Categorie: drama

The Straight Story (25th Anniversary)

Posted on

*****
recensie The Straight Story (25th Anniversary)
Vergeving aan het eind van de weg 

door Bert Potvliege

Ter gelegenheid van het vijfentwintigjarig bestaan van The Straight Story komt de film in 4K gerestaureerde versie terug in de zalen. Deze roadmovie vertelt het bitterzoete relaas van een door wroeging geplaagde oude man die de brokken wil lijmen met zijn broer. Je kan deze gerust beschouwen als de vreemdste prent in het oeuvre van regisseur David Lynch, net omdat hij zo normaal lijkt.

David Lynch heeft een unieke stem en maakt films die soms briljant maar nooit minder dan fascinerend zijn. In zijn verbeelding van Amerika spoken markante en gevaarlijke figuren rond, waarbij dat wat onderhuids rot aan de oppervlakte komt te liggen. Dit geschiedt vaak in een ongrijpbare toon waarbij de plot proberen ontcijferen kan tegenvallen – wat buitenstaanders zouden omschrijven als ‘rare films’. Maar het eindresultaat is vaak om u tegen te zeggen: Eraserhead, Lost Highway, Mulholland Drive. Het is maar een greep uit de output van wat een van de boeiendste filmmakers ooit moet zijn. Te midden van al die duisternis vinden we de rust van The Straight Story.

The Straight Story (25th Anniversary)

Bochtloze wegen
In het op ware feiten gebaseerde verhaal volgen we Alvin Straight (Richard Farnsworth), een verouderd man die niet goed te been meer is. Hij woont samen met zijn aan een spraakgebrek lijdende dochter Rose (Sissy Spacek) in het rurale Iowa. Wanneer zijn vervreemde broer Lyle (Harry Dean Stanton) getroffen wordt door een hartinfarct, besluit hij hem voor het eerst in jaren te bezoeken in een poging de band te herstellen vooraleer het te laat is. Maar Lyle woont honderden kilometers ver en de aftakelende Alvin mag niet langer met de wagen rijden. Als een Processie van Echternach besluit de bejaarde man de tocht te ondernemen met zijn trage zitmaaier. De rit is als een boetedoening voor hem, een manier om in het reine te komen met zichzelf en om de liefde van zijn broer terug te winnen.

De lange kaarsrechte banen door het platteland bieden Alvin alle bezinningstijd die een mens nodig heeft. Verschillende ontmoetingen met vreemden onderweg dienen om morele lessen over het leven en familie te delen met elkaar. Het zijn allemaal stappen die Alvin de verzoening doen verdienen, in een ontzettend vredevol crescendo richting de eigenlijke ontmoeting. Zo wordt de film ook een metafoor voor het leven: De dood mag dan de bestemming zijn, de tocht erheen maakt het leven uit.

Meditatieve mais
Er schuilt een zielsrust in de houding van de film, want enkele bijzonderheden doen de prent gelijken op de filmische vertaling van meditatie. Dit is niet verwonderlijk als je weet dat Lynch al decennia een fervent beoefenaar is van transcendente meditatie. Zo is er zelfs de David Lynch Foundation die ervoor wil zorgen dat elke Amerikaan de kans krijgt het te leren. Het zal uiteraard niet de eerste in zijn soort zijn, maar we bestempelen The Straight Story graag als een mooi voorbeeld van onthaastingscinema, iets waar het recent verschenen Here (Bas Devos) ook schatplichtig aan is. Het zijn doorgaans conflictloze prenten zonder antagonist, die een positiviteit en een vredigheid uitstralen waardoor een relaxerend aura rond de film komt te hangen.

The Straight Story (25th Anniversary)

In The Straight Story is het verhaal de eenvoud zelve, getuige de passende titel. Alle personages zijn goeie mensen. Er is nauwelijks iemand die weerwerk biedt. Er is enkel het trage vooruitgaan van de tocht die Alvin onderneemt, geruggesteund door een fenomenale muzikale begeleiding door componist Angelo Badalamenti. We dagen je uit een fan van de film te vinden die niet ogenblikkelijk begint over die wondermooie muziek, met die bluegrass-violen die ons vijfentwintig jaar later nog steeds ontroeren tot op het bot. Dat horen terwijl een helicoptershot bij magic hour over een maisveld glijdt, is van het allermooiste.

De kogel
We staan graag even stil bij hoofdrolspeler Richard Farnsworth. De man is ontzettend sympathiek in de rol van Alvin, waardoor elke kijker de vurige wens heeft dat hij zijn bestemming haalt. De kalmte in de manier waarop het verhaal verteld wordt, zorgt ervoor dat de kijker in alle rust zijn of haar empathie voor dit personage kan ontdekken.

Je kan die empathie koppelen aan het metaperspectief van de film, want Farnsworth was eind jaren negentig een stokoud acteur wiens loopbaan achter zich lag en die met deze rol een wondermooi geschenk kreeg. De filmwereld was in de ban van zijn vertederende acteerprestatie. Het zou ook leiden tot een Oscarnominatie voor beste acteur. We herinneren ons de trotse vuist die hij maakte toen hij in beeld kwam tijdens de ceremonie. Een goeie zes maand later zou hij zichzelf door het hoofd schieten, op zijn ranch in New Mexico. Hij wou de terminale botkanker waaraan hij leed niet het laatste woord geven.

The Straight Story bewijst al vijfentwintig jaar lang vijf sterren waard te zijn. De maatschappelijke rol van zingeving en spiritualiteit is explosief gegroeid sinds de jaren 1990, waardoor de relevantie van de film enkel toegenomen is. David Lynch maakte een wonder van een meditatieve film, vitale cinema die een onuitwisbare indruk heeft nagelaten.

 

26 juni 2024

 

ALLE RECENSIES

Here

Posted on

****
recensie Here
Als op een zachte rem gaan staan 

door Bert Potvliege

Met zijn vierde langspeler Here timmert regisseur Bas Devos gestaag verder aan een boeiende filmografie, waarin zijn woonplaats Brussel telkens onder de loep wordt genomen. Het is niet dat hij de lat hoger legt dan anderen; hij legt ze gewoon ergens anders. Zo neemt hij ons bij de hand mee naar een schouwspel van zalvende menselijke interactie, met de Belgische hoofdstad als canvas waarop hij met brede verfstroken schildert.

Het vergt een open geest van de kijker om samen met Devos de sprong te wagen in wat hij hier bekokstooft, want zijn film is atypische cinema. Er is geen sprake van een plot met een bevredigende conclusie, geen protagonist die een kentering meemaakt en ook geen hapklare moraal om mee te nemen naar huis. Het gaat hier over film als een ervaring, waarbij er zacht maar resoluut op de rem wordt gestaan. Zo schuilt de kracht van de prent in het scheppen van een rust en soelaas, waarbij tijd bijna een arbitrair gegeven lijkt. Noem het gerust een therapie.

Here

Soep
De in Brussel werkende Roemeense arbeider Stefan gaat dra op reis naar zijn geboorteland. In de koelkast staan etensresten die zouden bederven tijdens zijn afwezigheid, dus hij besluit er een soep van te maken. Het zal de start blijken te zijn van een nogal doelloze slentertocht door de stad, met een plasticzak vol soep bij de hand. Het ene moment spendeert hij wat tijd met een vriend die nachtwaker is in een hotel, het andere moment geniet hij van de zon samen met de garagehouder die aan zijn auto werkt. Het zijn interacties zonder wrevel of uitdaging, telkens voortkabbelend als een klein beekje in een stil woud. Het verhaal van Here legt zo een nadruk op de schoonheid en eenvoud van menselijke connectie en poogt tegelijkertijd cinema te propageren als een middel om mensen bij elkaar te brengen.

De liefde voor zijn woonplaats is tastbaar, net als in de eerdere films van Devos (Violet, Hellhole en Ghost Tropic). Grauwe gebouwen, kletterende regen, onkruid tussen gebarsten beton, het licht van openbaar vervoer, elementen die een magisch geheel smeden waarbinnen de zachte grootstedelijke vertelling zich ontvouwt. Dit komt het mooist aan bod wanneer Stefan samen met de Chinese natuurwetenschapster Shuxiu het mos bestudeert in een stukje natuur aan de rand van de stad.

Oase
Het voelt alsof Devos lijkt te zeggen dat als we de dagelijkse mallemolen even terzijde schuiven, we zouden ontdekken hoeveel we met elkaar gemeen hebben. Door niet te focussen op de geplogenheden van het medium creëert hij als het ware een oase van rust waarbinnen dit te bespeuren valt. Het is onthaastingscinema waar ook hedendaags wonderkind Apichatpong Weerasethakul (Uncle Boonmee Who Can Recall His Past Lives) zich maar al te graag in nestelt.

Dergelijke slow cinema leent zich uitstekend tot het meditatief beleven ervan, net als in de traditie van de verbijsterende films van Andrej Tarkovski (Andrej Roebljov, Stalker). Dit zijn geenszins verhalen bedoeld om talloze keren te herbeleven, al was het maar omdat je bij het proberen herhalen van die wonderbaarlijke initiële ervaring doorgaans op een muur stoot. Het benadrukt enkel maar het potentieel van de unieke ervaring in cinema. Zet de hectiek van het leven even op pauze, beleef de film en laat die je littekenen, om vervolgens voor eeuwig licht gewijzigd verder te leven.

Here

Durf
Devos mag gerust een eind verder gaan in zijn benadering. Voortdurend voel je hoe hij een audiovisuele poëzie nastreeft, door het inzetten van filmische middelen. Een voorbeeld hiervan is het iets langer dan de logica vereist aanhouden van een shot van groenafval op het aanrecht. Door die onnatuurlijk lange aanwezigheid van dat beeld voel je je uitgenodigd de intentie ervan te herevalueren. En zo wordt het plots iets anders, iets onbeduidend maar tegelijkertijd zalvend. Dat toveren met de middelen voorhanden ontbreekt voorlopig nog wat aan durf. Zo zou bijvoorbeeld een iets radicalere beeldvoering, waarbij voluit de kaart van de visuele esthetiek gekozen wordt, welkom zijn.

Niks dan lof wel voor het soort cinema dat Bas Devos maakt, waarbij hij niet lijkt te malen om de angst een publiek te vervreemden wegens een halsstarrige houding. Resoluut zijn eigen interne klok volgend, nodigt de man ons uit mee te genieten van zijn eigenzinnige benadering van het medium. Die aanpak spreekt over een liefde voor de medemens en habitat, het voorop plaatsen van de poëtische kracht van film en het omarmen van de communale belevenis van het bioscoopbezoek.

 

17 juni 2024

 

ALLE RECENSIES

The Movie Teller

Posted on

**
recensie The Movie Teller

Er was eens… een film die maar niet wilde boeien 

door Cor Oliemeulen

Er was eens een dorp in de woestijn waar de mannen in een salpetermijn de kost moesten verdienen. Na een week hard werken, snakte iedereen naar de film die op zondag in de bioscoop draaide. Direct na de voorstelling vertelden bezoekers het verhaal van de film aan mensen die hem niet hadden gezien. Er was één meisje die dit kon als geen ander. Als zij in geuren en kleuren de film navertelde, hing iedereen aan haar lippen. Totdat er iets ergs gebeurde…

The Movie Teller is gebaseerd op de gelijknamige roman van de Chileense schrijver Hernan Rivera Letelier, geregisseerd door de Deense regisseur Lone Scherfig en voorzien van een cast met grote namen. De film volgt zeven bewogen jaren van een gezin in een Chileens mijndorp in de Atacama-woestijn, te beginnen in 1966.

The Movie Teller

Film als uitlaatklep
“Waarom ben je niet met iemand van je eigen leeftijd getrouwd?”, vraagt de enige dochter van het gezin, María Margarita (Alondra Valenzuela), de jongste van vier kinderen. “De mijn heeft hem oud gemaakt”, zegt moeder María Magnolia (Bérénice Bejo: Le passé).

Ze hebben het niet breed, maar precies genoeg om op zondag met zijn allen naar de bioscoop te gaan. Ditmaal is dat de western The Man Who Shot Liberty Valance met John Wayne, het idool van vader Medardo (Antonio de la Torre: Historias para no contar). In de bioscoop heeft moeder te weinig geld om versnaperingen te kopen, maar die worden graag betaald door ene Hauser (Daniel Brühl: The Face of an Angel), die een oogje op haar heeft.

De financiële situatie wordt pas echt penibel als vader gehandicapt raakt tijdens werkzaamheden voor de mijn. Voortaan kan slechts één kind van het gezin op zondag naar de film. Bij thuiskomst zit iedereen klaar om het verhaal van de film te horen. Maar niet iedereen is even goed in navertellen, zeker als het gaat om de ‘verdorven film’ From Here to Eternity met de beroemde zoenscène op het strand. María Margarita blijkt de ideale filmverteller, die op bevlogen wijze de toehoorders meesleept en soms tot tranen beroert. Iedere week wordt haar publiek groter.

The Movie Teller

Ondergang
In dit universele verhaal over het delen van emoties en de liefde voor film valt vooral het enthousiaste spel van de 11-jarige titelvertolkster op. De María Margarita van Alondra Valenzuela heeft een innemende uitstraling en is volwassen voor haar leeftijd. Tijdens een gesprek tussen moeder en dochter is zij het meest geloofwaardig als haar moeder vertelt over het leven als vrouw in een omgeving waarin de toekomst al bij je geboorte is vastgelegd. Het is jammer dat de rol van María Margarita enkele jaren later, wanneer moeder haar spijt van gemiste kansen een gevolg heeft gegeven, wordt overgenomen door Sara Becker.

Niet alleen door deze ingreep (ook haar drie broertjes worden later gespeeld door andere acteurs) wil The Movie Teller maar niet sprankelen. De makers verzuimen om het potentieel van Bérénice Bejo en Antonio de la Torre te benutten, en ook het tegenvallende scenario en de zoetgevooisde klanken op de achtergrond helpen niet mee.

Het was veel interessanter geweest om de vertelsessies van María Margarita uitgebreider aan bod te laten komen en meer diepgang te geven. Zoals dat bijvoorbeeld gebeurt in La Femme de chambre du Titanic (1997) van de Spaanse regisseur Bigas Luna. In die film is een arbeider van een Frans bedrijf in 1912 uitverkoren om het vertrek van de Titanic in het Engelse Southampton bij te wonen. Hij maakt daar kennis met een mooie vrouw die bij hem aanklopt in het hotel omdat zij geen kamer kan vinden. Terug in Frankrijk oogst hij grote successen met zijn pikante verhalen over hun romance, die nooit heeft plaatsgevonden. De arbeider verzint zelfs dat zijn geliefde samen met de Titanic ten onder is gegaan. Totdat hij de vrouw op een avond tot zijn schrik in het publiek ziet zitten.

 

11 juni 2024

 

ALLE RECENSIES

The Dead Don’t Hurt

Posted on

***
recensie The Dead Don’t Hurt
Haar vrouwtje staan 

door Bert Potvliege

Wereldberoemd acteur Viggo Mortensen (The Lord of the Rings) ontpopt zich tot een uitstekend regisseur. Met de western The Dead Don’t Hurt is hij nog maar aan zijn tweede langspeler toe, maar het resultaat toont een zelfverzekerde filmmaker. Het is een atypische western die het conventionele archetype van de vrouw omkeert. Mortensen doet dit door emancipatie voorop te plaatsen en vergevingsgezindheid te positioneren als een kracht.

Het is een nobele kunst om met de openingsbeelden van een film een toon te bepalen, wat exact is wat de drie eerste beelden van The Dead Don’t Hurt bereiken. Het zijn breedbeelden die spreken over de visuele aantrekkingskracht van de western, met die kenmerkende panorama’s van de Western Frontier. Het zijn tevens beelden die een rust vooropstellen, doordat ze in alle sereniteit ontvouwen en soms iets langer aanhouden dan nodig, hoewel ze de vertelling meer intrige geven. Maar het zijn ook beelden uit drie verschillende scènes, die in hun combinatie op poëtische wijze droom, afscheid en geweld prediken.

The Dead Don’t Hurt

Frontier Femininity
Het blijkt een uitstekende start om het verhaal van Vivienne (Vicky Krieps) te vertellen. In het Amerika van 1860 leert ze Olsen (Viggo Mortensen) kennen. Zij een vrijgevochten vrouw; hij een zachtaardige veteraan. De twee worden verliefd en besluiten samen een leven op te bouwen. Wanneer Olsen gaat vechten in de oorlog, blijft de sterke vrouw achter. Ze zal het alleen moeten rooien, terwijl ze de confrontatie aangaat met de corrupte burgemeester en de gewelddadige zoon van een zakenman. De manier waarop ze de uitdagingen op haar pad tegemoet gaat, spreekt boekdelen over haar eigengereidheid en haar morele overtuiging als een niet te negeren kracht.

Wat de prestatie van Mortensen extra in de verf zet, is dat hij naast de regie en een hoofdrol instond voor scenario, muziek en productie. De film is dan ook zijn kindje. Met The Dead Don’t Hurt brengt hij hulde aan zijn moeder, wier overlijden ook aan de basis lag van zijn regiedebuut Falling. De herinneringen aan haar waren een startpunt voor Mortensen om er tijdens de lockdown van 2020 dit scenario uit te persen.

Alle aandacht voor Vivienne
De manier waarop het verhaal zich ontwikkelt, is boeiend. De film speelt zich af in verschillende tijdssegmenten, bovendien in een niet-chronologische zin gestructureerd. We zien Vivienne in haar jeugd, in de jaren waarbij ze gelukkig samenleeft met Olsen, de periode dat ze het alleen dient te rooien en uiteindelijk de weinige tijd die de twee geliefden nog rest als Olsen weer thuis is van de oorlog. Haar in het begin van de film zien overlijden, zet je als kijker op scherp. Aanvankelijk meen je dat de focus op Olsen komt te liggen, totdat de film zich definitief settelt bij Vivienne.

The Dead Don’t Hurt

Mortensen is een klasbak in zijn rol, maar het is Vicky Krieps die met de prijzen gaat lopen. Ze had onze aandacht al sinds Phantom Thread, waar ze uitstekend weerwerk bood aan het acteermonster Daniel Day-Lewis. Ze legt wondermooie accenten in het gelaat in haar acteerspel. Knap werk als je er begint op te letten. In de marge van de twee hoofdfiguren zijn er mooie bijrollen voor Danny Huston (Children of Men) en Garret Dillahunt (No Country For Old Men). Enkel Solly McLeod als trigger-happy zoon van de zakenman, die denkt met alles weg te komen, is wat eendimensionaal.

Op zijn conto
The Dead Don’t Hurt is een meer dan geslaagde film, met een interessante vertelling en een fenomenale actrice in de hoofdrol. Alle lof voor Mortensen. Hoeveel heeft hij ons al gegeven de afgelopen dertig jaar? Hij viel eerst op in The Indian Runner en Carlito’s Way, om rond de eeuwwisseling zichzelf te vereeuwigen als Aragorn in The Lord of the Rings. Hij slaagde er vervolgens in om die rol van zich af te schudden – niet evident – met mooie prestaties in films van onder meer David Cronenberg (A History of Violence), met Oscarnominaties voor Eastern Promises, Captain Fantastic en Green Book, om vervolgens zelf films te gaan maken. Hij is ondertussen vijfenzestig jaar oud, maar we hopen dat hij doorgaat met regisseren.

 

3 juni 2024

 

ALLE RECENSIES

Lost in the Night

Posted on

***
recensie Lost in the Night
Sociale kritiek zonder compromis 

door Cor Oliemeulen

Van de romantiek en vrijheid van Mexico die beatnik Jack Kerouac in 1957 zo mooi verwoordde in zijn picareske roman On the Road blijft in de beleving van Amat Escalante bar weinig over. Ook in zijn vijfde speelfilm, Lost in the Night, behandelt de Mexicaanse regisseur thema’s als klassenverschil, drugsgeweld en corruptie. Net als de viervoeter Buñuel in de film blijft de kijker als een geslagen hond achter, hoewel er ditmaal aan het eind een sprankje hoop gloort.

Het is begrijpelijk dat Escalante de troosteloze Mexicaanse samenleving zo meedogenloos neerzet, want klassenongelijkheid, corruptie en drugsgeweld zijn er aan de orde van de dag. Vooral voor de jeugd in onderontwikkelde gebieden is er nauwelijks perspectief op een rooskleurige toekomst. Met zijn vastberadenheid plaatst Escalante zijn kijkers graag in een oncomfortabele positie en grijpt hij ter ondersteuning van zijn betoog met enige regelmaat naar provocerende beelden.

Lost in the Night

Zo kent Heli (2013) een scène waarin de genitaliën van een jongen worden overgoten met alcohol en in brand gestoken, terwijl afgestompte crackrokertjes een videospelletje spelen en iemand een filmpje voor YouTube maakt. In La región salvaje (2016) dient een octopusachtige fallische alien in een hutje op de hei als genotsmiddel voor wanhopige vrouwen. Het is jammer dat Amat Escalante, die genoeg talent in huis heeft, zo vaak de neiging heeft om de toekomst van zijn landgenoten op een nihilistische manier op te dienen.

Op zoek naar vermiste moeder
Escalante’s insteek van Lost in the Night is vermissing. Door drugs, mensenhandel en kidnapping zijn momenteel in Mexico meer dan honderdduizend inwoners en migranten vermist. In de film volgen we het reilen en zeilen van de tienerjongen Emiliano (Juan Daniel García Treviño) die op zoek is naar zijn verdwenen moeder. Drie jaar geleden protesteerde zij tegen de komst van een buitenlands mijnbedrijf omdat ze vreesde voor milieuschade. Na afloop van een bijeenkomst werd zij met vier andere actievoerders door de politie mishandeld en verdwenen ze allemaal van de aardbodem.

Emiliano komt als klusjesman terecht bij de rijke societyvrouw Carmen (Bárbara Mori) in een afgelegen villa aan zee. Zij woont daar met haar verveelde dochter Monica (Ester Expósito) en haar geliefde Rigoberto (Fernando Bonilla), een man die zich modern kunstenaar noemt. Hij toont Emiliano zijn fotoboek met close-ups van een lichaam met allerhande wonden en vertelt dat hij het lichaam had gekocht. Emiliano hoort ook dat Rigoberto en Carmen aandeelhouders zijn van de mijn, waartegen zijn moeder destijds protesteerde.

Lost in the Night

Verknipte gasten
Er ontstaat een band tussen Emiliano en Rigoberto. Emiliano probeert te ontdekken of Rigoberto, die dikke maatjes met de plaatselijke politiecommandant is, iets weet van de verdwijning van zijn moeder. Ondertussen lijkt Rigoberto last te krijgen van een schuldgevoel, nu hij wordt geconfronteerd met het verdriet en de pijn van Emiliano. Bovendien staat hij op gespannen voet met een godsdienstige sekte die zijn ‘kunstwerken’ veroordeelt. Emiliano komt in de belangstelling te staan van Monica, die haar uitzichtloze leventje met geënsceneerde suïcidepogingen deelt op sociale media voor likes. Emiliano valt voor haar avances omdat de ouders van zijn vriendin Jazmin (Mafer Osio) hem beneden hun stand vinden.

Al deze onderlinge verhoudingen en tegenstellingen leiden tot een tragische ontknoping. Met op de achtergrond thema’s als klassenverschil, illegale graven, jeugdtrauma’s, seksualiteit, godsdienstwaanzin, internetverslaving en drugsgeweld, levert Amat Escalante met Lost in the Night een degelijke thriller af. Je vraagt je af hoeveel moeite het voor hem moet hebben gekost om ditmaal te eindigen met enig perspectief op betere tijden.

 

15 mei 2024

 

ALLE RECENSIES

Charcoal

Posted on

***
recensie Charcoal
Het nut van kleine houtskoolfabriekjes 

door Cor Oliemeulen

In de duistere satire Charcoal portretteert speelfilmdebutant Carolina Markowicz een gezin op het Braziliaanse platteland waarvan de leden niet de gangbare normen en waarden volgen. Op een dag krijgen ze een aanbod dat ze moeilijk kunnen weigeren.

Juracy (Aline Marta Maia), een medewerkster van de thuiszorg, schetst de vrouw des huizes, Irene (Maeve Jinkings), een somber beeld als het gaat om haar vader Firmino. Hij heeft een beroerte gehad, kan niet meer praten en lopen en heeft een zuurstoftank nodig om goed te kunnen ademen. Firmino ligt bijna altijd in bed, in hetzelfde kamertje als van Irene’s negenjarige zoontje Jean (Jean de Almeida Costa).

“Opknappen in deze omgeving? Weinig kans!”, zegt Juracy. “Alleen maar staren naar rottend hout, terwijl de termieten naar beneden vallen? Die ouwe, ruwe lakens die langs zijn huid schuren. Een lekkende luier. Plastic buisjes die we naar binnen schuiven.”

Juracy stelt voor om Firmino om te ruilen voor iemand die in nood verkeert. Als dank zullen ze een aardige vergoeding krijgen. Op de radio klinkt ironisch een lied: “God wil dat je lacht. God zal je helpen.”

Charcoal

Criminele onderduiker
Irene gaat naar de priester en stelt hem vragen in de trant van ‘Wil God dat iemand alleen maar lijdt en geen kans heeft om beter te worden?’ en ‘Is zo iemand niet beter af in de hemel?’ Met de cryptische antwoorden van de priester kan Irene niet veel. Ze gaat naar huis en beslist met haar man Jairo (Rômulo Braga), die in eerste instantie faliekant tegen het plan is, dat ze Firmino zullen euthanaseren, zodat ze hun nieuwe gast kunnen verwelkomen.

Die gast heet Miguel (César Bordón), een Argentijnse crimineel wiens dood in scène is gezet, en moet onderduiken totdat hij terecht kan op een eiland waar hij in veiligheid kan genieten van zijn pensioen. “Je bent toch geen pedofiel, hè?”, vraagt Jean als Miguel in zijn slaapkamer gaat zitten. “Mijn opa sliep daar. Zijn luier lekte weleens, maar je kunt het matras omdraaien.” Aangezien de afspraak is dat Miguel zich niet buitenshuis mag laten zien, verandert het leven van zowel het gezin als van de crimineel ingrijpend.

Charcoal

Dromen onthullen verborgen verlangens
Met een goede mix van professionele acteurs en authentieke dorpelingen vangt Carolina Markowicz de rustieke atmosfeer en doorleefde schoonheid van een Braziliaans gehucht, waar overdag het geknetter van kleine houtskoolfabriekjes klinkt en ’s avonds het vuur de resten van vergane glorie vernietigt. De mensen leven er teruggetrokken, maar een goede buur is beter dan een verre vriend, of toch niet? Binnen in het bescheiden huisje van Irene en Jairo laaien langzaam spanningen en conflicten op en leren we alle personages pas werkelijk kennen. Morele waarden blijken inwisselbaar, geheimen dreigen te worden onthuld.

Het trage, ongecompliceerde leven komt steeds meer onder spanning te staan. Irene, die van Jairo geen romantiek of enige andere genegenheid hoeft te verwachten, laat zich een nieuw kapsel aanmeten, doet make-up op, koopt parfum en plakt een oude foto van zichzelf als ‘Miss Weerwolf 1995’ naast Miguels bed. Ook Jairo en Jean maken dankbaar gebruik van hun nieuwe financiële mogelijkheden, met het risico te worden betrapt. En ondertussen kwijnt Miguel weg in het kamertje en wordt hij opgefokt als hij door zijn voorraadje cocaïne heen is.

 

13 mei 2024

 

ALLE RECENSIES

The Sweet East

Posted on

**
recensie The Sweet East
Lolita in Wonderland 

door Bert Potvliege

Er zit een wrange smaak aan deze The Sweet East, regiedebuut van Sean Price Williams, door een bruusk omgaan met de thematiek en de verleidelijke blik op de nimf aan het roer van het verhaal. Hij maakt van het geheel soms een broeierige droom, maar de puberale benadering voert de boventoon.

Ervan opkijken dat Williams cameraman blijkt van het uitmuntende Good Time (de Safdie-broers) doen we geenszins, want in navolging van die prent wil hij met zijn debuut een koortsdroom op poten zetten. Maar waar de Safdies voluit de kaart trokken van de nachtmerrie, maakt Williams een bubblegumversie geënt op hedendaags Amerikaans fanatisme in een vreemdsoortig contrast met een zomerige Nabokov-meid in de hoofdrol. We hebben geen idee waarom een feeërieke lolita ons door deze thematische besognes moet loodsen en de film biedt er ook geen antwoord op.

The Sweet East

Een meute extremisten
De middelbare scholiere Lilian (Talia Ryder: Never Rarely Sometimes Always), nodeloos en mateloos geil in beeld gebracht door Williams en scenarist Nick Pinkerton, trekt er in de New Yorkse regio alleen op uit nadat haar vriendje haar geslagen heeft. Het is de start van een bevreemdend avontuur dat haar langs een meute extremisten brengt – van linkse activisten en devote christenen tot white supremacists en moslimstrijders. Ze besluit een tijdlang op te trekken met Lawrence (Simon Rex), een van die rechtse rakkers die er alle schijn naar heeft een pedofiel te zijn. Het is een zwakte die Lilian uitbuit om verderop te geraken in het brute land.

Een verhelderende verklaring voor de wijze waarop de filmmakers het materiaal benaderen, blinkt uit in afwezigheid. De verpaupering van Amerikaans patriottisme als motivatie en aanzet smaakt flets. Politiek en religieus extremisme om de staat van de Amerikaanse samenleving aan te kaarten, is een ontzettend beladen thematisch raamwerk dat een weloverwogen en delicate aanpak vergt. Deze onderwerpen dienen hier vaak als een bron van humor waar te los mee omgesprongen wordt. Het beleven ervan door de ogen van een tienermeisje roept veel vragen op.

Misplaatste lust
Het gevoel overgeleverd te zijn aan onverantwoordelijke verhalenvertellers wordt infinitesimaal uitvergroot in hun afbeelding van de in het leven verloren gelopen Lilian. Alle manspersonen op haar pad willen in haar kort broekje zitten, een feit dat de filmmakers tot in treurnis herhalen terwijl de camera haar lichaam begluurt. Haar dynamiek met Lawrence wordt zo bij vlagen onbedoeld hilarisch, wanneer ze bijvoorbeeld in een weinig verhullend kleedje een radslag doet in de zonovergoten tuin.

The Sweet East

Een misplaatste shootout doorspekt met komische noten en gore in de traditie van een jonge Peter Jackson, helpt de zaak niet vooruit. In tien minuten een vol gepiercete penis, druggebruik en een in een veld plassende meid te zien krijgen, ook niet. Idem wanneer iemand de woorden ‘the rear’ in de mond neemt terwijl de camera langs enkele konten glijdt.

Het is niet al kommer en kwel. Williams stond zelf in voor het camerawerk en je voelt dat de man over voldoende visuele flair beschikt om het geheel aangenaam te doen ogen. De film baadt in een warme, zomerse gloed die minder geforceerd aanvoelt dan je zou vermoeden. De door de film spokende lolita-vibe is dan wel ongepast, het tot leven roepen ervan is wel geslaagd.

Wat ook in het voordeel van de film spreekt is dat het loskomt van de pagina. Er zit leven in de personages, met voldoende zuurstof in het scenario gelaten zodat er regelmatig een naturelle omgang is tussen de figuren. Het eindresultaat is niet geslaagd, maar dient wel als een leerrijk voorbeeld over de verantwoordelijkheid van een filmaker in het omspringen met de thematiek. De ietwat onbezonnen houding van Williams schemert in alles door.

 

9 mei 2024

 

ALLE RECENSIES

The Beast

Posted on

****
recensie The Beast
De angst om lief te hebben 

door Cor Oliemeulen

De romantische sciencefictionfilm The Beast gaat over kunstmatige intelligentie (AI). In de nabije toekomst kunnen mensen worden ‘gepurificeerd’. Niet in de spirituele betekenis van het reinigen van je ziel, maar door het wissen van je emoties. Met emoties kun je niet de juiste beslissingen nemen, laat dat maar over aan machines.

Gabrielle (Léa Seydoux) ligt in een bad met zwarte vloeistof. Om haar DNA te laten zuiveren van trauma’s zal ze door het injecteren van een grote naald in haar oor worden geconfronteerd met haar vorige levens. Ze twijfelt nog of ze wel wil doorgaan met de procedure. Emoties, zowel positieve als negatieve, horen immers bij de mens en bovendien heeft ze een onheilspellend gevoel en weet ze niet wat het is. Dat blijkt al als ze Louis (George MacKay) ontmoet op een feest van aristocraten begin twintigste eeuw. Hij zegt haar te kennen van vroeger, maar zij kan zich hem niet herinneren. Door mistige herinneringen blijkt dat ze elkaar eerder hebben ontmoet.

The Beast

Het beest
De Franse regisseur Bertrand Bonello baseerde zijn film op de roman The Beast in the Jungle (1903) van Henry James. In dat verhaal denkt een man dat hij ooit zal worden aangevallen door een beestachtige entiteit. Hij besluit om niet met zijn geliefde te trouwen omdat hij bang is dat ook zij door het onheil zal worden getroffen. Bonello’s film draait de genderrollen om, maar deelt het thema: de angst om lief te hebben. Als eerbetoon aan het boek nam hij een groot deel van de openingsdialoog over.

The Beast verschijnt niet zonder toeval in een tijd dat er veel discussie over kunstmatige intelligentie is. AI-pionier Geoffrey Hinton zei bij zijn pensioen dat hij spijt had van de uitvinding en waarschuwde voor de gevaren. AI mag dan wel een breed scala aan voordelen en toepassingen hebben, zoals preventieve geneeskunde, verbeterde gezondheidszorg en efficiëntere energiebronnen, maar volgens Hinton is het lastig om te voorkomen dat kwade krachten AI voor slechte dingen gaan gebruiken. De gevaren zouden zelfs kunnen leiden tot het verdwijnen van de mensheid.

The Beast

De catastrofes
In de film bestaat AI juist door de angst voor de ondergang van de mensheid, getuige Gabrielle’s persoonlijke catastrofe tijdens de grote overstroming in het Parijs van 1910. Bonello neemt ook ruim de tijd voor twee andere periodes in zijn verhaal: het internettijdperk in 2014 en het huidige jaar 2044, wanneer er geen plaats meer is voor catastrofes. “Elke periode heeft zijn eigen dynamiek, zijn eigen inzet, zijn eigen terreur, zijn eigen gevoelsmanagement. Samen creëren ze één liefdesverhaal, doorkruist door een relatie met de herinnering, alles tegen een achtergrond van een permanente catastrofe.”

Met hoofdzakelijk dialogen en statische beelden, waarin Léa Seydoux is te bewonderen in vele outfits en onder vele kapsels, is de film met tweeënhalf uur aan de lange kant. De twee karakters komen op het eerste oog koel en gereserveerd over, maar de ogen spreken en de onderhuidse aantrekkingskracht, dromen en verwachtingen zijn van begin tot eind voelbaar. Dat maakt van The Beast een gedurfd en, in onze tijd van bombast, een aangenaam project dat tot nadenken stemt en eindigt met een beestachtige schreeuw van diepe emotie.

 

6 mei 2024

 

ALLE RECENSIES

Club Zero

Posted on

**
recensie Club Zero
Het is niet al goud wat blinkt 

door Bert Potvliege

Met een fraai ogend eindresultaat nodigt regisseur Jessica Hausner (Little Joe) ons uit stil te staan bij de leefwereld van hedendaagse jongeren. Haar nieuwste worp Club Zero verhaalt over ontvoogding, sociaal engagement en geestelijk welzijn. Helaas vliegt ze finaal de bocht uit wanneer de vraag naar wat ze daarover te vertellen heeft, onbeantwoord blijft.

Stilistisch etaleert Hausner de nodige bravoure, want haar film getuigt van een indrukwekkende controle. Met strakke beeldkaders, die vaak de symmetrie niet schuwen, en met een uitgesproken kleurenpallet profileert ze zichzelf als zielsverwant van Wes Anderson (Asteroid City). Die nadrukkelijke verschijning van de film draagt bij aan een soepele kijkervaring waarbij er altijd wel iets te beleven valt, maar daar stopt de pret.

Club Zero

Trending
Mia Wasikowska (Alice In Wonderland) geeft met de nodige zin gestalte aan de merkwaardige Ms. Novak, kersverse leerkracht op een eliteschool, waar ze haar leerlingen onderricht in bewust eten en een gezonder voedingspatroon. Wat start als een nobele onderneming in het stimuleren van zelfontwikkeling, klimaatbewustzijn en het belang van een goede gezondheid, mondt snel uit in het meegezogen worden in de wereld van Club Zero – een ideologie waarbij aanhangers menen dat niet langer eten de weg is naar het zuiveren van jezelf.

De ongetwijfeld uitgehongerde volgelingen van Club Zero stuiten, zoals allen die er een afwijkende mening op nahouden, op onbegrip. Maar Ms. Novak licht het bloedserieus en gebald toe wanneer ze zegt dat het tijd kost om het juiste geloof op te bouwen. Ons brein houdt ons voor de gek en weigert te geloven wat waarheid is. De dieetcursus neemt snel de vorm aan van een sekte en uitgemergelde kinderen beginnen te liegen tegen hun ouders over wat ze gegeten hebben. Een verbouwereerde vader staat machteloos tegenover zijn graatmagere dochter wanneer ze meent dat eten niet noodzakelijk is en dat ze met haar wilskracht deze waarheid kan vervormen. Het schandaal breidt uit en een confrontatie tussen de directie en Ms. Novak volgt.

Onder die narratieve bovenlaag worden nog tonnen andere thema’s aangereikt, zoals identiteit, schoonheidsidealen, queer culture, welvaart. Noem een twitter trending topic en je mag er donders op zeggen dat Hausner het in haar langspeler poogt te murwen. Het probleem is dat de film, als gevolg van het oeverloos zoeken naar een evenwicht tussen dat alles, kant noch wal raakt. Wat Club Zero te vertellen heeft, zit onbeduidend verscholen in die ophoping van thematische content.

Club Zero

Verpakking
Het niet kunnen blootleggen van Hausners intentie is één ding, geen reden vinden waarom ze het zo obsessief fraai wil presenteren, is een ander paar mouwen. Het kleurenpallet, met die dubieuze paars-kanariegele combo, is meer dan een tikje te expliciet. De schier eindeloze reeks zoomshots kan danig op de zenuwen werken. De strikte acteursregie, waarbij iedereen netjes wacht tot het zijn, haar of hun beurt is een regel te declameren, is geen goed idee. Ook de muzikale ondersteuning voelt aan als een afleiding, waarbij het vormelijke haaks komt te staan op de inhoud.

In Club Zero loopt de verpakking weg met de aandacht en is de thematische verklaring voor de stilistische omkadering onduidelijk. Ondanks Hausners vruchteloze zoektocht naar een balans en een heldere vertelling zet ze haar intenties krachtdadig om in beelden, echter de stilistische bombast is vaak ondoeltreffend en bemoeilijkt het begrijpen van haar ideeën. Een aspirant de bal zien misslaan, is nog altijd boeiender dan een oude meester een onappetijtelijk en inhoudsloos werk zien maken.

 

2 mei 2024

 

ALLE RECENSIES

Terrestrial Verses

Posted on

**
recensie Terrestrial Verses
Schreeuw om een politieke aardverschuiving 

door Tim Bouwhuis

Eind maart 2023 was Ali Asgari te gast op het Movies that Matter Festival. Hij presenteerde er het beklemmende drama Until Tomorrow, amper anderhalve maand voor hij Cannes zou bezoeken met Terrestrial Verses. Toen Until Tomorrow in december 2023 een reguliere Nederlandse release kreeg, had de Iraanse regisseur een reisverbod doorstaan en wist hij hoe het was om zijn paspoort te verliezen. Schrijnend, maar puur door de lens van het regime wel begrijpelijk: Terrestrial Verses combineert een bekende maatschappijkritiek met een radicale roep om verandering.

Terrestrial Verses begint en eindigt met een statisch beeld van de metropool Teheran. Bezien vanuit de lucht oogt de Iraanse hoofdstad als vele andere megasteden: oprijzende hoogbouw wint het van een overzichtelijk stratenplan, de miljoenen inwoners zie je pas als je dichterbij komt. Ook in Teheran bewegen deze mensen zich dagelijks over bruggen, kruispunten en zebrapaden, en toch brengt de film verder niets van dat alles in beeld. Integendeel: elk van de totaal negen scènes speelt zich volledig achter gesloten deuren af, als een mozaïsch schouwspel dat zich doelbewust aan de buitenwereld onttrekt.

Terrestrial Verses

Binnen bestaat niet
Er zijn hooguit twee scènes voor nodig om te begrijpen waarom Asgari en zijn co-regisseur Alireza Khatami (Los Versos del Olvido) de tegenstelling tussen ‘buiten’ en ‘binnen’ zo aanzetten. In de eerste scène komt een vader zijn pasgeboren zoon aangeven. Trots noemt hij de naam die zijn partner en hij voor zijn kroost hebben uitgezocht, om er vervolgens achter te komen dat de burgerdienst alleen ‘Iraanse’ namen toestaat. In de tweede scène wordt een jong meisje in een kledingwinkel aangemaand om vooral niet de verkeerde kleur jurk te kiezen. “Als ze er een beetje rood onder zien, sturen ze je naar huis”, klinkt het overtuigd. Wat het meisje zelf mooi vindt, is van ondergeschikt belang.

Doffe medaille
Zoals veel maatschappijkritische films uit Iran gaat Terrestrial Verses over de manier waarop autoriteit doordringt tot de privésfeer. Hoewel alle scènes zich achter gesloten deuren afspelen, bekleedt dit satirische drama een uiterst publiek kader: hoe verhouden de autoriteiten van stad en land zich tot het leven van de burgers? Wie de cinema van makers als Jafar Panahi en Mohammad Rasoulof kent, heeft het antwoord op die vraag voor het oprapen. Gesloten deuren staan in Iran altijd op een kier, leren negen scènes ons nog maar eens. Publiek en privé zijn twee kanten van dezelfde doffe medaille.

Door de kritieke productiecontext en de scherp uitgelijnde thematiek kost het weinig moeite om de urgentie van Terrestrial Verses te (h)erkennen. De omnibusfilm kaart nog maar eens het probleem aan dat de Iraanse maatschappij in een houdgreep houdt: pogingen om een eigen leven te leiden worden vakkundig gedwarsboomd, alleen een volmondig ‘amen’ bezorgt burgers de illusie van vrijheid.

Terrestrial Verses

Het gewicht van de vorm
Een nagespeelde (meta)discussie tussen een censor en een filmscenarist onderstreept met viltstift wat er voor Iraanse kunstenaars op het spel staat, en de epiloog gaat zelfs nog een subversieve stap verder. De ironie wil dat Asgari’s oproep tot een politieke aardverschuiving de film wel gewichtig maakt, maar ook afbreuk doet aan de overtuigingskracht. Elke scène is zo overmatig doordacht, dat het moeite kost om de gelegenheidsacteurs op waarde te schatten. De persoonlijke problemen van hun personages hebben emotioneel geen enkele lading, omdat ze een hoger doel dienen: het overdragen van een eenduidige kritische boodschap.

Until Tomorrow bevatte die menselijke toets wel, en terugdenkend aan een van Asgari’s vroegere kortfilms (More Than Two Hours, over de bureaucratische misère in Iraanse ziekenhuizen) is het wel te begrijpen hoe zijn werk richting zo’n ferme satire is geëvolueerd. Het ongemak zit hem in de geforceerde wijze waarop Terrestrial Verses zijn personages ondergeschikt maakt aan de relevantie die het uit wil dragen.

Schreeuwen of fluisteren
De negen scènes die deze omnibus rijk is, leggen een wijzende vinger op de zere plek, schreeuwend om verandering. Een aantal van de beste én scherpste films uit Iran (van Close-Up tot A Separation) bedienden zich van een subtieler jargon: ze schreeuwden niet, maar fluisterden. En toch barstten ze van de zeggingskracht. De waarheid die Terrestrial Verses van de daken roept, was tussen die (aardse) regels door misschien sterker overgekomen.

 

20 april 2024

 

ALLE RECENSIES