Categorie: YORDAN

Terugblik filmjaar 2020 – Deel 8: Vijf films die ik voor het eerst zag

Posted on

Terugblik filmjaar 2020 – Deel 8 (slot):
Vijf films die ik voor het eerst zag

door Yordan Coban

Dit jaar deed ik het eens geheel anders. Ik heb logischerwijs betrekkelijk weinig nieuwe films gezien en heb het aantal bioscoopbezoekjes moeten beperken tot twee. Het leek mij dan ook gepast om een alternatief lijstje te presenteren. Een lijstje met vijf films die ik dit jaar voor het eerst gezien heb en die bij mij iets wisten te ontbranden.

Sweet Thing

Sweet Thing

Ik moet ook bekennen dat de duurzaamheid van mijn passie op de proef wordt gesteld. Begrijp me niet verkeerd: ik ben dol op films en zal dat altijd zijn, maar zonder de afwisseling met wat meer socialere en actievere activiteiten wordt het lastiger om er hetzelfde plezier aan te beleven. Met deze vijf films werd ik toch weer herinnerd aan hetgeen films zo bijzonder maakt voor mij.

Van de films die dit jaar uitgekomen zijn, zijn er drie die ik de moeite van het kijken waard acht:
1. For Sama
2. Sweet Thing
3. Été 85

Deze drie films zijn bij lange na niet van hetzelfde kaliber als de top 5 die ik hieronder presenteer, maar hebben wel in enige mate een indruk achtergelaten. Sweet Thing voor de dromerige sfeer en visuele stijl die een duistere jeugd verbloemt. Été 85 voor het acteerwerk en de wijze waarop François Ozon zijn kijker in spanning houdt. En For Sama voor haar pijnlijke confrontatie met een politieke realiteit. Maar vooral de scène waarin een pasgeboren baby voor de camera terug tot leven gereanimeerd wordt. Ik had nog nooit zoiets gezien en het geeft me nu nog koude rillingen als ik er aan terugdenk. Zonder verder omheen te draaien volgt dan nu mijn top 5 films die ik in quarantaine voor het eerst gezien heb.

5. Salo
Het is een beetje misplaatst om deze film te verheerlijken, sterker nog ik raad het niemand echt aan om Salo te zien. Hij is excessief en eigenlijk bijzonder ranzig te noemen, maar excessen ga je vanzelf opzoeken als alle dagen hetzelfde lijken. Hetgeen hoogstwaarschijnlijk ook gold voor de Fransman Markies de Sade (waarvan het woord sadisme afkomstig is), schrijver van het gelijknamige boek waarop de film gebaseerd is. Volgens de legende schreef hij het boek op het toiletpapier in het gevang van de Bastille ten tijde van de Franse Revolutie. Salo is een cultklassieker die elke filmliefhebber “gezien moet hebben” maar waarvan het meer dan begrijpelijk is dat men daar vanaf ziet. Ondanks dat het zien van de film als onprettig ervaren kan worden, is het toch te kort door de bocht om de film als louter pervers geneuzel af te doen. De film maakt een paar expliciete verwijzingen naar de controversiële filosoof Friedrich Nietzsche. Dit is ook hoe het werk naar mijn mening gezien en beoordeeld moet worden, niet in het letterlijke vertoon maar in wat het los probeert te maken in haar overdrijving.

4. Bamako
Bamako is een film over de politieke situatie in Afrika. Het brengt een Afrikaans perspectief naar voren en completeert dat op komische wijze met de schoonheid van het continent. Abderrahmane Sissako wierf naambekendheid met Bamako en brak in 2013 werkelijk door op internationaal niveau met zijn film Timbuktu. Zijn stijl draagt in zich de rust van de Mauritaanse woestijn, waar je alleen de wind het zand hoort verplaatsen. De film gaat over een rechtszaak waarin Afrika het opneemt tegen de Wereldbank en het IMF die het continent verdrukken onder haar economische dwang. De locatie voor de rechtszaak is een Afrikaans dorp, waar het alledaagse leven, of het nou in de greep is van de westerse instituten of niet, gewoon doorgaat. Het geeft een prachtig visueel portret van Afrika afgewisseld met overtuigende politieke pleidooien. Aansluitend is er ook nog het hoopgevende gegeven dat de meeste pandemieën vaak desastreus zijn voor Afrika, maar als we de berichtgeving mogen geloven lijkt Afrika deze pandemie relatief goed te zijn doorgekomen.

3. Happy Together
Toen ik mijn Rewind-stuk over In the Mood for Love (2000) schreef, had ik nog één Wong Kar-Wai film niet gezien, en dat was Happy Together, wat achteraf een doodzonde is. Happy Together is wederom een bedwelmende melancholische film zoals we dat gewend zijn van de Hongkongse regisseur. Het gaat over twee Taiwanese jongens (gespeeld door Tony Leung en Leslie Cheung) die gevangen zitten in een neerwaartse spiraal in Buenos Aires. Beiden lijken niet goed te weten waarom ze in Argentinië zijn, ze werken om een ticket terug naar Azië te bekostigen maar drinken alles op waardoor ze zichzelf gevangen houden, vluchtend voor het verleden. Het is de tijd die ongrijpbaar aan de jongens voorbij vliegt terwijl hun levens stilstaan (herkenbaar). Verzachtend op zijn minst zijn dan de prachtige tangomelodieën van Astor Piazzolla.

2. Naked
Soms zie je ze, personages als Johnny (gespeeld door David Thewlis), slenterend en tierend gaan ze door de straten. Junks, zwervers, gevaarlijke mensen met een stoornis, zo worden ze tegenwoordig beschouwd. Spontane Socratische gesprekken met onbekende mensen op het marktplein gebeuren niet echt in deze tijd. Al gebeurde dat voor de pandemie ook voornamelijk alleen met die verschrikkelijke mensen van Vandebron. Misschien ben ik nu te cynisch, maar cynisch is ook de toon van Naked, een grauwe film van Mike Leigh over de schaduwwereld van de straten van Londen. Johnny meandert zich een weg langs de meest uitlopende figuren van de nacht wie hij bevraagt en belaagt terwijl hij naar iets op zoek is waarvan hij al lijkt te weten dat het is opgelost in een lang vervlogen tijd.

The Wild Pear Tree

The Wild Pear Tree

1. The Wild Pear Tree
In vele momenten in mijn leven zijn er films geweest die bijzonder sterke raakvlakken hadden met mij als persoon of met mijn levensloop. Nooit eerder had ik echter werkelijk het gevoel dat een film autobiografisch aanvoelde. The Wild Pear Tree wel. Alsof Nuri Bilge Ceylan een film over mijn leven gemaakt heeft. Dat gezegd hebbende bespaar ik u een verdere beschrijving van mijn persoonlijke leven, maar wilde ik voornamelijk de bijzonderheid van deze gewaarwording benadrukken. En zoals dat soms voelt bij regisseurs wiens werk vertrouwd lijkt, beschouw ik Nuri Bilge Ceylan nu als een goede vriend. Vrienden worden met personen op het scherm klinkt echter wel heel erg als de quarantainekwalen van een Cronenberg-scenario.

 

31 december 2020

 

Terugblik filmjaar 2020 – Deel 1: Het jaar van de vrouw
Terugblik filmjaar 2020 – Deel 2: Beste lezer, over 25 jaar…
Terugblik filmjaar 2020 – Deel 3: Film op rantsoen
Terugblik filmjaar 2020 – Deel 4: Een beetje escapisme kunnen we wel gebruiken
Terugblik filmjaar 2020 – Deel 5: Gecontroleerd uitrazen
Terugblik filmjaar 2020 – Deel 6: Herwaardering collectieve ervaring
Terugblik filmjaar 2020 – Deel 7: Blikvangers en donkere spiegels

 

Sweet Thing

Posted on

***
recensie Sweet Thing

Te vroeg volwassen 

door Yordan Coban

Alexandre Rockwell en haar gezin brengen ons een ingetogen en visueel in het oog springende film over kinderen die vroeg geconfronteerd worden met de akeligheden uit de boze grotemensenwereld.

Deze gezinsfilm speelt zich af rond kerst maar mist de stemming ervoor. Het merendeel van de film is in zwart-wit. De sporadische verschijning van kleur is gekoppeld aan de ontlading van emotie van de kinderen. De film vloeit ook voort uit hun perspectief. Dromerig en speels. De kinderen zijn Billie (gespeeld door Lana Rockwell) en Nico (gespeeld door Nico Rockwell). Ze wonen bij hun vader Adam (gespeeld door Will Patton) wiens leven een goot te noemen is. Vader drinkt heel veel en verdient heel weinig. Moeder Eve (gespeeld door Karyn Parsons) is nog in beeld, maar lijkt vooral voor zichzelf gekozen te hebben. Een rolverdeling die normaal gesproken omgedraaid is.

Sweet Thing

Billie Holiday
Billie is vernoemd naar Billie Holiday. Niet omdat Holiday mooi kon zingen maar omdat het zo uniek klonk, legt haar vader uit. Mensen die vernoemd zijn naar een bekend persoon zijn daar vaak niet heel enthousiast meer over in later stadium van hun leven. Het is dan vaak verdrongen tot een vermoeiende triviale referentie. Ergens is dat fenomeen wel kernachtig voor deze film. Het perspectief van Billie is nog hoopvol, nog niet bedorven.

In een interview geeft Alexandre Rockwell aan dat haar intentie was om het verhaal vanuit de beleving van de kinderen te vertellen. Het geeft de lens een filter van onschuld zoals we dat ook zien in films als The Florida Project (2017) en George Washington (2000). De keerzijde is echter dat dit in enkele scènes onnatuurlijk voelt. Scènes die moeten illustreren dat er lol gemaakt wordt, komen nep over.

In films met vergelijkbare onderwerpen, films als Shoplifters (2018), Lean on Pete (2017) en Chop Shop (2007) zien we dat de kinderen gedwongen worden om vroeg op te groeien, sterk te zijn. In Sweet Thing is dit voornamelijk vanwege het niet functioneren van de ouders en de armoede binnen het gezin die dat teweegbrengt.

Sweet Thing

Ensemblestuk
Het is niet de eerste keer dat dit gezin samen een film maakt. In haar eerdere films Little Feet (2013) en Pete Smalls is Dead (2010) speelden Rockwells kinderen ook al mee. Karyn Parsons acteert al wat langer dan vandaag. Haar rol als Hilary Banks in The Fresh Prince of Bel-Air (1990-1996) is de meest memorabele.

De film lijkt ook kort in te haken op het maatschappelijke debat dat ontstaan is na de protesten tegen het politiegeweld in de Verenigde Staten. Zo doet zich in de film een ontspoorde arrestatie voor zoals dat al zo vaak is voorgekomen. De film gaat er verder niet op in. Dit heeft ook eigenlijk geen plek in een kinderwereld. Rockwell wilde de weerbarstigheid van kinderen tonen. Wiens vermogen om plezier te maken onbegrensd lijkt. Allemaal kinderen die puzzelend kijken naar de absurditeit van de wereld van de volwassene.

 

20 oktober 2020

 

ALLE RECENSIES

Babyteeth

Posted on

***
recensie Babyteeth

Zelfbewuste tiener met kanker

door Yordan Coban

Babyteeth is een klassiek verhaal over een recalcitrante puber. Een meisje dat in een dakloze jongen een ontsnapping ziet aan haar perfecte ouderlijke huis, om zo haar zelfstandigheid en eigen identiteit te ontplooien, nu het nog kan.

Milla (gespeeld door Eliza Scanlen) is een meisje dat leeft met de confronterende wetenschap van haar sterfelijkheid. Milla lijdt aan kanker, iets dat de kijker duidelijk gemaakt wordt, maar nooit echt overtuigend uitgewerkt wordt. Haar ziekte geeft Milla een vrijbrief te rebelleren tegen haar preventief rouwende ouders. Ouders die zich beseffen dat zij nu mag en kan doen wat zij wil. Dus ook thuiskomen met een dakloze junk, genaamd Moses (gespeeld door Toby Wallace). Een in de kern onschuldige jongen, over wie we nooit echt het hele verhaal horen. Maar de uiterlijke omstandigheden vertellen in principe genoeg over het tragische bestaan van Moses.

Babyteeth

Schreeuw om vrijheid
Alles aan Milla’s puberale schreeuw om vrijheid is geforceerd, maar begrijpelijk. Haar losbreken lijkt bovendien volledig zelfbewust. Nu het nog kan, wil ze ontsnappen aan het bereik van haar ouderlijk gezag. Alhoewel dat niet werkelijk kan zolang ze ongeneselijk ziek is. Daarom staat ze erop dat Moses bij haar komt wonen, ondanks dat Moses eigenlijk te oud voor haar is en de manifestatie van de ouderlijke nachtmerrie belichaamt.

Babyteeth kent een aantal cinematografisch gedurfde keuzes die de film soms een eigenzinnig karakter geven terwijl het andere keren uitmondt in de middelmatigheid van een videoclip. Dit Australische drama betekent de eerste speelfilm van Shannon Murphy die voorheen slechts korte films en televisieseries regisseerde. Een aardig debuut, maar wat wil ze vertellen met Babyteeth?

Het is een film met twee thema’s die allebei tot vermoeiends toe behandeld worden. Het verhaal van de rebellerende tiener, zoals we dat kennen uit filmklassiekers als The Graduate (1969) en Badlands (1973), wordt gecombineerd met het verhaal van de chronisch zieke en de onvermijdelijke dood, zoals we dat zagen in films als Y Tu Mamá También (2001), Simon (2004) en Me Earl and the Dying Girl (2015).

Babyteeth

Niet simpel
Toch kun je niet zeggen dat de film simpel in elkaar zit. Het drugsgebruik van Moses staat duidelijk in contrast met het gebruik van de voorgeschreven kalmeringsmiddelen voor Milla’s ouders. Een kritiek op de selectieve wijze van het gebruik en veroordelen van verdovingsmiddelen, iets wat we ook terugvinden in Requiem for a Dream (2003).

Dan is er nog de niet sterk uitgewerkte affaire van Milla’s vader met een zwangere jonge vrouw, hetgeen symbool staat voor zijn worsteling met het feit dat hij zijn dochter zal verliezen. En uiteraard de titel, die de kentering tot volwassenheid symboliseert.

Het zijn kleine verbanden en symbolen die alleen goede filmmakers kunnen leggen. Toch mist de film nog wat originaliteit en subtiliteit. De tijd zal leren of Shannon Murphy zich met Babyteeth zelf nog in de jeugdigheid van haar carrière bevindt.

 

24 augustus 2020

 

ALLE RECENSIES

Vitalina Varela

Posted on

**
recensie Vitalina Varela

De vrouw die achterbleef 

door Yordan Coban

De vrouw die achterbleef. Zo beschrijft regisseur Pedro Costa zijn nieuwe film Vitalina Varela. Een persoonlijk verhaal dat zich afspeelt in duisternis en stilte. Stilleven zonder concessies maar daardoor ook bijzonder ontoegankelijk.

Vitalina Varela is als een begrafenis. Dat klinkt misschien niet als een aantrekkelijke ervaring, maar het is op zijn minst een met authentieke intimiteit doordrongen beleving. Treffend genoeg is het in de film ook te doen om het verwerken van een overleden ex-geliefde. Het is het echte verhaal van Vitalina, die zelf ook de hoofdrol speelt. Pedro Costa benadrukt dan ook dat dit haar film is en dat hijzelf slechts faciliteerde.

Vitalina Varela

De tijd nemen
Een film is een intiem geheim, vindt Costa. Een geheim waar je niet te veel over moet zeggen. De regisseur ziet het als zijn taak een verhaal zo trouw en rauw mogelijk te vertellen, een verantwoordelijkheid waarmee hij niet licht omspringt.

Geïnspireerd door de beroemde foto’s van de Deense fotograaf Jocob Riis schotelt Costa zijn publiek een film voor die de tijd neemt. Want hij vindt het belangrijk om de tijd nemen om het leven te filmen en zijn subjecten te doorgronden. Personages bewegen langzaam in shots die onheilspellend voorbijgaan als een sombere fotocollage.

Een wereld vol schaduw
In een straatarme wijk van Lissabon hult Vitalena zich in een wereld vol schaduw. Ze is alleen, verdronken in haar verdriet. Haar ex-geliefde liet haar ooit in de steek met de belofte terug te komen. De jaren gingen voorbij en alles werd eigenlijk alleen maar minder. Zo ook haar liefde, die nu bij het graf van haar man nog eenmaal tiert.

Vitalina Varela

De film is tragisch poëtisch, maar om eerlijk te zijn ook tragisch saai. De kracht van de cinematografie grijpt de aandacht van de kijker in het begin maar is halverwege de film uitgewerkt. Het plot lijkt op dat moment neergedaald te zijn en neemt geen verdere wending meer. Maar misschien is dat ook iets wat je niet snel moet verwachten bij een film van Pedro Costa. In het surreële Vitalina Varela mag dan misschien niet veel gebeuren, het drama won in 2019 wel het Gouden Luipaard en de prijs voor Beste Actrice op het festival van Locarno.

De schrijnende armoede van de in Portugal wonende Kaapverdiërs refereert naar een politieke schaduw. Een schaduw die in deze tijd van raciale spanningen en activisme doemend op de achtergrond aanwezig is. Aan alles zie je dat Costa – geboren in Kaapverdië en sinds 25 jaar woonachtig in Portugal – politiek geëngageerd is, maar in zijn vak speelt het een secundaire rol. Liever heeft Costa het over de pijn en verdriet van Vitalena terwijl hij haar omringt met de duisternis van een koloniaal verleden.

 

7 juli 2020

 

ALLE RECENSIES

In the Mood for Love (2000)

Posted on

REWIND: In the Mood for Love (2000)
Verlangen geeft liefde kleur

door Yordan Coban

De beste film van deze eeuw is afkomstig uit Hong Kong, van de hand en visioenen van regisseur Wong Kar-Wai. Freud stelde dat elke relatie een verhouding tussen vier personen is: de twee daadwerkelijke mensen én hun fantasieën. In In the Mood For Love speelt Wong Kar-Wai met dit idee en conceptualiseert dit tot een wals van onbeantwoorde verlangens.

De stijl van Wong Kar-Wai is onmiskenbaar elegant. De muziek en de kleuren zijn een lust voor de zintuigen en dansen op een virtuoos ritme aan de kijker voorbij. De camera staat altijd verborgen achter een gordijn of ‘afluisterend’ vanuit een hoek, alsof de kijker de betreffende affaire op geheimzinnige voet volgt. Wong Kar-Wai gebruikt originele cameraposities, spiegelreflecties en langzaam bewegende shots, zijn vakmanschap is terug te vinden in elke camera-instructie.

In the Mood for Love (2000)

In het bijzonder dient de kijker te letten op de muziek. Daaraan valt in feite niet te ontkomen, want die past perfect bij de sentimenten van de film en genereert direct een melancholische gemoedstoestand. Elk aangezicht krijgt een emotionele ontlading bij het horen van de snijdende viool in Yumeji’s Theme van Michael Galasso.

Vergankelijkheid van tijd
Mevrouw Chan (gespeeld door Maggie Cheung) en meneer Chow (gespeeld door Tony Chiu-Wai Leung) zijn buren die door omstandigheden naar elkaar geduwd worden. Ze raken verstrengeld in een affaire doordat ze ondervinden dat hun partners opvallend frequent en langdurig op zakenreis gaan. Als de twee, alhoewel hun ogen elkaar al geruime tijd volgen, besluiten om de achtergelaten leegte op te vullen met elkaars gezelschap, begint er een tragisch liefdesspel. Beide acteurs spelen ingetogen, de emotie wordt gedragen door de brandende kleuren rondom.


In REWIND opnieuw aandacht voor opvallende films uit dit millennium.

 

Tijd is een terugkerend thema in het werk van de Hongkongse regisseur. Close-ups van klokken en slow motionshots reflecteren op de gedocumenteerde emotie van het moment. Tijd houdt nergens rekening mee. Tijd neemt ons bij de hand, verandert ons geleidelijk en laat een spoor van geleefde emotie na. Emotie die niet herbeleefd kan worden, slechts herinnerd.

Twee gezichten
Wong Kar-Wai kent twee gezichten. Meneer Chow geeft dit, als verlengde van de regisseur, uitgesproken weer. Wong Kar-Wai vertelt namelijk twee soorten verhalen: verhalen met strijd en verhalen met romantiek. In Fallen Angels (1995) probeert Wong Kar-Wai de twee verhaalsoorten te combineren, enigszins met succes. Dat zelfde hinken op twee gedachten vind je al terug in zijn debuutfilm As Tears Goes By (1988), een wat manke visueel opvallende verfilming van Mean Streets (1973) van Martin Scorsese, en in de internationale hit Chungking Express (1990).

In the Mood for Love (2000)

Maar in In the Mood for Love (Faa yeung nin wa) bekent Wong Kar-Wai eindelijk kleur en toont de regisseur dat hij ontegenzeglijk is geboren voor melancholie en romantiek. In die stijl van bedwelmende driften is Wong Kar-Wai onloochenbaar. Geen regisseur kan wat hij kan: de lichten van de nacht doemen aan zijn eenzame personages voorbij, diens personages schreeuwen om beminning.

Onmogelijke zomerliefde
In the Mood for Love is als een onmogelijke zomerliefde. Is het ware verliefdheid die de twee tot elkaar brengt of slechts een brandend verlangen geboren uit een impulsieve fantasie? En wat maakt het eigenlijk uit? Geen verliefdheid doorstaat de vergankelijkheid van tijd.

Toch is misschien nu juist de herinnering aan een onbeantwoorde liefde, er één die zich het meest potent in ons geheugen wortelt. De zoektocht naar liefde lijkt voor velen moeizaam of onmogelijk in dit coronatijdperk. Een film over een tragische herinnering van liefde kan de kijker mogelijk berusting geven. Het verlangen maakt het liefhebben de moeite waard. Nog even melancholisch smachten dus.

 

IN THE MOOD FOR LOVE KIJKEN: te koop op Bol en Amazon. NB: Check ook regelmatig MUBI, Netflix, CineMember en andere VOD-diensten voor REWIND-films.

 

Meer REWIND

 

Sons of Denmark

Posted on

*
recensie Sons of Denmark

Nichts of Denmark 

door Yordan Coban

Nog zeldzamer dan een terroristische aanval is het vinden van een goede film over de multiculturele samenleving. Sons of Denmark wil graag een boodschap overbrengen, maar vergeet een film te zijn.

De film opent met een bomaanslag die gevolgd wordt door een interview van een rechtse politicus die de oorlog verklaart aan migranten en de multiculturele samenleving. Vervolgens ontmoeten we Zakaria (gespeeld door Mohammed Ismael Mohammed) die samen met zijn moeder en zijn broertje uit Irak naar Denemarken gevlucht zijn. De aanslag beweegt een golf van xenofobe stuiptrekkingen, althans zo wordt beweerd. Zakaria besluit van zich af te bijten en zich aan te sluiten bij een terroristische groepering.

Sons of Denmark

Het gaat niet om Allah
Vol frustratie kijkt Zakaria ‘s nachts naar beelden van bombardementen in Irak en voedt zo zijn afkeer tegen het westen. De film heeft een duidelijke visie: terrorisme is vooral een geopolitiek gevolg en niet slechts een op zichzelf staand religieus fenomeen.

Dit is iets wat ook in de Nederlandse media te vaak onbelicht blijft. Geweld lokt altijd meer geweld uit. “Het gaat niet om Allah”, zegt Zakaria op een gegeven moment tegen zijn vriend. Eén van de weinige stukken dialoog in Sons of Denmark die enigszins tot hersenactiviteit beweegt.

Infantiel straatschoffie
Zakaria is het typische cliché-straatschoffie met een hart van goud. Zijn moeder en broer betekenen alles voor hem, dat wordt de kijker goed duidelijk gemaakt. De band tussen moeder en zoons bestaat uit samen eten en elkaar lachend aanstaren. Het script van de film is, ondanks het zware onderwerp, op kinderlijke wijze geschreven. Er wordt dromerig gepredikt in abstracto op een Terrence Malick-achtige wijze.

Toch profileren scènes zich meer mechanisch en onnatuurlijk, gelijke een Christopher Nolan-script of een generieke Netflix-serie. Gewelddadige scènes worden tegen een zielige uit het raam starende moeder gezet; zij compenseert de afwezigheid van haar zoon met het neuriën van de kinderliedjes uit zijn jeugd. Tenenkrommende zorgverzekeraarreclames zijn subtieler en geloofwaardiger in het mimicken van menselijke emotie.

Sons of Denmark

Dulden
Zakaria wordt verraden door zijn “vriend” Ali (gespeeld door Zaki Youssef) en opgepakt. De rechtse beweging Sons of Denmark begint vervolgens op de maat van Mozarts Lacrimosa minderheden aan te vallen. En de kijker heeft het maar te dulden. Maar gelukkig eindigen we in de grote finale met nog zo’n prachtig kinderliedje, om het af te leren.

Regisseur Ulaa Salim keek naar Aus dem Nichts (2017) en dacht: dat kan ik ook. Zonder cinematisch raffinement kan dat echter niet. Aus dem Nichts was dan nog niet eens één van de memorabele films van Fatih Akin. Er valt nog genoeg interessants te zeggen over de Europese multiculturele samenleving, de vluchtelingencrisis en integratie, maar er zijn zo weinig serieuze auteurs.

 

19 februari 2020

 

ALLE RECENSIES

Little Women

Posted on

****
recensie Little Women

Zeker geen kleine vrouwen 

door Yordan Coban

Vrouwelijke personages dienen aan het eind van een verhaal getrouwd of dood te zijn, snauwt literair publicist Jo March. Dit is het negentiende-eeuwse kader waarbinnen een vrouw en dus het vrouwelijk personage van het boek moest manoeuvreren. Little Women breekt hiermee en toont complexe en rijke vrouwenpersonages, iets dat bijna twee eeuwen later nog steeds een te schaars fenomeen is.

Little Women is het semi-autobiografische verhaal van schrijfster Louisa May Alcott, verfilmd door Greta Gerwig. Het is een al veel vaker verfilmd verhaal dat draait om de dromen en verlangens van vier zussen die allen buiten het toonbeeld van de getrouwde vrouw vallen. Ze zijn speels, eigenzinnig en creatief, maar elk personage heeft ook zo haar eigen strijd en probeert zich een weg te banen in een mannenwereld.

Little Women

Strijd
Dit geldt in het bijzonder voor Jo March (gespeeld door Saoirse Ronan) wiens leven evident door strijd gekenmerkt wordt. Het personage dat Louisa May Alcott zelf moet voorstellen, worstelt met haar werk en haar liefdesleven. Aan de ene kant wil ze zich vrij artistiek uiten maar aan de andere kant moet ze zich schikken in wat de publicist van haar verlangt. Ze zal compromissen moeten maken. En ook in de liefde voelt ze zich bedrukt tussen het idee dat ze moet trouwen zoals een fatsoenlijke vrouw betaamt, en haar vrijheid, die haar als schrijfster zo dierbaar is. Bovendien is daar nog de ondraaglijkheid van haar eenzaamheid die als een drukkende kracht haar beslissing belaadt.

De film kent een aangename cast met Saoirse Ronan (Lady Bird), Emma Watson (Harry Potter) Florence Pugh (Midsommar), Eliza Scanlen (Babyteeth) en Laura Dern (Blue Velvet). Het werken aan deze film moet vast en zeker geen straf zijn geweest, daar de chemie tussen de actrices van het scherm spat. Laura Dern als warme, begripvolle moeder en Florence Pugh (genomineerd voor een Oscar) als impulsieve energieke dochter zetten de meest memorabele rollen neer.

Greta Gerwig
Regisseur Greta Gerwig is bezig met een indrukkende entree als regisseuse. Vorig jaar kreeg zij veel lof voor haar pas tweede film Lady Bird. Een coming of agefilm met wederom Saoirse Ronan in de hoofdrol. Voor haar werk als regisseuse was ze zelf ook actief voor de camera, in onder andere de film Frances Ha (2012) van Noah Baumbach. Gerwig zegt veel geleerd te hebben van Baumbach, en dat is terug te zien in haar stijl. De manier waarop zij omspringt met haar personages bijvoorbeeld. In de films van Baumbach staan de mensen en hun persoonlijkheden op de voorgrond.

Little Women

Greta Gerwig combineert scherpzinnige humor met een huiselijke kerstsfeer van warmte en gemoedelijkheid (wat recht doet aan de oorspronkelijke roman). Er zijn een aantal emotionele scènes die minder werken, maar niet dermate dat het stoort. In het volgende project van Greta Gerwig, Barbie, zal ze nogmaals samenwerken met Noah Baumbach. Deze twee filmmakers zullen vast een memorabel werk maken over de speelgoedpop die symbool staat voor het oppervlakkige schoonheidsideaal.

Vrouwen
Er is weer een hoop te doen om de Oscarnominaties. Eén van de kritiekpunten is dat er wederom geen vrouwelijke nominatie voor beste regisseur is. In de eenentwintigste eeuw zijn slechts drie vrouwelijke regisseurs genomineerd voor Best Director (waarvan Kathryn Bigelow hem uiteindelijk ook won).

Kunst hoeft geen demografische afspiegeling te zijn; kwaliteit is kwaliteit. Het niet nomineren van Little Women is juist vanuit die reden misplaatst. Little Women is één van de beste films van het jaar op misschien Marriage Story en Parasite na. Gerwigs film heeft zich vooral gericht op het vrouwelijk publiek en is daardoor misschien beperkt in bereik, maar aan de andere kant is dat verfrissend.

 

4 februari 2020

 

ALLE RECENSIES

Cave, The

Posted on

****
recensie The Cave

Opereren in Syrische grot 

door Yordan Coban

Na de feestdagen is het misschien goed om even stil te staan bij de mensen die het niet zo gezellig hebben gehad de afgelopen tijd. Bij het bekijken van de documentaire The Cave doemt zich langzaam de verschrikking van oorlog aan het bewustzijn van haar toeschouwers op. Laten we in godsnaam hopen dat 2020 het jaar wordt dat de oorlog in Syrië ten einde komt.

De oorlog in Syrië kleurt nu al bijna het gehele decennium. Gruwelijk statelijk geweld van alle actoren der wereldpolitiek die zich actief bemoeien met het conflict, met voornamelijk één groep slachtoffers: de Syrische bevolking. In The Cave zien we de bombardementen van de Russische luchtmacht wiens bommen geen onderscheid maken tussen militaire targets en ziekenhuizen. Sterker nog, in de betreffende locatie in Ghouta, staat geen ziekenhuis meer overeind. De tragische realiteit in Ghouta is echter niet de uitzondering maar eerder de regel. Het enige werkende ziekenhuis is verborgen in een complex gangennetwerk onder de grond. Een gangennetwerk zo indrukwekkend, het fungeert als een waar monument van menselijke inventiviteit.

The Cave

Onverzettelijk
In de documentaire volgen we een groepje dokters en medewerkers die zich in de hel van Ghouta storten op verminkte en gebroken lichamen. Onzelfzuchtigheid stroomt door hun aderen, maar ook zij voelen dat ze langzaam ten onder gaan aan hun werk. Er komen dagelijks afgrijselijke vertoningen de grot binnen. Maar juist in het midden van dergelijke gruwelijkheid zien we een onverzettelijkheid bij de dienstverleners die zelfs in fictie onrealistisch zou lijken.

Een goede documentaire probeert de realiteit op cinematische wijze weer te geven, zonder afbreuk te doen aan diezelfde realiteit. The Cave lijkt soms in scène gezet, gesprekken lijken iets te camerabewust plaats te vinden. Toch leidt het nooit echt af van de essentie van de film: de horror van oorlog. Bijna alle documentaires zijn in zekere zin, min of meer, in scène gezet. Van belang is of voldoende recht wordt gedaan aan de realiteit die de documentaire belichten wil.

The Cave

Vrouwen
In The Cave gaat het sporadisch ook over vrouwenrechten. Zelfs in oorlogstijden zijn er mannen die de deskundigheid van een vrouwelijke arts in twijfel trekken. Het is frustrerend om te zien dat vrouwelijke artsen op deze manier een tweefrontenoorlog moeten voeren. De manier hoe tegen de vrouwelijke arts gepraat wordt, doet denken aan interacties uit films als Offside (2006) en Beauty and the Dogs (2017).

Vanaf 23 januari verschijnt een andere indrukwekkende documentaire over de oorlog in Syrië in de bioscoop, genaamd For Sama. Een documentaire die niet dezelfde productiekwaliteit heeft als The Cave, maar qua choquerende beelden wel degelijk van dezelfde gradatie is. Bij het zien van een mogelijk resultaat van statelijk optreden begint men zich toch af te vragen naar de legitimiteit ervan. Als de centralisatie van macht zich op deze weerzinwekkende manier vertoont, is die dan nog wel te rechtvaardigen?

Het zijn slechts de zinloze gedachtespinsels die de machteloze kijker uit wanhoop en frustratie produceert, om hetgeen The Cave ons toont te verwerken. Gedachtespinsels die met een harde knal uit de gedachte verdwijnen als het ontploffende vuurwerk van de overbuurjongen de ijzige stilte doorbroken heeft.

 

31 december 2019

 

ALLE RECENSIES

Top 10 van het Millennium – Deel 7: Yordan Coban

Posted on

Deel 7: Yordan Coban
Top 10 van het Millennium

In the Mood for Love (2000)

In the Mood for Love (2000)

In aanloop naar mijn lijst benoem ik kort een aantal onfortuinlijke films die de selectie niet gehaald hebben: Ex Machina (2015), Wild Tales (2014), Boyhood (2014), Her (2013), La grande bellezza (2013), La Vie d’Adèle (2013), Amour (2012), A Seperation (2011), A Prophet (2009), Synecdoche, New York (2008), There Will Be Blood (2007), No Country for Old Men (2007), Wall-E (2006) Grizzly Man (2005), Cloaca (2003), The Lord of the Rings-trilogie (2001-2003) en Requiem for a Dream (2001). En dan nu de lijst.

   door Yordan Coban

10. Ratatouille (2007)
Vlak voor het begin van de 21e eeuw werd de animatie-industrie gerevolutioneerd. Van kleurrijke onderwaterwerelden tot beangstigende dystopische realiteiten, 3D-animatie heeft ons veel te bieden. Toch is er geen animatiepersonage zo charmant als de kleine Remy uit Ratatouille. Filmrecensenten in het bijzonder zullen zich extra indringend kunnen identificeren met deze kleine rat. Tegen maatschappelijke conventies in volgt een echte recensent zijn gevoelige voelsprieten van cinematisch raffinement. Ratatouille is een film over inclusie, vriendschap, de kunst van het koken, maar vooral een betoog over het volgen van je passie.

9. Turist (2014)
Ruben Östlund is één van de interessantste filmmakers van het moment. Hij kijkt naar onze micro-gedragingen en ontleedt ze dusdanig confronterend dat het ons tot psychoanalyse in ons alledaagse handelen dwingt. Östlund speelt graag met de onuitgesproken conflicten tussen mensen en laat de kijker die invullen. De muziek en de manier van filmen heeft iets Kubrickiaans. Turist is beperkt in actie, rijk aan conflict en groots in toon.

8. Amélie (2001)
Sommige films dragen een universaliteit in zich die zelfs voor de grootste filmsnob niet te ontkennen valt. Stilistisch is geen film op dit lijstje zo invloedrijk als Amélie. Het kleurenpalet van Jean-Pierre Jeunet bestond in de jaren negentig slecht uit grauwe en duistere tinten, maar bevat in Amélie kleuren die voorheen niet bestonden. Het is prachtig geschoten, heeft memorabele muziek, is komisch verteld en vermaakt in bijna elke scène.

Amélie (2001)

Amélie (2001)

7. The Act of Killing (2012)
In documentaire wordt de kijker geconfronteerd met de diepgewortelde kracht van ideologie. Noah Oppenheim pelt zijn rottende fruit en toont ons de vruchten. Vruchten gekleurd door een verstikkend gevoel van schuld en spijt, die de daders de rest van hun leven met zich mee zullen dragen. Een kleine tol in verhouding tot de Indonesische massamoorden van de jaren zestig, maar genoeg om de kijker te overladen met emotie.

6. Eternal Sunshine of the Spotless Mind (2004)
Geen scenarioschrijver vandaag de dag is zo origineel als Charlie Kaufman. Zijn verhalen bestaan in geheel eigen contexten en verbreden de horizon voor wat mogelijk is met film op een wijze die vergelijkbaar is met Groundhog Day (1993) en The Truman Show (1998). Charlie Kaufmans films zijn uiterst persoonlijk en richten zich op waar kunst primair om draait: een kijkje nemen in de beleveniswereld van een ander.

5. Irréversible (2002)
Irréversible begint desoriënterend en voelt als het betreden van een wenteltrap tot de onderwereld, en dan, in het midden van de film, toont Gaspar Noë zijn hel: een verkrachtingsscène die A Clockwork Orange (1972) en Deliverance (1976) kindvriendelijk laten lijken. Noë wordt er vaak van beschuldigd een ordinaire provocateur te zijn. Alhoewel dat bij vlagen niet te ontkennen valt, geldt dat niet voor Irréversible. Het geweld is bijzonder excessief maar geeft de kijker een emotioneel inzicht in de wereld achter geweld en trauma.

4. La Pianiste (2001)
La Pianiste gaat over seksuele obsessie. Erika (gespeeld door Isabelle Huppert) is overdreven elitair bij dag en excessief seksueel bij nacht. In Paul Verhoevens Elle (2016) speelt Isabelle Huppert een identieke rol, een Freudiaanse weerwolf wiens ego de macht over het stuur verloren is. Net zoals Gustav uit Death in Venice (1971) volgt Erika haar duistere pad der lusten, met als onontkoombare consequentie, haar eigen ondergang.

3. Lost in Translation (2003)
De setting voor deze film over eenzaamheid komt nergens beter tot zijn recht dan in de dichtstbevolkste stad ter wereld. Het verhaal heeft niet veel meer om het lijf dan de sterke chemie tussen de twee hoofdpersonages Charlotte (gespeeld door Scarlett Johansson) en Bob (gespeeld door Bill Murray). Beiden verdrinken in eenzaamheid en vinden troost in elkaars gezelschap. Lost in Translation is als een melancholische existentiële vakantieliefde.

2. Caché (2005)
Michael Haneke waarschuwt voor het digitale tijdperk waarin wij leven. De mens krijgt al zijn drama van het beeldscherm en distantieert zich daarmee van de realiteit. In elk aspect van het moderne bestaan leeft de mens door schermen. Haneke laat in Caché zien dat de wijze waarop Europa met vluchtelingen omgaat niet alleen slechts de waanwereld van media en politiek is, maar een verborgen realiteit die ons met geweld achterhaalt.

1. In the Mood for Love (2000)
Freud stelde dat elke relatie een verhouding tussen vier personen is: de daadwerkelijke mensen, en hun fantasieën. Wong Kar-Wai verwerkt dit tot een onmiskenbaar elegante wals van muziek en kleuren die een lust voor de zintuigen zijn. De camera is verborgen, alsof de kijker de affaire geheimzinnig bespiedt. Is het ware verliefdheid die de twee tot elkaar brengt of slechts de fantasieën geboren uit de omstandigheden? Maakt het eigenlijk uit? Geen verliefdheid doorstaat de vergankelijkheid van tijd. Toch is misschien juist de herinnering aan een onbeantwoorde liefde er één die zich het meest potent in ons geheugen wortelt.

 

20 december 2019

 

Deel 1: Cor Oliemeulen
Deel 2: Tim Bouwhuis
Deel 3: Michel Rensen
Deel 4: Bob van der Sterre
Deel 5: Ries Jacobs
Deel 6: Sjoerd van Wijk
Deel 8: Ralph Evers
Deel 9: Alfred Bos

Portrait de la jeune fille en feu

Posted on

***
recensie Portrait de la jeune fille en feu

Feminisme verkleed in romantiek 

door Yordan Coban

Céline Sciamma maakt indruk met haar vierde speelfilm: een typische moderne Franse film over een ontvonkende vlam tussen twee jonge vrouwen. Een teder achttiende-eeuws kostuumdrama dat kalm en talmend de liefde benadert, maar geen moment saai is.

Portrait de la jeune fille en feu manifesteert zich als de melancholische anekdote van portretschilder Marianne (Noémie Merlant). Haar nieuwe opdrachtgeefster blijkt een lastige jonge dame die zich niet zomaar laat portretteren. De geheimzinnige Héloïse (Adèle Haenel: o.a. La fille inconnue, Les combattans) blijft ook lang op de achtergrond, terwijl haar personeel Marianne voorbereid op haar verschijning. De entree van Héloïse doet enigszins denken aan de onthulling van Hannibal Lecter (Anthony Hopkins) in Silence of the Lambs (1991) of Ava (Alicia Vikander) in Ex Machina (2014).

Portrait de la jeune fille en feu

Geheimzinnige muze
Héloïse is een vrouw voor wie het huwelijk spoedig nadert. Desondanks, of beter gezegd: mede daardoor, wordt haar vreugde bedrukt door een overweldigend gevoel van zwaarmoedigheid. Adèle Haenel, met wie Sciamma al samenwerkte in Naissance de Pieuvres (2007), speelt Héloïse met een ondoorgrondelijke afwezigheid die incidenteel plaatsmaakt voor een ondeugende directheid. Samen met Marianne, die zich als een neutrale observator aandient, raakt de kijker gefascineerd door de blonde muze.

De romance tussen de twee vrouwen is er één die zich niet vanaf het eerste moment aankondigt. Aanvankelijk lijkt haar nieuwe klant een duister lot voor de portretschilderes in petto te hebben. Gedurende de film groeien de twee echter naar elkaar toe en ontvouwt zich een tedere liefde die doet denken aan Todd Haynes’ Carol (2016).

Sciamma is een talentvolle vrouwelijke regisseur wier films bijna tot geen mannen bevatten. De aanwezigheid van mannen zijn in haar films vaak de grondslag voor ellende voor haar vrouwelijke personages. In Bande de Filles (2014) weerklinkt dit evident door het verhaal, maar in Portrait de la jeune fille en feu speelt dit emancipatiebegrip een sturende rol op de achtergrond. Zelfs zonder zelf aanwezig te zijn, hangt het mannelijk voorkomen boven het hoofd van het vrouwelijk geluk.

Portrait de la jeune fille en feu

Verkleedpartij
Er lijkt een revival van kostuumdrama’s gaande. Normaal gesproken duikt er om de zoveel tijd altijd wel ééntje op. Logisch ook nu dit een populair genre onder het gepensioneerde filmhuispubliek is. Maar sinds het midden van dit decennium is toch er een opmerkelijke toename te constateren. Vorig jaar alleen al verschenen Mademoiselle de Joncquières (2018), The Favourite (2018), Mary Queen of Scots (2018) en Phantom Thread (2018). Deze opleving kent echter een vroegere aanvang in films als Amour fou (2014), Lady Macbeth (2016), The Death of Louis XIV (2016), A Quiet Passion (2016), Love & Friendship (2016) en The Beguiled (2017). Portrait de la jeune fille en feu behoort tot één van de betere en meest gedenkwaardige van deze reeks van titels.

Naar eigen zeggen heeft Céline Sciamma haar inspiratie voor deze film opgedaan tijdens haar speurtocht van vergeten vrouwelijke portretschilders uit de achttiende eeuw. In haar ondervinding van deze roemloze vakvrouwen vond ze het fundament. Haar aangewakkerde passie loopt parallel met de zwoel geschetste liefde.

 

13 oktober 2019

 

ALLE RECENSIES