemt wraak op (meestal) volwassenen. Who can kill a child? is een voorbeeld waarbij kinderen dat doen. Ook Spaans trouwens.

De film zit goed in elkaar. Het tempo is rustig, de setting mooi (Madrid tijdens een hittegolf), de acteurs zijn niet ergerlijk. Er is suspense op de goede manier. Dat komt ook door de cinematografie, die me positief opviel. Goede cinematografie maakt alles interessanter. Daarnaast weet je dat de oudjes weird zijn, maar wat zit erachter? Of je erachter komt in deze film laat ik even in het midden.

Een paar dingen storen wel. De onnodige jump scares (geen hete thee in je handen houden dus) en de muziek. Sinds een tijd is het een trend om spannende filmmuziek te maken met het geluid alsof een orkest aan het inspelen is. Dat hoor je hier wel erg veel.

Daarnaast mis je vaak bij zulke films een soort filosofische laag waar het idee functioneel voor is. De film biedt niet veel meer dan het idee zelf. Dat is hier ook zo. Natuurlijk kun je er wel kritiek in lezen, bijvoorbeeld hoe wij met ouderen omgaan, maar dat is dan vrij simpel als je het mij vraagt.

Lees hier waar en wanneer deze film draait.

 

The Eyes Below

The Eyes Below – Als je nachtmerries levend worden
Journalist Eugène gaat een onthullend stuk publiceren. Met stress gaat hij de nacht in. En wat een nacht… Een terrornacht.

Hij zit vast in bed, maakt tochten door zijn eigen lakens, stoeit met een zwart olieachtig wezen, grijpt (tevergeefs) naar zijn mobiel. Hij krijgt slechts hulp door wat vage verwijzingen in boeken.

Vorig jaar zag ik La Femme aux chaussures Léopard op Imagine. Vijf minuten van deze film en je weet dat je met dezelfde maker te maken hebt: Alexis Bruchon. Dat is een goed teken. Hij heeft een eigen, herkenbare stijl met ontzettend veel creativiteit en interessante beeldideeën. Als ik al horror kijk, dan graag zo.

Daarmee maakt hij een originele film over een voor velen herkenbaar gegeven: panisch van de angst in je bed zitten, compleet bevroren van angst voor een duister wezen. Dat gevoel weten hij en zijn team geweldig over te brengen, zelfs met de beperkte middelen die ze ongetwijfeld hadden. Het is soms zo griezelig dat deze film wel een waarschuwing zou mogen hebben voor mensen die hier echt last van hebben… Want een nachtmerrie beleven is een poeslief ding vergeleken met ‘terrors’. Lees over de serieuze kant van het verhaal.

Net als La Femme aux chaussures Léopard is de film niet foutloos. Waarbij die film last had van een wat te ingewikkeld gegeven, is deze film simpelweg te lang voor het idee. Ook al is het maar 1 uur en 17 minuten, het wordt op een gegeven moment te herhalend. Een half uur minder en de film was misschien wel briljant geweest. Voor filmfans zijn de verwijzingen naar Cluny Brown nog wel grappig (de poster, de naam Boyer).

Lees hier waar en wanneer deze film draait.

 

Deadstream

Deadstream – Livestreamen in een huis vol geesten, wat kan er misgaan?
Shawn is een livestreamer die met pranks geld verdiende op YouTube. Hij ging iets te ver, werd gebanned, maakte een excuusvideo en is nu weer up en running met livestreams.

Zijn volgende project: een livestream van een bezoek aan een haunted mansion. Het is het huis waar de geest van de gestorven Mildred rondwaart. Hij moet er voor zijn publiek (en sponsors) een nacht doorbrengen.

Als een echte livestreamer hangt hij alle kamers camera’s op, inclusief een safe room met veel licht. Hij houd met camera’s alles in de gaten, checkt aldoor de chat. Afgezien van een paar rare geluiden, gebeurt er niets. Totdat ineens Chrissy – een enorme fan – in de kamer staat. Vanaf dat moment… wel… ik zal niets verklappen. Maar het is enerverend.

Iedere Imagine is er wel een film die je totaal verrast. Deze film van Joseph en Vanessa Winter (zowel script als regie als hoofdrol voor Joseph) combineert met eenvoudige middelen knap een parodie van een livestream à la Twitch met een echte horrorfilm. Dat levert een soort grappige The Blair Witch Project op. Het ene moment houd je een dekentje voor je ogen, het andere moment moet je schateren. Het tempo van de film is ook heel hoog.

De parodie op prankers op YouTube en livestreamers is vooral vermakelijk. Zoals het constante gegil van Shawn die bij het minste geringste wegrent; zijn reacties op comments uit de chat; de sluikreclame; de adviezen van ‘het internet’. In wat voor benauwde situatie hij ook zit, hij vindt toch telkens tijd om de comments van zijn fans te bespreken. Het wordt natuurlijk flink over de top – en het einde had beter gekund én Joseph speelt het allemaal net een slag té grappig – maar de amusementswaarde is hoog.

Deadstream – ongetwijfeld voor een appel en een ei gemaakt – laat zien dat grote budgetten toch altijd ondergeschikt zijn aan een sterk script.

Lees hier waar en wanneer deze film draait.

 

Megalomaniac

Megalomaniac – Kinderen van een seriemoordenaar
Martha en Felix wonen in een oud huis. Ze zijn de kinderen van ‘de slager van Bergen’. Een mysterieuze moordenaar in de jaren negentig die nooit werd gepakt. Felix neemt het slagersambacht over van zijn vader. Terwijl Martha door aanrandingen van mannen op haar werk steeds minder in de realiteit staat.

Op een dag neemt Felix een van zijn prooien mee naar huis. Martha voelt een band met het slachtoffer, op wie zij haar eigen frustratie kan botvieren. ‘Mijn kleine poesje.’ Het wordt erger als Martha zwanger blijkt te zijn van een van de aanrandingen.

Megalomaniac heeft in het begin veel potentie. Veel intuïtieve, stijlvolle beelden. De vliegende slager; hoe Martha zichzelf ziet; creepy figuren in het zwart. De film blinkt uit in korte momenten met verrassende, griezelige cinematografie. Tel er een prachtig interieur bij op en goed acteerwerk (Eline Schumacher als Martha).

Alleen is de film van Karim Ouelhaj (zijn vierde) afgezien van stijlvol ook wel erg zwaar en traag. Martha heeft wat te weinig reliëf om zo lang te blijven boeien als hoofdpersoon. Daarnaast zijn er geen lichtpuntjes. Wat het verhaal nog wilde uitdrukken, vloog ook over me heen. Er zat denk ik een knaller van een mysterieuze horrorfilm van een klein uur in deze film verborgen.

Lees hier waar en wanneer deze film draait.

 

Dark Glasses

Dark Glasses – Donkere glazen helpen je niet tegen seriemoordenaars
Een eclips. Een prostituee. Ze wordt op de dag van de eclips in haar auto aangevallen door een kerel in een wit bestelbusje, rijdt andere mensen aan, verongelukt, raakt blind.

Het overlevende kind van het ongeluk, een tienjarig Chinees jongetje genaamd Chin, komt bij haar wonen. Ze moeten vluchten voor een maniakale moordenaar die het om een of andere reden op haar gemunt heeft.

Wat kun je verwachten van een intussen tachtigjarige Dario Argento? Toch op zijn minst een mooie prostituee die blind wordt en op stap gaat met een tienjarige Chinees jongetje. En scènes op het Italiaanse platteland in het pikkedonker. En een paar moorden met net iets te veel smerige details.

Het was ook wel naïef om te verwachten maar Dark Glasses heeft niet dezelfde sfeer als klassiekers als Profondo Rosso, Tenebrae en Suspiria, horrorfilms die met extreem stilisme de filmwereld veroverden. Dit oogt een stuk lomper en dat zit hem vooral in een verhaal waar weinig moeite in is gestopt en de inspiratieloze bad guy.

Aan de andere kant is de vriendschap tussen Chin en Adriana (een Chinees weeskind én een blinde prostituee) wel iets voor Argento. Een aardig contragewicht tegen de brute seriemoordenaar. Er zitten meer Argento-herkenbaarheden in. De protagoniste; de combinatie van uiteenlopende karakters; het humane versus het duivelse; de kansloze detectives; en natuurlijk de extreme uitvergrotingen van geweld.

Ongetwijfeld worden filmbezoekers tijdens Imagine wild van de dingen die in de jaren 70 al grappig waren: het gebruik van effecten van poppen in plaats van CGI, het nepbloed en het soms oersimpele acteerwerk. Dat hoort erbij.

Lees hier waar en wanneer deze film draait.

 

What Killed Timmy Benson

Shorts: Hudlos / Under the Ice / What Killed Timmy Benson
Hudlos is een Korte Deense film van een klein kwartier, die vertelt over Jonas die bij zijn nieuwe vriendinnetje op bezoek komt. Hij loopt de verkeerde kamer in en daar zit haar vader. ‘Hallo!’ Vader reageert niet. Blijkt dood. Opgezet.

‘We hebben een gekke familie’, zegt ze.

Je kunt al raden wat je aantreft in de badkuip. De film is wat grappiger dan de meeste horrorfilms maar heeft geen meer inspiratie over om de film te eindigen met een aardig plot. De meeste films zijn te lang, deze is iets te kort.

De Spaans-Andorraanse productie Under the Ice is minder grappig maar slaagt wel redelijk in het klassieke griezelwerk.

Vader van jongetje verdrinkt maar keert terug in hun huishouden. Wat is de rol van het jongetje? Inclusief bliksemschichten en een elegant plot. Mooi gemaakt.

Meer ijs en een jongetje in What Killed Tommy Benson (zie: foto). Horroranimatie, dat is misschien (ik ben geen kenner) wel iets nieuws. Jongetje wordt gevolgd door monster dat uit spiegel kruipt.

De Nederlandse korte film van Nick Cremers is een mooi persoonlijk werk. (Er is overigens niets Nederlands aan – als je mij had gezegd dat het Zweeds was, had ik het ook wel geloofd.) Enige is dat de film voor kinderen lijkt (animatie, kinderen als hoofdpersonen) maar het lijkt mij toch echt wat te griezelig voor jonge kinderen.

 

26 oktober 2022

 

Imagine 2022 – Deel 1: Suspense
Imagine 2022 – Deel 2: Sciencefiction
Imagine 2022 – Deel 3: Familie
Imagine 2022 – Deel 5: Luchtig
Imagine 2022 – Deel 6: Mysterieuze films

 


MEER FILMFESTIVAL

Imagine 2022 – Deel 2: Sciencefiction

Imagine 2022 – Deel 2: Sciencefiction
Biohacken & Monsters tegen bodemprijzen

door Bob van der Sterre

Wie houdt er niet van SF? Het is onze gedroomde toekomst. Op Imagine valt er weer voldoende tijd te reizen, al lijkt het aanbod iets schaarser dan andere jaren.

Sciencefiction evolueert, we schreven er vorig jaar al over. Ook dit jaar zet de trend zich voort. De SF is op Imagine van alle markten thuis.

Zou de SF van nu realistischer over de toekomst denken dan een film als Metropolis deed in 1927? De tijd zal het uitwijzen. De rode draad is in elk geval dat het ontzettend moeilijk is om in films de toekomst te voorspellen.

Het valt op dat de shorts hier vooral in uitblinken. De featurefilms not so much. Is de sciencefiction echt wat minder in de mode? Zijn we de toekomst beu geraakt omdat ons heden al zo maf is? Of is de strijd met series als The Expanse opgegeven?

 

Escape to the Silver Globe

Escape to the Silver Globe – Hoe je een SF-meesterwerk ruïneert
Andrzej Zuwalski. Ik ken hem vooral van Possession. Geboren regisseur, begon als assistent van Wajda. Zijn zoon: ‘Als je meeging met zijn ideeën was alles prima. Als je eigen ideeën had, was het meteen over.’ Een collega: ‘Als je een auto wilde, kon je aan hem vragen: Andrzej, welke auto moet ik kopen? En hij zou het je dan wel vertellen.’

Zo’n ietwat wereldvreemd en overcontrolerend persoon is wel wat een grote filmproductie nodig heeft. Want hij heeft antwoorden op alle vragen. In 1977 had Zuwalski al wat films gemaakt maar zijn magmum opus moest de sciencefictionproductie On the Silver Globe worden. Denk aan Star Wars maar met fantasierijkere outfits, vreemdere decors, meer filosofie, poëzie en mysterie. Het type film dat jaren later wordt bestempeld als ‘meesterwerk’.

Natuurlijk was het vrij duur voor Poolse begrippen maar toch was iedereen verrast dat een bureaucraat die carrière wilde maken de stekker eruit trok. Nota bene toen al ruim 70% van de film klaar was. Zuwalski was een relatieve buitenstaander in de Poolse cinema (had in Frankrijk gestudeerd) en kende geen bescherming.

Een sciencefiction-meesterwerk-in-wording werd hierdoor geruïneerd. De betrokkenen vertellen in deze docu hoe dat toen ging. De film werd later wel afgemaakt en in 1988 vertoond, en in 2016 nog eens digitaal gerestaureerd. Het verlies van het momentum bedierf een echte afsluiting.

Zuwalski maakte nog carrière in Frankrijk (waar hij gedwongen heen moest) maar On the Silver Globe bleef altijd voor hem een pijnlijk hoekje van de cinema – en voor de liefhebber natuurlijk ook. Een voorbeeld hoe simpele bureaucraten cultuur kunnen verknallen. De film van ruim 2,5 uur kun je zien op Archive.org.

Lees hier waar en wanneer deze film draait.

 

Vesper

Vesper – Biohacken voor een goed doel
In Vesper zien we hoe de arme 13-jarige Vesper probeert te overleven in een postapocalyptische wereld, waarbij de macht ligt bij de supersteenrijken in hun Citadels. Zij wil niet bij groep armen onder de straffe hand van Jonas leven en verkiest bewoning in een klein huisje met haar vader. Hij ligt op bed maar zijn geest communiceert via een drone.

Vesper doet veel experimenten met planten en gaat superzaden kweken. Oftewel: biohacken. Misschien kunnen die zaden de wereld vooruit helpen. Ze wordt alleen afgeleid door nogal wat gebeurtenissen. Zoals de irritante Jonas. Of het rijke meisje uit de Citadels (neergestort in een minivliegtuigje). Jagers die haar zoeken.

Vesper pakt de SF-film niet aan met een strak script. Zo komt de elite in hun citadellen nauwelijks in het script voor. Je krijgt een sfeervolle ‘trip’ in een SF-wereld, die af en toe wordt onderbroken door spanning en actie.

De setting is boeiend en dat is wat liefhebbers hiervan zoeken, maar voor mij is de film té traag en te dramatisch om bij te blijven. Ik ben zelf ook een beetje allergisch voor zulke overdadig serieuze fantasierijke verhalen, maar ik respecteer de poging van de makers, Kristina Buozyte en Bruno Samper.

Lees hier waar en wanneer deze film draait.

 

Shin Ultraman

Shin Ultraman – Monsters tegen bodemprijzen
Monsters komen ineens overal in Japan aan de oppervlakte. Geen nood, daar is Ultraman! Een mensachtige alien die energiestralen kan schieten, vliegen en zo groot is als een gebouw.

Leden van het buitenaardse wezen commandoteam SSSP hebben het maar druk met de monsters. Ze zijn ervan overtuigd dat Ultraman hen wil helpen. Plotseling maakt hij een stuk stad kapot. Dat blijkt Zarab te zijn, een alien die de aarde wil domineren en Ultraman opgesloten heeft. Na zijn aftocht is Ultraman er nog niet vanaf: dan komen Mefilas en Zoffy nog langs. Ultraman houdt van de mensheid en wil hun bestaan verdedigen (waarom precies wordt niet duidelijk).

Ultraman was een Japanse serie uit de jaren zestig. Uiteraard knullig gemaakt met allerlei goedkope effecten. Dat verklaart waarom de pakken, gevechten en monsters er hier ook zo uitzien. De film blijft trouw bij ‘het hart’ van Ultraman – en dat is mooi – maar tegelijk is dit verhaal ook wel wat te episodisch om echt goed te werken. Het zijn als vier korte serie-afleveringen achter elkaar geplakt. Je mist karakterontwikkeling voor een echte speelfilm.

Twee dingen vond ik wel erg genietbaar: de monsters (ook geïnspireerd op de tv-serie, kijk hier maar) en het gesprekje over de toekomst van de planeet tussen Mefilas en Ultraman op schommels. Ook aardig is hoe de politiek hier wordt afgeschilderd: pragmatici die er een uiterst kortetermijnvisie op nahouden.

Al met al is het script te rommelig en charmeloos om echt te overtuigen. Je kunt misschien beter de oude serie nog eens bekijken. Van dezelfde schrijver en regisseur (Hideaki Anno/Shinji Higuchi) als Shin Godzilla uit 2016.

Lees hier waar en wanneer deze film draait.

 

New Babylon

Shorts: The Following Year / Time Tourists / New Babylon
In de korte Spaanse (wel Engelstalige) film The Following Year van Miguel Campa kijken we naar de gevolgen van een uitvinding van de nabije toekomst. Je kunt een overleden mens bestellen en tot leven wekken. Letterlijk Lazarus op commerciële basis dus.

Jim doet dat bij Julia. Alleen merkt Julia via subtiele boodschappen dat dit niet de eerste keer is dat Jim haar besteld heeft. En dat zijn doelen misschien niet zo nobel zijn.

Een van de betere korte films van deze Imagine, deze Spaanse productie. Eentje met kop, staart en een verhaal. Ik heb zelfs flashbacks naar Memento, een van de betere (wat mij betreft) Christopher Nolan-films. Zelf vind ik plots nogal overschat, maar hier werkt het wel goed.

Verder zijn de acteurs (Rachel Keller en Kieran O’Brien) wel twee om in de gaten te houden: ik zie ze makkelijk meespelen in duurdere producties. Film past in de stijl van Engelstalige indie SF-films in de nabije toekomst, zoals Lapsis en Creative Control.

Time Tourists past ook bij die indie SF-stijl. In de toekomst kun je als toerist reizen naar andere tijden. Leuk om even vogels te checken als je die nog nooit hebt gezien. Een man en een vrouw ontmoeten elkaar tijdens hun trip en trekken samen op. ‘Waarom een enkele reis?’ ‘Een retour was te duur.’ Deze Nieuws-Zeelandse dramady is simpel en effectief; precies wat een kort verhaal moet doen.

Tot slot kijken we in New Babylon (zie: foto) naar een cyclische stad die ronddraait in verschillende lagen. Diverse inwoners raken er zelf ook van door de war, vooral de Audi-bezitter die ineens zijn auto kwijt is.

Deze Nederlandse film van Gideon van der Stelt (regie, script) en Jorne Tielemans (cinematografie) is een soort SF-Roy Andersson. Een prachtige productie die je gerust een tweede keer kunt bekijken. De cyclische, klokachtige stad vormgeven is een ding. De locaties binnen de stad passen er ook ontzettend goed bij (zoals het lege gebouw, het café, de woonkamer, de metro). En dan zijn er nog de effecten met de bewegende stad. De zwevende Audi is dan goed bruikbaar als humoristisch breekijzer.

Technisch erg sterk, kritiek heb ik op het menselijke stukje van de film. De acteurs verdrinken een beetje binnen het visuele geweld. Ook jammer dat ze niet gewoon Nederlands spreken maar misschien was dat opzettelijk.

 

24 oktober 2022

 

Imagine 2022 – Deel 1: Suspense
Imagine 2002 – Deel 3: Familie
Imagine 2022 – Deel 4: Horror
Imagine 2022 – Deel 5: Luchtig
Imagine 2022 – Deel 6: Mysterieuze films

 


MEER FILMFESTIVAL