Themamaand: Billy Wilder Grappig en cynisch tot in de dood
Iedereen heeft vast weleens een film van Billy Wilder gezien, of kent op zijn minst de iconische scène van de opwaaiende witte jurk van Marilyn Monroe in The Seven Year Itch (1955).Eye Amsterdam toont deze zomer een uitgebreid programma rond de Amerikaanse regisseur Billy Wilder. Wij richten de komende weken de schijnwerpers op het werk van deze legendarische Hollywood-regisseur, die vooral bekend was van komedies met een donker randje, maar goed uit de voeten kon met bijna elk genre.
Vier klassiekers zijn onlangs gerestaureerd en draaien ook elders in het land: Double Indemnity (1944), The Lost Weekend (1945) en Ace in the Hole (1951). De datum van de release van Billy Wilders topkomedie Some Like It Hot (1959) is nog niet bekend.
Schrijvende regisseur
De in 1906 in het Oostenrijks-Hongaarse rijk geboren joodse regisseur maakte 25 films in bijna 40 jaar. Begonnen als scenarioschrijver in de jaren 30 en vanaf de jaren 40 werkzaam als contractregisseur was Wilder medeverantwoordelijk voor het overbruggen van de overgang tussen het studiosysteem en de opkomst van onafhankelijke producent-regisseurs die ook nog prima zijn weg in het ‘New Hollywood’-tijdperk wist te vinden.
Hoewel hij nooit een échte kaskraker wist te scoren, hebben veel van zijn films een bijzondere plaats in de filmgeschiedenis. Zowel komedies, drama’s als films noir: misdaadverhalen waarvan de hoofdfiguren over het algemeen in een existentieel bedreigende en nihilistische wereld leven. Vaak wordt er gebruik gemaakt van de voice-over van de mannelijke hoofdpersoon, flashbacks, sterk contrastrijke belichting en een femme fatale.
Met Double Indemnity (1944) definieerde Wilder laatstgenoemde filmstijl. Zijn doorbraakfilm munt uit in gevatte dialogen en subliem acteerwerk van Fred MacMurray, Barbara Stanwyck en Edward G Robinson. Het was voor het eerst dat het verhaal werd verteld vanuit het perspectief van de moordenaar.
Volgens velen is Sunset Boulevard (1950) Billy Wilders grootste meesterwerk. De film begint met het lijk van William Holden’s personage dat in het zwembad drijft terwijl hij de gebeurtenissen in flashbacks vertelt. Een meeslepend verhaal met een wrede visie op de droomfabriek die Hollywood heet.
Bloemlezing
Tijdens onze Billy Wilder-themamaand komen bijna al zijn films voorbij. In de vorm van recensies en essays. Van romantische komedie tot spionagefilm, van oorlogsverhaal tot rechtbankdrama. Heel veel beschouwingen over alles wat deze Amerikaanse regisseur zo uniek, invloedrijk en blijvend maakt.
Billy Wilder was grappig tot in de dood. ‘I’m a writer, but then nobody’s perfect’, luidt zijn grafschrift, een verwijzing naar een beroemde oneliner uit Some Like It Hot. Hij was een van de grootste Hollywoodregisseurs die zichzelf vooral als schrijver beschouwde. In bijna al zijn films combineert hij op weergaloze wijze lichtvoetige humor met een cynische visie op het leven. Houd de komende weken onze website in de gaten!
Een magische zomer met Ghibli Het wordt een magische zomer in LAB111 in Amsterdam en KINO Rotterdam. Vanaf juli kun je in die twee bioscopen respectievelijk 18 en 16 films van Ghibli zien. Deze Japanse studio is verantwoordelijk voor een groot aantal beroemde anime-films.
Al meer dan dertig jaar veroveren deze prachtig geanimeerde en vaak visionaire films de harten van kijkers over de hele wereld. Het aangekondigde pensioen van oprichter Hayao Miyazaki en het overlijden van mede-oprichter Isao Takahata afgelopen april vormen de aanleiding om hun uitgebreide oeuvre op het grote scherm te vertonen.
Thema’s
In de Ghibli-films keren bepaalde thema’s vaak terug: sterke vrouwelijke hoofdrollen, magische transformatieve wezens en het immer voortdurende verlangen om de lucht in te gaan en te vliegen. Maar welke Ghibli-film je ook tegenkomt, de liefde voor het vakmanschap van de hand getekende animaties en de creatie van fantastisch meeslepende werelden schijnt door in elk frame en doet een beroep op het innerlijke kind van de kijker.
Een greep uit het programma: Grave of the Fireflies, Prinses Mononoke, Spirited Away, Howl’s Moving Castle (FOTO) en The Wind Rises. Maar ook de The Red Turtle van de Nederlandse filmmaker Michael Dudok de Wit is te zien.
Alle films worden gepresenteerd in originele Japanse taal met Engelse ondertitels.
Manifesto Film Festival in Amsterdam Vier dagen subversieve films
Het Manifesto Film Festival heeft haar eerste editie verspreid over meerdere filmtheaters in Amsterdam van 25 tot en met 28 mei. Tijdens deze vier dagen draaien er meer dan 200 onafhankelijke filmproducties, die variëren van korte films tot speelfilms en documentaires.
Het festival stond voorheen bekend als het Norwich Radical Film Festival en is voor deze rebranding verhuisd naar Amsterdam. De organisatie kiest voor subversieve films die het publiek aan het denken zetten. Dit kan zowel in substantie met politiek georiënteerde cinema als met formele experimentatie. Hierbij wordt zoveel mogelijk samengewerkt met lokale groepen om een hechte gemeenschap te creëren, onder meer met diverse creatieve workshops.
“The Disunited States of America” De rode draad is dit jaar “The Disunited States of America”. Het programma vertoont vele films die laten zien hoe de VS en de rest van de wereld in een goedkope realityshow veranderden met in de hoofdrol Donald Trump. Zo is er de tragische animatiefilm 9-22: Democracy Held Hostage over een advocaat die zijn cliënt probeert vrij te krijgen terwijl op de achtergrond problematiek rond het Iran van de tachtiger jaren speelt (waarbij de regisseur Bamdad Bahar aanwezig zal zijn).
Buiten Trumps realityshow dendert de huidige milieucatastrofe voort. De documentaire Beyond the red lines, system change not climate change doet een duit in het zakje als het diverse initiatieven van actievoerders volgt. Het festival barst van het korte werk, in uiteenlopende genres, van avant-garde tot comedy.
Randprogrammering Het thema is ook een valide excuus om de vorig jaar overleden regisseur George A. Romero te eren. De zombie kan immers worden gezien als een metafoor voor de consument die machteloos staat tegenover de massale krachten van afleiding, zoals Trumps twitterfeed. Romero’s bekendste zombiefilm Night of the Living Dead wordt op de slotdag vertoond.
Manifesto verzorgt daarnaast een samengesteld programma van Steve Armor, een Amerikaanse film- en audiovisuele kunstconservator, kunstenaar en muzikant gevestigd in Amsterdam. Als directeur en hoofdconservator van de Amsterdam Film eXperience, specialiseert hij zich in multimedia, videokunst en experimentele cinema. Onder het motto “Breaking Out of the Frame” focust AFX zich op de filmische beleving en het verzorgen van meeslepende, instinctieve filmproducties, installaties en performancekunst.
Die Tochter Manifesto Film Festival sluit op maandag af met Die Tochter (Dark Blue Girl), een harde karakterstudie over een disfunctioneel gezin. De gescheiden Jimmy en Hannah vallen weer voor als ze hun vervallen vakantiehuis in Griekenland proberen te verkopen. Echter zevenjarige dochter Luca is hier geen groot voorstander van en probeert de twee tegen elkaar uit te spelen, met alle gevolgen van dien. Die Tochter, het debuut van schrijver-regisseur Mascha Schilinski, draaide ook op de Berlinale.
Het Amsterdam Spanish Film Festival (ASFF) opent zijn vierde editie met het misdaaddrama Escobar in aanwezigheid van Spaanse regisseur Fernando León de Aranoa (A Perfect Day). De Engels gesproken film met grote rollen voor Penélope Cruz, Javier Bardem en Peter Sarsgaard vertelt het waargebeurde verhaal van de romantische relatie tussen journaliste Virginia Vallejode en drugsbaas Pablo Escobar. InDeBioscoop doet verslag van het festival.
Het Amsterdam Spanish Film Festival heeft van 29 mei tot en met 3 juni plaats in de hoofdstad in Pathé Tuschinski, Pathé de Munt, Het Ketelhuis en Cinecenter. Daarna reist het festival door naar filmtheater LantarenVenster in Rotterdam dat in het weekend van 8, 9 en 10 juni tevens in het teken van Spaanse film staat.
Hoofdprogramma
Op het programma staat een selectie van Spaanse films in verschillende genres, die “de dynamiek en creativiteit van de hedendaagse Spaanse cinema reflecteren”. Eén van de films uit het hoofdprogramma is La enfermedad del domingo (Sunday’s Illness), waarin een oude dame uit de bovenklasse onverwachts bezoek krijgt van haar dochter die ze dertig jaar geleden heeft verlaten. Van haar dochter krijgt ze een opmerkelijk verzoek: om samen tien dagen door te brengen.
Verder draaien in het hoofdprogramma El Aviso, No Sé Decir Adiós, Luna Grande, Un Tango Por García Lorca en El Autor.
Spain Laughs
Een nieuw programmaonderdeel met de meest excentrieke en surrealistische momenten uit de Spaanse cinema is Spain Laughs. In Muchos hijos, un mono y un castillo (Lots of Kids, a Monkey, and a Castle) doet de pasgetrouwde Julita drie wensen: veel kinderen, een aap en een kasteel. Nadat al haar wensen zijn uitgekomen, ontdekt deze bijzondere dame de werkelijke betekenis van het leven.
Ook de zwarte komedie Perfectos desconocidos (Perfect Strangers) van Álex de la Iglesia is te zien in Spain Laughs. Tijdens een etentje stelt iemand uit de vriendengroep voor om een spel te spelen: leg je telefoon op tafel en lees hardop de inkomende berichten voor. Dat lijkt onschuldig, totdat je iets te verbergen hebt. Perfectos desconocidos is tevens slotfilm van het festival.
In Focus Argention zie je een glimp van al het moois dat de Argentijnse cinema te bieden heeft. De Argentijnse filmmaker Constanza Novick laat met El futuro que viene (The Future Ahead) de levenslange, maar ingewikkelde vriendschap zien tussen twee vrouwen op drie cruciale momenten in hun leven: eerste liefde, eerste kind en eerste scheiding.
Spanish Cinema Without Fear
Een speciale selectie van Spaanse films die tradities op de schop nemen en de moed hebben om te experimenteren en de grenzen op te zoeken. Eén van de geselecteerde films is Niñato. Deze film gaat over David, een jonge, werkloze vader die met zijn zoontje bij zijn ouders woont. Naast zijn dagelijkse bezigheden probeert hij af en toe even tijd te vinden voor zichzelf en zijn passie voor ritme en muziek. Na afloop is hoofdrolspeler en rapper David Ransanz, ook wel bekend als Niñato, aanwezig. Naast een Q&A zal hij het publiek live kennis laten maken met zijn muziek.
Verder zijn er tijdens deze editie van het ASFF muziekdocumentaires, een culinaire ontmoeting tussen Spanje en Japan, bijna vergeten parels uit de Spaanse filmgeschiedenis. Na de films zijn regelmatig leden van de cast aanwezig voor een Q&A en is er een feestelijke borrel
Boeiend college over Silent Cinema in EYE Amsterdam De herschepping van een Poolse danseres
door Paul Rübsaam
Kun je op een zomerse meimiddag een bioscoopzaal vol krijgen met de vertoning van een Poolse zwijgende film uit 1917? Nee, dat blijkt deze woensdag toch iets te veel gevraagd. Maar van de spreekwoordelijke anderhalve man en een paardenkop is bepaald geen sprake in filmmuseum EYE in Amsterdam tijdens de Nederlandse première van het gerestaureerde Bestia (The Polish Dancer) van regisseur Aleksander Hertz en het voorafgaande college in het kader van de collegereeks ‘This is Film! Film Heritage in Practice’.
Volop belangstelling dus voor ‘Silent Cinema, aflevering 5’ van de door Giovanna Fossati (curator bij EYE en hoogleraar Filmerfgoed aan de Universiteit van Amsterdam) gepresenteerde reeks. Na Fossati’s inleiding over de geschiedenis van het bewaren, restaureren en vertonen van films als cultureel erfgoed is het woord aan Elzbieta Wysocka, hoofd restauratie van het Pools Nationaal Filmarchief (FINA) in Warschau.
Onder haar leiding vond de restauratie plaats van Bestia, een Poolse film met een hoofdrol voor de latere Hollywoodster Pola Negri, die als filmdiva meer bekendheid verwierf dan de juiste spelling van haar artiestennaam (als vaak gebezigde varianten noemde Wysocka onder andere ‘Polli Negri’ en ‘Pola Negro’) en haar oorspronkelijk Poolse nationaliteit.
Prullenmand Giovanna Fossati vertelt het nodige waarvan ondergetekende met zijn kleine kastje vooroorlogse films ophoort. Dat slechts ongeveer dertig procent van de films uit het zwijgende tijdperk (tot 1928) bewaard is gebleven, blijkt niet slechts het gevolg van het onzorgvuldige beheer en het kwetsbare materiaal van die films. Na hun vertoningen in de bioscopen werden films, die volgens toen gangbare opvattingen alleen een amusementswaarde vertegenwoordigden, vaak gewoonweg vernietigd. Als prullen die in de prullenmand thuishoorden.
In de loop van de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw won echter de opvatting terrein dat films deel uitmaakten van het cultureel erfgoed. Met als voorlopig eindpunt de oprichting in 1938 van de Fédération Internationale des Archives du Film (FIAF) in Parijs, waarbij later steeds meer filmarchieven, filmmusea en cinematheken in Europa, Amerika en landen elders in de wereld zich aansloten, ten behoeve van het bewaren, restaureren en (her)vertonen van het cinematografisch erfgoed.
Als ze het geweten hadden… Hoe was het in Polen gesteld met de aanvankelijke teloorgang van aldaar vervaardigde zwijgende films? Zo mogelijk nog droeviger dan elders. Elzbieta Wysocka noemt een percentage van 93. Zo is Bestia niet alleen de oudste film met Pola Negri (geboren als Barbara Apolonia Chalupiec) die bewaard is gebleven, maar ook de enige van acht Poolse films met haar. Vier van die acht (waaronder Bestia) werden geproduceerd door het destijds toonaangevende Poolse filmbedrijf Sfinks, dat onder leiding stond van regisseur Aleksander Hertz.
Wie weet waren de Polen zuiniger met de films omgegaan als ze hadden kunnen vermoeden dat hun nationale ster Negri later een internationale ster zou worden. De recente restauratie van Bestia, dat oorspronkelijk in januari 1917 in het zogeheten ‘Palais de Glace’ in Warschau in première ging, kon onlangs in Polen hoe dan ook op een groots onthaal rekenen.
Saillant detail is dat een belangrijke basis voor de restauratie werd gevormd door een kopie van een destijds voor de export naar Amerika bestemde versie van The PolishDancer die via The Museum of Modern Art (MoMA) in New York weer in Poolse handen is terechtgekomen. De hedendaagse niet-Poolse kijker profiteert daar van. Want hij kan ook nu nog genieten van de fraai geïllustreerde, in 1921 vervaardigde, Engelstalige tussentitels.
Femme fatale? En dan de film zelf, deze woensdag in 4K-resolutie te aanschouwen en voorzien van pianist Martin de Ruiter’s smaakvolle live soundtrack. De biografie van Pola Negri zelf blijkt aan het verhaal niet vreemd. Datzelfde geldt voor de internationale faam die de Deense actrice Asta Nielsen anno 1917 reeds ruimschoots verworven had.
De protagoniste in Bestia heet eenvoudigweg Pola en luistert dus naar de voornaam van haar vertolkster, die wegens tuberculose vroegtijdig een carrière als ballerina moest beëindigen. Evenals in Afgrunden (The Abyss) uit 1910, onder regie van Urban Gad en met Nielsen in de hoofdrol, draait het om een liefdesverhaal met een noodlottige afloop, waarin een zekere dans,’ Apache’ genaamd, een belangrijke rol vervult. Bij die dans wordt danseres Pola door een danser met een lasso omwikkeld, waarna ze zich daaraan op wulpse wijze weet te ontworstelen.
Wie Pola Negri eenmaal op het scherm in actie ziet, dansend of niet, heeft haar nog lang op het netvlies gebrand staan. Haar mimiek en motoriek roepen associaties op met implosies, dan wel explosies. Ze kijkt met een gefronste, haast norse blik, trekt haar hoofd tussen haar schouders en kromt bijna als een oud vrouwtje haar rug wanneer ze met onverwachte tegenslag wordt geconfronteerd. En ineens klaart dat gezicht dan weer op, rekt ze zich uit en wapperen haar armen alle kanten op, zodra haar een verleidingstruc of een ander uitweg voor haar problemen te binnen schiet.
Voor wat betreft haar personage in Bestia is het voor Negri veel gebruikte etiket ‘femme fatale’ betrekkelijk. Pola keert haar ouders de rug toe nadat haar vader zijn handen niet thuis heeft kunnen houden en stort zich vervolgens in de theaterwereld, waar ze als professioneel danseres de eerder beschreven dans ten uitvoer brengt. Ondertussen gaat ze, toegegeven, op wat vrijzinnige wijze met geld van anderen om.
Maar is Pola ook een kwaadaardige verleidster die brave huisvaders in het verderf stort? Alexei (Witold Kunsewicz), de ‘brave’ huisvader in kwestie, die na haar dansvoorstelling hopeloos verliefd op haar is geworden, neemt niet eens de moeite haar te vertellen dat hij een vrouw en een dochter heeft. Totdat de Poolse danseres, die slechts van romantiek droomt, daar tot haar verdriet achter komt. Als kijker uit de 21ste eeuw kun je niet laten je af te vragen wiens invloed op de gebeurtenissen in de film nu eigenlijk als ‘fataal’ moet worden aangemerkt.
1968: You Say You Want a Revolution Tot en met 25 mei klinkt de stem van het jaar 1968 in de zalen van EYE. In films van onder anderen Jean-Luc Godard, Peter Bogdanovich, George A. Romero, Stanley Kubrick en Lindsay Anderson onderzoekt het Amsterdamse filmmuseum de geest van het revolutiejaar 1968.
Vijftig jaar geleden kwamen studenten, fabrieksarbeiders, jongeren en filmmakers in opstand tegen het gezag, van Parijs tot Mexico-Stad. In hun handen niet alleen stenen maar ook wendbare, lichte 16mm-camera’s. De filmcamera werd strijdmakker van een generatie die het recht opeiste haar leven zelf vorm te geven. Gelijke kansen voor iedereen, protest tegen racisme, neokolonialisme en de Vietnamoorlog.
Veel films van de nieuwe generatie regisseurs van vijftig jaar geleden zijn nog steeds actueel. Deze activistische filmmakers richtten zich tegen Hollywood en verbeeldden de thema’s van hun tijd. Ze improviseerden op locatie, de camera bevrijd van het statief.
Op het programma staan films uit het jaar 1968 – zoals een aantal hervertoningen van 2001: A Space Odessey. Er zijn bovendien tal van talkshows en debatten.
Niet-westerse sciencefiction was het onderwerp van Other Futures, een driedaags festival in De Melkweg en Sugarfactory in Amsterdam, met muziek, voordrachten en lezingen, mediakunst en films. Wat doen filmmakers uit Afrika, Latijns Amerika en Azië met die van oorsprong westerse cultuuruiting, sciencefiction? Is niet-westerse sciencefiction een vorm van cultureel kolonialisme of biedt het een frisse en verrassende blik op SF-clichés?
Sciencefiction is geland in het dagelijkse leven, het is mainstream geworden. Vroeger een speeltje van nerds, nu onderwerp van spraakmakende tv-series en stukken in de krant. De toekomst is ingehaald door het heden. Geautomatiseerde persoonsherkenning, kunstmatige intelligentie, virtueel vertier, hologramprojecties, gepersonaliseerde reclame—dagelijkse realiteit.
Sciencefiction is ook geland op continenten die in een andere tijd werden aangeduid als ‘de Derde wereld’. In landen die in luttele jaren door een evolutie van ‘onderontwikkeld’ tot ‘hi-tech’ zijn gejaagd, iets waar het Westen anderhalve eeuw over heeft gedaan. In culturen waarvoor sciencefiction een exotische importproduct is. En dus heel anders tegen sciencefiction aankijken. Die harde reboot – future shock bovenop culture clash – kan resulteren in chaos en verwarring. Of juist verrassend frisse ideeën opleveren.
Watertekort
Het beste voorbeeld dat Other Futures daarvan te bieden had was Pumzi, de kortfilm uit 2009 van de Keniase regisseur Wanuri Kahiu (onder dit artikel is de film in zijn geheel te zien). Ze slaat de ingesleten westerse kijk op Afrika aan gort met een film die handelt over water, of het gebrek daaraan. De film oogt als westerse SF, maar zet clichés op zijn kop: de wetenschappers zijn zwarte vrouwen, de mannen vooral dommekrachten en het toilet wordt schoongemaakt door een blanke sloof. Pumzi wil iets recht zetten, ziet er schitterend uit en verveelt geen seconde.
“Onze omgang met natuurlijke hulpbronnen is problematisch”, zegt Kahiu tijdens de Q&A. Zo wordt er voor de productie van plastic flessen meer water gebruikt dan de fles bevat. Pumzi, de hoofdpersoon van de film, plant een boom als politieke daad. “Ze gedraagt zich als hoeder van de natuur”; niet als uitbuiter. Watertekort is inmiddels realiteit in Kaapstad, de stad in Zuid-Afrika met drie miljoen inwoners.
Wanuri Kahiu is een vertegenwoordigster van Afrofuturisme, sciencefiction die toekomstfantasieën mengt met Afrikaanse tradities en spiritualiteit. De geestelijke vader van het genre is de Amerikaanse jazzmuzikant Sun Ra (1914-1993), die vanaf de jaren vijftig de big band swing van zijn Arkestra evolueerde tot kosmische jazz, volkomen unieke muziek die vergezeld ging van een even unieke filosofie. Het universum bestaat uit vibraties, muziek, en muziek kan de mens verheffen uit zijn benarde aardse bestaan.
Sun Ra en zijn Arkestra staan centraal in Space Is The Place, de speelfim uit 1974 van John Coney (zijn enige film). De kosmische ziener Sun Ra landt op aarde om zijn zwarte broeders te verheffen. “I come to you as a myth, because that’s what black people are, a myth.” Zwarte junkies en een zwarte pooier zitten hem dwars, evenals twee gewelddadige blanke FBI-agenten. Space Is The Place draait de boodschap van de jaren zeventig blaxploitation-film om: misdaad is niet slim of cool. Sun Ra ontleende zijn iconografie aan de Egyptische mythologie en de film sluit – geheel in de geest van A Hard Day’s Night – af met een concert. De junkies geven de dope op en Sun Ra vertrekt met zijn bizar vormgegeven ufo richting Saturnus.
UFO’s in Ethiopië
Spiritualiteit en space komen samen in twee recente films uit Ethiopië. Crumbs (2015) is na enkele kortfilms het feature debuut van de Spanjaard Miguel Miguel Llansó. De film, die in 2015 op IFFR te zien was, wordt gemarket als de eerste SF-film uit Ethiopië. In de lucht hangt een ruimteschip, in een leeg landschap met vervallen pretparken en verlaten dierentuinen scharrelt een gebochelde dwerg. Crumbs is absurdistische satire op het consumentisme, een exotische neef van Quentin Dupieux’s Réalité, IDB’s film van 2015.
Nee, niet Crumbs, maar Beti and Amare is de eerste Ethiopische sciencefictionfilm, zegt regisseur Andy Siege, als we in de rookruimte een sigaret opsteken. “Miguel Llansó werkte op de Spaanse ambassade in Addis Abeba . Daar hoorde hij over mijn film en hij heeft gewoon mijn idee gejat.”
Beti and Amara is gesitueerd in 1936, als het Italiaanse leger van Mussolini het laatste niet-gekoloniseerde land in Afrika, Ethiopië, is binnengevallen. Het is een minimalistische arthousefilm, in 2014 gedraaid voor 14.000 dollar. En dat zie je er niet aan af. Regisseur Siege speelt met kleur en zwart-wit, met droom en realiteit, met feit en fictie. En, net als in Pumzi, speelt water een hoofdrol.
De ongeletterde jonge vrouw Beti moet dagelijks water halen in een poel. Daar vindt ze op een dag een soort kosmisch ei waaruit een alien is gekropen: Amara. Die spreekt uiteraard geen woord Ethiopisch, maar er groeit een band tussen de vrouw en de wilde, ongeciviliseerde Amara. Hij beschermt haar tegen handtastelijke vrijheidsstrijders, corrupte ambtenaren en een verdwaalde Italiaanse soldaat, gespeeld door Siege zelf. Animaties, archiefbeelden en visuele effecten garneren de magische toon van de film. En de ongekunstelde blik van Beti: “That’s the rest of the world, the place that isn’t here.”
Andy Siege heeft een Duits paspoort, werd geboren in Kenia en groeide op in Tanzania. Hij scharniert tussen twee werelden en zijn film doet, ondanks het a-typische gegeven en de veelheid aan vormen, nimmer gekunsteld aan. Zijn tweede film, een SF-film gedraaid in India, is in post-productie.
Bad luck is een ziekte Les Saignantes (‘zij die bloeden’), een film uit 2005 van regisseur Jean-Pierre Bekolo uit Kameroen, staat te boek als de eerste Afrikaanse sciencefictionfilm. Het is het verhaal van twee jonge vrouwen, Majolie en haar vriendin Chouchou, in een samenleving vol corruptie, van hoog tot laag. Majolie heeft seks met een hoge ambtenaar die tijdens de daad het leven laat. Chouchou helpt haar het lijk te laten verdwijnen, maar er zijn complicaties.
Bekolo heeft de film geplaatst in de toekomst van een imaginair Afrikaans land. De kritische boodschap is verpakt als sciencefiction, want Kameroen mag in naam een democratie zijn, president Paul Biya heeft weinig geduld met kritiek en tegengeluid. Het verhaal wordt – geheel in de stijl van Godard – becommentarieerd via spottende teksten die scènes markeren. De laatste: “How can you watch a film like this and do nothing after?”
Bekolo’s meest recente werkstuk is van een gans andere orde, zowel qua vorm als inhoud. Naked Reality is gedraaid in zwart-wit, maakt veelvuldig gebruik van filmbeelden die over elkaar zijn geplaatst (superimposition) en is meer filmessay dan speelfilm. Hij speelt 150 jaar in de toekomst, de heersende ziekte is bad luck. Er is een energietekort en mensen bidden om energie te sturen naar geliefden. Met deze Engelstalige film hoopt de regisseur een breder publiek bereiken.
Naked Reality heeft een afwijkende vorm, want we moeten andere manieren van kijken ontwikkelen, zegt de regisseur na afloop. “We zijn door Hollywood en de media-industrie in een kijk-format geduwd.” De film betoogt dat spiritualiteit en technologie elkaar niet hoeven uit te sluiten. “In de toekomst woont iedereen in steden, het platteland verdwijnt en daarmee de traditie.” Die moet behouden blijven.
Naked Reality bepleit een nieuwe vorm van voorouderverering, dat is ‘de missie die in ons DNA is geschreven’. Bekolo: “Als je ziek bent, vraag je je voorouders wat het juiste medicijn is. In Afrika is bad luck een ziekte, daar zijn behandelingen voor.” De missie is derhalve spiritualiteit in een wereld die wordt gedomineerd door technologie. Bekolo schetst een toekomst die op zoek is naar traditie. Hij heeft het natuurlijk over het heden.
Politieke satire
Tradities zijn er voor de Filipijnse regisseur Khavn de la Cruz om zijn middelvinger tegen op te steken. De 44-jarige veelfilmer uit Manilla is een geboren rebel en – volgens sommigen – de vlees geworden wansmaak. Other Futures toonde twee van zijn films die eerder hebben gedraaid op IFFR, beide met een vage SF-link. EDSA XXX: Nothing Ever Changes in the Ever-Changing Republic of Ek-Ek-Ek uit 2012 opent als Star Wars-parodie en blijkt totaal krankzinnige kolder in musicalverpakking. Alles aan deze film, van verhaal en personages tot plotwendingen en muziek, is bewust knullig. De politieke satire: door de film zijn archiefbeelden gesneden van de opstand tegen president Marcos in 1986.
Alipato: The Very Brief Life of an Ember (2016) is het vervolg op Mondomanilla uit 2010. Dat was het nihilistische en ultragewelddadige verhaal over een bende van kinderen, amputees en freaks in de sloppenwijken van de Filipijnse hoofdstad. Alipato speelt in de toekomst en overtreft zijn voorganger is grofheid, wansmaak en nihilisme. Het is het terrein van de Japanse cultregisseur Sion Sona.
Khavns vaste ploeg acteurs speelt de Kostka-bende, een bizarre verzameling van kindcriminelen rond de Boss. Wanneer een bankoverval verkeerd uitpakt, verdwijnt Boss voor achtentwintig jaar in het gevang. Als hij in 2053 vrij komt ontstaat er onenigheid over de buit. De bendeleden worden een voor een vermoord en uiteindelijk blijft de meest onzichtbare van de surrogaatfamilie over met de poet.
Alipato is een en al ontaarding. De sloppenwijken, de oneindige riolen en vuilnisbelten, de parade van freaky karakters, de brute omgangsvormen, het excessieve geweld—elke vorm van beschaving is verdwenen. Had de regisseur geen problemen met de censuur? “Censuur is handel in de Filipijnen”, vertelt Khavn – hanenkam, potsierlijke vlinderbril, panterprintbroek, groene overjas met bijenprint – na afloop van de film.
Alipato zou zelfs een gewone rating hebben kunnen krijgen als hij de seksscène met een zwangere vrouw had verwijderd, aldus Khavn. Met de verkrachting van de bejaarde huishoudster die een pistool tegen haar hoofd krijgt gedrukt, had de censuur dus geen moeite? Inderdaad.
Misverstanden over SF
Naast de genoemde films had Other Futures films uit Marokko, Brazilië, Iran en Mexico op het programma, alle in meerdere of mindere mate met sciencefiction-elementen, maar vooral reflecties op identiteit. De keuze voor de slotfilm, de anime uit 1995 van Mamoru Oshii naar de gelijknamige Japanse jaren tachtig-strip Ghost in the Shell (vorig jaar verfilmd als live action), toont de achilleshiel van het festival. Qua concept zit Other Futures boven op de geest van de tijd: het is het eerste in zijn soort en zal ongetwijfeld elders navolging krijgen. Maar de aannames achter het idee zijn verward.
In het programmaboekje schrijft Brigitte van der Sande, initiatiefneemster, dat denkers en scheppers in politiek instabiele landen de potentie van het genre – het verbeelden van mogelijke toekomsten – eerder ontdekten dan ‘wij in het westen’. Dat is aperte onzin. Sciencefiction gaat niet over ‘macho helden’: zie Ursula Le Guin, Margaret Atwood, Octavia Butler, Connie Willis en nog een stoet aan vrouwelijke auteurs die SF rond vrouwelijke helden hebben geschreven. Bovendien, de eerste SF-roman, Frankenstein, is geschreven door een vrouw, Mary Shelley.
Sciencefiction is meer dan stoere mannen met hi-tech schiettuig die aliens bekampen of planeten aan de rand het universum koloniseren. Sinds Jefgeni Zamjatins Wij uit 1926 is sciencefiction de aangewezen vorm om politiek engagement te verwoorden. Ook westerse SF behandelt tijd als cyclisch in plaats van lineair: zie films als Alphaville en Arrival.
Als slotfilm was Neill Blomkamps SF-satire District 9 (over apartheid en kolonisatie van de geest) passender geweest, maar kennelijk ziet de organisatie Zuid-Afrika als westers. Daar zal Neill Blomkamp anders over denken. Als sciencefiction ‘geen bevestiging maar een kritiek van ons bijna failliete modernistische project is’ (citaat uit programmaboekje), is de voor de hand liggende slotfilm The Brother from Another Planet van John Sayles (blank, Amerikaan) uit 1984, over een alien die als Afro-Amerikaan in de straten van Harlem wordt achterna gezeten door buitenaardse premiejagers. Een volgende keer wellicht, want Other Futures verdient herhaling.
De tentoonstelling Creating Other Futures is tot en met 11 februari te zien in Melkweg Galerie te Amsterdam.
Other Futures trapt 2 februari af Eerste niet-westers sciencefictionfestival ter wereld
Een SF-festival vol muziek, literatuur, beeldende kunst én film om toekomstdenkers uit alle delen van de wereld samen te brengen. Dat is het nieuwe platform Other Futures dat vrijdag 2 februari aftrapt met een driedaags festival in Amsterdam.
Other Futures streeft naar het delen van nieuwe inzichten over waar we met deze wereld heen willen en hoe we deze kunnen bouwen. Een ontmoetingsplaats met sciencefiction als reflectie op de toekomst en als verbeelding.
Naast het multidisciplinaire festival (2-4 februari) is er de tentoonstelling Creating Other Futures (nog t/m 11 februari), het storytellers-event Other Futures Academy: New Narratives for Climate Action (1 februari) en natuurlijk een online platform.
Bijzondere films
Als platform over film zet InDeBioscoop drie bijzondere SF-films op een rijtje. Ze zijn in het openingsweekend te zien in de filmzaal van de Melkweg. Het totaalprogramma lees je in dit blokkenschema.
Cleverman(Australië, 2016)
De droomtijd van de Aboriginals refereert niet alleen aan het verleden, maar ook aan het heden en de toekomst. Kennis wordt in de vorm van kunst overgedragen aan nieuwe generaties. Deze futuristische actieserie speelt zich af in een dystopisch Sydney, waar bovenmenselijke ‘Hairy People’ worden verbannen naar geïsoleerde zones en detentiecentra. Een overwegend inheemse cast, aloude verhalen uit de droomtijd van de Aboriginals en eigentijdse hiphop zetten de toon.
Les saignantes(Frankrijk, 2005)
In een fictief Afrikaans land in het jaar 2025 werkt Majolie als prostituee voor belangrijke politici. Als een secretaris-generaal sterft tijdens seks, zit zij met een probleem: Majolie zal vast worden beschuldigd van moord, dus waar moet ze naartoe met het lichaam? Ze vraagt haar beste vriendin Chouchou om hulp om het lichaam te laten verdwijnen. Dat blijkt een lastige klus in een stad vol corrupte mensen.
Blue Desert(Brazilië, 2013)
Een man die wordt gekweld door zijn intuïtie en angstdromen gaat op een ontdekkingstocht om antwoorden op zijn ongemakken te vinden. Onderweg krijgt hij tal van openbaringen, totdat hij zijn soulmate ontmoet en raakt voorbereid op de Blue Desert.
Preview IFFR 2018 deel 3 Van misdaad tot vrouwenfilms
door Bob van der Sterre
Hoe raken we wijs uit alle films, alle specials en alle programma’s? Welke films zijn echt de moeite waard? InDeBioscoop biedt hulp. Kortom: wat zijn de beste filmtips voor het IFFR 2018?
Misdaad Aviyal. Wie wil zich niet af en toe eens laten onderdompelen door een lowbudgetmisdaadkomedie uit India (Tamil), met veel seks en geweld?
The Bold, the Corrupt and the Beautiful. Prijs voor minst geïnspireerde titel? Toch lijkt deze Taiwanese film best een smakelijke schets van oplichterij en corruptie in Taiwan.
La Fleurière. Belgische heistfilm. Amateurs graven zich een weg naar een bank. Dat doen ze ad hoc, met een schop en zonder plattegrond. Tragikomisch verhaal van Ruben Desiere heeft misschien Robert Bresson-kwaliteit maar kan ook gaan vervelen.
Laissez Bronzer les Cadavres. Het duo Cattet / Forzani is weer terug met een obscure misdaadfilm die zich ergens bij de Middellandse Zee afspeelt. Ongetwijfeld veel hyperstilering zoals met Amer en L’etrange couleur des larmes – waarvan vooral de laatste veel meer style over substance was. Benieuwd wat deze film kan bieden. Zo op het eerste gezicht veel geweldskitsch.
Marlina the Murderer in Four Acts. Kill Bill op zijn Indonesisch. Voor de liefhebber. Afgaand op de trailer vermoedelijk best goed in zijn genre.
Outrage Coda. Wie net als ondergetekende niet op de hoogte was van een vervolg van de Outrage-serie van Takeshi Kitano, zal ook niet hebben geweten dat deel 3 intussen ook al gemaakt is. Outrage was een cool misdaaddrama zoals we het kennen van Kitano, op een niveau waar maar weinig westerse filmmakers komen. Kan bijna niet tegenvallen.
Muziek Azougue Nazaré. Film over het Braziliaanse carnavalsfeest Maracatu. Het dans- en muziekevenement heeft net zoveel fans als haters.
The Ballad of Shirley Collins. Dysfonie. Wat? Folkzangeres Shirley Collins moest eind jaren zeventig haar loopbaan staken omdat ze er last van kreeg. Een portret van de zangeres.
Bruk Out! A Dancehall Queen Documentary. Dancehall seksistisch, ja of nee? De danseressen hebben er zelf geen moeite mee. We volgen een aantal dames in de voorbereiding van de International Dancehall Queen in Jamaica.
Here To Be Heard: The Story Of The Slits. Portret van Britse vrouwenpunkreggaeband The Slits, die geen furore maakte in de jaren zeventig, maar nu wel furore maakt als band die destijds geen furore maakte.
It Must Make Peace. Malinezen behoren tot de beste muzikanten van Afrika – en dat zegt wat, want Afrika herbergt veel muzikale talenten. Malinese muzikanten blikken in deze film terug en vooruit op het verleden en de toekomst van hun muziek. Hopelijk komen Oumou Sangaré en Toumani Diabaté ook nog langs.
Nico, 1988. Portret van de laatste twee jaar van het leven van deze legendarische zangeres van The Velvet Underground. Er zijn best wat mensen die een tic hebben met deze zangeres en de jaren tachtig dus deze film kan best aanslaan. Italiaanse film van Susanna Nicchiarelli.
Natuur Marquis de Wavrin, Du Manoir à la Jungle. Vermoedelijk boeiend verhaal op basis van archiefbeelden van een Belgische markies die een eeuw geleden celstraf ontliep door te vluchten naar Zuid-Amerika. Van nood maakte hij een deugd en legde het bestaan van onbekende stammen vast die soms nu niet meer bestaan. Verplichte kost voor fans van antropologie.
Western. Duitse arbeiders krijgen het aan de stok met de lokale Bulgaren midden in de Bulgaarse natuur. Van deze film wordt wat verwacht omdat de scriptadviseur van Toni Erdmann deze film regisseerde. Toch heb ik mijn twijfels. Een western (voor als je het niet wist, zie titel) tussen indianen (Bulgaren) en cowboys (Duitse arbeiders) klinkt heel doorzichtig. Maar goed, wie weet toch zo goed als menigeen verwacht.
Ontroering The Florida Project. Willem Dafoe in indiefilm als baas van een hotel. De film draait vooral om een van de huurders en haar kind, Moonee. Af en toe wellicht geestig en ontroerend. Verhaal lijkt verder niet echt heel bijzonder.
Don’t Forget Me. Israëlische film. Aparte man (speelt tuba in een band) en een jonge vrouw met eetstoornis zijn één dag bij elkaar. Ontroering ligt op de loer.
Relaties en seksualiteit Anchor and Hope. Het verhaal oogt flinterdun (lesbisch stel, woonboot, zaaddonor, lach en een traan) maar wel ‘realistisch en invoelend’ voor de liefhebber. Britse indiefilm over dertigersdilemma’s.
Arrhythmia. Oleg is ambulancebroeder die nóg sneller moet werken van zijn baas. Dat heeft effect op zijn privéleven met vrouw Katja. Russische feelgood / feelbad kan wel eens een publiekslieveling worden.
The Day After. Zuid-Koreaanse film over een huichelaar, die ergens van verdacht wordt, maar ironisch genoeg niet dát heeft gedaan (wel iets anders). De trailer kan een gooi doen naar de prijs voor de allersaaiste trailer aller trailers – toch zou deze film nog wel een verrassend verhaal kunnen hebben.
An Evening With Beverly Luff Linn. Indiefilm van Brits regisseur Jim Hosking. Fans van Aubrey Plaza (als die er zijn?) kunnen hun hart ophalen met deze vermoedelijk schattige romantische komedie over een dorpje en een bar.
Hit the Night. Koreaanse Film van Jeong Gayoung, die ook al de hoofdrol speelt in deze film. Ze praat als regisseuse met een jongen die ze allerlei vragen stelt over zijn liefdesleven (voor research). Oogt losjes, dat wel, maar leuk? Ook in dit genre, Koreaans en misschien wel beter: A Tiger in Winter.
Taramani. Tamil-relatiefilm van Ram. Van hem draaien nog twee films op dit festival: Resurrection, een politieke thriller met een transgenderacteur, en Tamil M.A., zijn debuut uit 2007.
Roadmovies Butterflies. Astronaut, stemacteur en lerares doen een nostalgische autorit in Turkije. Wanneer hebben we hier eerder van gehoord? Al die andere keren dat er al zo’n roadmoviefilm werd gemaakt. Vooruit, misschien is de film echt zo geestig en absurdistisch als het programma belooft, dat kan zomaar.
Gabriel and the Mountain. Gabriel Buchman maakte in 2009 een wereldreis voordat hij op de universiteit zou gaan. Hij verongelukte in Malawi. Deze film van jeugdvriend Felipe Barbosa doet Gabriels reis nog eens over in fictievorm.
Der Hauptmann. Een deserteur vlucht tijdens de Tweede Wereldoorlog maar krijgt ineens de wind mee als hij een pak als Wehrmacht-korporaal vindt. Een provocerend verhaal van Robert Schwenkte (onder andere regisseur van Hollywoodblockbusters Red en Insurgent). Vermoedelijk vaardige, gepassioneerd gemaakte film.
Lean On Pete. Film over jongen die genoeg heeft van thuis en met paard en al vertrekt. Hij komt erachter dat het niet makkelijk is om te reizen met paard. Bijrollen Chloë Sevigny, Steve Buscemi en een heel schattig paard.
The Widowed Witch. ‘Uplifting’ Chinees drama over een vrouw die niets bespaard blijft: drie keer weduwe en slachtoffer van een verkrachting. Als rondreizende sjamaan begint ze een nieuw leven. Drama, roadmovie en vrouwenfilm ineen. Voor de liefhebber.
Thrillers Ajji. Ranzig verhaal (verkrachting) mondt uit in spannende thriller waarbij oma gerechtigheid zoekt. Indiase productie.
Beast. Lief meisje krijgt relatie met stroper, die ook nog eens verdacht wordt van diverse moorden. Conflict met familie gegarandeerd. Gesitueerd op het Britse eiland Jersey, dus vast veel weidse gezichten, wind die de haren alle kanten op laat wapperen, auto’s die je op afstand ziet aan komen rijden. Mogelijk interessant.
Fenix. Brabants tv-drama. Acht afleveringen zijn in een marathonsessie te zien. De serie oogt zo op het eerste gezicht niet zo beroerd als de meeste Nederlandse producties maar of je er nou meteen kaartjes voor gaat kopen voor een complete werkdag serie kijken?
The Guilty. Man werkt bij 112. Vrouw belt op: ze is gekidnapt. Spannende film in real-time met schaarse middelen. Ik vermoed dat de film van Gustav Möller niet zo geweldig origineel is maar wel entertainend blijft.
Gutland. Een Luxemburgse speelfilm! Schijnbaar volop mooie vrouwen, een spannend verhaal en Luxemburgs platteland. Wat willen we nog meer! Debuut van Govinda van Maele.
Piercing. Hier zien we hoe een man zijn innerlijke demonen te lijf wil gaan… door een moord te plegen. Hij regelt een callgirl om dat erbij te gaan doen. Alles gaat anders dan verwacht. Psychologische thriller van Nicolas Pesce (ook van het ranzige horrorverhaal The Eyes of My Mother) blinkt zo te zien niet uit in originaliteit maar zal wel spannend zijn.
Vrouwenfilms Café Com Canela. Violeta (uit Bahia) bezoekt Margarida (uit een dorp). Band ontstaat. Film die ‘op intieme wijze gevoelige onderwerpen verbeeldt’. Dus veel emoties, verdriet en drama. Wees niet verbaasd als deze hoog gaat eindigen in de populariteitspolls.
Cook Off. Jonge alleenstaande moeder doet mee aan kookwedstrijd. Ogenschijnlijk een redelijk standaard romantische komedie, maar dan uit Zimbabwe. Klinkt ook als een kandidaat voor beste publieksfilm.
Dorst. Moeder met kanker krijgt wildebrasdochter te logeren. Diepe emotionele band tussen de uiteenlopende karakters. Zo voorspelbaar als wat maar gegarandeerd dat het Nederlandse publiek hier plat voor gaat (inclusief positieve recensies die vinden dat Simone Kleinsma de rol van haar leven speelt als moeder).
Drift. Twee vrouwen in een vakantieoord die met elkaar praten. Eerlijk gezegd begrijp ik niets van de beschrijving van deze Duitse film. De trailer maakt evenmin iets duidelijk. In dezelfde vage categorie: Elle und Nell (twee vrouwen die wandelen in Duitsland) en Fátima (acht vrouwen die wandelen in Portugal).
Jeune Femme. Paula is de weg kwijt nu haar relatie erop zit. Wat voor vrouw is ze nu? Wat wil ze met haar leven? En hoe rond te komen in Parijs zonder knaken? Geen film voor ondergetekende maar won in Cannes de Camera d’Or voor beste debuut.
Nina. Pools vrouwendrama. Als je als man toch op een of andere manier verzeild raakt in deze film krijg je dit voor je kiezen: knappe maar verwarde jonge vrouw (de Nina uit de titel), moederschap, een hoop seks inclusief lesbische momenten en meer dan een paar kilo ‘gevoeligheid’. Emoties, emoties, emoties! Prachtige film voor vrouwelijke filmkijkers die films tjokvol emoties hooglijk waarderen. Voor de man zou ik toch adviseren om van te voren even te spieken of The Fast and Furious 8 niet op hetzelfde moment draait in Pathé.
Documentaires AlphaGo. Over de strijd tussen computer en mens. Natuurlijk gaan we dat niet winnen. De eerste verliezen werden genoteerd toen professionele go-spelers spelletjes verloren van een computer. Die weer gebouwd is door mensen. Daar gaat deze documentaire over.
Angkar. De bloedige Cambodjaanse geschiedenis krijgt hiermee een gezicht. Dramatisch verhaal van een overlevende.
Cartucho. Ooit de ergste wijk van Bogota (jaren tachtig en negentig). Wie Narcos heeft gezien, heeft wel een idee wat dat kan voorstellen. Deze documentaire schetst een beeld van deze problematische wijk.
Una Ciudad de Provincia. Een documentaire over niks, die zijn er te weinig. Deze is een mooie tegenhanger want er gebeurt vrij weinig. Hier zien we het leven van alledag (in Uruguay), ontdaan van alle meningen, principes en maatschappijkritiek.
Das Kongo Tribunal. De laatste twee decennia ook een genocide op zes miljoen mensen gemist? U zal niet de enige zijn. Wie wist wél dat er in de tussentijd zoveel mensen zijn omgekomen in de Democratische Republiek Congo? Filmmaker Rau was dermate geschokt, en ook van de onbekendheid ervan in de wereld, dat hij zijn eigen Congo-tribunaal oprichtte. Hij is van mening dat de mijnen deze ellende hebben veroorzaakt. Deze film verdient meer aandacht dan het vermoedelijk zal krijgen.
Saving Brinton. Portret van de man die diverse zwijgende films heeft gered, waaronder een voorheen onbekende film van Georges Méliès.
Preview IFFR 2018 deel 2 Van auteurscinema tot mannenfilms
door Bob van der Sterre
Wat zijn de beste films van het IFFR 2018? Ruim 500 films zijn er te zien van 24 januari tot en met 4 februari tijdens het IFFR in Rotterdam. Bioscopen Lantaarn/Venster, Kino, Cinerama, Oude Luxor, Pathé doen weer allemaal mee. Hier is het blokkenschema te vinden, hier de volledige filmlijst en hier alle locaties. En de VPRO is ook een handige bron.
Hoe raken we wijs uit alle films, alle specials en alle programma’s? Welke films zijn echt de moeite waard?
InDeBioscoop wil het de bezoeker graag makkelijker maken. Hier zetten we de films per genre op een rij – en dat weer alfabetisch. Van auteurscinema tot vrouwenfilms. De link van de film leidt naar een IFFR-pagina waar je ook kunt zien wanneer ze draaien en waar vaak een trailer te zien is. IFFR heeft zelf eerste hulp voor films bedacht.
Eerst de specials
A History of Shadows: cinema over ‘hoe je verliezers van de geschiedenis via film een stem geeft’. Films als Der Hauptmann, Did you Wonder Who Fired the Gun?
House on Fire: moderne films uit Tamil Nadu (‘Kollywood’).
Curtain Call: films over onze obsessie met technologische vooruitgang.
Talks en masterclasses: actrice Charlotte Rampling, scriptschrijver/regisseur Paul Schrader en schrijver Armando Ianucci (Alan Partridge, Veep, The Thick of It) bezoeken dit jaar het IFFR.
We hebben een keuze gemaakt uit de vele, vele films en die verdeeld in genres.
Actie The Fortress. Korea, de 17e eeuw. Een enorm fort. Een dreigende invasie. Wat te doen, vechten of je erbij neervalt of je overgeven? Verwacht veel zwaardvechtactie.
Kodi. Übercoole Kollywoodactiefilm (Tamil Bollywood) die zo belachelijk is dat het weer grappig wordt. Wel 145 minuten.
Mutafukaz. Anarchistische Franse animatie. Twee sufferds raken betrokken in de misdaadwereld van ‘Dark Meat City’. Twee indrukken overheersen na het zien van de trailer. De eerste: ‘Ik ben 14 en ik ben edgy’. De tweede dat dit misschien wel energiek jongensentertainment is op een goede manier. Welke indruk zal domineren?
The Villainess. Nog niet genoeg van het type onoverwinnelijke supervrouw die wraak wil nemen op alles en iedereen? Deze Koreaanse film van Jung Byunggil zit barstensvol actie. Fusie van game en actiefilm.
Auteurscinema Fuck off 2. Jörn Donner maakte in in 1971 het portret van Finland: Fuck off – Images from Finland. Daarin praatte hij vrijuit over allerlei onderwerpen met Finnen, waaronder (uiteraard) seksualiteit. Als tachtigjarige keert hij nu terug en maakt deel 2. Beide films draaien op het festival.
Funeral Parade of Roses. Een buitenbeentje in de Japanse cinema (en dat zegt wat) was Matsumoto Toshio. Zijn Funeral parade of Roses in 1969 was een experimentele film over homoseksualiteit in Japan. Stripelementen, bizarre montage, experimentele shots. De film is nu gerestaureerd. Toshio is vorig jaar overleden.
Hanagatami. Film over de Tweede Wereldoorlog in Japan. Obayashi Nobuhiko (maakte zijn eerste film al in 1968) maakte er een kleurrijke en zo te zien ook wel wat overgestileerde productie van.
Phantom Thread. De nieuwe Paul T. Anderson, waar zoals gebruikelijk reikhalzend naar wordt uitgekeken. Met Daniel Day-Lewis als kleermaker.
La telenovela errante. Chileense film uit 1990. Regisseur Raúl Ruiz overleed in 2011 maar zijn vrouw maakte de film af. De Chileense politiek vanuit het perspectief van een ordinaire soap. Chilenen zullen ongetwijfeld veel beter de dubbelzinnigheid begrijpen.
Coming of age Blue My Mind. Puberdrama in Duitsland. De tiener Mia wordt langzaam gek. Ook in dit genre: Born to Kill (tv-serie van twee afleveringen).
Everyone in Hawaï has a sixpack already. Niets met Hawaï van doen, deze documentaire, wel met een groepje jongeren in de Canarische eilanden die gevolgd worden door de regisseur. ‘Het gaat over de jeugd in Europa in 2017’, aldus de regisseur.
Lady Bird. Christine ‘Lady Bird’ groeit op in Sacramento en worstelt met de dingen waar tieners mee worstelen. Anders dan de meeste coming of age lijkt deze film van Greta Gerwig nog wel iets geestigs te hebben. Scoort vast goed bij de publiekswaardering.
Milla. Twee ‘onaangepaste tieners’ leven in verlaten huizen. Ze zijn verliefd. Schets van een rauw wereldje. Frans drama van Valérie Massadian (maakster van Nana, 2011) is volgens de beschrijving ‘doorspekt met stilte en intimiteit’. Dus (als ik eerlijk ben) vermoed ik een erg langzame film waarin we twee vervelende mensen observeren. Toch scoort dit documentair realisme altijd goed. Wie dit ziet zitten: de film duurt wel twee uur.
Night Is Short. Walk on Girl. Japanse anime over een jongen die dolgraag romantische momenten wil hebben met een meisje. Zij heeft meer zin in feesten. Hij hobbelt er tevergeefs achteraan. Animatie ziet er niet zo overtuigend uit maar film zou wel eens vermakelijk kunnen zijn.
Los Vagos. Verwacht roadmovie, rebelse jongeren en seks in Argentinië. Ook in dit genre: Wij met jongeren uit België en Youth met jongeren uit China (minus de seks).
Drama Anna’s War. Waargebeurd verhaal over meisje dat zichzelf redt als onderduikster in de Tweede Wereldoorlog. Film van Aleksej Fedortsjenko heeft goede kritieken gekregen.
Film Stars Don’t Die in Liverpool. Gloria Grahame, interessante film noir-actrice, belandde na haar loopbaan als actrice in Liverpool. Smoezelige locaties, de jaren zeventig, Annette Bening als Grahame, dat kan best een aardige film opleveren.
First Reformed. Nieuw drama van Paul Schrader (scenarist van Taxi Driver, regisseur van diverse andere drama’s). Religieus georiënteerd verhaal met Ethan Hawke als dominee. Klinkt moeilijk maar vermoedelijk wel vaardig gemaakt.
Hannah. Franse film met Charlotte Rampling in mysterieuze rol als oude dame Hannah. Welk geheim draagt zij met zich mee en wat doet ze eraan? Film van Andrea Pallaoro, die de film een ‘existentiële giallo’ noemt. Reken op (heel veel) close-ups van een stijf haar kaken op elkaar houdende Charlotte Rampling.
I Tonya. Tragikomisch verhaal van Craig Gillespie over kunstschaatster Tonya Harding. Prettig maf verhaal waar al veel over is geschreven.
A Man of Integrity. Iraanse speelfilm van Mohammad Rasoulof over corruptie in Iran. Integere kerel krijgt te maken met Bijbelse plagen. De vraag is: laat je je integriteit gaan of blijft je een held voor jezelf en je familie? Onderwerp klinkt wat afgezaagd maar dit drama oogt best mooi.
Experimentele films The ashes and ghosts of Tayug 1931. Ik denk dat deze film een boerenopstand in de Filipijnen in 1931 wil schetsen, via verschillende filmische manieren (zwijgende film, documentaire, speelfilm).
Asino. Een ode aan de ezel bestaande uit acht novellen. Hadden we dat nodig? Beslist, denk maar aan Apuleius en Rudy Kousbroek: de ezel is een van de meest bijzondere dieren die er rondlopen. Project van theaterman Anatoli Vasiliev is vooral bestemd voor andere ezelliefhebbers.
Dragonfly Eyes. Xu Bing maakte een film van louter beelden van beveiligingscamera’s. Liefst tienduizend uur materiaal ploegde hij door en creëerde er zelfs een verhaal mee. Kan meesterlijk zijn of pretentieuze warboel.
The Goose. Nog vreemder lijkt The Goose. Deze film gaat over een doofstomme jongen. Zo te zien is deze Canadese productie een en al experiment.
Jeannette. Musical over de jonge Jeanne d’Arc (dus Jeannette). Met rap, beats, noem maar op. Regisseur Bruno Dumont (La vie de Jesus, Ma Loute) vergaloppeert zich hiermee enorm of maakt iets wat nooit iemand eerder heeft gedaan. Of allebei.
Sol Alegria. Archetype IFFR-film, want ‘een kleurrijke collage waarin politiek-filosofische bespiegelingen, wurgseks, decadente drinkgelagen’ elkaar afwisselen. De Braziliaanse film van Tavinho Teixeira zou de experimentele drang naar de jaren zeventig oproepen. Dat klinkt wel goed maar de film is vermoedelijk pittig om tot het einde aan toe vol te houden.
En nog iets experimenteler? The Eyeslicer. 535 minuten onsamenhangend materiaal van verschillende regisseurs. Ik begrijp niets van de toelichting en wie iets kan maken van de teaser/trailer (zie onder) hoort tot een ander categorie mens.
A Mosca cieca. Je mag jezelf wel experimenteel noemen als je film vijftig jaar op de plank moest liggen omdat die te radicaal was. Dat overkwam Romano Scavolini. Zijn film was in 1966 ‘te amoreel, te geïmproviseerd, te pornografisch’. Het Italiaanse filmarchief restaureerde de film. Een buitenkansje om misschien wel een Italiaanse Godard te ontdekken.
Nazidanie. Russische film over het legendarische moment van de kopstoot die Zidane aan Materazzi gaf tijdens de WK-finale van 2006. Verbijstering bij elke voetbalfan. Twee Russen wisten met found footage en creatieve montage een drama van 148 minuten van dit ene moment te maken.
Readers. ‘De film toont, in medium close-up, in vier keer een klein half uur, drie vrouwen en een man die in één ononderbroken shot lezen in een boek naar keuze.’
Fantasie / SF Charlie en Hannah gaan uit. Fantasie! Lijkt soms zo’n taboe op het IFFR. Na het geestige Generatie B van vorig jaar is er weer een geestige en fantasierijke Belgische film, deze debuutfilm van Ben Scholiers. Of het echt grappig is, dat moeten we nog zien. In elk geval een speelse productie.
Guarda in alta. Bouwvakker ziet iets raars gebeuren met een meeuw. Hij begint vervolgens een ontdekkingsreis over de daken van Rome. Fantasierijk pareltje à la films van Jean Jeunet of al te kinderlijke hipsterfilm?
Insect. De nieuwe Jan Svankmaier gaat over een satirisch toneelstuk uit 1922 van de gebroeders Capek. Hij geeft er in deze film zoals gebruikelijk zijn eigen geestige draai aan. Niet aan iedereen besteed, deze film (te druk, te creatief, te weird) maar de echte Svankmaierianen zullen er wel weer gelukkig mee zijn.
The Shape of Water. Deze film van Guillermo del Toro is zijn roem al vooruitgesneld. Vermoedelijk vermakelijk komisch en fantasierijk sprookje, met een verrassende combinatie van koude oorlog en monsterfilm.
Horror / mysterie All You Can Eat Buddha. Mike, dikke toerist in een Latijns-Amerikaans vakantieoord, krijgt ineens de beschikking over helende gaven. Hij begint fanatiek te helen in het resort. Wie is hij en waar gaat het allemaal heen?
The Cannibal Club. De steenrijken in deze Braziliaanse film denken werkelijk dat ze álles mogen doen met iedereen. Seks hebben, vermoorden en… opeten dus. Buñuel met ranzige horrorsaus? Zou in elk geval een satire moeten zijn, deze film van Guto Parente, vergelijkbaar met Inferninho, die hier ook draait. Even afwachten of het ook echt geestig is.
Good Manners. Ook weer Braziliaans. Half vrouwenfilm (zwangere vrouw, verstoten door familie, krijgt relatie met haar eenzame verpleegster), half horrorfilm. Veel mysterie en stijl. Klinkt interessant.
I Am Not a Witch. In Zambia ben je een heks tot je onschuld is bewezen. Shula, acht jaar, is volgens velen een heks. We zien vanuit haar ogen wat ze meemaakt. De film ziet er professioneel uit en vertelt een ongewoon verhaal.
La nuit a dévoré le monde. Stel je bezoekt een feest. En een dag later blijkt het complete gebouw vol te zitten met zombies. Je bent in veiligheid maar de eenzaamheid slaat toe. Misschien een originele kijk op een standaardconcept, misschien een rip-off van Cast away, misschien te saai voor woorden.
Satan’s Slaves. Indonesisch regisseur Joko Anwar maakte een remake van een Indonesische horrorklassieker uit 1982. Wel dat het zich in die tijd afspeelt. Ziet er inderdaad behoorlijk creepy uit – hoewel je ook veel horrorclichés kunt verwachten.
Komedies en absurdisme Ambiguous Places. Japanse Wes Anderson-film? Lijkt erop. Absurdisme gaat in Japan natuurlijk wel wat verder, met monsters en ongrijpbare dialogen. ‘Excentrieke komedie’ van Ikeda Akira (van Anatomy of a paperclip) lijkt een understatement.
The Death of Stalin. Over de bizarre intriges rondom de dood van Stalin in 1953. De Franse strip (tweedelig) waar de film op is gebaseerd is erg goed gemaakt. Toch: waarom nou weer Engelstalige acteurs? Steve Buscemi als Nikita Chroesjtsjov? Ik heb dan meteen mijn twijfels. Afsluiter van het festival.
Pity. Een eenzame man vertrouwt op zijn zelfmedelijden als zijn vrouw in coma ligt. Film van Babis Makridis en Efthimis Filippou (o.a. The Lobster) ziet er op eerste gezicht wat minder absurdistisch uit dan hun voorganger L maar er zullen toch voldoende droogkomische momenten zijn om van te genieten.
Madame Hyde. Isabel Huppert in een ‘vreemde komedie’ van Serge Bozon. Ze is een natuurkundejuf en raakt na een blikseminslag ineens vrolijk en ‘weird’. Film heeft zo te zien nagenoeg niets te maken met het beroemde boek over Dr. Jeckyll and Mr. Hyde maar oogt wel amusant, met Huppert die vermoedelijk heel goed is in deze rol.
Top Knot Detective. Een Australische mockumentary over een uiterst slechte Japanse tv-serie waarin een samurai het opneemt tegen allerlei gespuis. Klinkt als de betere mockumentary, zeker aan te raden voor liefhebbers van bijvoorbeeld Kung Fury.
Kunst The End of Fear. Who’s afraid of red, yellow and blue. Anyone? Hét kunstschandaal van de jaren tachtig: eerst het mes in het kunstwerk, daarna low-budget renovatie. Deze documentaire van Barbara Visser haalt alle betrokkenen voor de camera.
Have You Seen the Listers? Anthony Lister is een Australische street-artist. Hij wordt beroemd en gaat naar New York. Dan volgt de keerzijde van de roem. Documentaire.
Mannenfilms Father to Son. De zieke Van reist met zijn zoon voor een bezoek aan zijn vader, die hem lang geleden in de steek heeft gelaten. Taiwanese productie. De film ziet er in artistiek opzicht wel aardig uit maar ik ben bang dat het toch meer van hetzelfde zal zijn.
A Prayer Before Dawn. Mannelijker zal het niet worden dan dit portret van een bokser in een Thaise gevangenis. Die vecht zowel tegen zijn innerlijke demonen als ook tegen andere boksers in de gevangenis. ‘Een uiterst verontrustend prison boxing drama’ aldus het affiche. Film van Jean-Stephane Sauvaire.
Ravens. Het zware leven van een Zweedse boer in 1978. Hardcore mannenfilm (ook omdat we geen categorie ‘Agrarisch drama in de 70’s’ hebben). Reken op trage beelden, karakteristieke gegroefde gezichten, vergezichten over akkerland, onhandige gesprekken. Zelfde laken een pak (ongeveer): de Belgische film Resurrection.
Sollers Point. Verhaal dat we al tig keer eerder hebben gezien: crimineel komt uit de bajes, wil leveren beteren, gaat niet zo makkelijk, valt weer terug. Sociaal-realistisch drama. Dus veel beelden zonder commentaar, laag tempo, realistische, onaangename karakters en ik gok ook een paar chaotische beelden van rennende mensen die met handheld camera’s worden gevolgd. Locatie: Baltimore. Jim Belushi misschien erg goed in rol van vader.
