Noura’s Dream

***
recensie Noura’s Dream

Noura’s nachtmerrie

door Cor Oliemeulen

In een Tunesische stadswijk zit Noura klem tussen haar criminele echtgenoot en haar heimelijke geliefde, want op overspel staat in het Noord-Afrikaanse land een gevangenisstraf van vijf jaar.

Trouwen. Waarom zou je eraan beginnen? In Nederland monden vier van de tien huwelijken uit in een (meestal onprettige) echtscheiding, en dan hebben we het nog niet eens over traumatische ervaringen van de kinderen.

Noura's Dream

Drie voorbeelden
De weg naar een scheiding is vaak een lijdensweg en onderhevig aan culturele omstandigheden. Een extreem voorbeeld is The Stoning of Soraya M. (2009) waarin het hoofdpersonage door het eigen gezin wordt dood gestenigd nadat zij ten onrechte is veroordeeld voor overspel. Van meer beschaafdheid getuigt het veelvuldig bekroonde Iraanse huwelijksdrama A Separation (2011) waarin een moeder met haar elfjarige dochter voor haar kansen naar het westen wil emigreren, terwijl haar echtgenoot beslist wil blijven om voor zijn demente vader te zorgen. De onvermijdelijke, universele thema’s van persoonlijke belangen, trots en leugens komen, ditmaal gevoed door een geslepen echtscheidingsadvocaat, ook terug in Marriage Story (2019) van Noah Baumbach. Noura’s Dream is minder gelaagd en intens dan de drie genoemde voorbeelden, maar blijft overeind door de sterke, emotierijke rol van het titelpersonage, vertolkt door Hind Sabri.

In het speelfilmdebuut van de Tunesische Hinde Boujemaa, die eerder van zich liet horen met een documentaire over de Jasmijnrevolutie (2010) in haar land, beweegt wasserettemedewerkster Noura zich tussen hoop en vrees. Hoop, omdat zij misschien ooit een nieuw bestaan met haar geliefde Lassaad kan opbouwen, en vrees, omdat haar criminele echtgenoot Jamel zojuist gratie heeft gekregen en weer thuis de lakens komt uitdelen. De dreiging van een gevangenisstraf wegens overspel brengt Noura in een lastig parket. Zodra Jamel de gevangenis heeft verlaten, wist ze alle sporen van haar contact met Lassaad. Maar zelfs dan ontkomt ze niet aan de agressie en voorstelbare paranoia van haar man. Ondertussen oefent Lassaad druk uit op Noura en zet hij haar voor het blok.

Noura's Dream

Escalatie
Terwijl Noura zich zowel geestelijk als lichamelijk zoveel mogelijk op afstand van Jamel beweegt, doet hij zijn best haar te paaien met een romantisch dinertje en cadeautjes die hij kan kopen door zijn onverminderde criminele activiteiten. Ook ditmaal probeert hij Noura wijs te maken dat hij zijn leven heeft gebeterd, maar zij wil nu echt af van Jamel en gaat tegen hem tekeer. Hoe vaak heeft zij zijn leugens al moeten aanhoren? Zoals verwacht is Jamel daar niet van gediend en confronteert Noura haar even later graag met haar ontrouw. Dit leidt tot enkele onaangename gebeurtenissen voor alle betrokkenen.

De ontstane escalaties maken van Noura’s Dream een nachtmerrie. Gevangen in haar relatie met Jamel en snakkend naar een nieuwe liefde is ze veroordeeld tot liegen als ze door de politie wordt verhoord. En als ze dan helemaal op het eind van het liedje iets krijgt wat op een verlossend telefoontje lijkt, weten we niet eens zeker wie haar belde. Noura glimlacht. Misschien is het Lassaad, misschien iemand anders. Het belangrijkste is dat Noura zich heeft weten te ontworstelen aan de omklemming van haar huwelijk, maar meer nog van het systeem, en dat ze nu eindelijk haar droom kan verwezenlijken. Of niet?

Noura’s Dream is vanaf 30 april te zien op Picl en Cineville.

 

26 april 2020

 

ALLE RECENSIES

Nina Wu

****
recensie Nina Wu

Alles voor de roem?

door Cor Oliemeulen

Nina is de hoofdrolspeelster van een succesvolle film die op het punt staat buiten Taiwan op een groot festival te gaan draaien. Door haar debuut is ze plotsklaps een ster geworden. Nina Wu laat zien welke mensonterende offers zij moest brengen en duikt in haar verwrongen ziel. Indrukwekkend, stijlvol en ongemakkelijk tegelijk.

Nina hoeft niet langer geld te verdienen met haar eigen brave webcamkanaal of te figureren in korte films en commercials, heeft beantwoord aan de dromen van haar familie en genoeg geld om een financiële schuld van haar vader te vereffenen. Tijdens een persconferentie krijgt ze, tot haar ongenoegen, vooral de vraag hoe het voelde om seksscènes in de film te spelen. Maar tijdens een schoonheidsbehandeling slaan de stoppen pas echt door en rent ze in blinde paniek halfnaakt de straat op, de toeschouwers met hun mobieltjes in verbijstering achterlatend.

Nina Wu

Schokkend
Hoe het zover is gekomen, leren we in de vijfde speelfilm van Midi Z, de in Myanmar geboren en in Taiwan opgeleide, talentvolle regisseur van onder meer The Road to Mandalay. Voor de titelrol van Nina Wu deed hij opnieuw een beroep op de fantastisch acterende Ke-Xi Wu, die ditmaal samen met hem een onverbiddelijk script schreef. Heel geleidelijk en middels een fragmentarische, soms hallucinante, montage ontvouwt zich het weerzinwekkende verhaal met een vleugje fantasie van een enigszins labiele jonge vrouw in het web van mooie praatjes en grove intimidaties, terwijl de roofdieren hun perverse verlangens bevredigen. De keerzijde van de roem laat zich raden: nachtmerries en waanbeelden. Midi Z schept die gemoedstoestand door een nerveuze, soms verwarrende atmosfeer, maar overtuigend en zonder inkoppertjes.

De hang naar faam wordt symbolisch verwoord als Nina een voicemail voor haar vriendin Kiki inspreekt. Ze zegt dat ze een vreemde droom heeft gehad, over een grote boom met slechts een paar grote takken. Ze ontmoet Nicole Kidman die zegt dat er zo dadelijk een vloedgolf komt en dat ze zich goed moeten vasthouden. De vloedgolf is enorm en na tien minuten hangt Nina nog steeds aan een tak, maar ze ziet dat Nicole Kidman is verdwenen. Later in de film blijkt dat Nina samen met een andere vrouw is overgebleven en dat zij zich samen hebben laten vernederen door de executive producer om de hoofdrol te krijgen. En pas tijdens de laatste, ronduit schokkende, scène van Nina Wu blijkt de afgrijselijke prijs die de uitverkorene hiervoor moest betalen.

Nina Wu

Grenzen
Het mag duidelijk zijn dat regisseur Midi Z zich heeft laten inspireren door de Weinstein-affaire en alle tumult over seksuele intimidatie (met soms ook valse beschuldigingen) in de entertainmentwereld die dat tot gevolg had en heeft. Zo zegt Nina’s agent weliswaar nog wel dat ze pas moet beslissen als ze zich comfortabel genoeg voelt met de gedachte dat haar rol ‘front nudity’ vereist, maar eenmaal op de filmset legt de regisseur uit dat het gaat om “een hulpeloze vrouw wier lichaam niet liegt omdat het genot voelt”.

Voor een andere scène knijpt hij haar keel dicht en slaat hij een paar keer in haar gezicht om de juiste emotie van wanhoop en angst op te wekken. Een beduidend onorthodoxere aanpak dan van de Deense regisseur Carl Theodor Dreyer die lang geleden voor zijn meesterwerk Le passion de Jeanne d’Arc (1928) titelvertolkster Falconetti een paar uur met blote knieën op een stenen trap zou hebben laten knielen om haar beroemde van tranen en pijn doortrokken gelaat te bewerkstelligen. Op welk punt stoppen methodes om actrices (en acteurs) zich te laten inleven in hun rol? Hoe moeilijk is het om uit een film te stappen zodra er sprake is van ongewenst en grensoverschrijdend gedrag? In die zin zou Nina Wu kunnen functioneren als voorlichtingsmateriaal voor meisjes die actrice willen worden, maar laten we dan wel afspreken dat de filmindustrie zelf zich volledig afzijdig houdt van zo’n campagne.

 

3 oktober 2019

 

ALLE RECENSIES

Nous finirons ensemble

***
recensie Nous finirons ensemble

Feest der herkenning

door Cor Oliemeulen

In de beroemde Before-trilogie van Richard Linklater volgen we de geliefden Jesse en Céline tijdens drie periodes van hun leven. De Franse regisseur Guillaume Canet maakt met Nous finirons ensemble een vervolg op zijn kaskraker van zeven jaar geleden waarin zelfs de hele cast terugkeert.

Reünies zijn niet aan iedereen besteed. Terwijl de een hartstochtelijk verlangt om een vriend(in) van vroegere tijden terug te zien en misschien graag de triomfen van een geslaagd leven deelt, koestert de ander juist de mooie herinneringen of heeft helemaal geen zin om met dat zootje ongeregeld geconfronteerd te worden. Dat laatste geldt voor Max (François Cluzet: Intouchables), een zeer succesvolle restauranthouder en stuwende, vaderlijke kracht van de voormalige vriendengroep die uit elkaar viel na de tragische dood van een van hen.

Nous firions ensemble

Lach en traan
Op zijn zestigste verjaardag zit Max niet lekker in zijn vel en schiet hij als vanouds snel in de stress, zeker als zijn vrienden en vriendinnen van weleer na zeven jaar onverwachts en onaangekondigd voor de poort van zijn prachtige droomhuis aan zee staan. Max’ vrouw Véronique (Valérie Bonneton: Propriété interdite) is allang bij hem weg en niemand mag weten dat hij na verkeerde investeringen op het punt van faillissement staat en het huis moet verkopen. Na wat gehannes met een makelaar die op hetzelfde moment arriveert en het uitwijken naar een ander onderkomen, besluit Max er oprecht het beste van te maken. Dat leidt tot dagen vol nostalgie, ontroering, uitspattingen, bekentenissen, amoureuze verwikkelingen, perikelen met kinderen (want die zijn er inmiddels ook) en dramatische incidenten.

Nous finirons ensemble van Guillaume Canet is het vervolg op diens Franse kaskraker Les petits mouchoirs (2010) die hij inspireerde op de reünieklassieker The Big Chill (1983) van Lawrence Kasdan. Alle acteurs en actrices uit de eerste film (bijna allemaal persoonlijke vrienden van de regisseur, inclusief levensgezellin Marion Cotillard) draven opnieuw op in Canets jongste komische drama, dat je niet hoeft te hebben gezien om je aangenaam te kunnen verpozen. Het is wel nuttig om wat voorgeschiedenis te kennen.

Nous firions ensemble

De cast
Marie (Marion Cotillard: The Immigrant) is een emotionele vrije geest annex wereldverbeteraar die zich maar niet kon binden, maar wel een zoontje (waarschijnlijk van een straatmuzikant uit Les petits mouchoirs) naar de reünie meebrengt. Zij rouwt nog steeds om haar geliefde, de uitbundige charmeur Ludo (Jean Dujardin: The Artist; The Wolf of Wall Street) die in het eerste deel na een nachtje stappen op zijn scooter werd aangereden en een week later in het ziekenhuis zou bezwijken. Vincent (Benoît Magime: La fille de Brest), die zeven jaar eerder een geshockte Max bekende dat hij hem meer dan aardig vond, heeft nu een verwijfde choreograaf als partner meegebracht, terwijl Vincents ex-vrouw Isabelle (Pascale Arbillot: Gemma Bovery) met hun twee kinderen arriveert en haar lustgevoelens herontdekt.

De Franse sterrencast wordt aangevuld met de onhandige Antoine (Laurent Lafitte: Elle) en grappenmaker Éric (Gilles Lellouche: Le grand bain), het beste maatje van Marie op wie hij nog steeds verliefd is. Ook enkele andere types uit het eerste deel sijpelen het verhaal binnen. En alsof regisseur Canet het allemaal nog niet druk genoeg vond, komt Éric op de proppen met een baby, inclusief uiterst toegewijde, maar irritante nanny.

Vervolg?
Het is altijd een genot om zoveel goede acteurs en actrices in een film te zien excelleren en het is prettig dat eenieders levensverhaal globaal aan bod komt. Maar met een dergelijke ensemblecast en zoveel verschillende verwikkelingen mag en kun je weinig diepgang verwachten. Hoewel Nous finirons ensemble minder dynamisch en origineel dan de eerste film is, weet hij soms toch te verrassen met zowel grappige als smartelijke voorvallen. De titel (‘We zullen samen eindigen’) suggereert geen derde film, maar stiekem hoopt de volger dat die er wel komt. Alleen al om te ontdekken of Max eindelijk zijn rust – en Marie een doel in haar leven – heeft gevonden.

 

31 mei 2019

 

ALLE RECENSIES

Notti magiche

***
recensie Notti magiche

De teloorgang van de Italiaanse cinema

door Ries Jacobs

In zijn nieuwste werk neemt regisseur Paolo Virzì de Italiaanse filmwereld onder de loep. Films hierover belichten vaak een wereld van glitter en glamour, bevolkt door steracteurs en weinig subtiele regisseurs. In Notti magiche zijn de hoofdpersonages origineler: scenarioschrijvers. 

Filmproducent Saponaro wordt dood aangetroffen in zijn te water geraakte auto. De jonge, ambitieuze scenarioschrijvers Antonino, Luciano en Eugenia zijn de hoofdverdachten. Als de carabinieri hen ondervragen, komt langzaam de waarheid aan het licht. Ondertussen blijkt hoe gejaagd en opportunistisch de filmwereld is.

Notti magiche

Wervelwind
Regisseur Virzì gaf de hoofdrollen in Notti magiche aan drie piepjonge acteurs die eerder nauwelijks voor de camera hadden gestaan. De onderlinge chemie is voortreffelijk. Het meest opvallende personage is Luciano, een wervelwind die handelt voordat hij nadenkt. Debuterend acteur Giovanni Toscano weet dit moeilijk te vertolken karakter – overacting ligt op de loer – geloofwaardig vorm te geven.

Notti magiche speelt zich af in de zomer van 1990. De titel is een zinsnede uit het lied Un’ estate Italiana, dat speciaal werd geschreven voor het wereldkampioenschap voetbal in Italië van dat jaar. In de film zien we regelmatig flarden van wedstrijden op tv. De sfeer en tijdsgeest weet de regisseur goed te vangen. De filmwereld met zijn afgunst en nijd, die vanonder een oppervlakkig laagje Italiaanse decadentie opborrelt. Waarschijnlijk niet geheel toevallig maakte Virzì zelf rond die tijd zijn entree als scenarioschrijver in de Italiaanse filmscene als coauteur van Time to Kill (1989) met Nicolas Cage in de hoofdrol. Dit werk gaf Virzì een voet tussen de deur. Hij bouwde naam op als scriptschrijver om vervolgens in 1994 zijn debuut als regisseur te maken met La bella vita. Na de successen van La prima cosa bella (2010) en La pazza gioia (2016) staat hij bekend als een van de grote Italiaanse regisseurs van deze tijd.

Bejaarde man
Virzì toont in Notti magiche hoe Antonino, Luciano en Eugenia gedurende die zomerse weken frivool opgaan in de Italiaanse filmscene, die door oude mannen (en een enkele oude vrouw) gedomineerd wordt. In een scène zien we een bejaarde Marcello Mastroianni huilen om een vrouw (Catherine Deneuve?) die hem verlaten heeft. De komedie staat bol van dit soort symboliek waarvan de boodschap duidelijk is: eind jaren 80 is de Italiaanse cinema een bejaarde man die zijn beste tijd achter zich heeft. Het beginnende trio scenarioschrijvers is ook nog even getuige van een opname van La voce della luna, de zwanenzang van Federico Fellini.

Notti magiche

Het is aan een jonge generatie van getalenteerde filmmakers om het stokje over te nemen. Maar het blijkt niet zo eenvoudig om in het kliekje van bijna uitgerangeerde, verwaande filmbonzen te komen. Dit gegeven brengt Virzì prachtig in beeld in de scène waarin een kantoor vol anonieme, fanatiek typende ghostwriters zo goed mogelijk probeert te voldoen aan de grillen van filmproducent Zappellini.

Beau monde van Rome
Notti magiche is een prima film, maar kan niet tippen aan Virzì’s beste werk. Dit komt doordat de drie hoofdrolspelers met horten en stoten hun weg in het wespennest van filmbonzen en steracteurs vinden, maar er verder weinig opbouw in het verhaal zit. Meer dan een uur lang bewegen de hoofdpersonages zich, alleen of gedrieën, in de beau monde van Rome en ontmoeten ze mensen die hen misbruiken en teleurstellen. Ondanks dat Virzì een unieke inkijk in de Italiaanse filmwereld van die periode geeft, moddert de plot wat aan totdat de regisseur pas op het allerlaatste moment het gaspedaal indrukt.

 

27 mei 2019

 

ALLE RECENSIES

Nina

***

recensie Nina

Broodnodige thematiek in conservatief Polen

door Ralph Evers

In Nina is hoofdrolspeler Nina op zoek naar een draagmoeder voor haar kinderwens. Haar zoektocht brengt haar bij toeval bij Magda. Regisseuse Olga Chajdas is nog zoekende naar haar balans. Dat ze smoel heeft, bewijst ze alvast wel. 

Op zich is dit een goede film… Het tempo van de film en de lengte van de shots zijn goed. De film is effectief en functioneel geschoten. De erotiek is teder, met een tikje soft focus, gedempt licht en altijd nog een tot de verbeelding sprekende verhulling. De scènes in de baarmoeder (een kunstwerk van Natalia Bażowska) zijn juist door de rode kleur zwoel en contrasteren sterk met de regenachtige herfst buiten. Wel jammer dat de belichting, zeker in het begin van de film, te donker en daarmee misleidend somber is. Ze passen niet bij de toon van de film. Het is dan wel een drama, maar niet zo heel zwaar. De thematiek kon wel eens nodig zijn in het preutse en conservatieve Polen.

Nina

Achtergrond
Om over die thematiek en het conservatieve Polen door te gaan. Nina, de hoofdpersoon, is op zoek naar een draagmoeder om haar (en manliefs) kinderwens te vervullen. Ze ontmoeten via een daartoe opgezette website een potentiële kandidate, maar dat loopt op allerlei vlakken mis. Wanneer Nina op een gegeven dag, opgeslokt in allerlei kleine beslommeringen, verstrooid en al tegen de auto van Magda rijdt, komt daarmee ook een mogelijke draagmoeder in beeld.

Nina raakt echter geïntrigeerd door Magda, die in vele opzichten haar tegenpool is. Waar Nina zich strak beweegt onder het juk van haar moeder, een lerares Frans uit een bovenmodale familie, is Magda de jonge rebel. Daarnaast is Magda lesbisch en dit wakkert in Nina een niet eerder gekende begeerte aan. Wojtek, Nina’s man, geeft aan positief te staan tegenover dat ‘regenbooggedoe’, maar heeft er moeite mee dat zijn vrouw haar lust bevredigt met een andere vrouw.

Nog wat meer achtergrond
Om even een beeld te schetsen van de situatie van de homoseksueel in Polen. Polen behoort tot de minst homovriendelijke landen van Europa. Dat weerhoudt een stad als Warschau er niet van om ruimte te bieden aan Gay Prides. Er is in 2012 zelfs een regenboog gebouwd op ‘plac Zbawiciela’. De oorspronkelijke bedoeling van deze regenboog was om positieve gevoelens van liefde, vrede en hoop uit te dragen, maar werd al gauw door rechtse en katholieke groeperingen gezien als hét symbool voor tolerantie voor homoseksualiteit, en dat kan natuurlijk niet in een zo door het katholicisme gedomineerd land als Polen. De regenboog is meerdere malen gesloopt en zelfs in de hens gestoken, waarop in 2015 besloten is om wat er nog van over was te verwijderen. Inmiddels is er met gewapend glas een hologram op de plek verrezen. Knappe jongen die dat gesloopt krijgt.

Met bovenstaande in het achterhoofd, plus het feit dat de regisseuse lesbisch is, doet vermoeden dat het feit om Nina te kiezen als winnaar van de VPRO Big Screen-competitie op het laatste IFFR in Rotterdam (mede) politiek gemotiveerd is.

Nina

Exploratie
Het boek Die Morgenlandfahrt van Hermann Hesse gaat niet over een of andere werkelijke reis naar ergens, maar over de innerlijke reis naar de vraag ‘wie ik ben’, onze menselijke existentie. In zowel het boek van Hesse als in deze film doet het plot er niet zo toe. Nina gaat vooral over Nina, die haar identiteit verruimt ziet en nader gaat exploreren door de ontmoeting met Magda. Door die ontmoeting wordt Nina ingewijd in een scène (de lesbische) die ze vanuit haar eigen leven nauwelijks kent. Zo wordt niet alleen Nina’s wereldbeeld groter, maar ook dat van de kijker, aangezien de film vooral vanuit Nina verteld en beleefd wordt.

Dat snijdt ook meer hout dan wanneer je de logica van het verhaal zou volgen. Dan vallen namelijk tal van toevalligheden op, zoals bij de aanrijding waar Wojtek toevallig Magda uit de brand helpt. Of vragen rondom de relatie tussen Wojtek en Nina. Hoe goed is die eigenlijk? Ook de achtergrond van Magda en haar vriendin wordt weliswaar getoond, maar niet nader ingevuld. Zo mist Nina om te overtuigen, maar heeft het debuut van Olga Chajdas voldoende kwaliteit om uit te zien naar verder werk.
 

14 augustus 2018

 
MEER RECENSIES

November

****

recensie November

Wonderlijk overwinteren

door Suzan Groothuis

Eén van de opmerkelijkste films van het afgelopen Imagine Film Festival in Amsterdam: November uit Estland, waarin magie, kwaad en liefde samenkomen in prachtig gefilmd zwart-wit. De Estische cultuur van bijgeloof en het leven na de dood er duidelijk in doorschemerend, waan je je in een donker, wonderlijk sprookje waarin ook de nodige humor niet ontbreekt.

Een wolf rent door een fraai winterlandschap, gefilmd in contrasterend diepzwart en helderwit. Hij wentelt zich door de sneeuw, om vervolgens zijn pad te vervolgen. Maar in het Estische November is niets wat het lijkt. Dat blijkt wel uit de volgende absurdistische scène, waarin een koe ontvoerd wordt door aan elkaar gebundelde stokken met een dierenschedel erop. Wanneer het beest bij zijn onrechtmatige eigenaar is beland, spreekt het bizarre stokkenschepsel met zijn baas. Het wil meer werk en krijgt vervolgens de opdracht om van brood een ladder te maken. Een eigenzinnige kennismaking met een wonderlijke wereld, waarin kratts (krakkemikkige constructies van gereedschappen en andere gebruiksvoorwerpen) werk verrichten voor de arme, luie boerengemeenschap.

November

Leven en dood vermengen zich in Novembers wereld. Zo zijn kratts schepsels met een ziel, verkocht door de duivel in ruil voor mensenbloed. Ze nemen werk uit handen, maar kunnen zich ook tegen hun eigenaar keren als ze te weinig werk krijgen. En op Allerzielen zoeken de doden hun dierbaren op, om zich tegoed te doen aan een lekkere maaltijd en een goed bed. Een wrang gegeven, want de boerenbevolking moet het zelf doen met bomenschors en vleermuizen. De doden hebben het beter dan de levenden, zo blijkt.

Donker liefdessprookje
Hoewel November in eerste instantie wat gefragmenteerd oogt, zit er wel degelijk een lijn in het verhaal. Het draait namelijk om de jonge Liina en Hans. Zij is verliefd op hem, maar hij valt als een blok voor de dochter van de baron, die iets verderop in een groot, maar vervallen landhuis woont. Een onbeantwoorde liefde dus, van beide kanten. Maar dan is er nog magie, waarmee de twee hopen te krijgen waarnaar ze verlangen. Liina doet een beroep op een heks om Hans’ liefde voor zich te winnen. En Hans koopt bij de duivel een ziel voor zijn kratt, een gefabriceerde sneeuwpop. Zijn kratt draagt de wijsheid van alle wateren in zich en legt in poëtische bewoordingen uit hoe de liefde werkt.

November is een donker liefdesverhaal in een middeleeuwse wereld, doordrenkt van Estische mythologie en volksgeloven. Thema’s als bijgeloof, magie, kwaad, zonden en liefde komen allen voorbij. En er is ook kritiek, dan weer onverbloemd en dan weer subtiel: op de rol van religie, op landbezit en eigendomsrecht en op de Letten (wier mond met een kont vergeleken wordt). Alles en iedereen is te misleiden. Zoals de pest die zich als schone blonde dame het water over laat dragen en als geit haar intrede doet in het dorp om haar virus te verspreiden.

Maar zoals de pest kan misleiden kunnen de dorpelingen dat ook: trek een broek over je hoofd en de pest denkt dat je twee konten hebt en zal weer weg gaan. Zelfs de duivel is om de tuin te leiden door hem sap van fijngeknepen bessen te geven in plaats van bloed. En de dorpelingen zijn ook niet vrij van verdorvenheid, door van elkaar te stelen en elkaar te bedriegen. Een van hen zegt het dan ook treffend: “Ik heb geen ziel”. 

November

Een surreëel spel van contrasten
Regisseur Rainer Sarnet weet een fraai, fantasierijk decor neer te zetten dat filmisch een lust voor het oog is. Onberispelijk wit gaat samen met diepzwart en levert adembenemende plaatjes. Zoals de doden die in smetteloze witte kleding vanuit het bos hun dierbaren opzoeken. Of het rustieke sneeuwlandschap waar wolven – of weerwolven, schijn bedriegt – de dienst uitmaken. De contrasterende zwart-wit kleuren spelen met de tegenstellingen die de film rijk is: smerigheid tegenover schoonheid, armoede tegenover rijkdom en kwaad versus goedheid.

Als deze onnavolgbaar originele film dan toch vergeleken moet worden, denk dan aan werk van stop-motion animator Jan Švankmajer, of aan Oost-Europese cinema als het sprookjesachtige Valerie and her Week of Wonders en het eveneens in zwart-wit geschoten, grimmige Marketa Lazarová. November weet de kijker bijna twee uur lang onder te dompelen in een surreële wereld die niet de onze is, maar die toch herkenbaar is met al het menselijk gekonkel dat wij rijk zijn. Immers, geluk en liefde wil iedereen en met magie in het spel kan dat op zijn minst tot bijzondere taferelen leiden.
 

21 mei 2018

 
MEER RECENSIES

Nico, 1988

****

recensie Nico, 1988

Eerlijk portret van een 60’s icoon 

door Suzan Groothuis

In Nico, 1988 volgen we Christa Päffgen, beter bekend als Nico van The Velvet Underground of als muze van Andy Warhol, in haar laatste jaren. Een vrouw met een bewogen leven, waarover muzikant en bandlid James Young in zijn boek Nico, Songs They Never Play On The Radio schreef: From the start, Nico seemed destined for a life of strange tensions and weird scenes.

De van oorsprong Duitse was iemand om wie je niet heen kon. Een prachtige, indrukwekkende verschijning (Nico deed modellenwerk en had een rolletje in Fellini’s La Dolce Vita) die in de jaren ’60 naar Amerika kwam en daar Andy Warhol ontmoette. Hij bracht haar in contact met The Velvet Underground en produceerde hun debuutalbum. Nico werd toegevoegd als chanteuse en zong een paar nummers mee. Zij was echter nooit officieel lid van de band en ging solo verder.

Nico, 1988

Nico ontwikkelde een eigenzinnige, donkere muzikale stijl, begeleid door haar zware stem en harmonium. Met haar muzikale carrière begon ook een jarenlange heroïneverslaving. In 1988 kwam plots een einde aan Nico’s leven, nadat zij in Ibiza door een val van haar fiets aan een hersenbloeding bezweek. In 1995 verscheen de documentaire Nico Icon, waarin vrienden, muzikanten en familie terugblikken op haar leven. Ook Nico zelf, met haar diepe, karakteristieke stem: “Regrets? I’ve got no regrets… except that I was born a woman instead of a man.”

Het geluid van brandend Berlijn
Nico’s karakter was er een van uitersten: introvert maar aanwezig, met een obsessie voor verval en destructie. Nico, 1988 opent dan ook met zowel dreigende als schone beelden: een jonge Christa kijkt, terwijl de hemel donker kleurt, naar fel licht in de verte. Brandend Berlijn, het einde van de Tweede Wereldoorlog. Een plaatje dat zij nooit meer vergeten zou. Maar ook het geluid dat zij toen hoorde blijkt een grote rol te spelen in Nico’s latere muzikale carrière: gewapend met een opnamekoffer probeert ze het te vangen. Het geluid van het einde van de oorlog, nog nagloeiend in Nico’s zijn: “It was the sound of defeat”.

Nico wordt in Nico, 1988 vertolkt door de Deense actrice Trine Dyrholm (In a Better Word, A Royal Affair). Ondanks dat zij qua uiterlijk niet lijkt op Nico, weet Dyrholm een indrukwekkend portret neer te zetten en met haar stem en karakteristieken dichtbij te komen. Dyrholm zingt alle nummers zelf en doet dat met verve. Met name een illegaal concert in voormalig Tsjechoslowakije laat de haren op de armen rijzen: kippenvel. We zien een uitzinnige Nico die als een echte punkdiva het publiek met het nummer My Heart Is Empty mee krijgt en alles geeft wat ze in zich heeft.

Nico, 1988

Ook het persoonlijke portret van Nico in haar laatste twee jaren is geloofwaardig: regisseur Susanna Nicchiarelli toont haar ongegeneerd, maar altijd eerlijk en met respect. Er zijn beelden van internationale optredens, dan weer briljant, dan weer gênant. En de pogingen van Nico om een band op te bouwen met haar suïcidale zoon Ari, terwijl ze zelf als het even kan heroïne spuit. Maar er is ook gevatheid en humor, zoals een scène met een fles limoncello. Nico’s oog valt er op, maar de eigenaar twijfelt het haar te geven. Nico: “The bottle is too precious”.

Muziek als levensdoel
Ondanks – of misschien wel dankzij – Nico’s complexe persoonlijkheid is het onoverkomelijk dat je als kijker empathie voor haar voelt. Haar doorzettingsvermogen, afgezien van de tegenslagen – een hardnekkige drugsverslaving, een muzikale carrière die maar moeilijk van de grond komt en een suïcidale zoon – is bewonderenswaardig.

Dit is geen portret van de Nico van The Velvet Underground. Dit is een eerlijke weergave van de vrouw van na The Velvets die niet langer mooi gevonden wilde worden en zich richtte op haar levensdoel: “My life started after the experience with The Velvet Underground. I started making my own music.”
 

15 april 2018

 
MEER RECENSIES

Nocturama

**

recensie Nocturama

Leeg radicalisme

door Suzan Groothuis

Een groep jongeren uit alle lagen van de Franse bevolking plant een reeks bomaanslagen in Parijs. Om daarna weer samen te komen in een luxe warenhuis en zich over te geven aan consumptie, verveling en uiteindelijk angst. De film opent sterk, maar verzandt in een soort terroristische The Bling Ring.

Nocturama, van de hand van de Franse regisseur Bertrand Bonello (hij maakte eerder Saint Laurent, over het leven van Yves Saint Laurent in zijn hoogtijdagen) opent met een helikoptershot over Parijs. Om zich vervolgens in de donkere metro te begeven, waar we – in guerrilla-stijl geschoten – verschillende jongeren volgen met eindbestemming Esplanade de La Défense, de belangrijkste zakenwijk in Parijs. Wat de jongeren gemeen hebben met elkaar is nog onduidelijk, maar een dreigende spanning is voelbaar. Schichtig kijken ze om zich heen, terwijl de klok tikt en haast geboden is.

Nocturama

Parijs in vlammen
Uit alle lagen van de Franse bevolking komen ze, de jongeren waar het in Nocturama om draait. Van straatschoffies tot veelbelovend jong talent in pak. En allemaal hebben ze een doel: de één boekt een hotelkamer, de ander plaatst bommen in auto’s en een jonge student met een ambitieuze carrière in het vooruitzicht brengt een bezoekje aan het ministerie van Binnenlandse Zaken. Ze werken samen om de boel eens flink op te schudden. Parijs zal branden. En hoe.

Na alle zorgvuldig beraamde voorbereidingen verschuilen de jongeren zich in een luxe warenhuis. En die samenkomst, in die consumptierijke omgeving, is waar de film zijn afdaling tegemoet gaat.

Zonde, want het eerste uur is heerlijk om naar te kijken. Al vanaf het begin voel je een gejaagde, unheimische spanning. Af en toe schiet de tijd in beeld. Een indicatie dat er iets komen gaat, alleen weet je nog niet wat. En wanneer duidelijk is dat het gaat om een terroristische actie, is het nog de vraag wie er wel en niet betrokken zijn. “We gaan op in de massa” zegt één van hen. En dan blijkt het netwerk van jonge terroristen groter dan gedacht: van straatschorem tot beveiliger.

Lege provocatie
Nadat de bommen ontstoken zijn en Parijs in rep en roer is, focust de filmmaker zich op hun verschuiling in een modern warenhuis, waar dure merken schreeuwen. En hier ontaardt de film in een soort The Bling Ring: het comfort van luxe en de jacht op consumptie. In plaats van motieven van de daders uit te diepen, of in te gaan op hun achtergronden, zien we hoe de jongeren toegeven aan verveling en roekeloosheid. Van het checken van posts op Facebook tot het passen van dure kleding en het spelen van de nieuwste games. Zelfs een uitbundige vertolking in drag van Shirley Bassey’s ‘My Way’ komt voorbij.

Natuurlijk kan je het warenhuis zien als aanklacht tegen de consumptiemaatschappij; de jonge terroristen hebben het niet voor niets als schuilplaats gekozen. Maar alles gaat met zo’n overdaad, dat je als kijker alleen nog maar leegte en afstand voelt. Zijdelings komen onderwerpen als opoffering en het Paradijs voorbij. Meer aandacht is er voor het leegplunderen van de delicatessenafdeling, het vinden van het juiste setje kleding (“Wil je een trouwjurk? Neem maar”) en het keihard draaien van muziek uit de nieuwste Bose-speakers. Op Blondies ‘Call Me’ gaan de voetjes van de vloer, terwijl de gendarmerie zich klaarmaakt om het pand te bestormen.

Uiteindelijk wint de angst voor wat komen gaat – gepakt worden, of de dood – het van verveling en impulsen. Voor de kijker maakt dat al niet meer uit. Binding met de jonge hoofdrolspelers is er niet. Leegheid des te meer. Bonello mag dan inspelen op de actualiteit, zijn bomaanslagen voelen aan als een hol protest. Een provocatie waarvan je als kijker na afloop alleen maar kan denken: c’est fini.
 

17 juli 2017

 
MEER RECENSIES

Neruda

****

recensie Neruda

Buiten de hokjes dichten

door Wim Meijer

De Chileense dichter en politicus Pablo Neruda – zijn eigenlijke naam: Ricardo Eliécer Neftalí Reyes Basoalto – was een opmerkelijke man. Een net zo opmerkelijke film is Neruda, zorgvuldig neergepend door de zeer capabele regisseur Pablo Larraín.

De Chileense meester Pablo Larraín is terug met wederom een politieke film, na NO – ook met Gael García Bernal in de hoofdrol. NO is een originele film met een komische draai aan het woelige Chileense verleden onder de dictatuur. De toenmalige gruwelen vertoonde hij nauwelijks. In plaats daarvan richtte hij zich op de persoonlijke strijd van actievoerders die tegen de regering streden.

Neruda

Kat-en-muisspel
In Neruda kiest Larraín een gelijksoortige aanpak. De film is geen biopic, maar een met dichterlijke vrijheid gemaakte karakterstudie van een immens populair dichter en politicus. Althans, bij het volk, zoals de film op vaak grappige wijze toont. Minder populair is de lijvige dichter bij de regering, die hem opjaagt. García Bernal vertolkt rechercheur Oscar Peluchonneau, een patriot aangesteld door president Videla (huisacteur Alfredo Castro) zelf. Hij achtervolgt Pablo Neruda (Luis Gnecco, ook te zien in NO), omdat hij zich bij de communisten heeft gevoegd en kritiek heeft op de president.

Een kat-en-muisspel volgt, waarbij de dichter het tempo bepaalt. Rechercheur Peluchonneau zet driehonderd agenten op de zaak, maar is steeds een stap te laat. Een van de redenen is de immense populariteit van Neruda, die zich constant geholpen weet door het volk. Het maakt hem arrogant, hij waant zich onsterfelijk. Hij laat een spoor van kruimels na: een politieroman op elke plek waar hij is geweest. Spanning gegarandeerd, natuurlijk.

Neruda

Mystieke waas
Neruda valt op door haar originele plot en fantastisch acteerwerk. Er hangt een mystieke waas rondom de dichter, gevoed door zijn antagonist en diens voice-over. Pablo is een icoon, zelfverzekerd, pragmatisch, maar ook roekeloos en onhandelbaar. Gnecco levert een geweldige rol af en grijpt de aandacht met zijn omvang en acteerkunsten. Peluchonneau is alles wat Neruda niet is, onzeker, ongeliefd, angstig, maar ook doortastend tot het bittere eind. García Bernal toont wederom zijn waarde en bewijst nogmaals dat hij elke rol aan kan.

De regering begint een lastercampagne, die regelrecht faalt. Communist of niet, de gedichten van Neruda leven onder de bevolking en geeft haar hoop in bange tijden. Terwijl Videla en Pinochet een schrikbewind voeren, leest de bevolking Neruda’s poëzie. Net als in NO focust Larraín nauwelijks op de gruweldaden die het land teisterden, maar juist op de personages. Voeg daar de fantastische voice-over van Peluchonneau aan toe, meer lens flares dan in de gemiddelde Michael Bay-film, een hoop komedie en intieme, persoonlijke portretten en het resultaat is een hele fijne film die het goed zal doen in de race voor de Oscar voor beste buitenlandse film.
 

3 december 2016

 
MEER RECENSIES

Nocturnal Animals

***

recensie Nocturnal Animals

Tussen wens en waan

door Alfred Bos

Na het melodrama van zijn debuut A Single Man (2009), komt voormalig modeontwerper Tom Ford met een gelaagde vertelling over wraak via fictie. Die komt nauwelijks tot leven.

Het is beklemmend leeg in Nocturnal Animals, de tweede film van Tom Ford. De vernissage waarmee de film aftrapt is uitzinnig gestileerd, maar wordt bevolkt door lege zielen. Ook het huis van de vrouwelijke hoofdpersoon, Susan Morrow (Amy Adams), galeriehouder te Los Angeles, is leeg, want haar jongere echtgenoot, nummer twee, gaat vreemd in New York. De schijn van luxe en materiële welstand contrasteert met de emotionele kaalslag. Ze leeft in een leugen.

Nocturnal Animals

Dan ontvangt Susan in de post de proefdruk van een boek getiteld Nocturnal Animals. Het is de debuutroman van haar voormalige echtgenoot, Edward Sheffield (Jake Gyllenhaal), die hij aan haar heeft opgedragen. Susan begint het in haar lege bed te lezen en zo belanden we in de tweede vertellaag van de film: die van de roman.

Die verhaalt over de onfortuinlijke belevenissen van een gezin op doorreis in de woeste leegte van West-Texas. (Wat is dat toch met West-Texas? Staat het desolate niets van het landschap in de verbeelding van eigentijdse Amerikaanse cineasten voor de morele woestenij waarin hun natie verzeild is geraakt?) De vader ziet verbijsterd hoe zijn vrouw en dochter uit zijn leven verdwijnen. Hoe heeft het zo kunnen lopen?

Hersenspinsels
Dan is er nog een derde vertellaag: flashbacks verbeelden een gelukkiger verleden van Susan en Edward, hoe ze samen kwamen en dromen deelden. Dromen doet Susan nog steeds, maar nu alleen in haar bed, bij de roman van haar ex die ze verliet omdat zijn schrijfaspiraties stuk liepen. In haar fantasie projecteert ze het beeld van Edward op de vader uit het boek, Tony Hastings. In Tony heeft haar echtgenoot van twintig jaar daarvoor haar visie op hem geportretteerd, zo meent ze. Beide rollen worden vertolkt door Gyllenhaal.

En dan is er eigenlijk nog een vierde vertellaag, want in het boek heeft de vader nachtmerries en ook die hersenspinsels zien we op het filmdoek. Ford heeft het zichzelf niet gemakkelijk gemaakt voor zijn tweede film, gebaseerd op een eigen script naar de roman ‘Tony and Susan’ van Austin Wright. Al doet de compositie gekunsteld aan, de uitwerking is strak en helder. Anders dan bij een complexe film als Inception (vijf vertellagen) is er voor de kijker nauwelijks verwarring over de vraag naar welke werkelijkheid we kijken.

Briljant vormgegeven
Dat is niet aan de orde voor Susan. Haar fantasie slaat op hol en ze meent, via de roman, haar voormalige wederhelft opnieuw te hebben gevonden. Aan het slot van de film zien we hoe werkelijkheid en fictie zich aan haar openbaren, in een scène die zowel hartverscheurend als afstandelijk kil is. Het is film noir in oogverblindend kleur, formalistisch gestileerd.

Nocturnal Animals

En dat is tevens het probleem van Nocturnal Animals. De film ademt vakmanschap uit ieder shot, elke belichting, iedere enscenering. De openingsscène, die naadloos overloopt uit de openingstitels, is briljant vormgegeven en van verbluffende schoonheid. Maar het lukt nimmer om je als kijker emotioneel te engageren met Susan. “Hij is te cynisch om kunstenaar te worden,” zegt Susans moeder over Edward tegen haar in een flashback. Het is onbedoeld ook commentaar op de film die een wereld toont waaruit alle romantiek is verbannen.

Innerlijke leegte
Dat lukt beter met Tony Hastings, de vader uit de roman. Gyllenhaal speelt hem met zijn vertrouwde passieve agressie, maar je voelt eerder medelijden voor zijn lot dan medeleven. Daarvoor is zijn wedervaren te bruut, te cynisch; de vertelling te afstandelijk. Michael Shannon overtuigt minder in zijn rol van Bobby Andes, de wrekende rechercheur die zijn terminale ziekte aangrijpt om de laksheid van een falend rechtssysteem te corrigeren. Ook dat systeem blijkt hol.

Net als Susans ideeën over zichzelf. En zo is Nocturnal Animals een fraai gestileerde film over de wisselwerking tussen wens en waan, die verbeeldt hoe de keuze voor geld en zekerheid de ziel smoort, maar dat helaas doet op een wijze die het thema van de film spiegelt. Prachtig, maar leeg. Junkfood, gepresenteerd als haute cuisine. Ford is een man van zijn tijd.

 

29 november 2016

 
MEER RECENSIES